هربرت سایمون و عقب گرد اصول گرائی – کتز وکان ودیدگاه محیطی اشاره نمود
نظریه پردازان نوع چهارم
امروزه جدید ترین دیدگاه ها نسبت به تدوری سازمان بر ماهیت سیاسی سازمانها متمرکز است . مرحله شکل گیری این موضوع ، بوسیله جیمز مارچ ^[۱۷]وهربرت سایمون آغاز شد، اما بیشتر به کار جفری ففر (۲)^[۱۸] بر می گردد .وی بر اساس کار مارچ وسایمون مدلی از تئوری سازمان را ارائه داد که ائتلاف های قدرت ، تعارض ماهوی اهداف وتصمیمات طراحی سازمانی را که منافع شخصی افراد قدرتمند را بر آورد می ساخت ، در آن مورد توجه قرار گرفته بود از جمله نظریه پردازان این دوره می توان به مارچ وسایمون ومحدودیت های شناختی تعقل گرایی – ففر وسازمانها به عنوان عرصه های سیاسی اشاره کرد .( رابینز ، ۱۳۸۸ : ۴۳۱ )
وظایف مدیریت
اگر چه‌ سقراط اولین‌ کسی‌ بود که‌ مدیریت‌ را فرآیندی‌ اجتماعی‌ متضمن‌ یک‌سلسله‌ وظایف‌، فعالیت‌ها و روابط متقابلی‌ تلقی‌ کرد که‌ در آن‌ مناسبات‌ و روابط متقابل‌ افراد در آن‌ نقش اساسی‌ دارد، ولی‌ یکی‌ از بنیان‌گذاران‌ مکتب‌ فرآیندی‌مدیریت‌، هنری‌ فایول‌فرانسوی‌ برای‌ اولین‌ بار وظایف‌ مدیریت‌ را در پنج‌دسته‌ی‌ برنامه ریزی ، سازمان دهی ، فرماندهی ،هماهنگی وکنترل قرار داد . لوتر گیوکیک وال .لرویک طی تحقیقاتی در یک مقاله اصطلاح POSDCORB^[19] را ارائه نمودندکه شامل : طرح وبرنامه ، سازماندهی ، کارگزینی ، هدایت،هماهنگی،گزارشدهی،وبودجه میباشد.(بهرنگی،۱۳۷۴:۶۸) چستر بارنارد تصمیم گیری را اساس فرایند مدیریت محسوب می کند (نکویی ، ۱۳۷۹ : ۳۵ )

باتوجه به اینکه در خصوص وظایف مدیریت در بین صاحب نظران اختلاف نظر می باشد ، دسته بندی پنج گانه زیر مورد قبول اکثر صاحب نظران مدیریت می باشد ودر این تحقیق نیز به عنوان وظایف مدیر مورد بررسی قرار خواهند گرفت:
۱- برنامه ریزی
۲- سازماندهی
۳- بسیج امکانات ومنابع
۴- هدایت و رهبری
۵- نظلرت و کنترل ( جاسبی ، ۱۳۷۹ :۳۵)
۲-۱ برنامه ریزی
۲-۱-۱ ضرورت واهمیت برنامه ریزی
همانگونه که عنوان شد در میان همه وظایف مدیریت برنامه ریزی از اساسی‌تر‌ین آنهاست که مانند پلی زمان حال را به آینده مرتبط می سازد. به عبارت دیگر برنامه‌ریزی میان جایی که هستیم با جایی که می‌خواهیم به آن برویم پلی می‌سازد و موجب می‌شود تا آنچه را که در غیر آن حالت شکل نمی‌گیرد، پدید آید.از آنجایی که همه سازمانها به دنبال آنند که منابع محدودخود را برای رفع نیازهای متنوع ورو به افزایش خود صرف کنند. پوپایی محیط و وجود تلاطم‌ در آن، وعدم اطمینان ناشی از تغییرات محیطی بر ضرورت انکارناپذیربرنامه ریزی می‌افزاید.
پیتر دراکر معتقد است که میان موثر بودن (انجام کارهای درست)وکارآیی(درست انجام دادن کارها) تفاوت است و این دو در مراحل انتخاب هدفها و آنگاه در چگونگی کسب آنها توأم می باشد. (پایمرد ،۳:۱۳۸۴)
اکثرقریب به اتفاق صاحبنظران علم مدیریت ،برنامه ریزی را نخستین مرحله در فرایند مدیریت بشمار می آورند ، فایول بیش از ۷۰ سال پیش (۱۹۱۶ ) به این نتیجه رسیدکه برنامه ریزی اساس فعالیت مدیران است پس از او گیولیک (۱۹۳۷ ) نیومن (۱۹۵۰) ودیگران برنامه ریزی را در راس هرم وظایف مدیران قرار دادند اگر وظایف مدیریت را حول رئوس هرمی در نظر بگیریم ، برنامه ریزی در راس آن قرار دارد بخش اعظم کار مدیر را برنامه ریزی تشکیل می دهد برنامه ریزی شا لوده مدیریت است (نکویی ،۱۳۷۹ :۳۶)
۲-۱-۲هدف برنامه یزی هدف اساسی برنامه ریزی ، تقلیل میزان قبول خطر نسبت به اتفاقات احتمالی واتخاذ تدابیری جهت هماهنگی برای دستیابی به موفقیت های سازمانی است ( عابدی ، ۱۳۸۶: ۱ )
هر سازمانی نیاز به یک بیانیه روشن از هدفهای خود دارد تا بتواند آن را مبنای همه برنامه‌ریزی‌های خود قرار دهد و میزان کارآیی تصمیمات اتخاذ شده را براساس آن اندازه‌گیری کند. انجام برنامه بدون رعایت اهداف سازمانی موجب پراکنده کاری می‌شود. بنابراین هدف عبارت است از بیان نتایج مورد انتظار، شامل کار مشخص و قابل اندازه‌گیری در یک محدوده زمانی خاص و با هزینه‌ای معین عواملی که درتعیین هدف باید به آنها توجه شود عبارتند از:
الف) نتیجه مورد انتظار قابل اندازه‌گیری باشد.
ب) چگونگی انجام کار مشخص باشد.
ج) محدوده زمانی که کار باید در آن صورت بگیرد.
د) حداکثر هزینه بر حسب واحد پول یا کار و یا هر دو
به طور کلی می توان هدف از برنامه ریزی را موارد زیر برشمرد :
– افزایش احتمال رسیدن به هدف، از طریق تنظیم فعالیتها
– افزایش منفعت اقتصادی از طریق مقرون به صرفه ساختن عملیات
– متمرکز شدن بر طریق دستیابی به مقاصد و اهداف و احتراز از انحراف از مسیر
– مهیا ساختن ابزاری بر کنترل ( پایمرد ،۱۳۸۴ ، ۶ )
۲-۱-۳ تعریف برنامه ریزی:
برای برنامه ریزی تعاریف متعددی ارائه شده است بطوریکه هر یک از نظریه پردازان سعی کرده اند با توجه به زمینه تخصصی خود آنرا تعریف کنند . در ذیل چند مورد ار این تعاریف ارائه شده است :
– برنامه ریزی عبارت است از تصمیم گیری در مورد اینکه چه کارهایی باید انجام گیرد
– برنامه ریزی عبارت است ازتعیین هدف ویافتن یا پیش بینی کردن راه تحقق آن
( پایمرد ، ۱۳۸۴ : ۲ )
– برنامه ریزی در یک مفهوم کلی یعنی پیش بینی وتعیین راه ها ، روشها وامکانات برای رسیدن به اهداف مطلوب .( میر کمالی ،۱۹۷:۱۳۸۳)
– تعریف اصلی برنامه ریزی برای دست یافتن به اهداف مورد نظر باید قبل از تلاش فیزیکی یا اقدام به انجام کار ، تلاش ذهنی یا برنامه ریزی صورت گیرد ( نکویی ،۱۳۷۹: ۳۷)
– برنامه ریزی ، فراگرد تصمیم گیری درباره کار وفعالیت در آینده است . (علاقه بند ، ۱۳۷۶: ۲۱)
۲-۱-۴ انواع برنامه ریزی :
در تقسیم بندی برنامه ریزی می توان برنامه ریزی را به چند دسته تقسیم کرد :
برنامه ریزی استراتژیک ( راهبردی )
برنامه ریزی بلند مدت برای نیل به یک فرایند یا چشم انداز آتی برای یک سازمان ، مدرسه است این برنامه ها به توصیف آنچه قرار است تحقق یابند می پردازند این برنامه ها پس از تکمیل در اختیار برنامه ریزان تاکتیکی قرار می گیرند
برنامه ریزی توسعه
توسعه در کلی ترین معنای آن یعنی از قوه به فعل در آمدن استعدادها وتوانایی ها
برنامه ریزی نیروی انسانی
در ابتدا به عنوان مرحله مهمی در فرایند مدیریت منابع انسانی چندان جدی گرفته نمی شد این برنامه ریزی فرایندی است که به وسیله آن سازمان معین می کند که برای نیل به اهداف خود به چه تعداد کارمند ، با چه تخصص ومهاتی ، برای چه مشاغلی ودر چه زمانی نیاز دارد
برنامه ریزی آموزشی
عبارت است از کاربرد روش های تحلیلی در مورد هر یک از اجزاء نظام آموزشی وهدف آن استقرار یک نظام آموزشی کار آمد است
– برنامه ریزی درسی
در گذشته برنامه درسی معادل معنای محدود ” فهرست رئوس مطالب ” به کار می رفت ولی در سال های اخیر مفهوم برنامه درسی گسترش یافته تا آنجا که برنامه تفضیلی کلیه فعالیتهای یادگیری فراگیرنده ،انواع وسایل آموزشی و … را شامل می شود .( قاسم زاده ، ۶:۱۳۸۷ )
برنامه ها برای مقاصد متنوعی تنظیم می‌شوند وبه فراخور هر وضعیت به گونه‌ای متناسب با آن شکل می‌گیرند لذا دسته بندی ذیل را برای انواع برنامه ریزی عنوان می‌نماییم :
– برنامه ریزی تخصصی
گاهی با توجه به ماهیت تخصصی برخی از وظایف مدیریت برای انجام آنها برنامه ریزی می شود این برنامه ریزی ها را برنامه ریزی های تخصصی می نامند مثل : برنامه ریزی کنترل وتولید – برنامه ریزی نیروی انسانی – برنامه ریزی مالی وتنظیم بودجه