در نتیجه، تحقیق را می توان تلاشی منظم و سازمان یافته برای بررسی مسئله ای خاص که به یک راه حل نیاز دارد توصیف کرد و شامل گام‌هایی است که طراحی و پیگیری می‌شوند تا پاسخ هایی برای مسئله مورد علاقه ما در محیط کاری به دست آید (سکاران، ۱۳۸۴).

تحقیق را به دو منظور متفاوت انجام می‌دهند. نخست حل مشکلاتی که در حال حاضر در محل کار وجود دارد و دوم، افزودن به مجموعه‌ دانش بشری در زمینه‌ی خاصی که مورد علاقه‌ محقق است.

در این فصل کلیه مراحل روش شناسی تحقیق شامل: روش تحقیق، جامعه آماری مورد مطالعه، نمونه آماری، ابزار جمع‌ آوری اطلاعات، اعتبار و روایی ابزار پژوهش، متغیرها، فرضیات پژوهش و روش تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون­های آماری استفاده شده، مورد بررسی قرار گرفته است. در این فصل روش پژوهش، روش گردآوری اطلاعات، جامعه آماری، ابزار سنجش، روایی و پایایی پرسش­نامه، روش نمونه گیری و تعیین حجم نمونه و روش­های آماری که در انجام این پژوهش بکارگرفته ‌شده‌اند، مورد بررسی قرار ‌می‌گیرد.

۳-۱-روش شناسی تحقیق

برخی از صاحب‌نظران، برای پوشش‌دادن تمامی ابعاد پژوهش،‌ و جهت یکسان سازی تصویر ذهنی و ادبیات محققان در خصوص روش شناسی پژوهش،‌ تصویر زیر (شکل ۳-۱) با نام «پیاز پژوهش» ارائه کرده‌اند (دانایی فرد و همکاران، ۱۳۸۶: ۳).

شکل ۳-۱- پیاز پژوهش (رویکرد جامع به پژوهش) (دانایی فرد و همکاران، ۱۳۸۶: ۴)

با توجه ‌به این تصویر،‌ هر پژوهش،‌ جهت گیری^[۲۵] خاص خود را دارد. این جهت گیری می‌تواند بنیادی^[۲۶]، کاربردی^[۲۷] و یا ارزیابی^[۲۸] باشد(برخی از محققان،‌ جهت‌گیری‌های دیگر مانند پژوهش‌های توسعه^[۲۹] یا پژوهش‌های علمی^[۳۰] نیز نام برده‌اند (فرهنگی و صفرزاده ۱۳۸۷:‌ ۲۷۳)). هم چنین ‌بر اساس تصویر فوق،‌ هر پژوهشی می‌تواند بر یک یا تعدادی از فلسفه‌های پژوهش^[۳۱] نظیر اثبات گرایی^[۳۲]،‌ رئالیسم^[۳۳]،‌ ساخت‌گرایی^[۳۴] و تئوری انتقادی^[۳۵] استوار باشد. رویکرد یا رویکردهای قیاسی^[۳۶]، تطبیقی^[۳۷] یا استقرایی^[۳۸] را در پیش گیرد. ممکن است استراتژی‌های آزمایشی^[۳۹]،‌ پیمایش^[۴۰]،‌ مطالعات موردی^[۴۱]، تئوری مفهوم‌سازی بنیادی^[۴۲]، مردم‌نگاری^[۴۳] یا اقدام پژوهی^[۴۴] را در پیش گیرد. اهداف پژوهش می‌تواند اکتشافی^[۴۵]،‌ توصیفی^[۴۶] و یا آزمون فرضیه^[۴۷] باشد. پژوهش ممکن است در افق زمانی مقطعی^[۴۸] صورت گیرد و پژوهشگر می‌تواند برای گردآوری داده ها از ابزارهای مشاهده^[۴۹]،‌ پرسشنامه^[۵۰]، مصاحبه^[۵۱] و یا بررسی اسناد و مدارک استفاده کند (دانایی‌فرد،‌ الوانی و آذر ۱۳۸۶، ۵). نحوه انجام پژوهش را می‌توان به طرق مختلف طبقه بندی کرد. که از این دسته بندی‌ها،‌ تقسیم نحوه انجام تحقیق به دو دسته پژوهش‌های کمی و کیفی است. نکته متمایز کننده این دو روش، توجه به بستر اجتماعی،‌ فرهنگی و … پدیده‌ها است که این مسئله در هنگام کمی سازی نادیده گرفته می‌شود (فرهنگی و صفرزاده ۱۳۸۷: ۳۲۸).

با توجه به اینکه محقق در تحقیق حاضر به دنبال ” شناسایی و رتبه بندی عوامل مؤثر بر تعیین نرخ ارز در ایران” است، ‌بنابرین‏ می بایست یک رابطه علت معلولی مورد بررسی قرار گیرد، لذاتحقیق ازنوع همبستگی می‌باشد.همچنین چون محقق به بررسی وضعیت موجود می پردازد (آنچه هست) ‌بنابرین‏ از نوع توصیفی می‌باشد و چون محقق از ابزار پرسش نامه استفاده می کند که در بین جامعه آماری توزیع و جمع‌ آوری می شود، ‌بنابرین‏ تحقیق از نوع می‌دانی است و به علت اینکه تحقیق به صورت مطالعه موردی(بانک توسعه صادرات) انجام می شود و نتایج نیز قرار است در جامعه آماری کاربردی شده و مورد استفاده قرار گیرد، تحقیق حاضر از نوع کاربردی است.

۳-۲-فرایند تحقیق

این تحقیق به صورت کتابخانه ای و می‌دانی انجام گرفته، و با انجام مراحل زیر به فرضیات تحقیق پاسخ داده شده است:

۱) بررسی تحقیقات مشابه

۲) مطالعات علمی پیرامون موضوع با بهره گرفتن از کتب و مقالات فارسی و لاتین

۳) تعیین روش تحقیق و تعیین اندازه نمونه

۴) تهیه و تنظیم پرسشنامه بر اساس ادبیات موضوع

۵) جمع‌ آوری اطلاعات

۶) تجزیه و تحلیل داده های آماری با بهره گرفتن از نرم افزار لیزرل

۷) نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات لازم.

شکل ۳-۲- مدل ۱) مراحل روش علمی(کیوی و کامپنهود، ۱۳۸۵)

۳-۳-روش و ابزار گرد آوری اطلاعات

روش­های گردآوری اطلاعات به طور کلی به دو دسته تقسیم می‌شوند:

الف) روش‌های کتابخانه‌ای: در این پژوهش، جهت جمع‌ آوری اطلاعات از روش­های مطالعات کتابخانه ای با ابزار­های: کتب، پایان نامه­ های دانشگاهی، مقالات علمی- پژوهشی و مجلات و پایگاه های اینترنتی استفاده شده است.

ب) روش‌های می‌دانی: در این پژوهش به منظور تحلیل کمی اطلاعات و نیز آگاهی از نگرش مدیران و کارشناسان اقتصادی بانک توسعه صادرات درباره موضوع مورد مطالعه از طریق ابزار پرسش­نامه، اطلاعات جمع‌ آوری شده است.

۳-۴-جامعه­ آماری

یک جامعه آماری عبارت است از مجموعه‌ای از افراد یا واحدها که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند. صفت مشترک صفتی است که بین همه عناصر جامعه آماری مشترک و متمایز کننده جامعه آماری از سایر جوامع باشد. (آذر و مومنی، ۱۳۸۷). جامعه آماری تحقیق حاضر شامل مدیران و کارشناسان بانک توسعه صادرات ایران می‌باشند که تعداد آن ها برابر با ۲۸۶ نفر می‌باشد. لذا جامعه آماری دارای ساختاری متجانس و یکپارچه می‌باشد.

۳-۵-نمونه آماری

از آنجا که تعداد کارکنان جامعه مورد مطالعه زیاد است بنابر­این محقق نمونه گیری را امری ضروری دانسته ، چرا که انجام هر تحقیق مستلزم صرف هزینه و زمان است و امکان بررسی کل جامعه به صورت سر­شماری وجود ندارد ، لذا پژوهشگر با توجه به چنین واقعیتی از طریق نمونه گیری، اطلاعاتی که با بهره گرفتن از تحلیل داده ­ها پیرامون نمونه به دست آورده را از طریق استنباط آماری، به جامعه اصلی تعمیم خواهد داد.

جهت تعیین حداقل حجم نمونه لازم، از فرمول ککران برای جامعه محدود استفاده گردید:

که در آن:

n = حداقل حجم نمونه لازم

N= حجم جامعه آماری (که در این تحقیق ۲۸۶ نفر می‏ باشد)

p= نسبت توزیع صفت در جامعه

z/2= مقدار به دست آمده از جدول توزیع نرمال استاندارد (در این تحقیق و با در نظر گرفتن مقدار خطای ۰۵/۰، مقدار به دست آمده از جدول توزیع نرمال استاندارد ۹۶/۱ می‏ باشد).

d= خطای پذیرفته شده توسط محقق یا بازه قابل تحمل از برآورد پارامتر مورد نظر (معمولاً در علوم اجتماعی برابر ۰۵/۰ در نظر گرفته می‏ شود.) ( رفیع پور، ۱۳۷۸).