تحقیقات توصیفی که بیشتر تحقیقات علوم رفتاری از آن نوع است، شامل مجموعه روش­هایی هستند که هدف آن ها توصیف شرایط یا پدیده ­های مورد بررسی است (سرمد و همکاران، ۱۳۹۰، ص. ۸۱ و۸۲). در تحقیقات ­توصیفی، آنچه هست یا وضعیت موجود پدیده ­ها مورد بررسی قرار ‌می‌گیرد و محقق به توصیف دقیق فعالیت­ها، اشیاء، فرآیندها و اشخاص بدون هیچ­گونه دخالت یا استنتاج­ذهنی می ­پردازد (حسن­زاده، ۱۳۸۷، ص. ۱۴۲). علاوه بر این، تحقیقات توصیفی انواع مختلفی دارند که یکی از آن ها تحقیقات پیمایشی است. مطالعه حاضر بر مبنای نحوه گردآوری داده ­ها از نوع تحقیقات توصیفی – پیمایشی می‌باشد.

در ضمن تحقیق حاضر بر مبنای نوع داده های گردآوری شده از نوع طرحهای کمی می‌باشد . هنگامی که پژوهشگر می‌خواهد جنبه‌های مشاهده پذیر یک پدیده را که قابل اندازه گیری است مورد بررسی قرار دهد می‌تواند از روش های تحقیق کمی بهره بگیرد (بازرگان،۱۳۹۱) .

۳-۲-۱ . فرایند اجرایی تحقیق

جدول ۳-۱ فرایند اجرایی تحقیق را نشان می‌دهد که در آن تمامی مراحل و فعالیت های پژوهش تا پایان طرح آمده است :

جدول ۳-۱) فرایند اجرایی تحقیق

عناوین هر مرحله
زمان انجام مراحل (ماه)
۱
۲
۳
۴
۵
۶

جمع‌ آوری منابع مرتبط

مرور متون و بررسی پیشینه

جمع بندی معیارهای اساسی و مهم

ارائه ی چهارچوب نظری پژوهش

تدوین نهایی یافته های نظری

تدوین پرسشنامه و تأیید آن

گرد آوری داده ها از طریق پرسشنامه

تحلیل و تفسیر داده ها

جمع بندی و ارائه ی پیشنهادات

۳-۳٫ جامعه ی آماری

جامعه عبارت است از مجموعه ای از افراد یا واحدها که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند و پژوهشگر مایل است که درباره صفت یا صفت های متغیر واحدهای آن به مطالعه بپردازد(سرمد و همکاران ، ۱۳۹۰، ص ۱۷۷). اهمیت انتخاب درست جامعه از آنجایی است که پژوهشگر مایل است یافته های خود را که ‌در مورد شرکت کنندگان خاصی به دست می‌آید ، به مجموعه ی بزرگتری که شرکت کنندگان از آن انتخاب شده اند (جامعه) تعمیم دهد (هومن ، ۱۳۹۰ ، ص ۲۶۶) . با توجه به مطالبی که عنوان گردید ، در این تحقیق، جامعه آماری عبارت است از کلیه مدیران و پرسنل مطلع در حوزه موضوع تحقیق و همچنین درگیر در فرایندهای اصلی سازمانی در شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی استان قم می‌باشد.این تعداد ۱۴۰ نفر می‌باشند

۳-۴ . حجم نمونه آماری

از آنجا که حجم یا اندازۀ اکثر جامعه­های تحقیقی بسیار بزرگ است و اندازه ­گیری ویژگی مورد پژوهش برای تک تک افراد یا عناصر جامعه میسر نیست، نمونه ­ای از جامعه­ مورد نظر انتخاب می­ شود و بر اساس یافته ­های حاصل از نمونه، این نتایج به کل جامعه تعمیم داده می­ شود. ‌بنابرین‏ نمونه عبارت است از زیر جامعه­ای که از کل جامعه انتخاب می­ شود و معرف آن است (دلاور، ۱۳۹۰، ص. ۴). با توجه به مطالبی که عنوان گردید ، در این تحقیق، جامعه آماری عبارت است از کلیه مدیران و پرسنل مطلع در حوزه موضوع تحقیق و همچنین درگیر در فرایندهای اصلی سازمانی در شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی استان قم می‌باشد.این تعداد ۱۰۳ نفر می‌باشند

۳-۵ . روش نمونه گیری

مزایای نمونه گیری و مطالعه بر روی نمونه انتخاب به جای جامعه آماری را می توان به شرح زیر عنوان کرد :

۱-دقت بیشتر : با انتخاب نمونه محدودتر نسبت به جامعه ی آماری ، محقق امکان اعمال دقت بیشتر در مطالعه را پیدا می‌کند .

۲- صرفه جویی در وقت : دامنه محدود نمونه ، زمان کمتری را نسبت به وقت مورد نیاز برای مطالعه تمام جامعه آماری خواهد داشت.

۳-کاهش هزینه : بدون تردید ایجاد محدودیت هزینه ، دامنه مطالعه پژوهش را می کاهد .

تعداد نمونه مورد نظر با توجه به تعداد جامعه آماری پژوهش ، از طریق فرمول کوکران تعداد ۱۰۳ نفر می‌باشد که به شیوه نمونه گیری تصادفی ساده تعیین خواهد شد.

۱۰۲٫۸۰۲۹۶۶۵۸۷۶۶

در اینجا مثل بالا، انحراف معیار برابر ۶۶۷/۰ و مقدار احتمال نرمال استاندارد با توجه به جدول برابر با ۹۶/۱ و دقت مورد انتظار محقق نیز برابر با ۱/۰ و حجم کل جامعه مربوط به کارکنان سازمان ۱۴۰ نفر ‌می‌باشد.

۳-۶ . روش گردآوری داده ها

برای جمع‌ آوری اطلاعات از روش­های زیر استفاده گردید:

مطالعات کتابخانه‌ای: جهت گردآوری اطلاعات در زمینه مبانی نظری و ادبیات تحقیق موضوع، از منابع کتابخانه‌ای، مقالات، کتاب­های مورد نیاز و نیز از شبکه جهانی اطلاعات استفاده شده است.

تحقیقات می‌دانی: به منظور جمع‌ آوری داده ها و اطلاعات برای تجزیه و تحلیل از پرسشنامه استفاده شد. پرسشنامه یکی از ابزار­های رایج تحقیق و روش مستقیم برای کسب داده ­های تحقیق است. پرسشنامه مجموعه ای از ‌سوال‌هاست که پاسخ دهنده با ملاحظه آن ها پاسخ لازم را ارائه می­دهد که این پاسخ­ها داده ­های مورد نیاز پژوهشگر را تشکیل می­دهد. از طریق سوالات پرسشنامه ‌می‌توان دانش، علاقه، نگرش فکری فرد را مورد بررسی قرار داد (سرمد و همکاران،۱۳۹۰، ص. ۱۴۱).

پرسشنامه پژوهش حاضر که پرسشنامه ی استاندارد ارزیابی عمومی عملکرد بر اساس مدل تعالی سازمانی اروپا EFQM(ویرایش ۲۰۰۳) می‌باشد ، حاوی ۹ بخش سوالات مرتبط با ۹ معیار EFQM می‌باشد که عبارتند از :

رهبری ، خط مشی و استراتژی ، کارکنان ، همکاری های تجاری و منابع ،فرایندها ، نتایج مشتری ، نتایج کارکنان ، نتایج جامعه و نتایج کلیدی عملکرد

جدول ۳-۲) فرایند اجرایی تحقیق

معیار
تعداد سؤالات

۱-رهبری

۵

۲-خط مشی و استراتژی

۴

۳-کارکنان

۵

۴-همکاری های تجاری و منابع

۵

۵-فرایندها

۷

۶-نتایج مشتری

۸

۷-نتایج کارکنان

۵

۸-نتایج جامعه

۳

۹-نتایج کلیدی عملکرد

۷

۳-۷٫ روش تأیید پایایی و روایی ابزارجمع‌آوری داده ها

ویژگی­های فنی پرسشنامه در پژوهش حاضر در دو بخش روایی و پایایی به شرح زیر مورد بررسی قرار گرفته است.

الف. روایی:

روایی از واژه­ روا به معنای جایز و درست گرفته شده است و روایی به معنی صحیح و درست بودن است (خاکی، ۱۳۹۰، ص. ۱۳۲). منظور از روایی ابزار اندازه ­گیری این است که مقیاس و محتوای سوالات مندرج در ابزار دقیقاً متغیرها و موضوع مورد مطالعه را بسنجد. روایی انواعی دارد که یکی از مهمترین آن ها عبارتند است از: