جدول ۲۳-۴: میزان t و سطح معناداری آن در مولفه پشتیبانی ……………………………………………………………………………………..۷۱
جدول ۲۴-۴: میزان t و سطح معناداری آن در مولفه تاکید علمی………………………………………………………………………………….۷۲
جدول ۲۵-۴: میزان t و سطح معناداری آن در مولفه روحیه…………………………………………………………………………………………۷۳
جدول ۲۶-۴: نتایج آزمون اثرات بین گروهی تحلیل واریانس یکراهه مدارک تحصیلی و مولفه های سلامت سازمانی……………۷۳
جدول ۲۷-۴: نتایج آزمون اثرات بین گروهی تحلیل واریانس یکراهه رشته تحصیلی و مولفه های سلامت سازمانی………………۷۴
جدول ۲۸-۴: نتایج آزمون اثرات بین گروهی تحلیل واریانس یکراهه سوابق کاری و مولفه های سلامت سازمانی………………..۷۵
جدول ۲۹-۴: مقادیر ضرایب همبستگی مولفه های سلامت سازمانی و پیشرفت تحصیلی و ضرایب فیشر معادل آنها در دبیران
رشته علوم پایه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….۷۶
جدول ۳۰-۴: مقادیر ضرایب همبستگی مولفه های سلامت سازمانی و پیشرفت تحصیلی و ضرایب فیشر معادل آنها در دبیران
رشته علوم ریاضی……………………………………………………………………………………………………………………………………………….۷۷
جدول ۳۱-۴: مقادیر ضرایب همبستگی مولفه های سلامت سازمانی و پیشرفت تحصیلی و ضرایب فیشر معادل آنها در دبیران
رشته علوم انسانی……………………………………………………………………………………………………………………………………………….۷۸
جدول ۳۲-۴: مقادیر ضرایب فیشر جهت مقایسه تفاوت همبستگی در دبیران رشته علوم پایه و ریاضی ……………………………۷۹
جدول ۳۳-۴: مقادیر ضرایب فیشر جهت مقایسه تفاوت همبستگی در دبیران رشته علوم پایه و انسانی…………………………….۷۹
جدول ۳۴-۴: مقادیر ضرایب فیشر جهت مقایسه تفاوت همبستگی در دبیران رشته علوم ریاضی و انسانی……………………….۸۰
فهرست نمودارها
عنوان صفحه
نمودار۱-۴: توزیع فراوانی نمونه اماری به تفکیک جنسیت ۵۷
نمودار۲-۴: توزیع فراوانی و درصد نمونه آماری به تفکیک مدرک تحصیلی ۵۸
نمودار۳-۴: توزیع فراوانی و درصد نمونه آماری به تفکیک سابقه کار ۵۹
نمودار۴-۴: توزیع فراوانی و درصد نمونه آماری به تفکیک رشته تحصیلی ۶۰
چکیده:
پژوهش حاضر تحت عنوان (بررسی رابطه سلامت سازمانی مدارس با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان راهنمایی منطقه ۸ شهر تهران) انجام شده است. هدف از این پژوهش، بررسی رابطه بین سلامت سازمانی دبیران با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مقطع راهنمایی می باشد، که با نمونه آماری ۲۵۰ نفری متشکل از دبیران زن و مرد از منطقه ۸ وبا استفاده از جدول کرجسی و مورگان تعیین وبه روش تصادفی ساده انتخاب گردیده است. در این پژوهش مولفه های( یگانگی نهادی، ملاحظه گری، ساخت دهی، پشتیبانی منابع، روحیه و تاکید علمی مدرسه عوامل اصلی مورد سنجش در سلامت سازمانی بوده است. همچنین رابطه هر یک از این ابعاد بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به هدف و نوع پژوهش، ابزار جمع آوری داده ها از پرسشنامه استاندارد سلامت سازمانی (OHI) با ۳۸ سوال برای ارزیابی سلامت سازمانی و برای ارزیابی پیشرفت تحصیلی از میانگین معدل دانش آموزان آنها استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS استفاده شده و تجزیه و تحلیل داده ها در راستای بررسی فرضیه تحقیق از طریق آزمون همبستگی پیرسون، آزمون لوین، تحلیل واریانس، آزمون تعقیبی توکی پرداخته شده است. برای تجزیه و تحلیل سوالات پژوهش از برخی آمار توصیفی استفاده شده و به توصیف میانگین، انحراف استاندارد، کجی و کشیدگی متغیر های تحقیق پرداخته شده است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

نتایج آزمون نشان داده است که سلامت سازمانی رابطه مستقیم، مثبت و معناداری با پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان دارد. یافته ها این پیشنهاد را مطرح می کند که ارتقاء هر چه بیشتر سطح سلامت سازمانی و توجه به مولفه های آن، در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان موثر خواهد بود.
واژگان کلیدی: سلامت سازمانی، پیشرفت تحصیلی، دانش آموزان منطقه ۸
فصل اول
کلیات تحقیق
مقدمه
جهان امروز بیش از هر زمان دیگری به یک جهان سازمانی مبدل شده است بدین ترتیب اهمیت سازمان ها که بیشترین دوران زندگی انسان در آنها سپری می شد روز به روز آشکار تر و نقش آنها در تحقق هدفهای انسانی روشن تر می گردد (جاسبی، ۱۳۸۵، ص۴۲). در واقع سازمانها در رهبردی دنیای معاصر نقش دارند و جایگاه والا و برجسته ای در ساختار فرهنگی و اجتماعی جوامع پیدا کرده اند و بسیاری از فعالیتهای اساسی و حیاتی مربوط به زندگی مردم در سازمانها انجام می گیرد و زندگی بدون وجود سازمانهای گوناگون آموزشی، صنعتی، بازرگانی، خدماتی، سیاسی، نظامی و غیره تقریباً مقدور نیست با وجود این، نیل به موفقیت و پیشرفت همه جانبه و تأمین رفاه و آسایش به صرف وجود سازمان ها تحقق نمی یاید، بلکه برای این منظور به سازمان های کار آمد و اثر بخش نیاز است ( کورمن، ترجمه شکر کن،۱۳۸۳). از مهمترین سازمانها می توان به سازمان آموزش و پرورش اشاره کرد که اثر بخش و کارآمدی آن تأثیر بسزایی در فعالیت و رشد سازمانهای دیگر دارد. در بین عوامل مختلفی که در توسعه جامعه مطرح می شود، آموزش و پرورش از مهمترین عوامل رشدی به حساب می آید. تعلیم و تربیت سبب افزایش دانش، مهارت، درک و توانایی انسانها می شود (میر کمالی،۱۳۸۳، ص۱۶۰). بر اساس رویکرد سیستمی، هر جامعه به عنوان یک نظام کلی در نظر گرفته می شود که در درون خود دارای سازمانهایی می باشد، هریک از این سازمانها به منزله یک خرده نظام می بایست در کنار یکدیگر همگام و هماهنگ، در جهت تحقق هدف نظام بزرگ تر گام بردارند. شرط این همگامی و هماهنگی این است که سازمان ها از ویژگی های لازم و کافی یک سازمان سالم برخوردار باشند (هوی و میسکل، ترجمه عباس زاده،۱۳۸۳). مدرسه نیز که از خرده نظام های آموزش و پرورش سیستمی باز است که برای ادامه فعالیت و بقای خود باید شرایط متغیر محیطی سازگار شود تا بتواند با اثر بخشی فعالیت کرده و در دراز مدت دوام بیاورد (علاقه بند، ۱۳۷۷، ص۱۸۴). و این سازگاری با شرایط در جهت اثر بخشی از خصوصیات سازمانهای سالم است. حال این سؤال مطرح می شود که سلامت سازمانی چیست ؟
سازمانها می توانند مانند افراد و خانواده ها سالم و بالنده یا نا سالم و پریشان باشند. وظیفه اساسی هر مدیر موفق آن است که نشانه های سازمان سالم را بشناسد و بخشی از فعالیتهای خود را معطوف ایجاد فضای روانی که کارکنان تحت نظارت رشد یابند و با علاقه به کار خلاق بپردازند (ساعتچی، ۱۳۷۶، ص۱۳۴). از مشخصات یک سازمان سالم آن است که سلامت جسمی و روانی کارکنان آن به جهان اندازه مورد توجه و علاقه ای مدیریت سازمان قرار می گیرد که تولید و بهره وری مورد تأکید قرار گرفته است. مدیریت اثر بخشی بدون توجه به اعتقاد به سلامت روانی کارکنان و در نتیجه توجه به سلامت سازمانی کارکنان حاصل نمی شود (ساعتچی، ۱۳۷۶، ص۳۳). به اعتقاد مایلز (۱۹۶۹)^[۱] دوام و پایداری سازمانها در محیط خود و رشد و گسترش توانایی خود جهت سازگاری با آن منوط به برخورداری از سلامت می باشد. لایدن و کلینگل (۲۰۰۲)^[۲] نیز اظهار می دارند که سازمان ها در صورتی می توانند وظایف خود را به طور جداگانه انجام دهند و رشد یابند که از سلامت برخوردار باشند. با توجه به آنکه از سازمانآموزش و پرورش به عنوان صنعت رشد نام می برند و منزلت اجتماعی آن افزایش یافته و شمار مؤسسات و خدمات آموزشی گسترش پیدا کرده است و این صعود و رشد خدمات و بودجه مستلزم بهبود کمی و کیفی این سازمان به طور هماهنگ است (علاقه بند، ۱۳۷۸). به نظر می رسد باید به مدارس به عنوان تامین کننده نیروی انسانی مورد نیاز سایر سازمانها، توجه خاصی صورت بگیرد چون مدارس، جز معدود سازمانهایی هستند که بطور مستقیم و یا غیر مستقیم بر سازمانهای دیگر تأثیر می گذارند. برای این منظور باید بستر مناسب بهبود کمی و کیفی مدارس فراهم شود و این امکان پذیر نخواهد بود مگر با شناخت مشکلات و عوامل تأثیر گذار بر جو مدارس. یکی از مفاهیمی که در نیمه ی دوم قرن بیستم برای شناخت مدارس در نتیجه تحقیقات توسعه داده شده ی مفهوم سلامت سازمانی مدارس می باشد. سلامت سازمانی مدرسه چارچوب دیگری برای مفهوم سازی جو عمومی مدرسه است. مفهوم سلامت مثبت در یک سازمان توجه را به شرایطی جلب می کند که رشد و توسعه ی سازمان را تسهیل کـرده یا مـــوجب پویایی های سازمــانی می باشد (هوی و میسکل، ترجمه عباس زاده، ۱۳۸۲، ص۴۴۸). مدارس سالم معلمان متعهد و با روحیه ای دارند که به یکدیگر و به مدیر اعتماد دارند، دارای جوی باز هستند و معلمان و دانش آموزان موفقی دارند، در چنین مدارس پیشرفت و رشد دانش آموزان، معلمان و مدیران، هدفهای قابل تحقیقی به حساب آیند. مدارس سالم و پویا موجبات انگیزش و علاقه مندی به کار را در مدیر و معلمان فراهم آورده و باعث افزایش کارایی که به نوبه ی خود عامل مهمی در افزایش اثر بخش از جمله پیشرفت تحصیلی دانش آموزان که از جلوه های نمایان موفقیت نظام آموزشی می باشد، می گردد. مطالب عنوان شده که حاکی از اهمیت سلامت سازمانی در ایجاد بستری مناسب برای کارایی و اثر بخشی دارد، محقق را بر آن داشت که به بررسی سلامت سازمانی و رابطه آن بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مدارس راهنمایی، بپردازد.
۱ـ ۱ بیان مسئله
آنچه که در این پژوهش مورد بررسی اساسی است سلامت سازمانی است کـــه متغیر مستقل مـــحسوب می گردد. ماتیو مایلز « سلامت سازمانی را دوام و بقای سازمان در محیط خود و سازگاری با آن و ارتقاء و گسترش توانایی خود برای سازش بیشتر می داند » بنابراین تعریف مدارس به عنوان سازمانهایی که قشر عظیمی از دانش آموزان و مربیان را شامل می شوند دو وظیفه خطیر تعلیم و تربیت آینده سازان در ابعاد علمی، صنعتی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشور را بر عهده دارند، باید بتوانند همواره با محیط و دگرگونی های آن در ارتباط بوده و همگام با این تغییرات در برنامه های خود تجدید نظر کرده و مناسب با این تحولات حرکت کنند. ماتیو مایلز (۱۹۶۵) سلامت سازمانی را به مجموعه ای از خصایص سازمانی نسبتاً پر دوام تعریف کرده و اشاره می کند به اینکه سازمان سالم نه تنها فقط در محیط خود پایدار می ماند بلکه در دراز مدت قادر است به اندازه کافی با محیط خود سازگار شود و توانایی های لازم را برای بقای خود پیوسته ایجاد کند و گسترش دهد. مایلز برای تعریف و توضیح سلامت سازمانی از ده ویژگی مدد گرفته که این مفهوم پردازی چارچوب اکتشافی برای تفکر درباره سلامت سازمانی محسوب می شود البته کوشش های اولیه برای استفاده از آن در مدارس چندان موفقیت آمیز نبوده است. از این رو هوی و همکارانش (۱۹۹۶) با بهره گرفتن از تحلیل های نظری پارسونز و همکارانش (۱۹۵۳) و اتزیونی (۱۹۷۵)^[۳] و همچنین یافته های تحقیقاتی بروک اور و همکاران در زمینه اثربخشی مدرسه، مفهوم پردازی کردند و ابزار اندازه گیری جدیدی برای سلامت سازمانی مدرسه ارائه کردند که درسه سطح نهادی، اداری و فنی بیان می شود.
پارسونز (۱۹۷۶)^[۴] ضمن تأکید بر این سطوح معتقد است که همه نظام های اجتماعی باید برای استمرار فعالیت و رشد و پایداری خود، چهار مسئله ی اساسی زیر را حل نمایند:
انطباق: به دست آوردن منابع کافی و سازگاری با محیط
تحقق هدف: دستیابی به اهداف از قبل تعیین شده سازمان
یگانگی: ایجاد و حفظ همبستگی درون نظام
تداوم: ایجاد در حفظ ارزش های بی همتای نظام (هوی و میسکل, ترجمه عباس زاده, ۱۳۸۰, ص۴۴۹).
بدین منظور با توجه به اینکه سلامت سازمان یک اصل تعیین کننده اثر بخش پیشرفت تحصیلی دانش آموزان، تعهد سازمان کارکنان، گرایش انسانی معلمان و اعتماد معلمان به همکاری مدیران مدارس است. (علاقه بند، ۱۳۸۰، ص۲۹) با مقایسه مدارس از لحاظ سلامت سازمانی آنها می توان مدارس را که از سلامت بیشتر برخوردارند شناخته و نسبت به گسترش مدارسی با این خصوصیات اقدام نمود زیرا وجود سلامت سازمانی برای مدرسه از اهمیت خاصی برخوردار است. تحقیق حاضر در نظر دارد سلامت سازمانی را بر اساس نظر پارسونز در سطح نهادی بعد یگانگی نهادی، سطح اداری بعد نفوذ مدیر در ابعاد (ملاحظه گری، ساخت دهی و حمایت منابع) و در سطح فنی در ابعاد (روحیه و تاکید علمی) مورد ارزیابی قرار دهد. چون این الگو صراحت لازم را دارد، به جزئیات نیازهایی می پردازد که برای بقای یک سیستم، لازم است تأمین گردند. پژوهشگر برآن شد که با یک تحقیق علمی، تأثیر سلامت سازمانی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان را به مرحله ی اجراء گذاشته تا در نهایت نتایج این تحقیق به مدیران و مسئولین ذیربط آموزش و پرورش در جهت افزایش سلامت سازمانی در مدارس کمک نماید.
۲-۱ اهمیت و ضرورت تحقیق
نظر به اینکه سلامت سازمانی مدارس و اهمیت و نقش آن در اثر بخشی مدرسه، از جمله پیشرفت تحصیلی دانش آموزان، برای دست اندرکاران نظام آموزشی و همچنین برای مدیران آموزشی مدارس یک مفهوم نسبتاً ناشناخته بود، به اطلاعات کافی و لازم در این زمینه دست پیدا نکردم، بنابراین این پژوهش با هدف آشکار کردن روابط بین متغییر سلامت سازمانی در رابطه با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مدارس و ارائه آن به برنامه ریزان، مدیران و مسئولین امر، به ایجاد تغییرات کیفی در مدارس و اعمال راهبردها و روش های مؤثرتر در آنها انجامید تا بتوان دانش آموزانی کارآمد و خلاق تربیت نمود. ضرورت بررسی وضعیت سلامت سازمانی مدارس نه فقط به لحاظ بهبود شرایط کار و پویایی مدارس بلکه به جهت افزایش تعهد سازمانی کارکنان، اعتماد اعضای سازمان به یکدیگر و مدیریت سازمان اهمیت دارد، بلکه باعث تثبیت ابعاد مؤثر در سلامت سازمان همچون، اهداف، ارتباطات کافی، مشارکت در اختیار، بهره وری از منابع، همبستگی، روحیه، استقلال، انطباق پذیری و حل مشکلات می گردد. ( علاقه بند، ۱۳۸۷)
ریباک (۲۰۰۲)^[۵] معتقد است که تمرکز بر سلامت سازمان، به معنای تمرکز بر موفقیت آن است و امروزه به کار گیری بهینه ی منابع انسانی در سازمان و ارائه ی خدمات قشری پسند، به عنوان یک عامل رقابتی در برتری سازمانی، منوط به برخورداری از سلامت می باشد. در مقابل فقدان سلامت سازمان، علاوه بر تهدید زندگی سازمانها می تواند پیامدهای ناگواری را به دنبال داشته باشد که به عقیده ی پاتل (۲۰۰۱) از مهمترین پیامدهای فقدان سلامت سازمانی می توان به موادی چون کاهش رضایت کارکنان، از هم گسیختگی کاری، افزایش اختلافات، کاهش نوآوری، کاهش همکاری و کیفیت خدمات اشاره نمود. مطالعه وضعیت سلامت سازمانی مدرسه نه فقط به خودی خود از لحاظ فهم شرایط کار و پویایی های آن اهمیت دارد بلکه پیش بینی کننده اثر بخشی مدرسه، پیشرفت تحصیلی دانش آموزان، تعهد سازمانی کارکنان، گزارش انسانی معلمان و اعتماد معلمان به همکاران و مدیر مدرسه است. از طرفی مطالعه عوامل مؤثر بر پیشرفت تحصیلی نیز یکی از مهمترین عوامل تحقق اهداف آموزش و پرورش مدرسه می باشد. بطور کلی این پژوهش با اطلاعاتی که به دست می دهد می تواند:
به دست اندرکاران تعلیم و تربیت کمک نماید تا با شناخت سلامت سازمان مدارس و زمینه های مربوط به انتخاب راهبردها و راهکارهای عملی در جهت ایجاد جو سازمانی مناسب در مدارس تلاش نمایند.
به مدیران و دست اندرکاران آموزشی کمک می نماید ، که با کسب آگاهی از نقاط قوت و ضعف در جهت هدف گذاری درست و واقع بینانه گام بردارند و محیطی سالم و با نشاط برای تأمین و پرورش نیروی انسانی کار آمد فراهم آورند.
با بررسی سلامت مدارس می توان با ایجاد شرایط کاری مناسب ، زمینه را برای کارایی و اثر بخشی هر چه بیشتر مدارس فراهم کرد.
با مرور و بررسی یافته های تحقیقات و نظریه های مربوط به سلامت سازمان مدارس مبانی نظری لازم در مورد سلامت سازمان را برای استفاده برنامه ریزان ، سیاستگذاران ، مدیران و مدرسین به وجود آورد که با آگاهی بیشتری در زمینه طراحی برنامه هایی در جهت بهبود کیفیت آموزش و پرورش و مدارس عمل نمایند.
۳-۱ اهداف تحقیق
هدف کلی: بررسی رابطه سلامت سازمانی با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان راهنمایی شهر تهران.
اهداف جزئی:
بررسی رابطه یگانگی نهادی ( توانایی مدرسه برای سازگاری با محیط و مبارزه با خواستهای نا معقول بیرونی) با پیشرفت تحصیلی.
بررسی رابطه ملاحظه گری مدیر (توجه صادقانه مدیر نسبت به معلمان به عـنوان همـــکاران حرفه ای) با پیشرفت تحصیلی.
بررسی رابطه ساخت دهی (مشخص شده انتظارات شغلی ، استاندارد های عملکرد و روش های انجام کار) با پیشرفت تحصیلی.
بررسی رابطه حمایت منابع (در دسترس بودن وسایل و مواد آموزشی) با پیشرفت تحصیلی.
بررسی رابطه روحیه کارکنان (وجود یک جو دوستانه بین همکاران) با پیشرفت تحصیلی.
بررسی رابطه تأکید علمی (جدی و منظم بودن محیط یادگیری و ارزش تلقی شدن پیشرفت تحصیلی از سوی دانش آموزان) بر پیشرفت تحصیلی.