مشاوره گروهی غیر از یک ورزش تیمی است. هدف آن داشتن یک گروه پیروزمند هم نیست.آماج مشاورۀ گروهی رسیدن به اهداف، ارضای نیازها وایجاد تجاربی است که برای تک تک اعضای تشکیل دهندۀ گروه باارزش است. مشاورۀ گروهی برای اعضای گروه امکاناتی را فراهم می کندکه، عبارتند از:۱-کاوش درزمینۀ مشکلات، نگرانی هاونیازهای سازشی وتکاملی فردکه با پشتیبانی یک گروه صورت می پذیرد.۲-مشاورۀ گروهی برای اعضای گروه امکان کسب بصیرت نسبت به احساسات ورفتار خودرا فراهم می‌کند.۳-مشاورۀگروهی برای اعضای گروه فرصت برقراری ارتباط مثبت وطبیعی با دیگران رافراهم می‌کند.۴-مشاورۀگروهی فرصت کسب وپذیرش مسئولیت نسبت به خود ودیگران برای اعضاء فراهم می‌کند(گیبسون، ترجمۀ ثنایی، ۱۳۸۹).

مسئله مهم تحقق یافتن روش درمانی بود که بیشترین تاثیر را بربهبود بهزیستی ذهنی ورضایت از زندگی داشته باشد به همین منظور اثربخشی روش درمانی چند وجهی لازاروس^[۴۲] به شیوۀ مشاورۀ گروهی انتخاب شد؛ زیرا این درمان یک رویکرد کل نگر، سیستماتیک^[۴۳] و جامع درباره روان درمانی است که به دنبال تغییرات پایدار در یک شیوه انسانی وکارآمداست (سینها وموکرجی^[۴۴]،۱۹۹۱،به نقل از شهسواری،۱۳۸۸).

در این نوع درمان که اساسا از تکنیک های شناختی و رفتاری و… استفاده می‌کنند، از نظریه های آدلری^[۴۵]، راجرزی^[۴۶]، اریکسون^[۴۷]، روان نمایشی، گشتالت وتحلیل های تبادلی چیزهایی جلب می‌کند. بدون اینکه هیچ یک از این نظریات متفاوت را برجسته کند (کروکر^[۴۸]،۲۰۰۲به نقل از بیابانگرد،۱۳۸۰).

موضوعی که لازم است به طور دقیق در درمان بررسی شوداین است که ازمیان روش های درمان؛ انفرادی، زوج درمانی، خانواده درمانی، مشارکت در گروه و شناخت درمانی ویا ترکیبی از این موارد، کدام مورد برای درمانجو مقتضی ومطلوب بنظر می‌رسد.در موارد ممکن و ضروری به عقل سلیم ‌و قضاوت بالینی رجوع می‌گردد(کوری، ۲۰۱۳،ترجمه سید محمدی).

رویکرد چند وجهی شیوه ای عملیاتی برای ‌پاسخ‌گویی‌ به سوالات چه چیزی؟ برای چه کسی؟ و تحت چه شرایط مفید خواهد بود؟ مناسب است، به عبارت بهتر، سوال برجسته این است که عمدتاًً« چه کسی و چه مشکلی بهترین گزینه درمانی در رویکرد روان درمانی چند وجهی است؟».مشخصه این رویکرد سنجش و ارزیابی انتظارات و افراد و دستیابی به اصول و قوانینی جهت جستجی مداخلات مناسب برای هر فرد است. اثربخشی این رویکرد درمانی منوط به انعطاف پذیری، چند استعدادی و التقاط گرایی فنی درمانگر است. التقاط گرایی فنی از روش های برگرفته از منابع مختلف استفاده می‌کند، بدون اینکه لزوماًً نظام ها و نظریه های که این شیوه ها را پیشنهاد کرده‌اند قبول داشته باشد. در نتیجه، در این رویکرد درمانی مفروضه اساسی، ایجاد مجموعه ای هماهنگ، منظم و قابل آزمون از فرضیه‌ها و باورها ‌در مورد انسان و مشکلات او راهبردهای درمانی مناسب برای آن ها‌ است(لازاروس،۲۰۰۸،ترجمه فیروز بخت،۱۳۸۵).

با توجه به نظریه ها ‌و شواهد حاکی، بهزیستی ذهنی ورضایت از زندگی در عملکرد بهتر و سلامت جسمی وروانی بیشتر وسایر زمینه‌های زندگی دانش آموزان مؤثر به نظر می‌رسد.با توجه به اینکه والدین ونظام آموزشی بیشتر به مشکلات ومسائل تحصیلی توجه می‌کنند ‌و کمتر به مسائل شناختی وعاطفی نوجوانان می پردازند، پس به نظر می‌رسد که باید مدیران وتمامی دست اندکاران نظام آموزش وپرورش ‌به این جنبه مهم توجه ویژه داشته باشند، محقق در این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی مشاوره گروهی مبتنی ‌بر رویکرد چند وجهی لازاروس بربهزیستی ذهنی ورضایت از زندگی دانش آموزان متوسطه شهر لردگان می پردازدوبرهفت بعدشخصیت یعنی: رفتار، پاسخ های عاطفی، حواس،تصورات، شناخت ها، روابط بین فردی، داروهاوکارکردهای زیست شناختی،تغذیه ‌و ورزش تأکید دارد،استفاده ‌کرده‌است. محقق برآن است که آیا مشاوره به شیوه گروهی لازاروس بر بهبود بهزیستی ذهنی ورضایت از زندگی دانش آموزان تاثیر دارد؟

۱-۳٫اهمیت وضرورت پژوهش

درحالی که جهان با شتاب توصیف ناپذیری بسوی صنعتی شدن و تحولات عمیق در فناوری در حال حرکت است،کماکان مشکلات روانی-اجتماعی و بیماری های روانی موضوعی اساسی یا دورنمایی نه چندان خشنود کننده به حساب می‌آید. هزاره سوم در شرایطی آغاز می شود که جهان همچنان درگیر مشکلات عدیده ی چون تغییرات اجتماعی و پیامدهای آن در تعلیم وتربیت، سلامت روان،بهزیستی، افزایش رضایتمندی از زندگی یا کاهش آن و هزاران موضوع دیگر از این دست،پیش روی محققان است.با این توصیف، پژوهش در خصوص بهزیستی و سلامت روان می‌تواند به کشف وشناسایی راه هایی منجر ‌گردد که به وسیله ی آن بتوان سطح بهزیستی و سلامت روانی افراد جامعه را ارتقاءداد.

ضرورت واهمیت پژوهش حاضر در این است که امروزه محققان ‌معتقدند که ایجاد بهزیستی ذهنی و رضایت از زندگی،انسان‌ها را در به سمت موفقیت بیشتر در زندگی، سلامت بالاتر، ارتباطات اجتماعی حمایتگرایانۀ سالم تر، و در نهایت سلامت جسمی وروانی بالاتر رهنمون می‌سازد(فرمیش^[۴۹]، ۲۰۰۶).

لیمبومیرسکی^[۵۰](۲۰۰۷)، مشخص کرد که یک همبستگی قوی بین بهزیستی ذهنی ورضایت از زندگی با طول عمر بالاتر، سلامتی جسمی بیشتروسبک زندگی ناسالم کمتر مانند سیگار کشیدن ومصرف الکل وجود دارد.افراد با خلق خوشبینانه وشاد، محبوبیت بیشتر وسازگاری بهتری با تحصیل، شغل و ورزش دارند. همچنین موفقیت های سیاسی واجتماعی آن ها بیشتر است.

مسئله احساس بهزیستی ورضایت از زندگی، زمانی ‌پیچیده تر می شود که این موضوع را وارد یک چارچوب بین‌المللی^[۵۱] کنیم.وجود تفاوت های وسیع فرهنگی و اجتماعی در جوامع مختلف ،برداشت واحدویکسان از مقوله بهزیستی را به چالش می کشاند.لذا احساس بهزیستی و رضایتمندی^[۵۲] یک موضوع بین فرهنگی است و مطالعات وپژوهش های بیشتری ‌را طلب می‌کند .شایان ذکر است که از میان عوامل گوناگون و نقش آن ها در شادی و بهزیستی، بیشترین تفاوت ها در فرهنگ و مذهب مشاهده گردیده است(مایرز،۲۰۰۰،به نقل ازمحمدی،۱۳۹۰). لذااحساس بهزیستی و خوشبختی در جوامعی که از ویژگی های فرهنگی، اجتماعی و مذهبی خاصی برخوردار است دارای اهمیت فوق العاده است .جامعه ایرانی ارزش‌های فرهنگی، اخلاقی، اجتماعی و اعتقادی متفاوتی نسبت به دیگر جوامع دارد. ‌بنابرین‏ مطالعه بهزیستی در جامعه ایرانی بخصوص در میان دانش آموزانی که بالندگی، سرزندگی^[۵۳] و نشاط روانی آن ها می‌تواند تاثیر قابل ملاحظه ای ‌بر تمام جنبه‌های شخصیتی، بروز و ظهور رفتارهای مختلف آنان، رشد متعادل وسلامت آنان و همچنین پرورش صحیح تر و وسیع تراستعداد های آنان داشته باشد، امری ضروری است.‌بنابرین‏ رشد فردی وتوسعه اجتماعی دانش آموزان ‌به این بستگی دارد که تا چه اندازه ‌به این امر بها داده می شود.و این در حالی است که تحقیقات ‌نظام‌داری در این خصوص صورت نگرفته است و با عنایت به مطالب فوق الذکر لازم است که به قضیه از یک زاویه ی ملی نگریسته شود.

ابتدای دهه ۱۹۵۰، نقطه عطفی در شکل گیری تاریخچه واژه مرزی بود. پیش از این دوره، واژه مرزی با سندرم‌های اسکیزوفرنیک مرتبط بود، اما با نوشته های نایت^[۷۴] (۱۹۵۳) اصطلاح مرزی بیشتر ماهیتی تحلیلی به خود گرفت، درمانگران و پژوهشگران با جامعیت بیشتری از آن استفاده کردند و بیشتر به مفهوم معاصر نزدیک شد (به نقل از میلون، ۲۰۰۴).

۲-۱-۲- نظریه زیستی- اجتماعی لینهان

لینهان^[۷۵](۱۹۹۳) صریحا بیان می‌کند که الگوهای رفتاری که اختلال شخصیت مرزی را متمایز می‌سازند ممکن است از طریق یک جریان ارتباطی بین یک فرد آسیب پذیر هیجانی^[۷۶] و یک محیط بی ارزش کننده^[۷۷] ایجاد شوند. وی افرد دارای آسیب پذیری هیجانی را به عنوان افرادی متمایز می‌سازد که دارای تمایل نسبت به واکنش سریع به محرک های هیجانی با یک آستانه پایین تر، شدت بیشتر و سرعت بهبودی پایین تر نسبت به افراد دیگر می‌باشند. یک محیط بی ارزش کننده محیطی است که به فرد آگاهی می‌دهد که تجربه خصوصی وی یا بیان آن تا حدودی نادرست و نا مناسب است و شامل ناچیز شمردن تجارب دردناک، کنترل رفتار به وسیله تنبیه و مجازات و عدم مطرح ساختن نیازهای یک فرد می‌باشد. چنین محیطی موجب عدم یادگیری چگونگی تحمل فشار روحی و کنترل عواطف، بی اعتمادی آن ها به پاسخهای خود و ایجاد رفتارهای ناسازگار می شود. به نظر می‌رسد که اختلال شخصیت مرزی از طریق شکل گیری دو طرفه رفتارهای مستبدانه (سرکوب گرانه) و بیش از حد افراطی از جانب فرد و محیط به وجود می‌آید (وود بری، گلا و نوکا^[۷۸]، ۲۰۰۶).

۲-۱-۳- رویکرد روان پویشی

تعریف آسیب شناسی مرزی در اوایل دهه ۱۹۰۰ نشانگر تغییر و تحولات قابل توجهی در سنت روان تحلیل گری است. این تعریف ریشه در مطالعه علائم روان رنجوری هیستری دارد در این دوره روان تحلیل گران شروع به تلفیق مشکلات آسیب شناسی شخصیت کردند. این جریان همگام با مقاله بنیادین فروید در رابطه با غریزه جنسی و مقعدی و شخصیت (۱۹۰۸-۱۹۵۹) ادامه یافت. روان تحلیل گران نخستین، در میان عوامل نا همخوان با ایگو که احتمالا موجب رنج و عذاب بیماران می شود، و عوامل همخوان با ایگو که موجب رنج و عذاب دیگران می شود، تمایز قائل شدند. این تمایز هنوز هم مورد استفاده است (ویسنپر، ۲۰۱۲).

در اوایل سال ۱۹۵۰، نایت این بیماران را در سطح وسیع تری توصیف کرد و آن ها را مرز بین نوروز و سایکوز خواند و اظهار داشت این گروه از بیماران به همان اندازه که نوروز هستند، سایکوز هم هستند. از آن پس این گروه از بیماران بیشتر شناخته شدند. پس از اظهارات نایت، واژه مرزی بیماران پر دردسری را تداعی می‌کردند که نه سایکوتیک بودند، نه نوروتیک. کرنبرگ (۱۹۶۷)، ساختار مرزی را از دیدگاه روان تحلیلی بررسی کرد. وی سازه شخصیتی مرزی را به عنوان یکی از سه شکل سازه شخصیتی (سازه شخصیتی سایکوتیک، سازه شخصیتی مرزی، سازه شخصیتی نوروتیک) تعریف نمود.

۲-۱-۴- رویکرد توصیفی

گرینکر ^[۷۹] و همکاران (۱۹۶۸)، با اتخاذ رویکردی توصیفی، این اختلال را سندرم مرزی نامیدند و اولین معیار های تجربی را برای تشخیص این اختلال پیشنهاد کردند. کیتی^[۸۰] و همکاران(۱۹۶۸)، به دلیل یافتن مؤلفه‌ های ژنتیکی قابل توجه در این اختلال، آن را وارد طیف اسکیزوفرنی نموده و آن را اسکیزوفرنی مرزی نام نهادند.

گوندرسون^[۸۱] (۱۹۷۹) آسیب شناسی مرزی را به عنوان یک اختلال بالینی، متمایز و قابل تشخیص با ویژگی های رفتاری مشخص تعریف کرد. سرانجام در سال ۱۹۸۰، تشخیص اختلال شخصیت مرزی به طور رسمی وارد راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی شد (گوندرسون و لینکس، ۲۰۰۸).

۲-۱-۵- نظریه روابط موضوعی

نظریه روابط موضوعی، گونه مهمی از نظریه تحلیل روانی، ‌به این موضوع تمرکز دارد که کودکان به چه شیوه‌ای تصورات خود را از اشخاصی که برایشان اهمیت دارند، مانند پدر و مادرشان، درون فکنی می‌کنند. به دیگر سخن، موضوع اصلی این است که کودکان چگونه با کسانی که نسبت به آن ها دلبستگی های عاطفی قوی دارند، همانندسازی می‌کنند. این تصاویر درونی شده (بازنمایی های موضوع) قسمتی از من شخص می‌شوند و بر نحوه واکنش شخص به دنیا تاثیر می‌گذارند. اما ارزش های درون فکنی شده ممکن است با آرزوها و آرمان های شخص در بزرگسالی تعارض پیدا کنند. برای مثال اگر زنی در سنین دانشگاه که عقیده مادرش درباره نقش شایسته برای یک زن را پذیرفته است، به قسمت آرمان های نوین فمینیسم کشیده شود، چنین تعارضی پیش خواهد آمد. نظریه پرداز پیشگام روابط موضوعی، اتو کنبرگ^[۸۲] است که مطالب گسترده ای درباره اختلال شخصیت مرزی نوشته است. کرنبرگ (۱۹۸۵) مطرح کرد که تجارب نامطلوب کودکی، برای مثال، داشتن پدر و مادری که به گونه‌ای بی ثبات عشق و توجه ارائه می‌کنند، احتمالا پیشرفت ها و موقعیت ها را تحسین می‌کنند اما از ارائه حمایت عاطفی و محبت و صمیمیت ناتوانند، باعث می شود که کودکان بازنمایی های موضوعی مختلفی را درونی کنند که در یکپارچه کردن جنبه‌های مهر آمیز و نا مهرآمیز کسانی که به آن ها نزدیک اند، واقع نمی‌شوند. در نتیجه این روابط موضوعی مختل، من نا ایمن پدید می‌آید که ویژگی اصلی اختلال شخصیت مرزی است. اگرچه اشخاص دچار اختلال شخصیت مرزی، من ضعیف و شکننده ای دارند و به اطمینان بخشی مداوم نیاز دارند، توانایی آزمون واقعیت را حفظ می‌کنند. اما با وجود این که با واقعیت در تماس هستند، اغلب درگیر مکانیسمی دفاعی به نام دونیم سازی می‌شوند، یعنی تقسیم کردن چیزها به دو مقوله کاملا خوب یا کاملا بد و نا توانی از تلفیق جنبه‌های مثبت و منفی شخصی دیگر یا خود در یک کل یکپارچه. این گرایش باعث دشواری بیش از اندازه در تنظیم و تعدیل هیجان ها می شود زیرا اشخاص دچار اختلال شخصیت مرزی دنیا، از جمله خودشان را به گونه سیاه و سفید می بینند. ممکن است درمانگرانشان را یک هفته انسانی کامل و بی نقص تصور کنند که می‌تواند آن ها را از درد و آشفتگی برهاند، اما هفته بعد اگر درمانگر به دلیلی در دسترس نباشد، ممکن است به شدت عصبانی شوند (اکبری دهقی، ۱۳۸۸).

۲-۱-۶- نظریه روابط شئ کرنبرگ

اتو کرنبرگ سرشناس ترین متفکر روابط شئ به حساب می‌آید. در نظریه او می توان ردپای دیدگاه های زیر را که به سبکی جامع و یکپارچه تلفیق شده اند، مشاهده کرد: ویژگی های عمده نظریه سنتی غریزه، مدل ساختاری فرویدی، نظریه های روابط شئ کلاین و فیربرن و دیدگاه های رشدی روانشناسی ایگو، به ویژه کارهای جاکوبسن^[۸۳] بر روی اشکال پاتولوژیک همانندسازی های اولیه (میشل و بلک^[۸۴]، ۱۹۹۵). کرنبرگ، اختلالات شخصیتی مختلفی را طبقه بندی کرده که برخی متعلق به راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی و برخی دیگر مرتبط با سنت روان تحلیلی هستند. این طبقه بندی بر حسب سطوح سه گانه سازماندهی ساختاری یا انسجام و یکپارچگی^[۸۵] شخصیت انجام گرفته است (میلون و همکاران، ۲۰۰۴). به عبارت دیگر، طبقه بندی کرنبرگ از اختلالات شخصیت بر اساس میزان یا پیوستار شدت^[۸۶] است. دامنه شدت اختلالات شخصیت از نظر وی به ترتیب شامل موارد زیر می شود:

1. 1. سازمان شخصیت نوروتیک (روان نژند).

اضطراب حالتی است که تا حدودی برای همه رخ می­دهد. بیشتر مردم، به هنگام مواجهه با شرایط خاص، نظیر شرکت در یک ازمون، هنگامی که به دنبال انجام کاری به نحو احسن هستند و یا آن­گاه که می­خواهند برای ارائه­ سخنرانی و یا بیان مطلبی مقابل گروهی بایستند، دچار اضطراب می­شوند. اندکی اضطراب، طبیعی و گاه مفید است و باعث می­ شود تا انسان انگیزه­ لازم را برای انجام بایسته­ی کارها و یا تمرکز بیشتر به دست بیاورد. آنچه نامطلوب و یا مضر است، بی تفاوتی محض و یا اضطراب بسیار شدید است که قدرت عمل را از فرد سلب می­ کند(رضایی، ۱۳۸۴).

۲-۱-۱-۱- ابعاد اضطراب

اسپیلبرگر (۱۹۷۲) اضطراب را به دو بعد صفت اضطراب و حالت اضطراب تقسیم کرد و مورد بررسی قرار داد. در حالت اضطراب فرد فقط در موقعیت تهدید کننده واکنش نشان می­دهد. حالت اضطراب به عواطف موقتی که با نگرانی و تنش همراه است اطلاق می­ شود. حالت اضطراب احساسات مبهم و ناخوشایندی است که از ترس و نگرانی برمی­خیزد. افراد با حالت اضطراب در زمینه­ برخورد و واکنش نسبت به اتفاقات اطراف خود و همچنین خطرات ناشناخته دچار اضطراب و تشویش می­شوند.

در مقابل، صفت اضطراب به عنوان نوعی ویژگی شخصیتی است که به خصوصیات باثبات و دیرپای فرد و تفاوت­های فردی بادوام در افراد مستعد ابتلا به اضطراب اشاره دارد. افرادی که دارای سطح بالایی از صفت اضطراب هستند، بیش­تر اوقات در حالت اضطراب هستند. این افراد موقعیت­های بی­خطر را تهدیدآمیز می­دانند و به صورت حالت اضطراب به آن پاسخ می­ دهند(رأس، ۱۳۷۳). صفت اضطراب استعداد و آمادگی بلندمدت فرد برای مضطرب شدن در بسیاری از موقعیت­ها اطلاق می­ شود. که شخص تقریباً همه موقعیت­ها را تهدیدکننده ارزیابی می­ کند(اسپیبرگر، ۱۹۷۲). صفت اضطراب به تفاوت­های فردی نسبتاً ثابت آمادگی برای اضطراب اشاره دارد(آیزنک^[۲۰]، ۲۰۰۰). سطوح بالای صفت اضطراب، سطح توجه افراد را نسبت به عوامل تهدید کننده خارجی بالا می­برد(کوپر^[۲۱] و رو^[۲۲] ، ۲۰۰۸). افرادی که صفت اضطراب بالایی دارند در مقابل تهدیدی نظیر ارزیابی منفی، که به عزت نفس آن­ها لطمه می­زند، حالت اضطراب شدیدتری از خود نشان می­ دهند(رأس، ۱۳۷۳).

بر اساس تحقیقات انجام شده اضطراب صفت در طول زمان پایایی دارد، ولی حالت اضطراب به محض تغییر موقعیت­های تهدید آمیز تغییر می­ کند. هم­چنین، افرادی که از نظر صفت اضطراب متفاوت هستند، از نظر شدت واکنش حالت اضطراب نسبت به موقعیت­های تهدیدآمیز نیز با هم متفاوتند (رأس، ۱۳۷۳).

در گذشته، مطالعات گوناگونی ‌در مورد اضطراب انجام شده است. تا قبل از دهه ۷۰ میلادی، اکثر پژوهش­هایی که در زمینه اضطراب انجام گرفته، آن را از دیدگاه روان­شناسی و پزشکی مورد بررسی قرار داده است. از آن زمان، بررسی­ های کاربردی در این زمینه آغاز گردید و اضطراب در آموزش عالی به طور گسترده مورد توجه قرار گرفت. این رو، اضطراب یکی از کلیدی­ترین متغیرهای روان­شناسی در بحث آموزش محسوب می­ شود. پژوهش­هایی گذشته، انواع گوناگونی از اضطراب­هایی را که ممکن است افراد در جوامع علمی و دانشگاهی به آن دچار شوند، مورد بررسی قرار داده ­اند، از آن جمله ‌می‌توان به اضطراب رایانه­ای^[۲۳]، اضطراب اینترنتی^[۲۴]، اضطراب اطلاعاتی^[۲۵]، اضطراب کتابخانه ­ای، اضطراب پژوهش کتابخانه ­ای^[۲۶] و اضطراب پژوهش^[۲۷] نام برد ( کلیر، ۱۹۹۰؛ به نقل از دیدگاه، ۱۳۹۰). همان گونه که اشاره شد، این اضطراب­ها از نوع حالتی و محدود به موقعیت، زمان و مکان خاص بوده و از طریق آموزش مهارت ­ها قابل نظارت و کاهش است.

۲-۱-۲- اضطراب کتابخانه ­ای

اضطراب کتابخانه ­ای را ‌می‌توان ” ترس و اضطراب هنگام استفاده و یا حتّی هنگام تفکر استفاده از کتابخانه ” تعریف کرد ( ملون، ۱۹۸۶). به عبارت دیگر، اضطراب کتابخانه ­ای هر گونه
نشانه­ های عاطفی منفی هنگام استفاده و یا تفکر استفاده از کتابخانه از قبیل ترس، نگرانی، تردید، اضطراب، احساس عدم توانایی و کفایت، احساس تنهایی، احساس آشفتگی و غیره را شامل می­گردد. این اضطراب همواره مانعی روان­شناختی، برای بسیاری از کاربران کتابخانه­ ها بوده، عوارض گوناگون شناختی، عاطفی و رفتاری را در آن­ها موجب گردیده و سطح عملکرد آن­ها را کاهش می­دهد. اضطراب کتابخانه ­ای باعث می­ شود کاربر هنگام حضور و استفاده از کتابخانه، آرامش و احساس راحتی نداشته و در نتیجه کتابخانه را قبل از پایان پژوهش خود ترک کرده و یا تمایل کمتری به استفاده از کتابخانه پیدا کند ( هیگینز^[۲۸]، ۲۰۰۱، به نقل از عرفان­منش و دیدگاه، ۱۳۸۸).

سوآپ^[۲۹] و کتزر^[۳۰](۱۹۷۲؛ به نقل از خدیوی، ۱۳۸۳) اولین بررسی درباره اضطراب کتابخانه ­ای را در میان دانشجویان دانشگاه انجام دادند. این بررسی با بهره گرفتن از شیوه­ هایی از قبیل برقراری ارتباط، انجام مصاحبه و مشاوره در زمینه علوم کتابداری، در زمانی محدود درصدد کشف و جست­وجوی این موضوع بود که چرا برخی دانشجویان از کتابداران کمک نمی­گیرند. این بررسی درصدد رسیدن به پاسخ این سؤال بود که چرا دانشجویانی که از کتابخانه استفاده ‌می‌کنند تمایل به بهره گیری از همکاری کتابداران ندارند.

در مصاحبه های انجام گرفته با دانشجویان انتخاب شده به طور تصادفی، در سه زمینه کار کتابخانه این سؤال مطرح می­شد که آیا هنگام استفاده از کتابخانه از کتابداران و یا هم دوره ای های خود کمک می گیرند یا خیر؟ از دانشجویان مصاحبه شده، ۴۱ درصد ‌در مورد استفاده از کتابخانه سؤالاتی داشتند. با این وجود، ۶۵ درصد از این دانشجویان اقرار کردند که نمی­خواستند سؤالات خود را با کتابداران مطرح نمایند، و این امر مؤیّد آن است که در محیط دانشگاهی دانشجویانی هستند که علی­رغم داشتن سؤال از کتابداران به دلایلی از سؤال کردن خودداری ‌می‌کنند. هدف این تحقیق مشخص کردن وجود دانشجویانی با اضطراب کتابخانه ­ای بود و این به نظر نگارنده اولین قدم پژوهش در زمینه اضطراب کتابخانه ای­ است زیرا اولین تحقیقی است که در پی شناسایی دانشجویانی است که به دلایلی در استفاده از کتابخانه دچار نگرانی می­شوند ( خدیوی، ۱۳۸۳ ).

در ۱۹۸۶ ملون مقاله ای بنیادی نوشت و در آن اصطلاح اضطراب کتابخانه ­ای را به کار برد و زمینه را برای تحقیق بیشتر آماده نمود. پژوهش او از نوع کیفی بود و به دلیل آن­که از دانشجویان می­خواست در کلاس­های انشاء احساس خود را نسبت به جست­وجوهای کتابخانه ­ای به صورت خاطرات روزانه بیان کنند، منحصر به فرد بود. در پایان نیم سال نیز از دانشجویان خواسته شده بود انشائی بنویسند و در آن به چهار سؤال دیگر درباره استفاده از کتابخانه پاسخ دهند و این­که طی نیم سال گذشته احساس آن­ها نسبت به کتابخانه چه تغییری یافته است؟ این پژوهش نه تنها از جهت کاری که از دانشجویان خواسته شده بود، بلکه از جهت همکاری بسیار زیادی که از اعضای هیئت علمی می­طلبید منحصر به فرد بود، همکاری­ ای که گاه دشوار به دست می‌آید. اطلاعات لازم طی دو سال جمع شد و به دلیل آن­که ۷۵ تا ۸۵ درصد از دانشجویان هر کلاس واکنش اولیه خود را نسبت به کتابخانه از نظر میزان اضطراب و یا ترس بیان نمودند پژوهشی قابل توجه است.

مروری بر روش­های مورد استفاده در درمان اختلال نقص توجه – بیش فعالی نشان می­دهد که از دهه ۱۹۶۰ با شروع درمان به وسیله داروهای محرک بررسی­ها در باره اثر بخشی روش های درمانی اهمیت بیشتری یافته است. اگرچه برخی محققین هم اکنون معتقدند که دارو درمانی موفق ترین درمان این اختلال است (لهنر-دوا، ۲۰۰۱). محدودیت های دارو درمانی از جمله عوارض جانبی منفی نهفته در دارو درمانی، عدم پایداری تغییرات درمان پس از قطع دارو درمانی و عدم پاسخ ۲۰ تا ۳۰ درصد کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه – بیش­فعالی به دارو درمانی (لهنر-دوا، ۲۰۰۱) سبب شده است تعداد قابل توجهی از پژوهش­ها به درمانگری­های روانشناختی ‌در مورد این کودکان اختصاص یابد (جانستون^[۱۲] و همکاران، ۲۰۰۸). شواهدی بسیاری نشان می­دهد که تعاملات والد و کودک و به سبب آن سلامت روان والدین و به خصوص مادران وقتی که کودک دارای اختلال نارسایی توجه – بیش­فعالی تحت درمان­های مختلف قرار می‌گیرد بهبود می‌یابد. دانفورث^[۱۳] و همکاران(۲۰۰۶) دریافتند که روش­های مختلف درمانی از جمله دارو درمانی و آموزش والدین چون از طریق کاهش میزان پایه رفتارهای آزارنده منجر به قطع تعاملات قهری می­ شود، می ­توانند بر بهبود سلامت روان مادران مؤثر باشند. مداخلات درمانی از جمله آموزش رفتاری مادران، خود آموزی کلامی به کودکان و دارو درمانی اگر چه تاکنون در درمان کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه – بیش فعالی مورد استفاده قرار گرفته است اما به تأثیر هر کدام از روش­های فوق الذکر در سلامت روان مادران این کودکان کمتر توجه شده است. ‌بنابرین‏، مطالعه حاضر به تأثیر روش آموزش رفتاری مادران بر کاهش سه نشانه از نشانه­ های اختلال (بی­توجهی، بیش­فعالی و تکانشگری) و نیز تأثیر آن بر سلامت روان مادران پرداخته است.

اهمیت و ضرورت تحقیق

اختلال نارسایی توجه – بیش فعالی از جمله اختلالات رشدی است که از دیرباز توجه روانشناسان و روانپزشکان را به خود مشغول ‌کرده‌است. مروری بر تاریخچه درمانگری­های این اختلال، نشان می­دهد که تا سال ۱۹۶۰ اقدامات جدی ‌در مورد آن انجام نشده بود و تنها بعد از این سال است که تلاش­ های درمانی درحوزه مشکلات هیجانی و رفتاری کودکان، رو به فزونی گذاشته است (سافر، ۱۹۷۳). در دهه ۱۹۶۰ با شروع درمان این اختلال با داروهای روان گردان، بررسی­ های بیشتری در خصوص این گروه از کودکان به عمل آمد. علی رغم این تلاش‌ها، هنوز امیدواری زیادی در خصوص اثربخشی پایدار درمان‌های دارویی به وجود نیامده است. برهمین اساس، این اختلال به مثابه معضلی لاینحل برای روانشناسان، والدین و معلمان در آمده است، زیرا ویژگی­های اصلی این اختلال، یعنی ناتوانی ‌در مهار رفتار حرکتی، نارسایی توجه، ناتوانی یادگیری و پرخاشگری، برای والدین، معلمان و همسالان تحمل پذیر نیست، از طرفی این اختلال موجب آسیب دیدن فرایندهای شناختی، مهارت‌های اجتماعی و هیجانی کودکان می­ شود، به نحوی که فراوانی مشکلات تحصیلی، هوشی، رفتاری، شخصیتی و شغلی در این گروه ازافراد، بیش از جمعیت عادی است، (هچمن، ۱۹۷۸،وندر، ۱۹۸۱ و مک گی، ۱۹۸۴). از آنجا که تعداد زیادی از کودکان و نوجوانان، دارای این اختلال هستند، در طول سه دهه اخیر حجم چشمگیری از فرضیه­‌پردازی‌ها، ابداع روش های درمانی و پژوهش‌ها ‌به این حوزه اختصاص یافته است تا راهبردهای کنترل و درمان بهینه آن، ابداع و از این طریق از گسترش عوارض آن جلوگیری شود.

با توجه به شیوع نسبتأ زیاد این اختلال و همراه بودن آن با مشکلاتی برای والدین، کودکان، مدرسه و جامعه استفاده از این روش در درمان مشکلات رفتاری کودکان با اختلال نارسایی توجه/بیش­فعالی از اهمیت ویژه­ای برخوردار است.

کانال توزیعابزاری است برای در ارتباط بودن با مشتری

ارتباطنوع پیوندی که یک شرکت بین خود ومشتری ایجادکرده را توصیف می‌کند.مدیریت زیر ساختپیکربندی ارزشچیدمان فعالیت‌ها و منابع ضروری در خلق ارزش برای مشتری را توصیف می‌کند.قابلیتتوانایی اجرای الگویی تکرار پذیرازاقداماتی است که درخلق ارزش برای مشتری ضروری هستند.شراکتیک موافقتنامه همکاری داوطلبانه بین دو یا چند شرکت با هدف خلق ارزش برای مشتری است.جنبه‌های مالیساختارهزینهنمایش تمامی تمهیدات به کار گرفته شده در مدل کسب وکاربراساس پول است.مدل درآمدیروش کسب درآمد یک شرکت ازطریق جریان‌های درآمدی مختلف را توصیف می‌کند.

۲-۳-۴ ) الگوهای طراحی کسب و کار

در این بخش به شناسایی و بررسی جمله چارچوب مدل کسب و کار فابر^[۱۸]،MAPIT،IDEA VISOR،FBBM و چارچوب دینامیک پرداخته می شود .

الگوی فابر چارچوبی را برای طراحی مدل کسب و کار ارائه نموده اند که شرکت‌ها را قادر خواهد ساخت بهترین مدل کسب وکار را با توجه به شرایط بازار و در چهار بعد خدمات ، سازمان ، مالی و فناوری طراحی نمایند . در این چارچوب ، مسئله اصلی که مورد توجه قرار گرفته این فرض است که با توجه به تغییرات رو به گسترش محیط ، طراحی مدل های کسب و کار در حال پیچیده تر شدن است . به عنوان مثال ، در آینده هریک از شرکا باید قادر به انجام وظایف بیشتری بوده تا بتوانند در جایگاه ی که قرار می گیرند به خوبی به ایفای نقش بپردازند. آن ها باید قادر به پرکردن شکافهای حاصل باشند و بتوانند در ارائه عقاید و نظرات کارشناسی مورد نیاز این صنعت که مرتبا ًدر حال تغییر است ، با یکدیگر همکاری نمایند ( فابر ، ۲۰۰۳، ص ۲۰۱) .

الگویMAPIT ، که از ۵ واژه , Market, Actor Product, Influence , Transactionگرفته شده ، توسط متلی و پدرسون به منظور درک شرایط ساختاری ، استراتژیها ، نقش و وظایف کسب و کار ارائه شده است. در بعد بازار به تفکیک ، دانش مورد نیاز بازار، فنی و مشخص نمودن حوزه کسب وکار/ ارزش‌های مشتری ، بعد دست اندرکاران به مدل‌های هزینه و درآمد و مقیاس و محدوده اقتصادی ، بعد محصول به انواع محصول شامل فیزیکی ، اطلاعاتی و خدمات و پیچیدگی محصول شامل توانایی متمایز سازی بازار خرید و تولید آنلاین ، بعد تأثیر به اثرات حاصل از ارتباطات شبکه ، اعتماد حاکم و وابسته ، رابط قبلی ، روابط شخصی و اطلاعات ناموزون و بعد معاملات به ریسک معاملات ، استاندارد نمودن معاملات ، تکرر معاملات پرداخته می شود ( گریس گارد^[۱۹] ، ۲۰۰۳ ،ص ۱۳۹) .

الگوی IDEA : واژهIDEA از حروف اول این چهار ماژول گرفته شده است . این چارچوب پس از بررسی ‌ماژول‌های ۴ گانه شناسایی ، طراحی ، ارزیابی و جمع‌ آوری ، مدل کسب و کار را از ۲ بعد زنجیره ارزش و مالکیت ، بررسی می‌کند .

ماژول شناسایی^[۲۰] : نام این ماژول از لغت گرفته شده است. در این مرحله فناوری جدید مورد شناسایی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته تا مدل‌های کسب و کار جدید ‌بر اساس فناوری جدید طراحی شود. با توجه به آنکه مدل‌های کسب و کار ‌بر اساس مفروضات مکانیسم‌های صنعت ساخته می‌شوند و تا این مفروضات تغییر نکنند ، نیازی به تغییر مدل‌های کسب و کار آن وجود ندارد . ‌بنابرین‏ اولین گام ، شناسایی نوآوری در فناوری صنعت و کارساز تغییر مفروضات است .

ماژول طراحی^[۲۱] : در این ماژول ، به منظور استفاده از قابلیت‌های بالقوه تغییرات و نوآوری در فناوری ، مدل‌های کسب و کار جدید و مناسب با صنعت طراحی می‌شوند. عنصراصلی این مرحله ، تعیین ابعاد و گزینه های هریک و در نهایت مرتبط نمودن این گزینه ها به یکدیگراست. در این مرحله توجه به عوامل ، به منظورجلوگیری از هر گونه سردرگمی ، تعیین مهمترین نوآوری‌های بالقوه در مدل وتعیین عملکرد هریک از مدل های کسب و کار ، لازم است که هم به ابعاد مدل و هم به عوامل تأثیرگذار بر ابعاد مدل توجه ویژه شود .

ماژول ارزیابی^[۲۲] : در این فاز، مدل‌های طراحی شده در مرحله قبل مورد ارزیابی قرار می گیرند تا احتمال موفقیت آن ها در بازار بررسی شود ، سپس مدل‌های طراحی شده با توجه به عملکردشان در سناریوهای فرض شده بازار ، درجه بندی می‌شوند. در این ماژول توجه به منطبق کردن مدل‌های کسب و کار با سناریوهای بازار و مکانیسم درجه بندی ، مد نظرقراردادن تمام ابعاد مدل‌ها در درجه بندی و انتخاب مدلهایی که شماره احتمال موفقیت دارند و تجزیه و تحلیل آن ها الزامی است.

ماژول تجمیع^[۲۳] : این چارچوب حاصل تلاش صاحبنظرانی چون اسلوتزکی، استاهلر،آفوا وتوکی و پورتراست. در این ماژول ، مدل‌های کسب وکار در زنجیره ارزش جمع‌ آوری و یکپارچه می‌شوند . مبنای قرارگرفتن مدل‌ها در زنجیره ارزش ، ارزشی است که توسط آن ها ایجاد می شود . نکته قابل توجه در استفاده از این چارچوب این است که فرایند با ۴ ماژول فوق باید به طور مستمر تکرار شود ، هرتمرین و تکرار به درک بهتر صنعت جدید و زنجیره ارزش آن کمک می‌کند . برخلاف چارچوبهای تولید ایده آل ، این چارچوب به دنبال جستجوی یک راه حل ایده ال یا تلاش جهت حل یک مشکل واقعی نیست. بلکه تمرکز این چارچوب ‌بر کشف فضای جدیدی از نوآوری برای مدل‌های کسب و کار است که به پیروی از فناوری‌های جدید ایجاد می شود. به طور کلی هر نوع صنعت و مدل‌های کسب و کار آن ‌بر اساس مفروضات خاصی که درباره مکانیسم‌های آن صنعت وجود دارد ، ساخته می شود و در نتیجه تا این مفروضات تغییر نکند نیازی به پیاده سازی مدل‌های کسب وکار جدید نیز نیست( شوبر^[۲۴] ، ۲۰۰۴ ) .

الگوی^[۲۵]VISOR :

این الگو که توسط امرالساوی ارائه شده مبتنی براصل مشتری مداری بوده و دارای ۵ عنصراست . این الگو یکی از الگوهای ارزشمند در طراحی مدل کسب و کار است که سعی در یکپارچه سازی رویکردهای مختلف توسعه مدل کسب و کار و توجه به مواردی چون تجارب کاربر و فاکتورهای اینترفیس دارد. عناصراین الگو شامل زنجیره ارزش ، مشتری ، خدمات ، مدل درآمد و مدل سازماندهی است و روش ‌پاسخ‌گویی‌ شرکت به نیازهای پنهان وآشکار مشتریان را به منظور ارائه بالاترین ارزش به مشتریان ، با روشی سود آور و مستمرکه ارزش را بهینه می کند ، تعیین می‌کند . با توجه ‌به این الگو موفقترین مدل کسب وکار ، مدلی است که با هماهنگ کردن عناصر الگو بیشترین ارزش ممکن را به منظور بر آورده نمودن آرزوها و نیازهای کاربران تا بالاترین حد ممکن فراهم نماید و از سویی دیگر بتواند هزینه های واقعی محسوس و نا محسوس ، ارائه این خدمات را تا آخرین حد ممکن کاهش دهد . البته این کاهش هزینه از طریق ترکیب بهینه تجربه اینترفیس، پلتفرم خدمات و مدل سازماندهی امکانپذیرمی گردد ( فیف^[۲۶] ، ۲۰۰۶ ) .