تحقیق یا پژوهش، کاوش علمی در پی کشف و به کارگیری قوانین طبیعی، حقایق، روش‌ها و فنون نوین است(laperes,graw,1978,p.1354).

واژه پژوهش هم پژوهش‌های پایه و هم تحقیقات کاربردی، مطالعات و بررسی‌های کانونمند و قانونمند، متمرکز و منتظم، را در برمی گیرد که در جهت دانش و درک علمی جامعتر از پدیده و موضوع مورد مطالعه، هدایت می‌گردد(۱۹۷۴,p.17).

تحقیق و توسعه کشف دانش جدید درباره محصولات، فرآیندها و خدمات و به کارگیری دانش برای ایجاد محصولات، فرآیندها و خدمات جدید و توسعه یافته است که نیازهای بازار را پوشش دهی می‌کند (فدائی منش، کومار، ۱۳۸۶، ص ۱۷).

سازمان همکاری و توسعه اقتصادی تحقیق و توسعه را چنین تعریف می‌کند:

کار اخلاقی که بر پایه‌ای نظام یافته انجام می‌شود تا گنجینه دانش علمی و فنی حاصل از آن، به منظور ابداع کاربردهای جدید مورد بهره‌برداری قرار گیرد. (جین، ترایادنس، ۱۳۸۱، ص۱۱).

طبقه بندی تحقیق

بنیاد ملی علوم (آمریکا)، تحقیق را به صورت زیر طبقه‌بندی می‌کند:

تحقیق پایه

تحقیق کاربردی

تحقیق توسعه‌ای (جین، ترایاندیس، ۱۳۸۱، ص ۱۰).

تحقیق پایه

پژوهش‌های پایه یا تحقیقات محض، شامل مطالعات و بررسی‌های بنیادی،نظری و یا تجربی است که دانش علمی را پیش برده و به آن توسعه می بخشد، لیکن کاربرد علمی بی درنگ و بلاواسطه نتایج را مستقیماً مطمح نظر قرار نمی دهد(Graw,p156).

هدف تحقیق پایه درک یا دانشی عمیق‌تر درباره موضع مورد مطالعه است نه کاربرد عملی آن. بنیاد ملی علوم، با در نظر گرفتن اهداف صنعت، این تعریف را اصلاح نموده، اشاره می‌کند که تحقیق پایه، آن بخش از دانش علمی را پیش می‌برد که اهداف مشخص تجاری ندارد، هر چند ممکن است این تحقیقات در حوزه علائق فعلی یا آتی سازمان تحقیق کننده قرار داشته باشد(Graw,p156).

این نوع تحقیقات در راستای افزایش دانش بشر نسبت به مجهولات و شناخت حقایق انجام می‌گیرد و هنگامی که هدف اساسی شخص محقق دستیابی دانش جامع و درک حقایق در خصوص موضوع مورد مطالعه بدون تأکید بر کاربرد موضوع علمی می‌باشد صورت می‌پذیرد (جواهری، ۱۳۷۵، صص ۲۸۲، ۲۸۴).

سازمان همکاری و توسعه اقتصادی در نشریه خود تحت عنوان «سنجش فعالیت‌های علمی و فنی» تحقیق پایه را اینگونه تعریف می‌کند:

تحقیق پایه، تحقیق بکر و اصیلی است که به منظور کسب دانش نوین یا درک علمی تازه، انجام می‌شود. این نوع تحقیق اساساً هیچگونه هدف یا کاربرد عملی خاصی را دنبال نمی‌کند. تحقیق پایه، بر کلی بودن راه حل یا مفهوم تأکید دارد. تحقیق پایه محض، به نبوغ ذاتی محقق بستگی دارد، در حالی که تحقیق پایه جهت‌دار به وسیله سازمانی که محقق در آن مشغول به کار است و در مسیر کلی موضوع مورد علاقه سازمان، هدایت می‌شود. تمایز اخیر میان دو نوع تحقیق بنیادی، جالب و در عین حال برای تمیز دادن بین تحقیق بنیادی تحت نظارت بخش خصوصی و بخش دولتی نیز مفید است. (جین، ترایاندیس، ۱۳۸۱، ص ۱۱).

تحقیق کاربردی

تحقیقات کاربردی، پژوهش‌هایی را شامل می شود که در جهت استفاده و به کارگیری دانش حاصل از نتایج پایه، می کوشد موقعیتی را پدید آورد که بتواند در خدمت مقاصد عملی و اهداف بهره جویانه کار کند(Graw,p94) ‌بنابرین‏، پژوهش‌های کاربردی به سوی کاربرد عملی علم و دانش سمت گیری می کند و برای بنگاه های صنعتی و تجاری، مفهوم کشف و انکشاف دانش عملی نوین را با اهداف ویژه بازرگانی، از نظر فرآورده ها و فرایندها، مستفاد می‌دارد(Graw,p17)

این نوع تحقیقات که عموماً ‌بر اساس تحقیقات پایه‌ای انجام می‌گیرد کاربرد نتایج پژوهش‌های پایه‌ای را دنبال می‌کند. (جواهری، ۱۳۷۵، ص ۲۸۴)

سازمان همکاری و توسعه اقتصادی در نشریه خود «سنجش فعالیت‌های علمی و فنی» تحقیق کاربردی را اینگونه بیان می‌کند:

تحقیق کاربردی نیز تحقیقی بکر است که به منظور حصول دانش علمی و یا فنی انجام می‌شود، لیکن سمت و سوی آن از همان آغاز در جهت هدف یا مقصد معینی است. تحقیق کاربردی، ایده ها را به عمل تبدیل می‌کند. (جین، ترایاندیس، ۱۳۸۱، ص ۱۱)

تحقیق توسعه‌ای

تحقیق توسعه ای عبارت است از کاربرد نظام‌مند دانش یا مفاهیم حاصل از تحقیق، در جهت تولید مواد، وسایل،‌ نظامها یا روش های سودمند، از جمله طراحی و تولید نمونه های نیمه صنعتی و فرآیندها. (جین، ترایاندیس، ۱۳۸۱، ص ۱۱)

کوشش در خصوص استفاده از ایده های جدید و اصول و تکنولوژی منتج از تحقیقات در تولید محصولات جدید، بهبود کیفی و اقتصادی محصول تولیدی یا بهبود مواد، سیستم‌ها، روش‌ها و فرآیندها، توسعه نام دارد و از جمله آثار آن در یک مجموعه صنعتی افزایش کارایی و افزایش بهره‌وری تولید، بهینه سازی محصولات، ارائه محصولات جدید و پیشنهاد روش های کنترل کیفیت و طراحی پیشرفته می‌باشد (جواهری، ۱۳۷۵، ص ۲۸۴).

سازمان همکاری و توسعه اقتصادی در نشریه خود تحت عنوان سنجش فعالیت‌های علمی و فنی تحقیق توسعه‌ای را اینگونه بیان ‌کرده‌است:

توسعه تجربی یا تکنولوژی، استفاده از دانش علمی به منظور تولید مواد، وسایل، محصولات، فرآیندها، نظام‌ها و خدمات جدید یا اساساً پیشرفته است (جین، ترایاندیس، ۱۳۸۱، ص ۱۱).

نسل‌های تحقیق و توسعه

نسل اول

نسل اول تحقیق و توسعه، آن دسته از فعالیت‌های تحقیق و توسعه است که در تعداد محدودی از بنگاه های بزرگ با دامنه‌ای گسترده از تحقیقات پدید آمده است. این نوع تحقیق و توسعه به منظور جهش از دانش فعلی بازار به دانش‌های جدید، با هدف ایجاد فناوری نو برای تولید کالا و خدمات جدید صورت گرفت. این نسل با فعالیت معروف‌ترین آزمایشگاه ها، در اوایل قرن بیستم در آمریکا، در شرکتهایی چون جنرال الکتریک، تلفن بل و کداک آغاز گردید. در نتیجه نوآوریها و ابتکارهای این آزمایشگاه ها و سایر آزمایشگاه های دولتی و دانشگاهی در سال‌های نخستین قرن بیستم، نظام اقتصادی ‌دولت‌های‌ غربی، مرحله گذار از کشاورزی به صنعت را تجربه کرد(‌به کیش، ۱۳۷۹).

نسل دوم

جنگ های جهانی اول تا دوم، زمینه‌ای برای تکامل نسل اول فعالیت‌های تحقیق و توسعه با رویکرد کاربردی و توسعه در فناوری‌های مختلف شد. گسترش تسلیحات جدید، خصوصاًً بمب اتم از ره‌آوردهای این دوره بود. تعداد آزمایشگاه های نسل اول تا سال به مرز تقریبی ۲۰۰۰ واحد رسید. با پایان جنگ جهانی دوم، روسای شرکت‌ها و مؤسسات برای حفظ برتری خود فعالیت‌های واحد تحقیق و توسعه را بر حوزه تجاری سازی متمرکز کردند. به همین دلیل روش های مدیریت پروژه که در زمان جنگ طراحی شده بود به کار گرفته شد و توسعه یافت. این روش‌ها امروزه نسل دوم از تحقیق و توسعه نامیده می‌شود (دین محمدی، شهناری، ۱۳۸۵،ص۲۲۳).

نسل سوم

مردان و زنان به طور متفاوت در برابر فقدانها و ضایعه ها از خود عکس العمل نشان می‌دهند. زنان عمدتاًً به واسطه‌قطع و گسیختگی ارتباط و پیوندشان با شخص دیگر افسرده می‌شوند، در حالی که مردان عمدتاًً به واسط از دست دادن ایده آل و یا هدف بزرگ عینی افسرده می‌شوند. سالیان دراز نظریه پایداری در خصوص این تفاوت حاکی از این بود که زنان بیش از اندازه به روابطشان وابسته بوده و توان فردیت یابی و استقلال فردی را ندارند. این دیدگاه هنوز هم به قوت خویش باقی بوده و برخی از درمانگران به افسردگی زنان از این نظرگاه نگاه می‌کنند.

ب ـ خشم معطوف به درون:

خشم معطوف به درون از تفکرات روانکاوی اولیه فروید و کارل آبراهام مشتق شده است. فروید در مقاله کلاسیک خود «سوگ ملانکولی» رد پای خشم را به طرد شدن از جانب یک فرد محبوب، معمولاً مادر یا پدر در اوان کودکی می رساند. فرد طرد شده، ناتوان از ابزار خشم به دلیل احساس گناه، شخص طرد کننده را در وجود خود «جذب» کرده یا با آن همانند سازی می‌کند و سپس خشم را متوجه خود می‌سازد. طبق نظریه روانکاوی، این خشم گرفتن نسبت به خود است که موجب کاهش احترام به نفس می‌گردد. در زندگی بعدی هر گونه فقدان یا طرد موجب فعال شدن دوباره خشم (همچنان معطوف به خود) و پدید آمدن واکنش افسردگی می‌گردد.

معمولاً مکانیزم‌های دفاعی در بیماران افسرده، به شکل جا‌به‌جایی (مثلاً بیمار از طنز مصنوعی برای پوشانیدن افسردگی خود بهره می جوید)، تبدیل (افسردگی ممکن است به نشانه ها و فشارهای جسمانی تبدیل شوند)، انکار (انکار نشانه های افسردگی در خود)، تظاهر پیدا می‌کنند.

۲-۶-۳- نظریه های یادگیری

نظریه یادگیری افسردگی به دو دلیل زیر تشریح می شود:

الف ـ رویکرد تقویت

نظریه های یادگیری درباره افسردگی، ‌ بیشتر بر شیوه های زندگی فعلی فرد تمرکز دارند تا تجارب گذشته او. رویکرد تقویت بر این اصل استوار است که افراد ‌به این علت افسرده می‌شوند که محیط اجتماعی آنان کوچک‌ترین تقویت مثبتی فراهم نمی آورد.

بسیاری از رویدادهایی که موجب بروز افسردگی می‌شوند، (مانند مرگ یکی از عزیزان، شکست در شغل و نداشتن سلامت) در عین حال امکان ‌تقویت‌ها معمولی را کاهش می‌دهند. وقتی افراد افسرده و نافعال می‌شوند، هم دردی وتوجه نزدیکان و دوستان به صورت منبع عمده تقویت برای آنان در می‌آید. مردم از مصاحبت با کسی که پذیرای شادی نیستند، زود خسته می‌شوند، به طور خلاصه از دیدگاه یادگیری یا رفتاری، تقویت نه تنها برای یادگیری پاسخ‌ها مهم است، بلکه برای تحکیم آن ها نیز ضروری است. ‌بنابرین‏ یکی از نتایج احتمالی فقدان تقویت در محیط افسردگی است. افسردگی در این دیدگاه بیانگر کاهش رفتار و یا کمتر شدن میزان پاسخ است. فرد افسرده ‌به این خاطر پاسخ نمی دهد که تقویت مثبت در محیط او به چشم نمی خورد. ‌بنابرین‏ رفتار شخص افسرده نهایتاًً باعث بیزاری حتی نزدیک ترین کسانش می شود، و این خود هم تقویت های دریافتی او را بیش از پیش کاهش می‌دهد و هم بر انزوای اجتماعی و ناکامی او می افزاید.

ب ـ درماندگی آموخته شده:

سلیگمن^[۲۵] (۱۹۷۵) که پیشنهاد کننده این مفهوم است، بین درماندگی و افسردگی روابطی مشاهده ‌کرده‌است. بنظر او درمان افسردگی باید با تجارب یادگیری باطل کننده احساس درماندگی ‌در مورد آنچه که انجام می‌دهد صورت بگیرد. توضیح سلیمگن از پدیده درماندگی آموخته شده این است که حیوان یا انسان می آموزد که رویدادها از کنترل وی خارج است. سپس این باور که رویدادها از واکنش ارگانیزم مستقل است، پی آمدهای عاطفی، ‌شناختی و هیجانی زیر را به همراه خواهد داشت:

۱)رویدادهای غیرقابل کنترل، انگیزه ارگانیزم را برای بروز پاسخهایی که ممکن است موقعیت را تحت کنترل درآورد تضعیف می‌کند.

۲)موجود زنده به دلیل غیرقابل کنترل بودن رویدادهای قبلی به سختی یاد می‌گیرد که واکنش او می‌تواند بر رویدادهای دیگر تأثیر داشته باشد.

۳)تکرار تجاربی از نوع رویدادهای غیرقابل کنترل سرانجام به حالتی عاطفی منجر می شود که شبیه افسردگی در انسان است.

۲-۶-۴- نظریه های شناختی:

احتمالا با نفوذ ترین نظریه های روان شناختی که امروزه درباره افسردگی وجود دارد نقطه نظر شناختی است اساس این نظریه ها این اندیشه است که یک تجربه معین ممکن است روی دو فرد تاثیر بسیار متفاوتی بگذارد.

قسمتی از این اختلاف ممکن است به دلیل نحوه تفکر آن ها درباره آن حادثه باشد و اینکه تا چه حد شناخت درباره آن دارد خصیصه ی این افراد تفکر تعمیم بیش از حد ذکر شده است آرون بک معتقد است که افراد افسرده ‌به این دلیل افسرده اند که راه هایی اشتباه آلود و مبالغه آمیز در فکر کردن دارند شخص افسرده یک نظر منفی در باره خود، دنیا و آینده دارد. طبق نظر بک شناخت های منفی علت افسردگی است، نه سایر مشکلات پیرامون شخص. همچنین به عقیده ی او احساس از دست دادن که اغلب نتیجه هدف ها و توقعات بالایی غیر منطقی است، عامل اصلی افسردگی محسوب می شود. شخص مستعد افسردگی نه تنها بیش از حد تعمیم می‌دهد بلکه تمایل به بزرگ جلو دادن گناه شخصی و کوچک شمردن کیفیت های شخصی دارد مسئله ی دیگر برچسب زدن نادرست است شخص افسرده یک موقعیت را بد نامیده آنگاه فقط ‌به این نام گذاری بد جلوه داده شده پاسخ می‌دهد نه به موقعیت واقعی آن.بک باور داشت که شخص افسرده علت هر گونه بد بختی را عیوب شخصی می‌داند(آزاد،۱۳۷۸)

به نظر بک،علت اصلی ایجاد افسردگی طرز تفکر است.به نظر او طرز استدلال و تفکرافراد، تعیین کننده حالات عاطفی آن ها‌ است. فروید معتقد بوده فرد افسرده، محکوم طرز فکر غیر منطقی و قضاوت ناصحیح درباره خود است(شاملو،۱۳۸۳)

در رویکرددیگر شناختی به افسردگی-اساس کار مفهوم درماندگی آموخته شده است بر طبق این نظریه افراد وقتی افسرده می‌شوند که معتقدباشند اعمال آن ها هیچ گونه تاثیری ‌بر ایجاد لذت و درد ندارد در اینجا مقصود از افسردگی اعتقاد فرد به درماندگی خود است(هیلگارد^[۲۶] و همکاران،۱۳۶۸).

به طور کلی این دیدگاه بر نگرش افراد درباره خود و جهان اطراف خود تأکید دارند، نه بر اعمال فرد. در افراد مستعد افسردگی این نگرش کلی پرورش یافته که خودشان را از یک دیدگاه منفی و انتقاد آمیز بنگرند. آنان بیشتر در انتظار شکست هستند تا موفقیت، و در ارزیابی کارهای خود معمولا ‌شکست‌های خود را بزرگتر و موفقیت‌های خود را ناچیز به حساب می آورند. این گونه افراد ضمناً هر وقت در کارشان به مشکلی بر می خورند بیشتر خود را مقصر می دانند تا شرایط و موقعیت‌ها راه بر طبق این نظریه، تشویق فرد افسرده به اینکه از لحاظ اجتماعی بیشتر فعال شود تا به تقویت مثبت بیشتری دست یابد، به خودی خود کار ساز نخواهد بود، چون آنان به راحتی بهانه های دیگری برای سرزنش خود پیدا می‌کنند.

۲-۷-رویکرد های درمانی افسردگی

به نظر می‌رسد واکنش سزادهی یک برخورد معمول و عادلانه علیه بزهکاری، هم در دولت‌های شرقی و هم در کشورهای غربی، بوده است. با این وجود ممکن است در نوع و نحوه‌ای اعمال مجازات نظر به جامعه و فرهنگ و شرایط خاص سیاسی و اقتصادی تفاوت‌های به نظر بیاید. پیشرفت‌های چشم‌گیر علوم در اروپا و غرب روی همه چیز(اعم از شکل و محتوای زندگی و نهادها و الگوها و ارزش ها …) تاثیرات ژرف و دگرگون‌کننده داشته است. این عصر از نظر تاریخی بنام مدرنیته شهرت یافت.

مدرنیته و صنعتی‌شدن «باعث تغییر نگرش به مقوله حق گردید که در پی آن، حقوق‌کیفری نیز تغییرات اساسی یافت و راه خود را تا حد زیادی از مذهب و اخلاق جدا نمود…[و همین‌طور این تحولات] موجب پیدایش اشکال نوین بزهکاری و نیز تغییر در نوع و شیوه اجرای مجازات‌ها گردید»(آشوری و میرزایی، ۱۳۹۱، ش ۴). با توجه به گفته های بالا، همگام با تغییرات در حوزه های دیگر، در علوم، مخصوصاً علوم تجربی انسانی، نیز دگوگونی‌های قابل ملاحظه به وجود آمد. حقوق‌جزا هم از این تحولات بی بهره نماند بلکه با وارد شدن رشته‌های دیگر علوم تجربی انسانی، مانند: جرم شناسی، زیست شناسی‌جنایی و جامعه شناسی‌جنایی، روان شناسی‌جنایی و روان شناسی‌قضایی و رشته‌های دیگر، کارایی الگوها و سنت‌های جا افتاده حقوق کیفری مورد پرسش واقع شد«…از اواخر قرن نوزدهم، به تبع تحولات علوم تجربی(علوم انسانی)، حقوق کیفری نیز تغییرات و پیشرفت‌های چشم‌گیری یافت و اهداف منطقی‌تری از جمله تامین نفع و مصلحت جامعه یا پیشگیری از جرم» را دنبال کرد.

در امتداد این تحولات، با آنکه به جرم به ‌عنوان یک پدیده جنایی توجه بیشتر شد، «…لزوم در نظرگرفتن شخصیت مرتکب نیز مورد تأکید[قرارگرفت]…در نتیجه مجازات‌های که قبلا [به ‌عنوان سنت جاه افتاده در] نظام‌کیفری حاکم بود…شدیداًً مورد انتقاد قرارگرفت و در اغلب موارد تبدیل به کیفر سالب‌آزادی شد…»(صفاری، ۱۳۸۶، ص ۲۲). در نظرگرفتن شخصیت مرتکب، مطرح شدن بحث حالت‌خطرناکی و به بحث کشانیده شدن علل جبری پدیده‌ای جنایی«در تعیین و اجرای‌کیفر یا همان فردی‌کردن مجازات‌ها، یعنی اعمال مجازاتی که با خصوصیات فردی و انسانی هر محکوم بخصوص سازگاری داشته باشد…»(همان، ص۲۲)، تحولات به وجود آمده‌ای مهم دیگر بود.

به‌ میان آمدن بحث توجه به شخصیت مجرم و مطرح شدن اصل فردی‌کردن مجازات‌ها، موازنه‌ای میان جرم و جزا را برهم‌زد و مفهوم جدیدی تناسب شخصیت بزهکار و حمایت از جامعه و واکنش علیه پدیده‌ای مجرمانه را به شیوه‌ای جدید بوجودآورد. ‌بنابرین‏«…هیچ لزومی نداشت که اقدامات‌تامینی، یا ‌آن طور که بعداً نام گرفت، اقدام دفاع اجتماعی، در مقابل این خطرها متناسب با عمل انجام شده توسط مرتکب باشد، بلکه این تناسب باید میان اقدام دفاع اجتماعی و خطری که از سوی چنین افرادی جامعه را تهدید می‌کنند، وجود داشته باشد…»(صفاری، ۱۳۸۶، ص ۵۹). اگرچه شدّت و خفت جرایم ارتکابی نیز می‌تواند نشان‌دهد که عمل فرد در چه سطحی به جامعه آسیب‌رسانیده است و میزان آسیب‌ واردآمده از جانب مرتکب نشانه های سطح حالت‌خطرناکی بزهکار پنداشته‌ می‌شود. اما به نظر می‌رسد که این نشانه ها برای تشخیص حالت‌خطرناکی بزهکاران، ملاک مورد اعتماد نبوده باشد، زیرا مجرمان اتفاقی که پیشینه چندان یا هیچ سابقه جرمی ندارند، ممکن است جرمی را مرتکب شوند که از شدّت بیشتر برخوردار بوده باشد.

به همین‌دلیل برای تشخیص دقیق بزهکاران باید به ملاک‌های مطمین‌تری توسل جست. این ملاک‌های مطمین، چنان‌که پیروان مکتب‌تحققی و دفاع اجتماعی و دیگران، برآن‌ها پای فشرده اند، نیروهای درونی مساعد و متمایل به جرمِ بزهکاران اند. نیروهای مذکور بخش‌های اساسی از شخصیت بزهکاران را تشکیل می‌دهد و از اینجا مطالعه شخصیت بزهکار در این رویکرد حقوقی از اهمیت بالا برخوردارگردید. بررسی شخصیت و پیشینه زندگی بزهکاران، برای تشخیص حالت‌خطرناکی آن‌ ها کارشناسان رشته‌های‌ دیگر، چون: جرم‌شناسی، روان‌شناسی‌جنایی و روان شناسی‌قضایی و جامعه شناسی‌جنایی و…را وارد پهنه‌ای حقوق‌جزا نمود و در نهایت پس از تشخیص همه جانبه‌ای مجرم توسط کارشناسان متعدد و متفاوت از نظر رشته‌های کاری، قاضی مکلف به صدور رأی‌ محکومیت مجرم عمدتاًً بر اساس این یافته ها بود. در حقوق‌جزای سنتی وصف قانونی جرایم، برای محکومیت مرتکب‌جرم، توسط قاضی کافی به نظر می‌رسید؛ چون بموجب منطق حاکم در نظام جزایی سنتی ضرورت مطالعه شخصیت بزهکاران اهمیت ندارد. در چنین نظامی مجازات ‌به این منظور انجام می‌یافت که از یک‌طرف مجرمان بالقوه از ارتکاب جرم بازداشته شود و از سوی دیگر به نحوی انتقام بزه‌دیده از بزهکار بازستانده شده و علاوه بر این آسیب وارده بر جامعه از جانب بزهکار ترمیم گردیده و عدالت تامین شود.

‌بنابرین‏ لازم نبود از چه نوع واکنش علیه بزهکار استفاده شود، مهم بود اهداف بالا از طریق مجازات‌مجرم به دست بیاید، ولو اینکه مجازات سلب حیات می‌بود. ولی هنگامی که این تحولات یاد شده در حقوق‌جزا پدیدارگردید، دیگر مجازات سلب حیات کارایی چندانی نداشت و اهداف واکنش علیه پدیده‌ای مجرمانه را برآورده نمی‌ساخت. ‌به این دلیل بود که مجازات زندان(سلب آزادی) هم کارایی داشت و هم اهداف مورد نظر را برآورده می‌ساخت«…بررسی نشان [می‌دهد] که پیدایش علم اداره‌ای زندان‌ها را باید در افکار حاکم بر اروپای قرن هجده به بعد جستجو نمود…»(صفاری، ۱۳۸۶، ص ۸۲). غرب قرن نوزده و بیست، دو مقوله، یکی ارزش‌های انسان گرایانه و دیگر پیشرفت‌علوم و پیچیدگی روابط میان‌علوم از نظر تحقیقی و کاربردی بر همه ابعاد سیاسی، پلان‌گذاری و سیاست گذاری‌های کلان و مخصوصاً حوزه‌ای عدلی – قضایی تاثیرات عمیق گذاشت.

‌به این ترتیب توجه به ارزش‌های انسان‌گرایانه، بحث انسانی نمودن مجازات‌ها و پیشرفت و ارتباط علوم‌انسانی‌دیگر، بر حقوق‌جزا موضوع متناسب‌کردن مجازات‌ها و اصلاح و بازسازی مجرمان را بوجودآورد«…در این دوران، عناوین و مباحث جدیدی از قبیل انسانی‌کردن مجازات‌ها، متناسب‌ساختن مجازات‌ها با جرایم و [از سویی] با خصوصیات روحی و جسمی مجرمین(که همان موضوع فردی‌کردن‌ مجازات‌ها است) و بحث بازسازی و اصلاح مجرمین مطرح می‌شوند…» (صفاری، ۱۳۸۶، ص ۸۲). قوانین و سیاست‌های جنایی برآمده از تفکرِ اثباتی، در عمل کارایی چندانی نیافت و در برخی جنبه‌ها از جمله «…نا رضایتی از کیفر حبس، عدم موفقیت آن در پیشگیری و کنترل مفید و مؤثر از انواع جرایم و بزه دیدگی‌ها، مداخلات بیش از حد حکومت‌ها در امور مردم و اهمیت بیش از پیش حقوق بشر و…»(صفاری، ۱۳۸۶، ص ۹۷)، مورد انتقاد قرارگرفت. ‌بنابرین‏ هم اندیشه‌های مربوط به حقوق‌جزا و جرم شناسی و هم شیوه های قانون‌گذاری و طرح سیاست‌های جنایی، از واکنش تدابیری دوباره به سمت سزادهی متمایل گردید«…[بنابر] دلایل فوق و بسیاری از زمینه‌های دیگر…دولت‌های غربی عموماً در رابطه با مسئله مبارزه با جرم و واکنش در برابر بزهکاری از”رفاه محوری و اصلاح” به ” امنیت محوری و تنبیه” روی آورد…»(همان، ص۱۰۰).

اگرچه نقد‌های وارده بر اندیشه‌های اثباتی و دفاع اجتماعی در اهداف نظام جزایی مبتنی بر این اندیشه‌ها، تغییراتی به وجود آورد و از مسیر اصلاحی و درمانی محض به سوی آمیزه‌ای از تدابیر امنیتی و مجازات کشانیده‌شد. ولی اصل فردی‌کردن به عنوان یکی از اصول مؤثر در حقوق‌جزا که یکی از دست‌آوردهای مهمی مکاتب دفاع اجتماعی و تحققی بود، در رابطه با هردو نوع واکنش علیه پدیده‌ای مجرمانه کارایی خود را هم‌چنان حفظ ‌کرده‌است.

۱-۱-۲-۲٫ انواع فردی‌کردن

جدول ۱۱- ۴ : ضرایب β و مقادیر t و سطح معنی دار برای سازگاری و پیشرفت تحصیلی

منابع

ضرایب غیر استاندارد

ضرایب استاندارد

t

سطح معنی دار

Bضریب رگرسیون

خطای معیار

β

ثابت

۱۳٫۷۱۰

.۹۴۲

۱۴٫۵۵۳

.۰۰۰

سازگاری

.۰۲۲

.۰۰۹

.۲۰۴

۲٫۵۳۸

.۰۱۲

همان‎طور که در جدول فوق مشاهده می شود، سازگاری در سطح معنی دار(α) برابر ۰/۰۰۱ که این مقدار نشان دهنده ۹۹ % سطح اطمینان (P=1-α) می‌باشد پیشرفت تحصیلی را پیش‎بینی می‌کند. به نحوی که با مقدار ۲۰۴/۰ = β و مقدار ۵۳۸/۲ = t، پیش‎بینی کننده مثبت پیشرفت تحصیلی می‎باشد.

فرضیه سوم : بین هوش معنوی و سازگاری با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر رابطه وجود دارد.

جهت بررسی فرضیه فوق از رگرسیون چندگانه باروش ورود همزمان متغیر ها استفاده می‌کنیم :

جدول ۱۲ -۴ : خلاصه نتایج تحلیل رگرسیون مربوط به هوش معنوی و سازگاری با پیشرفت تحصیلی

ضریب R

ضریب تعیین(R ² )

ضریب تعیین تعدیل شده

خطای معیار

.۴۲۹

.۱۸۴

.۱۷۳

۲٫۴۹۰۰۵

در جدول فوق ضریب تعیین ۰٫۱۸۴ = R ² است یعنی سازگاری به ‌عنوان متغیر پیشبین به میزان ۱۸٫۴% توانسته پیشرفت تحصیلی را توضیح دهد ومیزان پراکندگی داده ها حول این رگرسیون ۲٫۴۹۰۰۵ می‌باشد .

جدول ۱۳-۴ : تحلیل واریانس یک راهه نتایج تحلیل رگرسیون مربوط به هوش معنوی و سازگاری و پیشرفت تحصیلی

منابع متغیر

جمع مجذورات

درجه آزادی

میانگین مربع

F

سطح معنی دار

رگرسیون

۲۰۵٫۰۱۱

۲

۱۰۲٫۵۰۶

۱۶٫۵۳۲

۰٫۰۰۱

باقی مانده

۹۱۱٫۴۴۹

۱۴۷

۶٫۲۰۰

کل

۱۱۱۶٫۴۶۰

۱۴۹

در جدول فوق نتایج تحلیل واریانس یک راهه نشان داده که با مقدار F =16.532 در سطح معنی دار(α) برابر ۰/۰۰۱ می‌باشد که این مقدار نشان دهنده ۹۹ % سطح اطمینان (P=1-α) می‌باشد . لذا این نتیجه حاصل می شود که رابطه به دست آمده بهترین ترکیب خطی ممکن بین هوش معنوی و سازگاری و متغیر وابسته پیشرفت تحصیلی بوده است .

جدول ۱۴- ۴ : ضرایب β و مقادیر t و سطح معنی دار برای هوش معنوی و سازگاری و پیشرفت تحصیلی

منابع

ضرایب غیر استاندارد

ضرایب استاندارد

t

سطح معنی دار

Bضریب رگرسیون

خطای معیار

β

ثابت

-۵٫۱۴۷

۳٫۸۳۱

-۱٫۳۴۳

.۱۸۱

هوش معنوی

.۱۲۴

.۰۲۵

.۳۷۸

۵٫۰۵۵

.۰۰۱

سازگاری

.۰۱۹

.۰۰۸

.۱۷۹

۲٫۳۹۸

.۰۱۸

همان‎طور که در جدول فوق مشاهده می شود، هوش معنوی در سطح معنی دار(α) برابر ۰/۰۰۱ که این مقدار نشان دهنده ۹۹ % سطح اطمینان (P=1-α) می‌باشد پیشرفت تحصیلی را پیش‎بینی می‌کند به نحوی که با مقدار ۳۷۸/۰ = β و مقدار ۰۵۵/۵ = t، پیش‎بینی کننده مثبت پیشرفت تحصیلی می‎باشد.

همچنین سازگاری در سطح معنی دار(α) برابر ۰/۰۱۸ که این مقدار نشان دهنده ۹۵ % سطح اطمینان (P=1-α) می‌باشد پیشرفت تحصیلی را پیش‎بینی می‌کند. به نحوی که با مقدار ۱۷۹/۰ = β و مقدار ۳۹۸/۲ = t، پیش‎بینی کننده مثبت پیشرفت تحصیلی می‎باشد.

فصل پنجم

نتیجه گیری

۵-۱- مقدمه

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه هوش معنوی و سازگاری با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر مقطع متوسطه شهرستان قلعه گنج انجام شد. متغیر هوش معنوی و سازگاری با پیشرفت تحصیلی مورد بررسی قرار گرفتند. نمونه پژوهش حاضر شامل ۱۵۰نفر بود. در این پژوهش ۳فرضیه مطرح شد که به رابطه بین هوش معنوی با پیشرفت تحصیلی، رابطه بین سازگاری با پیشرفت تحصیلی و هم چنین رابطه بین هوش معنوی و سازگاری اشاره دارد. در این فصل به ارائه یافته های پژوهش و تبیین و مقایسه آن‌ ها با پیشینه تحقیق و در ادامه به محدودیت‌های این پژوهش اشاره می شود و در پایان پیشنهادهای کاربردی و پژوهشی ارائه می‎شود.

۵-۲- یافته ها و تبیین آن‌ ها

فرضیه اول : بین هوش معنوی با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر رابطه وجود دارد.

جهت بررسی فرضیه فوق از رگرسیون چندگانه باروش ورود همزمان متغیر ها استفاده می شود. هوش معنوی به ‌عنوان متغیر پیشبین به میزان ۱۵٫۲% توانسته پیشرفت تحصیلی را توضیح دهد. نتایج تحلیل واریانس یک راهه نیز نشان داده که رابطه به دست آمده بهترین ترکیب خطی ممکن بین هوش معنوی و متغیر وابسته پیشرفت تحصیلی بوده است. لذا هوش معنوی می‌تواند پیشرفت تحصیلی را پیش‎بینی می‌کند.

نتیجه‌ به دست آمده با مطالعات آکلیز کارزین(۲۰۰۹) و حسین چاری و ذاکری(۱۳۸۹)، هم خوان است. هوش معنوی نوعی هوش غایی است که مسائل معنایی و ارزشی را به ما نشان داده و مسائل مرتبط با آن را برای ما حل می‌کنند . هوشی است که اعمال و رفتار مارا در گستره های وسیع از نظر بافت معنایی جای می‌دهد و همچنین معنادلر بودن یک مرحله از زندگی مان را نسبت به مرحله دیگر مورد بررسی قرار می‌دهد (زوهر . مارشال ،۲۰۰۰) . هوش معنوی کمک می‌کند که با تخیل و رویا پردازی محدودیت ها را از میان یرداشته و همچون نیلوفری از درون لجن ، شکوفا شویم . نیلوفر زندگی را در تاریکی و لجن آغاز می‌کند و با حرکت به سمت خورشید ، عرش و زمین را به هم متصل می‌کند . در فلسفه های آسیایی ، نیلوفر سمبل غایی تمامیت می‌باشد و هدف معنویت غرب دستیابی به چنین تمامیتی بوده است و روانشناسی این تمامیت را کمال می نامد.

فرضیه دوم : بین سازگاری با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر رابطه وجود دارد.

جهت بررسی فرضیه فوق از رگرسیون چندگانه باروش ورود همزمان متغیر ها استفاده شود. سازگاری به ‌عنوان متغیر پیشبین به میزان ۴٫۲% توانسته پیشرفت تحصیلی را توضیح دهد. نتایج تحلیل واریانس یک راهه نیز نشان داده که رابطه به دست آمده بهترین ترکیب خطی ممکن بین سازگاری و متغیر وابسته پیشرفت تحصیلی بوده است. لذا سازگاری، پیشرفت تحصیلی را پیش‎بینی می‌کند.

نتیجه به دست آمده با مطالعات بارکر ( ۲۰۰۲ )، بلرز، دی زوریلا و میدیو(۲۰۰۲) و متین نژاد و همکاران(۱۳۹۰)، هم خوان است. اغلب کودکان ناسازگار از داشتن اولیای خوب محروم بوده اند. ‌به این معنی که این اطفال می بایست با یکسری از آزادی‌ها و نهی کردن‌ها رهبری می شدند که در طی آن نقش اولیاء توضیح دلایل این محرومیت‌ها برای فرزندان است. برای اغلب کودکان، این گونه ناامیدی‌ها فقط ناامیدی‌های بدون دلیل باقی مانده، هیچ معنی و مفهوم خاصی به آن‌ ها اختصاص داده نشده و مادر نتوانسته ارتباط این محدودیت‌ها را با رشد اجتماعی و عاطفی کودک به آن‌ ها بفهماند. اریکسون تجارب اجتماعی را مهم ترین عامل سازنده شخصیت می‌داند و معتقد است که شخصیت از ابتدای طفولیت تا پایان عمریک سیر تکاملی را می پیماید و در هر مرحله از رشد، تجربه اجتماعی می‌تواند زندگی فرد را عوض کند (سهرابیان، ۱۳۸۰).

جدول۴-۲-ماتریس همبستگی متغیرهای پژوهش