نمودار (۳-۱): روش­های آماری انجام پژوهش ۵۱
فصل اول
کلیات
۱-۱) مقدمه
در فصل اول پس از بیان مسئله و چگونگی برگزیدن موضوع پژوهش، اهمیت و ضرورت تحقیق و مبانی تحقیق را مورد بررسی قرار می‌دهیم؛ سپس اهداف تحقیق را بیان نموده و در ادامه به بیان فرضیه‌های­ پژوهش می‌پردازیم. همچنین روش، ابزار گردآوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات، قلمرو و جامعه آماری پژوهش را در قالب بندهای جداگانه، بیان می‌کنیم. تعاریف عملیاتی واژگان کلیدی تحقیق نیز در این فصل آورده شده و در نهایت به ساختار کلی پژوهش اشاره شده است.
۱-۲) بیان مسئله و چگونگی برگزیدن موضوع پژوهش
به موقع بودن یکی از مهمترین ویژگی های کیفی اطلاعات مالی محسوب می شود به موقع بودن به این مفهوم است که اطلاعات باید در کوتاه ترین زمان و به سریع ترین شکل ممکن در دسترس استفاده کنندگان قرارگیرد. هر چه فاصله زمانی بین پایان سال مالی و تاریخ انتشار صورتهای مالی واحدهای تجاری کوتاه تر باشد، سودمندی حاصل از صورتهای مالی حسابرسی شده سالانه واحدهای تجاری افزایش می یابد . افزایش فاصله زمانی بین پایان سال مالی و تاریخ انتشار صورتهای مالی، احتمال فاش شدن اطلاعات به نفع گروهی از استفاده کنندگان و به زیان سایرین را افزایش می دهد(مرادی، مهدی و پورحسینی سیدمهدی؛ ۱۳۸۸)
در پی وقایع ناگوار و بحران های به وجود آمده در بورس ها ی جهان به ویژه در سپتامبر ۱۹۹۷ وسپس افشای ماجرای ورلد کام^[۱]، انرون^[۲] ، زیراکس^[۳] و پارمالات^[۴] در سطح جهان و سقوط شاخص های بورس تهران در سال ۱۳۸۳ ، موضوع شفافیت صورت های مالی به عنوان یک پدیده مورد لزوم اهمیت بیشتری را به خود اختصاص داد. از زمان افشاسازی تقلب های حسابداری و پنهان سازی­های مالیاتی شرکت­ها طی ۲ دهه گذشته قانونگذاران و دانشگاهیان گزارشگری مالیاتی متهورانه و زمان ارائه گزارش مالی را مورد توجه قرار داده اند.
علی رغم این، مدیران زمانی روش­های انتخاب شده برای اهداف مالیاتی را برای گزارشگری مالی و بالعکس، بکار می­برند که منافع این کار، بیشتر از هزینه­ های آن باشد. از جمله منافع این کار، اجتناب از رسیدگی های اضافی و جرایم احتمالی از طرف سازمان مالیاتی خواهد بود. اما این همخوانی رویه­ ها ممکن است هزینه­ های غیرمالیاتی نیز در برداشته باشد، به عنوان نمونه، بکارگیری روش اولین صادره از اولین وارده^[۵] (FIFO) برای موجودی ها ممکن است منجر به کمتر نشان دادن سود و در نتیجه، مالیات مورد نظر شود که مزیت یا منافع این امر، نگهداری وجه نقد بیشتر برای شرکت خواهد شد. اما در مقابل، سود کمتر از دیدگاه اعتبار دهندگان شرکت ممکن است هزینه بهره بالاتری را برای شرکت به دنبال داشته باشد(کلوید^[۶]، ۱۹۹۶). نتیجه بکارگیری و مد نظر قرار دادن منافع و هزینه های مذکور از طرف مدیریت منجر به تفاوت بین سود قبل از مالیات گزارش شده در صورت سود و زیان و سود مشمول مالیات(تفاوت دفتری مالیات) خواهد شد(میلز^[۷]، ۲۰۰۱). بنابراین، نحوه برآورد سود مشمول مالیات یا به عبارت دقیق تر، تفاوت دفتری مالیات و پرداخت های مالیاتی از جمله عوامل بسیار مهمی هستند که می توان از طریق آن اجتناب مالیاتی را اندازه گیری نمود. بنابراین، اجتناب مالیاتی می تواند انعکاسی از نظریه مسئله نمایندگی باشد و ممکن است منجر به تصمیمات مالیاتی شود که منافع شخصی مدیر را دنبال کند. بنابراین، یکی از چالش های پیش روی سهامداران و هیات مدیره، یافتن روش ها و انگیزه های کنترلی است تا هزینه های نمایندگی را به حداقل برسانند(جنسن و مکلینی^[۸]، ۱۹۷۶). دسای و همکاران^[۹] (۲۰۰۷) نیز معتقدند مدیرانی که به دنبال منافع شخصی خود هستند ساختار شرکت را پیچیده­تر کرده و معاملاتی را که باعث کاهش مالیات می شود، انجام می دهند و از این طریق منابع شرکت را در جهت منافع شخصی خود به کار می گیرند. که در این تحقیق به دنبال آن هستیم که بدانیم آیا شرکت هایی که اقدامات اجتناب مالیاتی دارند گزارشگری مالی خود را به موقع برای ذینفعان(سهامداران،سرمایه گذاران ،بستانکاران) و سایر نهادهای قانونی افشاء می­ کنند.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۱-۳) اهمیت و ضرورت پژوهش
مالیات به عنوان اصلی ترین ابزار کسب درآمد برای دولت ها جهت رسیدن به اهداف اقتصادی از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. گسترش و تنوع فعالیتهای اقتصادی و همچنین نقش فزایندۀ دولت ها در ایجاد و گسترش خدمات عمومی، تامین اجتماعی و گسترش تعهدات دولت در عرصه ­های اقتصادی واجتماعی و تلاش در جهت تحقق رشد اقتصادی و توزیع عادلانه درآمد، پرداخت و دریافت مالیات را به مسأله ای مهم و مؤثر تبدیل نموده است. در هر کشوری مالیات به عنوان یکی از ابزارهای اصلی دولت در اقتصاد، نقش بسیار مهمی را ایفا می­ کند به گونه ای که امروز در کشورهای صنعتی، بهبود و توسعۀ کارایی و اثربخشی اظهار مالیات مودیان و مطالبه آن توسط کارشناسان امور مالیاتی، ضمن رعایت اصل عدالت مالیاتی، از اهمیت زیادی برخوردار گردیده است (پژویان، جمشید۱۳۸۰) .
اجتناب از پرداخت مالیات به عنوان استفادۀ قانونی از نظام مالیاتی برای منافع شخصی، برای کاهش میزان مالیات قابل پرداخت به وسیلۀ ابزارهایی که در خود قانون است، تعریف می­ شود (پاسترناک و ریکو^[۱۰]، ۲۰۰۸) اجتناب از پرداخت مالیات، به فعالیت غیر قانونی که موجب کاهش درآمدهای دولت که برای امور زیربنایی و خدمات رفاهی و عمومی نیاز است، مربوط می­ شود (اتسانیا^[۱۱]،۲۰۱۱) در نتیجه اجتناب از پرداخت مالیات، در حال تبدیل شدن به نگرانی اصلی دولتهاست (گراویل^[۱۲]، ۲۰۰۹ ) تصور نتایج اجتناب از پرداخت مالیات، می تواند مهم ترین بحث در تحقیق های پیرامون این موضوع باشد .
اهمیت موضوع و چگونگی رابطه بین اجتناب مالیاتی و تأخیر غیرعادی در گزارشگری مالی از یک سو و کمبود پژوهش های خارجی و داخلی از سوی دیگر انگیزه اصلی انجام این پژوهش است. مطالعه حاضر به بررسی این موضوع می پردازد که آیا اجتناب از پرداخت مالیات می تواند باعث تأخیر غیرعادی در ارائه گزارش مالی شرکت ها به صاحبان سهام(سرمایه گذاران بالفعل)،سرمایه بالقوه وبستانکاران و سایر نهادهای قانونی جهت اتخاذ تصمیم مناسب و به موقع گردد.. پژوهش حاضر در اندازه گیری اجتناب مالیاتی، متغیرهای کنترلی و نحوه ی محاسبه تأخیر غیرعادی در گزارشگری مالی با پژوهش های داخلی متفاوت است. احتمال می رود بین بازارسازی سهام برروی درجه نقدشوندگی و ثبات قیمت آن ها شرکت ها رابطه مثبت و معنی داری وجود داشته باشد.
۱-۴) اهداف پژوهشی
هدف این تحقیق تکمیل شکاف موجود در عرصه ادبیات موضوعی با بررسی پاسخ به این پرسش است که چه رابطه‌ای بین اجتناب مالیاتی و تأخیر غیرعادی در گزارشگری مالی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران وجود دارد. اهداف تحقیق در دو بخش شامل اهداف عملی و اهداف کاربردی به شرح زیر بیان می گردند.
۱-۴-۱) اهداف علمی
اهمیت موضوع و چگونگی رابطه بین اجتناب مالیاتی و تأخیر غیرعادی در گزارشگری مالی از یک سو و کمبود پژوهش های خارجی و داخلی از سوی دیگر انگیزه اصلی انجام این پژوهش شد اگر چه تحقیقات دانشگاهی بیشتری چه در داخل کشور و چه در خارج از کشور، در ارتباط با اجتناب مالیاتی و تأثیر عوامل مختلف بر آن صورت گرفته است ، اما با این وجود بیشتر این تحقیقات معطوف به تأثیر عوامل و متغیرهای مختلف بر سیاست‌ها و قوانین درون شرکتی بوده و تا به‌ حال تحقیقی در خصوص بررسی رابطه بین اجتناب مالیاتی و تأخیر غیرعادی در گزارشگری مالی در ایران انجام نگرفته است، لذا پژوهش حاضر در اندازه گیری اجتناب مالیاتی، متغیرهای کنترلی و نحوه ی محاسبه تأخیر غیرعادی در گزارشگری مالی با پژوهش های داخلی کاملاً متفاوت بوده و با جنبه نوآورانه خود به دنبال ارتقای مبانی نظری و غنی‌تر نمودن ادبیات موضوع حاضر است.
۱-۴-۲) اهداف کاربردی
اطلاعات سود برای اینکه مربوط باشد، باید به سرعت در بازار منتشر و در دسترس استفاده کنندگان قرار گیرد . به عبارت دیگر، اطلاعات باید به موقع باشد . به موقع بودن سود، به توانایی سود جاری در انتقال اطلاعات جاری مربوط می باشد . به موقع بودن سود اشاره به این دارد که سود قادر است اطلاعات را به شکل کارامدتر منتقل کند از این رو، اقلام سود حاوی اطلاعات مفید و کیفی بیشتر برای سرمایه گذاران برون سازمانی هستند و باعث کاهش عدم تقارن اطلاعاتی بین مدیران و سرمایه گذاران خواهد شد. در این تحقیق به موقع بودن سود به عنوان شاخصی برای عدم تقارن اطلاعاتی مطرح می گردد و انتظار می­رودکه به موقع بودن سود بر واکنش بازار نسبت به اجتناب مالیاتی تأثیر بگذارد . همچنین اگر اطلاعات مربوط به سود به موقع باشند، منجر به کاهش عدم تقارن اطلاعاتی و در نتیجه واقعی شدن بازده موردانتظار سرمایه گذاران می­گردد. وانگ^[۱۳] (۲۰۱۰) نشان داد شرکت هایی که سود به موقع تری دارند، بدلیل کاهش عدم تقارن اطلاعاتی بین مدیران و سرمایه گذاران قیمت سهام آنها سقوط کمتری خواهد داشت. و از آنجایی که بین خطر سقوط قیمت سهام با اجتناب مالیاتی رابطه مثبتی وجود دارد (فروغی،داریوش؛ میرزائی، منوچهر و رسائیان، امیر) و بدان جهت خطر سقوط قیمت سهام در بازار یکی از نگرانی های اصلی سرمایه گذاران است و پژوهش در این زمینه می تواند برای بازار سرمایه حائز اهمیت باشد که با بررسی شرکت هایی که صورتهای مالی خود را بدون اجتناب مالیاتی و به موقع گزارش می نمایند و مقایسه آن با شرکت هایی که صورتهای مالی خود را با اجتناب مالیاتی تهیه وبا تأخیر غیرعادی گزارش می نمایند ، از نگرانی های دولت (اجتناب مالیاتی شرکت) و نگرانی های اصلی سرمایه گذاران (تصمیم گیری ناآگاهانه ) بکاهد ، بنابراین میتوان با ارائه رهنمودهای متکی بر نتایج پژوهش به این اهداف دست یافت ، و بدین گونه باعث کمک به استفاده کنندگان صورتهای مالی ، مدیران شرکتها و نهادهای تدوین کننده قوانین و مقررات مالیاتی و مالی شد. بنابراین نتایج تحقیقات حاضر می تواند برای گروه‌های زیر قابل استفاده باشد :
۱- نهادهای تدوین کننده قوانین و مقررات مالیاتی و مالی
۲- سرمایه‌گذاران بخش خصوصی، مردم و دولت
۳- سهام‌داران شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران
۴- مدیران شرکت ها
۵- مؤسسات مالی و اعتباری و سرمایه‌گذاری
۶- متخصصین و تحلیل‌گران مالی و
۷- محققان و دانشجویان.
۱-۵) سوالات و فرضیه‌های پژوهش
پس از بررسی مساله تحقیق و مطالعات مقدماتی درباره جواب‌های ممکن، برای پاسخ به سوالات مطرح شده در قسمت بیان مسأله، فرضیه‌های زیر تدوین شده‌اند:
۱- آیا بین اجتناب مالیاتی و تأخیر در گزارشگری مالی شرکت ها رابطه معنی داری وجود دارد؟
۲- آیا بین نرخ مؤثر مالیات و تأخیر غیرعادی در تصویب سود سالیانه شرکت رابطه معنی داری وجود دارد؟
۳- آیا بین نرخ مؤثرمالیات نقدی پرداختی و تأخیر غیرعادی در تصویب سود سالیانه شرکت رابطه معنی داری وجود دارد؟
۴- آیا بین تفاوت دفتری مالیات و تأخیر غیرعادی در تصویب سود سالیانه شرکت رابطه معنی داری وجود دارد؟
فرضیه اصلی :
بین اجتناب مالیاتی و تأخیر غیرعادی در گزارشگری مالی رابطه مستقیم ومعنی دار وجود دارد.
فرضیه های فرعی:
۱- بین نرخ مؤثر مالیات و تأخیر غیرعادی در تصویب سود سالیانه شرکت ارتباط منفی و معنی دار وجود دارد ۲- بین نرخ مؤثرمالیات نقدی پرداختی و تأخیر غیرعادی در تصویب سود سالیانه شرکت ارتباط منفی و معنی دار وجود دارد.
۳- بین تفاوت دفتری مالیات و تأخیر غیرعادی در تصویب سود سالیانه شرکت ارتباط مثبت و معنی­دار وجود­­­ دارد .
۱-۶) روش پژوهش
روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش از نوع تحقیقات همبستگی، از انواع تحقیقات توصیفی می‌باشد (در پژوهش توصیفی از نوع همبستگی، محقق به بررسی روابط بین دو یا چند متغیر می‌پردازد). شیوه­ استدلال پژوهش، قیاسی‌ـ استقرایی می‌باشد. قیاسی به این دلیل که برای چارچوب نظری و پیشینه پژوهش از مسیر کتاب‌خانه، مقالات و اینترنت استفاده شده است و استقرایی به دلیل آن‌که جمع‌ آوری اطلاعات از مسیر داده‌های اولیه برای قبول یا رد فرضیه ­ها انجام پذیرفته است. در این پژوهش با توجه به نوع داده و روش‌های تجزیه و تحلیل آماری موجود، از روش «داده‌های پانل دیتا» استفاده می‌شود. زیرا به ‌منظور بررسی رابطه‌ی بین اجتناب مالیاتی با تأخیر غیرعادی در گزارشگری مالی، متغیرهای پیش‌بینی و برآورد شده از دو جنبه متفاوت مورد بررسی قرار می‌گیرند. از یک سو، این متغیرها در میان شرکت‌های مختلف و از سوی دیگر، در دوره زمانی مورد نظر آزمون می‌شوند.
۱-۷) قلمرو پژوهش
۱-۷-۱) قلمرو موضوعی
بررسی رابطه بین اجتناب مالیاتی و تأخیر غیرعادی در گزارشگری مالی .
۱-۷-۲) قلمرو زمانی
قلمرو زمانی این تحقیق در برگیرنده سال‌های ۱۳۸۴ الی ۱۳۹۱ می‌باشد .
۱-۷-۳) قلمرو مکانی
از آن‌جایی که شرکت های بورس اوراق بهادار تهران مشمول مقررات خاص سازمان بورس می‌باشند، انتظار می‌رود اطلاعات تهیه شده از سوی این شرکت ها از انسجام، قابلیت اعتماد و کیفیت بالاتری برخوردار باشند. لذا قلمرو مکانی یا همان جامعه آماری این تحقیق شامل شرکت های فعال در بورس اوراق‌بهادار تهران بوده، که طی دوره زمانی تحقیق کلیه اطلاعات مالی آن‌ها در بورس ارائه شده است.
۱-۸) جامعه و نمونه آماری پژوهش
در تحقیق حاضر کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در یک بازه زمانی ۸ ساله، از سال ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۱، جامعه آماری تحقیق می‌باشند، نمونه تحقیق به روش حذفی، پس از اعمال پیش فرض‌ها انتخاب می‌گردد.
۱-۹) تعاریف واژگان کلیدی (تعاریف عملیاتی واژگان)
۱-۹-۱) تعاریف عملیاتی
برخی از واژه‌ها و اصطلاحاتی که به طور رایج در این تحقیق مورد استفاده قرار می‌گیرند، به صورت زیر تعریف می‌شوند. تعریف اصطلاحات از یک سو موجب جهت‌دهی بحث و از سوی دیگر موجب پیش‌گیری برداشت‌های متفاوت خوانندگان از اصطلاحات کاربردی می‌شود.
۱-۹-۲) اجتناب مالیاتی
اجتناب از مالیات، یک نوع سوء استفاده رسمی از قوانین مالیاتی است. این مقوله به بررسی و یافتن راه های گریز از پرداخت مالیات در قوانین مالیاتی مرتبط می شود که مؤدیان به آن وسیله خود را به نحوی از افراد مشمول مالیات کنار می زنند. (دهالیوال و همکاران^[۱۴]، ۲۰۰۴).