این پژوهش به صورت پیمایشی-توصیفی صورت می‌گیرد و انجام آن در قالب قیاسی -استقرایی می‌باشد. بدین معنی که چارچوب نظری و پیشینه تحقیق از طریق مطالعات کتابخانه ای، شامل مطالعه کتابها، مقالات و سایت ها و به صورت استدلال قیاسی و جمع‌ آوری اطلاعات برای آزمون فرض ها از راه استدلال استقرایی انجام خواهد شد و این پژوهش از نوع دیگر تحلیلی-کاربردی می‌باشد، لذا در نهایت نتایج آن به مسئولین دستگاه های اجرایی استان گیلان و سایر مراجع استفاده کننده از نتایج از جمله دیوان محاسبات استان، سازمان مدیریت وبرنامه ریزی و اداره کل امور اقتصادی و دارایی استان گیلان و تمام دستگاه‌ها و مؤسسات عمومی غیردولتی که باستناد قوانین و مقررات از ابتدای سال ۱۳۹۴ مشمول اجرا و پیاده سازی سیستم حسابداری تعهدی می‌باشند ارائه خواهد شد.

۱-۸- جمع‌ آوری داده ها و ابزار اندازه گیری

جمع‌ آوری اطلاعات از راه پرسشنامه با طیف پنج گزینه ای لیکرت صورت می‌گیرد. ‌بنابرین‏ اطلاعات کیفی پرسشنامه‌ها به صورت کمی در چارچوب اعداد (۵،۲،۳،۴،۱) درآورده می شود. و پس از جمع‌ آوری اطلاعات و بررسی و ارزیابی پاسخ های پرسشنامه های مربوط برای تأیید یا رد فرضیه‌ها با بهره گرفتن از محاسبه پارامتر ها و آزمون های آماری تجزیه و تحلیل و واکاوی های لازم انجام می پذیرد.

۱-۹- قلمرو تحقیق

۱-۹-۱- قلمرو موضوعی

قلمرو موضوعی این پژوهش ارزیابی مزایای اجرا و پیاده سازی حسابداری تعهدی از دیدگاه ذیحسابان و مدیران مالی دستگاه های اجرائی استان گیلان می‌باشد.

۱-۹-۲- قلمرو مکانی

پژوهش حاضر در دستگاه های اجرائی استان گیلان انجام می شود.

۱-۹-۳- قلمرو زمانی

اطلاعات و آمار های مورد نیاز برای انجام این پژوهش در محدوده سال مالی ۱۳۹۴می باشد. شایان ذکر است بر اساس قانون اصلاح مواد ۶۳ و۶۴ قانون محاسبات عمومی کشور مصوب سال ۱۳۶۶ و اصلاح مهلت های تعیین شده مصوب ۲۹/۱۲/۱۳۷۹ مجلس شورای اسلامی، کلیه دستگاه های اجرائی (باستثناء دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی ‌و تحقیقاتی ‌کشور که تابع آئین نامه مالی و معاملاتی خود می‌باشند ) برای اعتبارات هزینه ای (جاری) و اعتبارات تملک دارائیهای سرمایه ای (عمرانی ) اعم ازاینکه ازمحل منابع عمومی ویا اختصاصی تامین شده و تا پایان سال مالی توسط خزانه داری کل و در استانها خزانه معین دراختیار ذیحسابی دستگاه های ذیربط قرار گرفته باشند مجازند؛ برای اعتبارات هزینه ای تا پایان فروردین ماه و برای اعتبارات تملک دارائیهای سرمایه ای ، تا پایان تیرماه سال بعد تعهد وپرداخت نمایند و مانده وجوه مصرف نشده خود را حسب مورد ظرف مدت ۱۰ روز از انقضای تاریخ های مذکور به حسابهای خزانه دولت واریز نمایند .

۱-۱۰- تعریف واژه ها و اصطلاحات به کار رفته در تحقیق

حسابداری نقدی:

در سیستم حسابداری بر مبنای نقدی هر گونه تغییر در وضعیت مالی مؤسسه‌ مستلزم مبادله وجه نقد است به عبارت دیگر در سیستم حسابداری نقدی درآمدها در زمانی شناسایی و در دفاتر ثبت می‌شوند که وجه نقد آن دریافت شود و هزینه ها زمانی شناسایی و در دفتر ثبت می‌شوند که وجه آن به صورت نقد پرداخت گردد .(باباجانی،۱۳۸۳)

حسابداری تعهدی کامل :

در این مبنا، درآمدها در زمانی که تحصیل می‌شوند و یا تحقق می‌یابند صرف نظر از زمان وصول وجه نقد در دفاتر منعکس می‌شوند و همچنین مبنای شناسایی و ثبت هزینه ها زمان ایجاد یا تحمل هزینه هاست. ‌بنابرین‏ بر اساس این مبنا حسابداری معاملات و سایر رویدادها در زمان وقوع شناسایی و در اسناد و مدارک حسابداری ثبت می شود و در صورت‌های مالی دوره های مربوط انعکاس می‌یابد. (باباجانی،۱۳۸۳)

چارچوب نظری مبتنی بر مسئولیت ‌پاسخ‌گویی‌ :

در این چارچوب هدف حسابداری و گزارشگری مالی ایجاد یک سیستم مناسب اطلاعات بین پاسخگو و پاسخ خواه یا صاحبان حق است این چارچوب نظری که منصفانه بودن سیستم حسابداری را به سودمندی اطلاعات ترجیح می‌دهد بر پایه ارتباطی دوطرفه بین پاسخ گو و پاسخ خواه بنا شده است. (باباجانی،۱۳۸۴)

بودجه ریزی عملیاتی :

این نوع بودجه ریزی منابع را بر مبنای نیل به نتایج مشخص و قابل سنجش تخصیص می‌دهد در واقع بودجه ریزی عملیاتی ارتباط بین هزینه های انجام گرفته و عوامل به کار گرفته شده را از یک طرف و نتایج کار انجام شده را از طرف دیگر نشان می‌دهد و مشخص می‌سازد و در طی سال مالی چه کالاها و خدماتی به صورت محصول نهایی و فعالیت های بخش عمومی در نیل به اهداف اقتصادی و اجتماعی تولید شده است.

تعاریف ‌پاسخ‌گویی‌:

‌پاسخ‌گویی‌ : تعهد یک فرد است برای ‌پاسخ‌گویی‌ نسبت به انجام مسئولیت هایی که به او محول شده است. راندرسون (۱۹۷۱ ) بیان می‌کند توجیه کردن، گزارش دادن و تشریح کردن، جنبه‌های مهم پاسخگو هستند.

‌پاسخ‌گویی‌ شناخت حقوق عمومی است تا اینکه بدانیم چه اعمالی باید انجام گیرد. انواع ‌پاسخ‌گویی‌ عبارتند از

‌پاسخ‌گویی‌ عمومی : مدیران سازمان‌های دولتی در برابر شهروندان یا نمایندگان منتخب آنان پاسخگو هستند.

‌پاسخ‌گویی‌ مدیریتی : این ‌پاسخ‌گویی‌ در برابر مدیر ارشد یا مدیر بالادست صورت می‌گیرد.

‌پاسخ‌گویی‌ مالی : مدیران سازمان ها در مقابل وجوه دریافتی بابت اجرای طرح یا پروژه پاسخگو می‌باشند.

‌پاسخ‌گویی‌ حرفه ایی :در مقابل همکاران متخصص و حرفه ایی خود پاسخگو هستند.

‌پاسخ‌گویی‌ قانونی : این ‌پاسخ‌گویی‌ در برابر مراجع قضایی صورت می‌گیرد.

‌پاسخ‌گویی‌ عملیاتی : ارائه گزارش هایی از سوی پاسخگو به منظور متقاعد ساختن صاحبان حق یا پاسخ خواه ‌در زمینه میزان دستیابی به اهداف عملیاتی از قبل تعیین شده, از نظر کارایی و اثربخشی و مصرف منابع مالی در جهت تحقق اهداف است. (بزرگی،۱۳۸۲)

۱-۱۱- خلاصه فصل

در این فصل ابتدا به بیان مسئله و اهمیت و ضرورت تحقیق پرداخته و سپس اهداف تحقیق از نظر علمی و کاربردی مورد بررسی قرار گرفت و سپس ‌بر اساس مطالب گفته شده در بیان مسئله و موضوع تحقیق سئوالات و فرضیه های تحقیق شکل گرفت و در انتها به قلمرو تحقیق و تعاریف متغیرهای تحقیق پرداخته شد.

فصل دوم

ادبیات تحقیق

۲-۱- مقدمه

در دو دهه اخیر، ‌دولت‌های‌ کشورهای توسعه یافته و اغلب کشورهای در حال توسعه تلاش نموده اند تا با انجام مطالعات علمی و تجربی نسبت به تدوین چارچوب نظری و اصول و استانداردهای نابرابر دولتی اقدام کرده و مبانی نظری حاکم بر نظام های حسابداری مورد عمل خود را استحکام بخشند. بر این اساس ‌در کشورما نیز کمیته تدوین استانداردهای حسابداری بخش عمومی از سال ۱۳۸۸ با هدف تحول در نظام گزارشگری مالی بخش عمومی با حضور نمایندگان وزارت اموراقتصادی و دارایی، دیوان محاسبات کشور و سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور در سازمان حسابرسی تشکیل گردیده است. در این راستا، مفاهیم نظری و شش استاندارد نخست به ترتیب با عناوین: نحوه ارائه صورت‌های مالی، نحوه ارائه اطلاعات بودجه ای ‌در صورت‌های مالی، درآمدحاصل از عملیات عیرمبادله ای، درآمد حاصل ازعملیات مبادله ای، دارائیهای ثابت مشهود و موجودیها پس از بررسی و تأیید در کارگروههای تخصصی مربوط و نظر سنجی عمومی به تصویب مجمع عمومی سازمان حسابرسی رسیده و از ابتدای سال ۱۳۹۴ لازم الاجرا گردیده است.