متوسط تعداد تلفات به ازای زلزله های مرگبار

کشورهای در حال توسعه کشورهای صنعتی

شکل ۲-۴ در طول قرن گذشته میزان تلفات حاصل از زلزله در کشورهای صنعتی با عامل ۱۰ کاهش یافته است (در نتیجه طراحی و پیاده کردن سازه‌های مناسب، برنامه ریزی شهری و سیستم امدادرسانی مناسب ) در حالی که در کشورهای در حال توسعه این میزان هنوز بالا است (۴)

مطابق با گفته های دستیار دفتر بلاهای خارجی ایالات متحده^[۴۰]، هر دوی ملتهای در حال توسعه و صنعتی در نیمه اول قرن بیستم، تقریبا ۱۲ هزار مرگ به ازای هر زلزله مرگبار را تحمل کردند،در نیمه دوم،تعداد تلفات حاصل از زلزله در کشورهای صنعتی کاهش یافت در حالی که چنین امری در کشورهای درحال توسعه رخ نداده است [۴] بر اساس مشاهدات قرن گذشته، می توان ‌به این نتیجه رسید که بالا ماندن خطر زلزله شهری درکشورهای در حال توسعه، بی اطلاعی از این ریسک و ابزارهای مناسب مدیریت آن می‌باشد.

۲-۵-۱ ایران و زلزله

ایران در منطقه جغرافیایی خاورمیانه واقع شده است در طی قرن‌ها، این منطقه به عنوان متصل کننده ترانزیتی اروپا و آسیا شناخته شده است همچنین کشور ایران در بالای خلیج فارس قرار گرفته است،درحالی که بسیاری از مردم دنیا این کشور را به علت مشکلات سیاسی می شناسند، تعداد کمی از وضعیت پرخطر زمین شناسی آن آگاه می‌باشند.

ایران بیشترین تعداد زلزله قابل توجه را در طول قرن گذشته تجربه ‌کرده‌است،متاسفانه به علت ضعف در برنامه ریزی و بسیاری مسائل دیگر، یکی از پائین ترین کشورها از لحاظ سطح آمادگی در رویارویی با زلزله می‌باشد. بیش از ۲۴۰۰۰۰ نفر در اثر زلزله جان خود را در ایران از دست داده‌اند [۳] زلزله در حدود ده بیلیون دلار هزینه برای بازسازی در برداشته که با توجه با اقتصاد ایران رقم بسیار بالایی می‌باشد [۳]. یک الگوریتم مناسب جهت تخمین مناسب مکان‌ یابی جهت فوریت پزشکی و امدادرسانی مناسب می‌تواند جان انسان‌ها را تا حد زیادی نجات دهد. بیشتر زلزله ها در قسمتهای جنوبی آسیا در کناره اقیانوس آرام و اقیانوس هند و در ساحل غربی آمریکا در کناره اقیانوس آرام، رخ می‌دهند. هشتاد و یک درصد زلزله های بزرگ در این مناطق روی می‌دهد. شکل ۱-۴ محل رخداد زلزله های بزرگ را نشان می‌دهد. همان‌ طور که مشاهده می کنید، ایران در منطقه ای زلزله خیز قرار گرفته است.

از آنجایی که ایران بین دو گسل اصلی ‌نیم‌کره شرقی واقع شده است، به طور ساختاری یک منطقه متزلزل محسوب می‌گردد. بیش از ٩۵ درصد تلفات زلزله در این ناحیه رخ داده است [۷] بیش از نصف آن افراد در ایران بوده اند.

شکل ۲-۵ نقش زلزله های بزرگ [۳]

کشور

زلزله ها

ایران

۱۶

ژاپن

۱۵

چین

۱۳

ترکیه

۹

هند

۷

جدول ۲-۱ تعداد زلزله های بزرگ در هر کشور با توجه به جدول آماری که از ابتدای تاریخ تا کنون موجود است [۳]

با توجه ‌به این داده ها، می توان ایران را زلزله خیزترین کشور جهان دانست. علاوه بر این برای ارزیابی مدل فعلی امدادرسانی ایران، باید تلفات حاصل از زلزله را نیز مورد آزمایش قرار دهیم. جدول ۱-۲ حاوی داده های مذکور می‌باشد از جدول مذکور نتایج بسیار مهمی را می توان استخراج کرد.اگرچه تعداد زلزله های بزرگ ژاپن تقریبا مشابه با ایران می‌باشد، اما تعداد تلفات آن کمتر از یک دهم تلفات ایران می‌باشد ، چنین مسئله ای حاکی از ضعف سیستم امدادرسانی ایران در کنار ضعفهای دیگر مانند ضعف سازه ای ساختمان‌ها می‌باشد. در قسمت بعد شیوه امدادرسانی در هنگام زلزله مورد بررسی قرار می‌گیرد.

کشور

زلزله ها

چین^[۴۱]

۲/۱میلیون

ایران

۵۵۳۰۰۰

هند

۳۰۰۰۰۰

شیلی

۲۷۴۰۰۰

ژاپن

۵۱۳۱۰

جدول ۲-۲ تلفات مربوط به زلزله در هر کشور(با توجه به آماری که از ابتدای تاریخ تا کنون موجود است) [۳]

۲-۶ مروری بر روند امداد رسانی و تخصیص صحیح نیروی انسانی در هنگام زلزله در جهان و ایران

تخصیص نامناسب تیم‌های امداد و نجات یکی از مسائل عمده بالا بودن آمار تلفات در منطقه بوده است. مطالعات می‌دانی در زلزله­های اخیر در ایران نشان دهنده این امر است که در زمان بروز زلزله تخصیص امکانات با اختلال و سردرگمی زیادی مواجه است [۵] صلیب سرخ در گزارش سالانه خود ‌در مورد حادثه بم می‌نویسد: “… مدیریت بحران فاقد اقتدار لازم بود” [۶] “رقابت نیروهای نظامی و هلال احمر برای نجات افراد شدید بود اما مدیریت بحران فاقد اقتدار لازم بود” [۱۱] در زلزله بم و بر اساس مشاهدات انجام شده در ساعات پس از وقوع بحران، تیم‌های امدادی همگی در مناطقی خاص تمرکز کرده ­بودند در حالی که در محله­هایی که نیاز شدید به امدادگرها داشته اند خبری از ‌گروه‌های امدادی نبوده است [۷] هیچ تیم خاصی مدیریت بحران را عهده­دار نبوده است و تنها برخی افراد مسلط به زبان انگلیسی به صورت خود سازماندهی شده با استقرار در فرودگاه، تیم‌های خارجی را راهنمایی می­کرده ­اند [۱۲] در کشور ما نبود یک سیستم مناسب مدیریت و تخصیص در زمان زلزله به همراه سایر عوامل منجر به بالاتر بودن میزان خسارات ناشی از این حوادث در ایران نسبت به استانداردهای جهانی شده است [۱۳]

بررسی حوادث چند سال گذشته در ایران مشخص می­ کند که روش های پیش ­بینی، پیش­گیری، امداد­رسانی، بازسازی و … در کشور ما توانایی چندانی ندارند. مشاهدات انجام شده ‌در مورد زلزله بم و زلزله مرزن آباد موارد ذیل را روشن می­سازند[۷]

1. 1. اطلاع­رسانی دقیقی ‌در مورد چنین حوادثی وجود ندارد به طوری که تا چند ساعت پس از لرزش تهران مرکز زمین لرزه مشخص نبود.

1. 1. رسیدن نیروهای امدادی به منطقه حادثه­دیده با تأخیر بسیار زیادی صورت ‌می‌گیرد (نیروهای امدادی روسیه تنها ۳ ساعت بعد از زلزله بم در محل حاضر بودند در حالی که هلال احمر و سایر ارگان­های ذیربط تا شب حادثه به محل نرسیدند، همچنین ‌در مورد برخی روستاهای حادثه دیده کمک رسانی بعد از سه الی چهار روز شروع شد).

1. 1. نیروهای مردمی که قبل از نیروهای امدادی به منطقه می­­رسند آموزش‌های امدادی لازم را ندیده­اند (گزارش‌های بسیاری ‌در مورد نقص عضوهای مصدومین به علت عدم آشنایی امدادرسانان به گوش می‌رسد).