صنعت گردشگری آمیزه ای از فعالیت های مختلف است که به صورت زنجیره ای در جهت خدمت رسانی به گردشگران انجام می‌گیرد ‌بنابرین‏ گردشگری شامل تمامی پدیده ها و روابط حاصل از تعامل گردشگران، عرضه کنندگان و فروشندگان محصولات جهانگردی، دولت ها و جوامع میزبان در فرایند جذب و پذیرایی از گردشگران می‌باشد (زنگی آبادی و همکاران، ۱۳۸۵: ۱۳۲).

۲-۲ گردشگر (توریست)

گردشگر مسافری است که برای مدتی بیش از یک شب و کمتر از یک سال به منظور تفریح، تجارت، دیدار اقوام و آشنایان و مقاصد دیگر در مکانی دور از محیط معمولی خود اقامت می‌کند. گردشگری از بعد تقاضا به سه شکل صورت می‌گیرد:

1. 1. گردشگران داخلی: به ساکنان یک کشور که فقط داخل آن کشور مسافرت می‌کنند اطلاق می‌گردد.

1. 1. گردشگران خارجی: به افرادی که ساکن یک کشور نیستند و به آن کشور مسافرت می‌کنند، اطلاق می‌گردد.

1. گردشگری خارجی: به افراد ساکن یک کشور که به خارج از آن کشور مسافرت می‌کنند، گفته می شود.

افرادی مانند پیله وران، مهاجران موقت، مهاجران دائم، چادرنشین ها، مسافران عبوری، نیروهای مسلح و کارکنان در حال مأموریت دولت، در آمار گردشگری لحاظ نمی شوند (زنگی آبادی و همکاران، ۱۳۸۵: ۱۳۲-۱۳۳).

۲-۳ گردشگری در جهان

گردشگری در جهان به همراه آغاز مدرنیته شکل گرفت. مدرنیته اشکال مختلف زندگی را تنها بر پایه قابلیت‌های آن ها در تولید منافعی که توسط افراد مصرف می‌شوند، مورد ارزیابی قرار داده و با مفاهیمی همچون، همواره به پیش رفتن و کنار گذاردن کهنه، نگرش تازه انسان را به جهان و به خویش سبب گردید و بدین گونه با پیدایش بعد تازه‌ای از دگرگونی دائمی، انهدام رسوم و فرهنگ سنتی را در صحنه زندگی اجتماعی رقم زد . تفکیک میان کار و اوقات فراغت یکی از این دگرگونی‌ها می‌باشد که در آن کار در قالب ضرورت و گردشگری در قالب اوقات فراغت، که دمی آسودن از کار را برای تجدید قوا فراهم می‌آورد، قرار می‌گیرد.

این رهایی با فشار ناشی از انقباض اجتماعی حاصل از روند مدرنیته، گذران اوقات فراغت را در قالب گردشگری تسهیل نمود و انسان مدرن فارغ از عمق فرهنگی نهفته در اوقات فراغت به عنوان گردشگر تنها رهایی از وظایف مدرن را دنبال نمود. جریان گردشگری شکل گرفته در این چارچوب نیز، انسان مدرن را با انگیزه تفریح در روند بازساخت شده سرمایه‌داری، به جستجوی محیط‌های گوناگون برای تمایز از محیط کار و تفریح واداشت. (پاپلی یزدی و سقایی, ۱۳۸۲ , ۳۰و۳۱).

سفرهای آموزشی‏ اولین‌ جلوه‌های‌ گردشگری‌ مدرن‌ را در در اروپا شکل‌ داد. بیشتر اعضای این سفرهای آموزشی برای کسب دانش و تجربه های جدید به مسافرت می رفتند.معمولاً این افراد از طبقات بالای اجتماع بودند که برای کسب دانش و فرهنگ مسافرت می‌کردند.اصولاً پسران خانواده های مرفه برای دیدن آثار باستانی ، مطالعه و نیز فراگیری علوم معماری و تاریخ به کشور خاصی اعزام می شدند.سفرهای اموزشی یک راهنمای سفر داشت که در سال ۱۷۷۸ میلادی توسط توماس نوگنت تهیه شد و پرفروش ترین کتاب معرفی گردید(وای.گی، ۲۹، ۱۳۸۲).

انقلاب صنعتی با پیش زمینه‌های فراهم آمده از انباشت سرمایه و دانش از نیمه دوم قرن هیجدهم در انگلستان آغاز گردید که روند رو به شتاب ان از سال ۱۷۸۰ سرعت زیادی یافت و اثرات بسیاری بر جای نهاد (پالمر،۴،۱۳۵۷). نوآوری های تکنولوژیکی در روندی از انقلاب صنعتی در مدرنیته نقش با اهمیتی را در همه گیر شدن جریان گردشگری ایفا نمود. مهمترین این نوآوری ها ، تکنولوژی راه آهن بود. هرچند نباید نقش کشتی های بخار را نیز در این امر نادیده گرفت.بعد از اختراع ماشین بخار به وسیله جیمز وات در سال ۱۷۶۹ ، از این ماشین در فناوری های مختلفی استفاده گردید.

روند توسعه‌ گردشگری‌ در چارچوب‌ اقتصاد سرمایه‌داری‌ با افزایش‌ نوآوری‌های‌ تکنولوژیکی‌ و مدیریتی‌ همراه‌ با سیر تحول‌ اجتماعی‌ ناشی‌ از آن ها، در میل‌ به‌ مصرف‌ اوقات‌ فراغت‌ بیشتر در مدرنیته‌ متأخر ابعاد دیگری‌ به‌ خود گرفت‌. گردشگری در این میان با کسب ویژگی‌های سرمایه‌داری در چرخه تولید ـ مصرف، نه به عنوان سفری برای تجربه گردشگری، که «خود» کار محسوب گردید. این «خود» به شکل‌گیری گردشگری انبوه فرصت داد که در آن گردشگری به عنوان محصولی بسته‌بندی شده و استاندارد به عنوان دو هفته تعطیلات در سال و در کنار دریا ارائه گردد (Meethan, 2001, 69).

سواحل در گردشگری انبوه از اهمیت بالایی برخوردار بودند و گردشگران به وسیله تورهای گردشگری به صورت دسته‌جمعی به مناطق ساحلی روی می‌آورند و امتداد آرامش در خانه را در این مکان‌ها جستجو می‌کردند. «به عنوان مثال سواحل دریای مدیترانه نمونه خوبی برای گردشگری انبوه است. به گونه‌ای که رشد سفر ‌به این سواحل از کشورهای اروپایی بعد از جنگ جهانی افزایش چشمگیری یافت (سلطانی، ۱۳۷۴، ۹۶)».

شاید بتوان سومریان را اولین قومی دانست که اقدام به سفرهای تجاری می‌کردند. در مصرحدود پنج هزار سال پیش سفرهای دریایی آغاز شد. پس از اختراع چرخ، چرخ و ارابه‌های چرخدار را از هر راهی نمی‌توانستند عبور دهند. به همین منظور راه‌ها ساخته شدند. اورها، بابلیان، مصریان، ایرانیان و یونانیان در این زمینه پیشگام بودند. آتن از نیمه دوم قرن پنجم پیش از میلاد به شهری با جاذبه‌های فراوان برای گردشگری تبدیل شده بود. اما امپراطوری روم با ثروت و امکاناتی که برای مردمانش فراهم کرده بود و جاده‌ها و جاذبه‌های گردشگری و امکانات اقامت مسافران، جزء اولین کشورهایی بود که نوعی از گردشگری را پایه‌گذاری کرد که به سبک و سیاق گردشگری امروزی نزدیک است. «رومی‌ها برای دیدن بناهای تاریخی مانند معابد مشهور در مدیترانه به ویژه اهرام و آثار تاریخی مصر سفر می‌کردند. یونان و آسیای صغیر محل بازی‌های المپیک، آب گرم‌های طبی، استراحتگاه‌های ساحلی، تماشاخانه‌ها، جشن‌ها و رقابت‌های پهلوانی از جاذبه‌های گردشگری آن دوران به شمار می‌آید (الوانی، ۱۳۸۵: ۱۹).