۱- چشم انداز را تبیین می‌کند.
۲- اتفاق نظر به وجود می‌آورد.
۳- سازمان را درجهت استراتژی همسو می‌سازد.
۴- برنامه ریزی استراتژیک را یکپارچه می‌کند.
۵- موجب تخصیص بهینه منابع می‌شود.
۶- موجب بهبود اثربخشی مدیریت می‌گردد.

• • • • 1. 1. گسترش استفاده از کارت امتیازی متوازن

زهیرالحق و وندی جیمز^[۲۲] در سال ۲۰۰۰ تحقیقی درباره رابطه بین معیارهای کارت متوازن با اندازه و عوامل بازار شرکت ها در مورد ۶۶ شرکت تولیدی استرالیایی انجام داده‌اند. آن‌ها براثر این تحقیق به این نتیجه رسیده‌اند که استفاده از کارت متوازن برای موسسات بزرگتر مناسب است. علا‌وه بر آن موسساتی که سهم بیشتری از محصولا‌ت جدید دارند، دارای تمایل بیشتری به استفاده از معیارهای مربوط به محصولا‌ت جدید هستند. وضعیت بازار یک موسسه، ارتباط زیادی با استفاده بیشتر از کارت متوازن ندارد. نتیجه تحقیق نشان می‌دهد که بین اندازه شرکت و استفاده از کارت متوازن رابطه معنی داری وجود دارد. هرچه اندازه سازمان بزرگتر می‌شود، استفاده از کارت متوازن در مورد تصمیم‌گیری راهبردی، عملی‌تر و مفیدتر می‌شود.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

علت گسترش استفاده از مفهوم کارت متوازن از سوی شرکت های تولیدی و خدماتی، سازمان های غیرانتفاعی و واحدهای دولتی را می‌توان به طور خلا‌صه به شرح زیر بیان کرد :

• • سیستم های مبتنی بر اندازه‌گیری غیرمالی، استفاده ازمعیارهای غیرمالی را به صورت چک لیست هایی که فقط به وسیله مدیران مورد استفاده قرار می‌گیرد ممکن می‌سازد و یک سیستم جامع با معیارهای مرتبط نیست، در حالی که کارت متوازن بر مرتبط بودن معیارها با راهبرد موسسه و رابطه علت و معلولی که فرضیه های راهبرد را توضیح می‌دهند، تاکید دارد. ارتباط نزدیکتر بین سیستم های اندازه‌گیری و راهبرد، نقش معیارهای غیرمالی را از یک چک لیست عملیاتی به یک سیستم جامع برای به‌کارگیری راهبرد ارتقا می‌دهد.

• • کارت متوازن ماهیت تغییر یابنده تکنولوژی و مزیت رقابتی را در دهه آخر قرن بیستم منعکس می‌کند. در رقابت عصر صنعتی قـرن های نـوزدهم و بیستم، شـرکت ها مـزیت های رقـابتی را از سرمایه‌گذاری خود و مدیریت دارایی های مشهود مانند موجودی کالا‌، ساختمان، تاسیسات و ماشین‌آلا‌ت به دست می‌آوردند. در اقتصاد وابسته به دارایی‌های مشهود، معیارهای مالی برای ثبت سرمایه‌گذاری ها در ترازنامه شرکت مناسب بود ولی در پایان قرن بیستم، دارایی های نامشهود منبع اصلی مزیت رقابتی شد. در سال ۱۹۸۲ ارزش دفتری دارایی های مشهـود ۶۲ درصد ارزش سـازمان های صنعتی را دربر می‌گرفت. ده سال بعد این نسبت به ۳۸ درصد کاهش یافته بود. در پایان قرن بیستم، ارزش دفتری دارایی های مشهود کمتر از ۲۰ درصد ارزش بازار شرکت ها بود. راهبردهای ایجاد ارزش از طریق مدیریت دارایی های مشهود به راهبردهای مبتنی بر دانش تغییر یافت که دارایی های غیرمشهود سازمان را ایجاد و از آن استفاده می‌کند، ازجمله: روابط با مشتریان، کالاها‌ و خدمات جدید، فرایندهای اجرایی با کیفیت بالا‌ و پاسخگو، مهارت و دانش نیروی کار، تکنولوژی اطلا‌عات که نیـروی کـار را تقـویـت مـی‌کنـد و مـوسسه را با مشتریان و فروشندگانش مرتبط می‌سازد و فضای سازمانی که نوآوری، حل مسئله و بهبود را تشویق می‌کنند. اما شرکت ها قادر به اندازه‌گیری مناسب دارایی های نامشهود خود نبودند. اطلا‌عاتی که درباره سرگذشت مدیران در کتاب های مدیریت مطرح شده، نشان داد که بسیاری از شرکت ها نتوانستند راهبردهای جدید خود را در این محیط به اجرا درآورند. آن‌ها نتوانستند آنچه را که قادر به شرح و اندازه‌گیریش نبودند، اداره کنند (کاپلان و نورتون، ۱۳۸۳).

• • • • 1. 1. کارت امتیازی متوازن در سازمان های دولتی و غیرانتفاعی

هر چند تمرکز و کاربرد اولیه کارت امتیازی متوازن در بخش خصوصی بوده است، برخی معتقدند فرصت هایی که این روش برای بهبود مدیریت در سازمان های دولتی و غیرانتفاعی فرآهم می‌آورد حتی بیشتر از سازمان ها و شرکت های خصوصی است. منظر مالی در روش کارت امتیازی متوازن، چشم انداز مشخص و بلندمدتی برای کسب و کارهایی که هدفشان سود است، فرآهم می‌سازد اما، در سازمان های دولتی و غیرانتفاعی، منظر مالی یک محدودیت محسوب می‌شود. این سازمان ها مجبورند در محدوده بودجه به عملیات بپردازند اما موفقیت آنها براساس نزدیکی و یا حتی کمتر بودن مبالغ هزینه شده از بودجه پیش بینی شده سنجیده نمی‌شود. بعنوان مثال چنانچه یک سازمان دولتی در پایان سال ۱۰ درصد کمتر از بودجه تعیین شده برای عملیات های خود هزینه کرده باشد این موضوع دلیل بر کارایی و اثربخشی عملیات آن سازمان نیست.
موفقیت سازمان های دولتی و غیرانتفاعی باید با بررسی میزان کارایی و اثربخشی آنها در تأمین نیازهای مشتریان و جامعه سنجیده شود. به همین منظور لازم است اهداف عینی و قابل اندازه گیری برای مشتریان و ذینفعان سازمان تعریف شود. ملاحظات مالی می‌تواند نقش حمایتی یا محدود کننده ‌ای ایفا کند اما بندرت به عنوان هدف اصلی در نظر گرفته می‌شوند. امروزه سازمان های دولتی مجبورند پاسخگویی بیشتری در مقابل مشتریان و جامعه داشته باشند. بسیاری از سازمان های دولتی در حالت انحصاری به عملیات مشغولند و مشتریانی دارند که بدون توجه به بازار ناگزیر از خرید محصولات و خدمات آنها هستند. در نگاه اول، اینکه سازمانی تنها منبع عرضه محصول یا خدمت معینی باشد به لحاظ کسب و کار جذاب می کند. مسلماٌ بسیاری از شرکت های بخش خصوصی آرزوی چنین بازاری را دارند اما مدیران دولتی نباید به چنین وضعیتی دل خوش کنند زیرا بسیاری از کاستی ها نظیر فقدان تمرکز مشتری، عدم تمایل به بهبود و پیشرفت، عدم توانایی در اولویت بندی پروژه ها و بسیاری از مشکلات دیگر از این مسئله سرچشمه می‌گیرد. سازمان های دولتی غالباٌ دچار مشکلات مذکور بوده و از دردهای مشترکی رنج می‌برند. استفاده از کارت امتیازی متوازن در سازمان های دولتی مزایایی برای ذینفعان دارد که عبارتند از :

1. 1. افزایش شفافیت در فعالیت های دولت

1. 1. تسهیل در دریافت بازخورد

1. ترویج پاسخگویی در سازمان ها

   • • 1. 1. گسترش کارکرد کیفیت

۳-۱-۲-۴- تعداد برگ در بوته
۳-۱-۲-۴-۱- توت روباهی
اثر عصاره دودی بر تعداد برگ در سطح احتمال آماری ۱ درصد معنیدار شد (جدول ۳-۲). با توجه به شکل ۳-۳۰، چنین استنباط میشود که با اعمال تیمار عصاره دودی بر بذور گیاه توت روباهی، از تعداد برگها کاسته شده است. با توجه به شکل ۳-۱۱ که افزایش وزن خشک در اثر تیمار عصاره دودی را نشان میدهد، به نظر میرسد که تعداد برگها با افزایش غلظت عصاره دودی، کاهش پیدا میکند. با وجود این، برگها از نظر اندازه درشتتر شدهاند.
شکل ۳-۱۱: اثر غلظتهای مختلف عصاره دودی بر تعداد برگ در بوته دوگیاه توت روباهی و اکیناسه.
۳-۱-۲-۴-۲- اکیناسه
غلظتهای ۰۰۲/۰، ۰۱/۰ و ۱ عصاره دودی، بهطور معنیداری تعداد برگ در بوته گیاه اکیناسه را در مقایسه با شاهد، کاهش داد، اما غلظت ۱/۰ و ۲/۰ این صفت را بطور معنیداری افزایش دادند. ضمناً این دو غلظت با یکدیگر نیز اختلاف معنیداری داشتند. یعنی غلظت ۱/۰ بیشتر از غلظت ۲/۰ تعداد برگ را افزایش داد ( شکل ۳-۱۱). غلظتهایی که دارای ارتفاع و وزن خشک بیشتری بودند، طبیعی به نظر میرسد، اگر تعداد برگ بیشتری تولید کنند و همچنین منطقی است که گیاه دارای ارتفاع کمتر، برگ کمتری نیز داشته باشد. با توجه به شکلهای ۳-۱۱، ۳-۱۳ و ۳-۱۵ چنین استنباط میشود که در غلظتهای ۰۰۲/۰ و ۰۱/۰ علیرغم داشتن تعداد برگ کمتر، سطح برگ و ماده خشک بیشتری داشتند و این مطلب نشان میدهد که در این غلظتها برگها از نظر اندازه، درشتتر بودند.
۳-۱-۲-۵- ماده خشک کل (TDM)
۳-۱-۲-۵-۱- توت روباهی
اثر عصاره دودی بر صفت ماده خشک کل(آخرین نمونه برداری) گیاه توت روباهی، در سطح احتمال آماری ۰۱/۰ درصد معنیدار بود (جدول ۳-۴). در اوایل دوره رشد، به دلیل کوچک بودن گیاه، سرعت تولید و تجمع ماده خشک کم است و با گذشت زمان و بزرگتر شدن بوته گیاه، ارتفاع و تولید شاخه های جانبی افزایش مییابد و به دلیل افزایش توسعه برگی، گیاه در مرحله فاز رشد سریع قرار میگیرد. با افزایش سن گیاه و رسیدن به بیشینه سطح برگ مطلوب، رفته رفته میزان فتوسنتز وتنفس گیاه متعادل میشود و از آن به بعد در اثر ریزش برگها و پیری بوته از ماده خشک کاسته میشود و نمودار تجمع ماده خشک، سیر نزولی پیدا میکند. همانطور که در شکل ۳-۱۲ مشاهده میگردد، غلظتهای ۲/۰ و ۱ عصاره دودی، ماده خشک کل را در مقایسه با شاهد کاهش دادند. به طوری که قبلاً اشاره شد در غلظتهای بالای عصاره دودی، نقش ترکیب بازدارنده دود پررنگتر میشود و از طریق تأثیر بر کاهش صفات رشدی در نهایت میتواند ماده خشک کل گیاه را کاهش دهد. در مقابل غلظت ۱/۰ عصاره دودی، نسبت به شاهد ماده خشک کل را به طور معنیداری افزایش داد. بهطوریکه در آخرین روز نمونهبرداری (روز ۱۶۵ام) ماده خشک کل در نقطه بیشینه خود بود و بر خلاف سایر غلظتها، هیچوقت سیر نزولی نیافت. گیاهانی که از همان ابتدای رشد و جوانهزنی، ساقهچه، ریشهچه، بنیه گیاهچه قویتر و ارتفاع بیشتری دارند، طبیعتاً در تولید ماده خشک میتوانند بهتر عمل کنند. با توجه به شکلهای ۳-۸ و ۳-۱۲، میتوان اظهار داشت که
گیاهان تحت تیمار غلظتهای ۱/۰ و ۰۱/۰ عصاره دودی از نظر ارتفاع و تا حدی از نظر تعداد شاخه های جانبی و تعداد برگ در مقایسه با شاهد، برتری داشتند و ماده خشک بیشتری نیز تولید کردند.
شکل ۳-۱۲: اثر غلظتهای مختلف عصاره دودی بر روند تغییرات تجمع ماده خشک در گیاه توت روباهی.
۳-۱-۲-۵-۲- اکیناسه
با توجه به شکل ۳-۳۳، روند تجمع ماده خشک در گیاه اکیناسه، تا روز ۱۰۵ام در همه غلظتها افزایشی بود، که این افزایش در غلظتهای ۱/۰ و ۰۰۲/۰ عصاره دودی، بیشتر از سایر غلظتها بود. بعد از گذشت ۱۰۵ روز از سبز شدن، شیب افزایش ماده خشک در همه غلظت ها ( بجز غلظت ۰۱/۰) کمتر شد و از روز ۱۳۵ام به بعد در گیاهان تحت تیمار غلظتهای ۰۰۲/۰، ۰۱/۰ و ۱ عصاره دودی، این روند سیر نزولی پیدا کرد. در حالیکه در شاهد و غلظت ۲/۰، پس از این تاریخ، روند ثابت ماند و تنها غلظتی که پس از ۱۳۵ روز، سیر صعودی خود را حفظ نمود، غلظت ۰۱/۰ بود ( شکل ۳-۱۳). چنانچه در این شکل مشاهده میگردد نمودار تمامی غلظتها به شکل سیگموئیدی است. از روز ۴۵ تا ۷۵ به دلیل کم بودن تعداد برگها و کوچک بودن گیاه، شیب تجمع ماده خشک، کند است. پس از آن به دلیل افزایش برگها، پوشیده شدن سطح زمین و بسته شدن کانوپی گیاه، کارایی استفاده از نور خورشید، تولید مواد غذایی و در نتیجه رشد بوته بیشتر می شود و بعد از آن به دلیل سایه اندازی، این رشد کاهش پیدا کرده و در یک مرحله از رشد به دلیل پیری گیاه و نیز ریزش برگها، این روند سیر نزولی پیدا می کند. گیاه تحت تیمار غلظت ۰۰۲/۰ عصاره دودی که بیشترین میزان تجمع ماده خشک را داشت، از نظر ارتفاع گیاه و طول ریشه نیز بیشترین میزان را داشتند. غلظتهای ۱/۰ و ۰۱/۰ عصاره دودی، از نظر طول ریشه و سطح برگ در رتبه بعد قرار گرفتند و در نتیجه تجمع ماده خشک در گیاهان تحت تیمار این غلظتها، بیشتر است.
شکل ۳-۱۳: اثر غلظتهای مختلف عصاره دودی بر روند تغییرات تجمع ماده خشک در گیاه اکیناسه.
۳-۱-۲-۵-۳- بابونه
نتایج این تحقیق نشان داد که غلظتهای ۰۰۲/۰، ۰۱/۰ و ۱/۰ عصاره دودی، وزن خشک کل نهایی را افزایش دادند. در حالیکه غلظتهای ۲/۰ و ۱ از لحاظ آماری در مقایسه با شاهد تأثیر معنیداری بر ماده خشک کل نهایی گیاه بابونه نداشتند ( شکل ۳-۱۴).
شکل ۳-۱۴: اثر غلظتهای مختلف عصاره دودی بر ماده خشک کل در گیاه بابونه.
با توجه به نمودار روند تغییرات ماده خشک کل گیاه بابونه (شکل ۳-۱۴)، در ابتدای دوره رشد به دلیل کوچک بودن گیاه بابونه، روند رشد آهسته و سرعت تجمع ماده خشک در گیاه، پایین است. با بزرگ شدن گیاه و گذشت زمان، ارتفاع و تولید شاخه های فرعی و برگها افزایش مییابد و گیاه وارد مرحله رشد سریع میشود. همانطور که از شکل ۳-۱۴ میتوان دریافت، گیاهان تیمار شده با غلظتهای ۰۰۲/۰، ۰۱/۰ و ۱/۰ عصاره دودی به دلیل تولید ارتفاع، شاخه های فرعی و برگ بیشتر، سرعت تجمع ماده خشک بیشتری نسبت به سایر غلظتها و شاهد دارند. این افزایش تا روز ۱۳۵ام پس از سبز شدن ادامه پیدا کرد و در این روز گیاه بابونه تحت تیمار غلظتهای ۰۰۲/۰ و ۰۱/۰ عصاره دودی، به بیشینه میزان ماده خشک خود رسیدند و پس از آن به دلیل پیشی گرفتن میزان تنفس گیاه از فتوسنتز، پیری بوته و ریزش برگها از میزان ماده خشک، کم شد و نمودار سیر نزولی به خود گرفت. غلظت ۱/۰، علیرغم تولید ماده خشک کمتر در طول دوره رشد، تا آخرین روز نمونه برداری (روز ۱۶۵ام) به روند افزایش خود ادامه داد. در غلظتهای بالاتر عصاره دودی، به دلیل پررنگتر شدن نقش ترکیب بازدارنده موجود در دود، صفات رشدی و میزان ماده خشک گیاه کاهش مییابد.
۳-۱-۲-۶- سطح برگ
۳-۱-۲-۶-۱- اکیناسه
با توجه به نمودار روند تغییرات سطح برگ، در غلظت های ۰۰۲/۰، ۰۱/۰ و ۱/۰ عصاره دودی، شیب افزایش سطح برگ، در طول دوره رشد تا روز ۱۳۵ام، بیشتر از شاهد و غلظت ۱ می باشد و بعد از این تاریخ، تقریباً افزایش سطح برگ در تمام غلظت ها سیر نزولی پیدا کرد. در این میان سرعت افزایش سطح برگ در غلظت های ۰۱/۰ و ۱/۰ بیشتر از غلظت ۲/۰ عصاره دودی و غلظت ۰۰۲/۰، بیشتر از همه غلظت ها بود ( شکل ۳-۱۵). این شکل نشان میدهد که در اوایل دوره رشد به دلیل کوچک بودن و نیز تعداد کم برگها، روند افزایش شاخص سطح برگ به کندی صورت میگیرد و با افزایش ارتفاع، تعداد و اندازه برگها میزان فتوسنتز بیشتر میشود و این شاخص با سرعت بیشتری افزایش پیدا میکند. پس از بسته شدن کانوپی گیاه، به دلیل سایهاندازی برگها و نیز ریزش برگها در اواخر دوره رشد، شاخص سطح برگ روند نزولی پیدا میکند. با توجه به شکلهای گیاهان تحت تیمار غلظت ۰۰۲/۰ و در مرتبه بعدی، غلظتهای ۱/۰ و ۰۱/۰ عصاره دودی، از ارتفاع و طول ریشه بیشتر و در نتیجه سطح برگ بیشتری برخوردار بودند. غلظتهای ۲/۰ و ۱ عصاره دودی، به دلیل داشتن غلظت بالای ترکیب بازدارنده موجود در دود، کمتر از سایر غلظتها، سطح یرگ را در گیاه اکیناسه افزایش دادند.

شکل ۳-۱۵: اثر غلظتهای مختلف عصاره دودی بر روند تغییرات سطح برگ در گیاه اکیناسه.
۳-۱-۲-۷- صفات مربوط به گلدهی بابونه
۳-۱-۲-۷-۱- تاریخ گلدهی
اثر عصاره دودی بر تاریخ گلدهی گیاه بابونه در سطح احتمال آماری ۰۱/۰ درصد معنیدار بود (جدول ۳-۶). غلظت ۱ در مقایسه با شاهد نتوانست طول دوره رویشی را کاهش دهد. غلظت های ۰۰۲/۰ و ۰۱/۰ بیشترین اثر را از لحاظ آماری بر کاهش طول دوره رویشی نسبت به شاهد داشتند و بعد از آن، غلظت های ۱/۰ و ۲/۰ ضمن اختلاف معنی دار با یکدیگر، به ترتیب بیشترین تأثیر را بر کاهش طول این دوره در گیاه بابونه دارا بودند ( شکل ۳-۱۶). آغاز گلدهی مستلزم بروز یک تغییر اساسی در الگوی تمایز جوانه انتهایی ساقه است که به کمک تقسیم میوز به ایجاد و توسعه اندامهای گل یعنی کاسبرگ، گلبرگ، پرچم و برچه‌ها منجر میشود. دود اثرات مشابهی با اسید جیبرلیک دارد که می تواند جایگزین برای نور قرمز در تحریک جوانه زنی کاهو شود (دریوز، ۱۹۹۵: استان ۱۹۹۵). همچنین گزارش شده است که بوتنولاید (ترکیب موثر دود )، اثراتی مشابه با اسید جیبرلیک در تحریک جوانهزنی و همچنین جایگزینی نور در جوانه زنی گیاهان خانواده آستراسه استرالیا (مریت، ۲۰۰۶) و تحریک جوانه زنی علفهای هرز دارد (داوز، ۲۰۰۷). این محقق یک ارتباط معنیداری را بین پاسخ جوانهزنی به دود و اسید جیبرلیک گزارش کرد. مطالعات دیگری همچنین نشان دادند که دود سنتز اسید جیبرلیک درون زاد و میزان ABA گیاه را تحت تاثیر قرار می دهد ( گاردنر و همکاران، ۲۰۰۱: کراک و همکاران، ۲۰۰۲).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

جیبرلین از توانایی القای گلدهی در برخی گیاهان برخوردار است. این هورمون نقش مهمی در گلدهی دارد. در برخی گیاهان، جیبرلین می‌تواند جایگزین القای فتوپریودی شود. جیبرلینها به ویژه در گیاهان روز بلندی که تحت شرایط روزهای کوتاه به صورت روزت رشد کرده‌اند، سبب گلدهی می‌شود. علاوه بر این، جیبرلینها می‌توانند تحت شرایط غیر القایی، سبب گلدهی تعداد معدودی از گیاهان روز کوتاه شوند. در چندین گیاه نیازمند به سرما، جیبرلینها قادرند جایگزین درجه حرارتهای پایین شوند. با توجه به اینکه گیاهان تحت تیمار غلظتهای ۰۰۲/۰، ۰۱/۰ و ۱/۰، از ارتفاع و طول ریشه بیشتر و نیز تعداد شاخه های جانبی بیشتری برخوردار بودند و در کل، از لحاظ رشدی، جلوتر از سایر غلظتها بودند، گلدهی سریعتری داشتند. غلظتهای دیگر، از ارتفاع و طول ریشه کمتری برخوردار بودند و در نتیجه نتوانستند اثر معنیداری بر طول دوره زمانی کاشت تا گلدهی گیاه بابونه داشته باشند.

شکل ۳-۱۶: اثر غلظتهای مختلف عصاره دودی بر طول دوره رویشی (روز) در گیاه بابونه.
۳-۱-۲-۷-۲- تعداد گل در بوته
غلظت های ۰۰۲/۰ و ۰۱/۰ عصاره دودی، بیشتراز سایر غلظتها، تعداد گل در گیاه بابونه را افزایش دادند و در نتیجه توانستند از لحاظ آماری، بیشترین اختلاف معنیدار را با شاهد داشته باشند(جدول ۳-۶). غلظت ۱/۰ ضمن اختلاف معنیدار با غلظت های ۰۰۲/۰، ۰۱/۰ و همچنین شاهد، تعداد گل را افزایش داد، ولی این افزایش کمتر از غلظت های ۰۰۲/۰، ۰۱/۰ بود. غلظت ۲/۰ عصاره دودی، از لحاظ آماری نتوانست بر تعداد گل در گیاه بابونه اثر معنیداری داشته باشد و در نهایت غلظت ۱ در مقایسه با شاهد این صفت را کاهش داد ( شکل ۳-۱۷).
با توجه به شکل ۳-۱۶، غلظتهای ۰۰۲/۰ و ۰۱/۰ عصاره دودی، سبب گلدهی سریعتر در گیاه بابونه شدند. بنابراین، فرصت بیشتری را برای تشکیل و توسعه گلها در اختیار گیاه قرار دادند و موجب گریدند که گیاه، تعداد گل بیشتری را تولید نماید. با توجه به اینکه گیاهانی که توسط غلظت ۱ عصاره دودی، تیمار شده بودند، از نظر زمانی آخرین گیاهانی بودند که تشکیل گل دادند فرصت کمتری در اختیار داشتند و کمترین تعداد گل را تولید کردند.

شکل ۳-۱۷: اثر غلظتهای مختلف عصاره دودی بر تعداد گل در گیاه بابونه.

گزارش شده است که فسفر يكي از عناصر ضروري براي رشد و تكثير گياهان مي باشد و براي ذخيره سازي و انتقال انرژي، حفاظت و انتقال كدهاي ژنتيكي به كار مي­رود و جزء تركيبات ساختماني سلول­ها و بسياري از تركيبات شيميايي مي­باشد و نقش مهمي در متابوليسم كربوهيدرات­ها دارد و مقدار آن تحت شرایط تنش شوری در رقابت با یون سدیم کاهش می­یابد. گیاهانی که مقاومت بیشتری نسبت به تنش شوری داشته باشند، محتوای فسفر برگ آنها به مقدار کمتری کاهش می­یابد ]حيدری شريف­آباد، 1380 و همايی، 1381. وجود مقدار کافی²⁺ Ca برای جلوگيری از انباشت⁺ Na در گياه ضروری است ]همايی، 1381[. شوری باعث افزايش نسبت²⁺ Na⁺/Ca می­ شود ]حيدری شريف­آباد، 1380; همايی، 1381 و همايی، 1381[. كلسيم در گياهان نقش‌هاي بسياري از مقادير اندك در تنظيم برخي متابوليسم‌هاي سلولي گرفته تا مقادير زياد در ساختار ديواره سلولي دارد. اين در حالي است كه در شرايط تنش‌هاي محيطي بخصوص تنش شوري علاوه بر بروز تداخل كلسيم با برخي عناصر ديگر (مانند سديم)، كاركرد اين عنصر در فعاليت‌هاي حياتي گياه نقش ويژه‌اي در ميزان تحمل به تنش پيدا مي‌كند. توانایی کلسیم در تشکیل پیوندهاي بین مولکولی سبب می­ شود که در پایداري و حفظ غشاها و دیواره سلول مهم باشد و از این طریق از ورود سدیم به داخل سلول جلوگیری می کند . از این سو، گیاهانی که تحت شرایط تنش شوری مقدار کلسیم آن­ها کمتر کاهش یافته باشد، نفوذپذیری غشاء آن­ها نیز به مقدار کمتری افزایش یافته و سدیم کمتری به داخل سلول وارد می­ شود. مانس وهمکاران ، بيان کردند که عدم توانايي گياهان در دفع سديم در شرايط شور احتمالاً به دليل جايگزيني کلسيم به‌وسيله سديم در غشاء سلول مي‌باشد که اين جايگزيني منجر به کاهش استحکام غشاء سلولي شده و در نتيجه سديم بيشتري از ريشه به اندام هوايي منتقل مي‌شود.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

اثر تیمار شوری ناشی از کلرید سدیم در سه غلظت صفر، 50 و 100 میلی مول در لیتر بر غلظت عناصر غذایی در دو پایه GF₆₇₇ و تووانو بررسی و گزارش شد که با افزایش غلظت شوری غلظت پتاسیم، نیتروژن، فسفر کاهش و غلظت سدیم و کلر نسبت به شاهد افزایش یافت ] اورعی و همکاران، 1388[.
اثر تیمار شوری کلریدسدیم بر میزان جذب عناصر غذایی در بادام تلخ در محیط کشت درون شیشه ­ای نيز بررسی و گزارش گرديد که با افزایش سطوح شوری، غلظت نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم و آهن کاهش و غلظت عناصر روی، مس، منگنز، بر، سدیم و کلر با افزایش سطوح شوری افزایش نشان دادند .
اثر تيمار­های شوری آب آبیاری بر دانهال­های 4 رقم بادام (آذر، سهند، تونو و نان­پاریل) بررسی و گزارش شده است که با افزايش سطح شوری، مقدار سدیم، کلر و نسبت سدیم به پتاسیم در ساقه هر چهار رقم به طور معنی­داری افزايش پيدا کرد بطوریکه کمترين ميزان اين نسبت مربوط به رقم سهند بود که نشان­دهنده انتقال کمتر سدیم و کلر از ريشه به ساقه و انتقال مقدار زياد پتاسیم به بخش هوايی اين رقم بود. ]گریگوریان و همکاران، 1381[.
با بررسی اثر تنش شوری کلرید سدیم بر رشد رويشی و توليد ميوه دو رقم توت فرنگی السانتا و کرونا گزارش شد که غلظت يون کلر در هر دو رقم با افزايش شدت تنش شوری، به طور معنی­داری افزايش يافت و بيشترين غلظت اين يون مربوط به رقم السانتا بود. يون کلر در رقم کرونا بيشتر در ريشه­ها و طوقه ذخيره شد ولی در رقم السانتا بيشترين غلظت کلر در دمبرگ­ها وجود داشت و به طور کلی رقم کورونا قادر بود 33% کلر بيشتری را نسبت به رقم السانتا در ريشه­های خود انباشته کند و غلظت کلر در برگ­های آن کمتر از رقم السانتا بود. يون کلر بر خلاف يون سديم سريعاً به برگ­های گياه انتقال می­يابد و در­ واقع تحمل بيشتر رقم کرونا به شوری به علت جلوگيری از انتقال اين يون به برگ­های گياه است .
گزارش شده است که اختلال در رشد و فتوسنتز تا حد زیادی به تجمع کلر در برگ­ها مربوط است. تحمل به شوری به میزان جذب و انتقال یون­ها از ریشه به شاخه بستگی دارد. گیاهانی قابلیت بیشتری برای دفع کنندگی یون­های سدیم و کلر دارند، این عناصر را بیشتر در بافت ریشه خود ذخیره می­ کنند .
در تحقیق دیگری، غلظت عناصر غذایی در دو رقم گیلاس ‘Bigarreau Burlat’ و ‘Tragana Edessis’ پیوند شده بر روی پایه مازارد، تحت شرایط تنش شوری کلرید سدیم (0، 25 و 50 میلی مول در لیتر) بررسی و گزارش شد که با افزایش میزان شوری، غلظت سدیم در برگ های بالایی، وسطی و پایینی شاخساره گیاهان در در هر دو رقم افزایش یافت بطوریکه میزان افزایش در رقم ‘Bigarreau Burlat’ بیشتر بود. رقم ‘Tragana Edessis’ دارای سطح بالاتری از پتاسیم بود. با توجه به بررسی سایر صفات گزارش شده بود که این رقم دارای تحمل بیشتری نسبت به شوری است .
کریمی و همکاران (2012)، تحمل به شوری پایه‌های وحشی پسته ایران (آتلانتیکا، موتیکا، کردیکا و کابلیکا) را با بهره گرفتن از 4 سطح شوری (75/0، 5، 10 و 15 دسی زیمنس بر متر) کلرید سدیم مورد ارزیابی قرار دادند. نتایج آن­ها نشان داد که سدیم در ریشه و اندام هوایی به‌طور قابل توجهی با افزایش در سطح شوری در تمام پایه‌ها به جز پایه آتلانتیکا افزایش یافت. مقایسه غلظت سدیم در ریشه و اندام هوایی نشان داد که مقدار جذب و انتقال سدیم در پایه‌ها متفاوت بود، بطوریکه کمترین جذب سدیم در پایه موتیکا (47/0 درصد وزن خشک) و بیشترین مقدار در پایه آتلانتیکا (77/1درصد وزن خشک)، و بیشترین میزان انتقال سدیم در پایه کابلیکا و موتیکا (به ترتیب 39/1، 92/ 0درصد وزن خشک) و کمترین میزان انتقال در پایه آتلانتیکا مشاهده شد. همچنین ایشان عنوان کردند که گونه‌هایی با قدرت رشد بیشتر (آتلانتیکا و موتیکا) نسبت به‌ گونه‌های با قدرت رشد کمتر (کابلیکا) تحمل بیشتری نسبت به تنش شوری دارند.
در تحقیقی، اثر تنش شوری کلرید سدیم در 4 سطح صفر (شاهد)، 20، 40 و 60 میلی مول بر لیتر بر غلظت عناصر غذایی برگ­های دو رقم نارنگی کلمانتین و پرتقال وانشگتن ناول که روی پایه کلئوپاترا پیوند شده بودند، بررسی و گزارش شد که میزان تجمع کلر و سدیم در برگ­های پرتقال واشینگتن ناول به طور معنی­داری بیشتر بود .
فصل دوم
مواد و روش­ها
2-مواد و روش­ها
2-1- محل انجام آزمایش
اين پژوهش طي سال­هاي 1391 و 1392 در گلخانه­ی تحقیقاتی موسسه نهال و بذر کرج انجام شد. ايستگاه تحقيقاتي مذكور در طول جغرافيايي 51 درجه شرقي و عرض جغرافيايي 35 درجه و 48 دقیقه شمالي واقع شده است و ارتفاع آن از سطح دريا برابر 1320 متر است. ميانگين درجه حرارت ساليانه 7/13 درجه سانتي­گراد مي­باشد. متوسط بارندگي منطقه 5/254 ميليمتر در سال است كه بيشترين آن در فروردين با 6/26 ميليمتر و كمترين آن در مرداد و شهريور است كه برابر صفر ميليمتر مي­باشد ]ایمانی و همکاران، 1388[. گلدان­ها در مدت آزمایش در گلخانه­ی تحقیقاتی موسسه نهال و بذر کرج در نور طبيعي و میانگین دمایی(5±) 30 درجه سانتیگراد و میانگین رطوبت نسبی (10%±) 40% نگهداری شدند.
2-2- طرح آزمايشي
این تحقیق، به صورت آزمايش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با دو فاکتور ژنوتیپ در 11 سطح و شوری آب آبیاری در 5 سطح و با سه تکرار انجام شد. ژنوتیپ­های مورد مطالعه شامل تونو، نان­پاریل، مامایی، شکوفه، سهند، شاهرود 12، A₂₀₀ ، 25 -1، 16-1 و 40-13 پیوند شده روی پایه GF₆₇₇ و پایه GF₆₇₇ (پیوند نشده به عنوان شاهد) و فاکتور شوری آب آبیاری شامل صفر، 2/1، 4/2، 6/3 و 8/4 گرم در لیتر نمک طبیعی که به ترتیب هدایت الکتریکی برابر 5/0، 5/2، 9/4، 3/7 و 8/9 دسی زیمنس بر متر داشتند، بودند.
2-3- مواد آزمايشي
به منظور انجام این تحقیق، ابتدا پایه­ های GF₆₇₇ که از طریق کشت بافت تولید شده بودند، در اواخر اسفند ماه در داخل گلدان­های 25 کیلویی حاوی خاکی با بافت لوم متشکل از 46% شن، 34% سیلت و 20% رس کاشته شدند (جدول 2-1). سپس ژنوتیپ­های مورد مطالعه با بهره گرفتن از پیوند شکمی در ابتداي خردادماه روی آن­ها پیوند شدند و پس از رشد کافی پیوندک­ها (دو ماه پس از عمل پیوند)، اعمال تیمارهاي شوری آغاز شد و به مدت 13 هفته، ادامه یافت. مشخصات ژنوتیپ­های مطالعه شده در آغاز تیمار شوری در جدول 2-2 ارائه شده است.
جدول 2-1- خصوصیات فیزیکی و شیمیایی مخلوط خاکی مورد استفاده

مقدار

واحد

نماد

ویژگی

مقدار

واحد

نماد

ویژگی

لوم

–

Texture

بافت

39

درصد

S.P

رطوبت اشباع

1230

قسمت در میلیون

Ca

بررسی میزان ترکیبات فنلی کل با بهره گرفتن از Folin-Ciocalteu و بر طبق روشKim و همکاران به صورت زیر انجام گرفت ( Kim et al. 2007):
۳-۱۲-۱- مواد و محلول های مورد نیاز
در این آزمایش از عصاره های متانولی برگ گیاهان، متانول ۱۰۰ درصد ، متانول ۵۰ درصد، معرف Folin-Ciocalteu، بی­کربنات سدیم ۶ درصد و محلول استاندارد گالیک اسید استفاده گردید.
۳-۱۲-۲- روش آزمایش
به منظور اندازه گیری میزان ترکیبات فنلی­کل در عصاره های متانولی گیاهان، از معرف رقیق شده Folin-Ciocalteu استفاده گردید. بدین صورت که درون یک ظرف فویل پیچ شده ۵ میلی لیتر معرف Folin-Ciocalteu ریخته و ۴۵ میلی لیتر آب مقطر به آن اضافه گردید. در نتیجه معرف Folin-Ciocalteu ده بار رقیق تر شد. این محلول تا زمان استفاده در یخچال نگاه داری شد. ۲۰۰ میکرو لیتر از غلظت های مختلف عصاره متانولی گیاهان که بسته به نوع گیاه بین یک تا ۳۰ میلی گرم در میلی لیتر بودند به لوله های آزمایش محتوی ۱۵۰۰ میکرو لیتر معرف رقیق Folin-Ciocalteu اضافه گردیدند و نمونه ها به مدت ۵ دقیقه در دمای محیط قرار گرفتند. سپس ۱۵۰۰ میکرو لیتر محلول ۶ درصد (v:w) بی کربنات سدیم، که از طریق حل نمودن شش گرم بی کربنات سدیم در ۱۰۰ میلی لیتر آب مقطر تهیه شده بود، به لوله های آزمایش اضافه گردید. نمونه ها به مدت ۱۳۰ دقیقه در دمای اتاق قرار داده شدند. محلول شاهد (کنترل) فاقد عصاره و محتوی ۲۰۰ میکرو لیتر متانول، ۱۵۰۰ میکرو لیتر معرفFolin-Ciocalteu و ۱۵۰۰ میکرولیتر محلول بی کربنات سدیم بودند. جذب دستگاه توسط محلول شاهد (کنترل) در طول موج nm750 صفر گردید و پس از آن جذب سایر نمونه ها در طول موج مذکور قرائت شد.
۳-۱۲-۳- تهیه محلول استاندارد
برای تهیه محلول استاندارد گالیک اسید، ۰۰۲/۰ گرم گالیک اسید در ۱۰ میلی لیتر متانول ۵۰ درصد حل گردید و بدین ترتیب محلول استاک ۲۰۰ میکروگرم در میلی لیتر گالیک اسید تهیه شد. سپس غلظت های ۲۵، ۵۰، ۷۵، ۱۰۰، ۱۲۵، ۱۵۰ و ۲۰۰ میکروگرم در میلی لیتر گالیک اسید از محلول استاک تهیه گردید و از هر یک ۲۰۰ میکرو لیتر به لوله های آزمایش محتوی ۱۵۰۰ میکرولیتر معرف رقیق Folin-Ciocalteu اضافه گردید. نمونه ها به مدت ۵ دقیقه در دمای محیط قرار گرفتند و پس از آن ۱۵۰۰ میکرو لیتر محلول ۶ درصد بی کربنات سدیم به هر لوله آزمایش اضافه گردید. نمونه ها به مدت ۱۳۰ دقیقه در دمای اتاق قرار داده شدند.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

محلول شاهد (کنترل) فاقد محلول گالیک اسید و محتوی ۲۰۰ میکرولیتر متانول، ۱۵۰۰ میکرولیتر معرف Folin-Ciocalteu و ۱۵۰۰ میکرولیتر محلول بی کربنات سدیم بودند که توسط آن جذب دستگاه اسپکتروفتومتر در طول موج nm750 صفر گردید پس از آن جذب محلول های استاندارد در طول موج مذکور قرائت شد. از مقادیر جذب به دست آمده برای رسم منحنی استاندارد استفاده گردید و سپس با بهره گرفتن از منحنی استاندارد میزان ترکیبات فنلی کل موجود در نمونه های گیاهی بر حسب میلی گرم گالیک اسید بر گرم وزن خشک محاسبه گردید. تمامی آزمایشات در سه تکرار انجام پذیرفت.
۳-۱۳-آزمایش اثر بستر کشت بر پتانسیل آنتی اکسیدانی بااستفاده از روش DPPH
تعیین پتانسیل آنتی اکسیدانی با بهره گرفتن از رادیکال پایدار DPPH بر طبق روش توصیف شده توسط Shimada و همکاران به صورت زیر انجام پذیرفت (Shimada et al., 1992 ) :
۳-۱۳-۱- مواد و محلول های مورد نیاز
در این آزمایش از عصاره متانولی نمونه های گیاهی، متانول ۱۰۰ درصد، محلول ۰۰۴/۰ درصد DPPH در متانول و محلول Trolox استفاده گردید.
۳-۱۳-۲- روش آزمایش
به منظور اندازه گیری پتانسیل آنتی اکسیدانی عصاره­های متانولی از محلول ۰۰۴/۰ درصد DPPH در متانول استفاده گردید. ابتدا محلول استاک ((stock solution تهیه گردید بدین صورت که ۰۲۴/۰ گرمDPPH را در یک ارلن فویل پیچ شده ریخته و سپس توسط ۱۰۰ میلی لیتر متانول ۱۰۰ درصد حل گردید. این محلول تا زمان استفاده در دمای نگاه داری شد. برای تهیه محلول ۰۰۴/۰ درصد DPPH در متانول، ۱۰ میلی لیتر از محلول فوق را در یک ارلن ریخته و ۴۵ میلی لیتر متانول ۱۰۰ درصد به آن اضافه گردید. محدوده جذب این محلول در طول موج nm515 می­بایست ۰۲/۰ ± ۱/۱ باشد. سپس ۱۵۰ میکرولیتر از غلظت های مختلف عصاره های متانولی گیاه که بسته به نوع گیاه بین ۱ تا ۳۰ میلی گرم در میلی لیتر بودند به ۲۸۵۰ میکرو لیتر محلول ۰۰۴/۰ درصد DPPH در متانول اضافه گردید و به مدت یک ساعت در تاریکی قرار داده شدند. محلول شاهد (کنترل) فاقد عصاره و محتوی ۱۵۰ میکرولیتر متانول و ۲۸۵۰ میکرولیتر محلول ۰۰۴/۰ درصد DPPH در متانول بود. دستگاه اسپکتروفتومتر توسط متانول در طول موج nm515 صفر گردید و پس از آن جذب شاهد و نمونه­ها در طول موج مذکور قرائت شد.
۳-۱۳-۳- تهیه محلول استاندارد
برای تعیین پتانسیل آنتی اکسیدانی لازم است منحنی استاندارد رسم گردد. برای این منظور از ترولکس (Trolox) که یک آنتی­اکسیدان سنتزی و دارای ساختمانی شبیه به ویتامین E می­باشد استفاده گردید. ابتدا محلول استاک (stock solution) ترولکس در متانول و سپس با بهره گرفتن از متانول خالص غلظت های ۲۵، ۵۰، ۱۰۰، ۲۰۰، ۳۰۰، ۴۰۰، ۵۰۰، ۶۰۰، ۷۰۰ و ۸۰۰ میکرو مولار ترولکس تهیه گردید. آنگاه ۱۵۰ میکرو لیتر از غلظت های تهیه شده به ۲۸۵۰ میکرولیتر محلول ۰۰۴/۰ درصد DPPH در متانول اضافه گردید.
محلول­ها به مدت یک ساعت در تاریکی قرار گرفتند و پس از صفر کردن دستگاه اسپکتروفتومتر توسط متانول خالص در طول موج nm515، جذب محلول­های استاندارد در این طول موج قرائت شد و با بهره گرفتن از مقادیر جذب بدست آمده، منحنی استاندارد رسم گردید.
با بهره گرفتن از منحنی استاندارد پتانسیل آنتی اکسیدانی گیاهان معادل ترولکس بر حسب میکرومول ترولکس بازاء گرم وزن خشک تعیین گردید. هم چنین درصد مهار رادیکال های DPPHتوسط نمونه گیاهان با بهره گرفتن از فرمول زیر تعیین گردید. در این معادله A_blank میزان جذب کنترل و A_sample میزان جذب نمونه است.
% inhibition = (A_blank – A_sample) / A_blank × ۱۰۰
به منظور تعیین غلظتی از عصاره متانولی برگ گیاهان که ۵۰ درصد رادیکال های DPPH را مهار می کند (IC₅₀)، از نمودارهای مربوط به جذب محلول DPPH در غلظت های مختلف عصاره متانولی هر نمونه گیاهی استفاده گردید. تمامی آزمایشات در سه تکرار انجام پذیرفت.
۳-۱۴-بررسی خاصیت ضد میکروبی اندام هوایی کاکتوس برزی­کاکتوس طی روش­های متفاوت
۳-۱۴-۱-فهرست وسایل مورد استفاده شده برای کار میکروبی
انکوباتور
اتوکلاو
آسیاب
کلونجر
ترازو
پلیت های با اندازه های متفاوت
سواپ
دیسک های ۶٫۴ میلی متری
انس
پنس
لوپ
لوله آزمایش
رک ( جا لوله­ای)
کاردک
شیکر
یخچال
سمپلر
سر سمپلر
هود معمولی
هود UV دار
سانتریفیوژ
ارلن، بشر، استوانه مدرج، جالوله­ای، لوله فالکون، کاغذ صافی
فیلترهای تزریق

۲-۲-۲-۲-ابزار انسداد عروقی
وسایل متنوع و در اندازه های مختلفی برای ایجاد انسداد در تمرینات کاآتسو استفاده می شود. بسیاری از مطالعات از کش های محدود کننده ی الاستیک کاآتسو مستر^[۴۴] استفاده کرده اند که معمولاً دارای ۳ سانتی متر پهنا برای اندام بالا تنه و ۵ سانتی متر برای پایین تنه می باشد. پوشاک ورزشی کاآتسو^[۴۵] پیراهن و شلوارک با طراحی ویژه ای که نوار الاستیک به انتهای آنها متصل شده است نیز در این گونه تمرینات استفاده شده است. سایر تحقیقات از کش های محدود کننده ی متوعی با پهنای متغیری از ۲ سانتی متر برای اندام بالا تنه تا ۵/۲۰ سانتی متر برای اندام پایین تنه استفاده کرده اند(۱۰۹). اندازه کش به ویژه پهنای آن متغیر بسیار مهمی می باشد، چنانکه نشان داده شده است که کش محدود کننده پهن تر در انسداد عروقی در فشارهای پایین تر تأثیر بیشتری در مقایسه با کش های محدود کننده باریکتر دارد(۱۱۱). متأسفانه اکثر تحقیقات در مورد پهنای کشی که استفاده کرده اند گزارشی ندادند. اگر از کش های محدود کننده با پهنای زیاد همراه با فشار موضعی بالا استفاده گردد ممکن است ناراحتی هایی را به دنبال داشته باشد. چنانکه در طول تمرین حاد باز کردن(اکستنشن) زانو همراه با انسداد با بهره گرفتن از یک کش با پهنای ۵/۱۳ سانتی متر و فشار ۲۰۰ میلی متر جیوه در عضله چهار سر سطوح بالای درد گزارش شده است(۱۱۲).اگرچه اکثر تحقیقات درد را به عنوان یک برونداد مهم در نظر نگرفته اند، حداقل یک مطالعه به صراحت بیان کرده است که وقتی از کش های محدود کننده باریکتر استفاده کرده اند(۳/۳ سانتی متر) هیچ دردی در طول تمرین پرس سینه همراه با انسداد عروقی رخ نداده است(۱۱۳). در یک دوره تمرین مقاومتی پایین تنه همراه با انسداد با بار کم(۳۰-۲۰ درصد یک تکرار بیشینه) کش های محدود کننده با پهنای ۴، ۵ و ۹ سانتی متر و فشار ۲۴۰-۱۶۰ میلی متر جیوه برای افزایش قدرت و هایپرتروفی عضلات اکستنسور زانو مؤثر بوده است. در مقایسه، کش با پهنای ۱۳ سانتی متر و فشار ۲۳۰ میلی متر جیوه که انسداد کامل عروق را سبب شده بود پاسخ هایپرتروفیک را به تمرین اکستنشن زانو همراه با انسداد، مخصوصاً در محل به کار گیری کش به تأخیر انداخته است(۱۰۹).این تحقیق این حقیقت را روشن می کند که کش های محدود کننده پهن با یک فشار معین که باعث انسداد کامل عروق می شوند ممکن است اثر بخشی تمرینات انسدادی را محدود نمایند.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۲-۲-۲-۳- میزان فشار محدود کننده
فشار محدود کننده ای که اکثر تحقیقات به کار برده اند برای تمرینات اندام پایین تنه ۱۶۰ تا ۲۴۰ میلی متر جیوه و برای بالا تنه ۱۰۰ تا ۱۶۰ میلی متر جیوه و در حالت ایستاده می باشد.البته با توجه به بافت نرم اطراف عروق میزان فشار می تواند متغیر باشد(۱۰۹). تحقیقات دیگری میزان فشار را بر اساس فشار خون سیستولیک استراحتی آزمودنی ها استفاده کرده اند(۱۳۰% فشار خون سیستولیک استراحتی) هر چند شاید این میزان فشار برای همه افراد مناسب نباشد(۱۱۴, ۱۱۵).
اگرچه اکثر تحقیقات تاثیر دامنه ای از فشارهای مختلف را حین تمرینات انسدادی روی عضلات و عملکرد آن بررسی کرده اند. باید توجه داشت که کاهش جریان خون به عضلات اسکلتی باعث افزایش بیشتر ضربان قلب و فشار خون در حین تمرین می شود. برای مثال در طول تمرین راه رفتن، محدود کردن جریان خون باعث افزایش پاسخ ضربان قلب و فشار خون شده است. علاوه براین کش محدود کننده با فشار بالا (۲۰۰ میلی متر جیوه) در طول تمرین ضربان قلب و فشار خون را به مقدار بیشتری نسبت به کش محدود کننده با فشار کمتر (۱۶۰ میلی متر جیوه) افزایش داده است. بر همین مبنا، برای ایجاد انسداد موضعی و نه کامل، اکثر تحقیقات از فشار محدود کننده با دامنه ی ۱۶۰ تا ۲۳۰ میلی متر جیوه استفاده کرده اند(۱۰۹).
۲-۲-۲-۴-ساز و کار تمرینات انسدادی
ساز و کار تمرینات انسدادی به طور دقیق شناسایی نشده است، اما ساز و کار احتمالی برای تمرین مقاومتی با شدت کم همراه با انسداد، افزایش ترشح هورمون رشد به واسطه تجمع متابولیت های درون عضلانی مثل لاکتات و یون های هیدروژن در عضله فعال، عوامل رشد موضعی و مسیرهای سیگنالی درون سلولی و (۱۰۸) فراخوانی^[۴۶] بیشتر تارهای تند انقباض در شرایط هایپوکسیک می باشد. به نظر می رسد ایسکمی موضعی عضلات در حین تمرین انسدادی، ساز و کار اصلی است که می تواند به افزایش پرولاکتین در اثر تمرینات انسدادی مرتبط باشد(۱۰)
۲-۳- مروری بر تحقیقات انجام شده
شریفی و همکاران(۱۳۹۱) تأثیر یک جلسه تمرین تا سر حد خستگی بر سطح سروتونین و پرولاکتین سرم دوندگان مرد را بررسی کردند. در این مطالعه میزان سروتونین و پرولاکتین سرم خون ۱۴ ورزشکار دونده در سه مرحله قبل از تمرین، بلافاصله پس از یک جلسه در حد خستگی بروس و ده دقیقه پس از تمرین اندازه گیری گردید. میانگین سروتونین ورزشکاران دونده مرد در سه مرحله قبل از تمرین، بلافاصله بعد از تمرین و ۱۰ دقیقه پس از تمرین به ترتیب ۲۶/۱۴۱، ۰۴/۲۴۱، ۳۴/۲۱۴ و میانگین پرولاکتین به ترتیب ۵۳/۷، ۸۳/۱۱، ۸۴/۱۶ بود؛ لذا بین میزان سروتونین و پرولاکتین قبل از تمرین با بلافاصله پس از تمرین و ۱۰ دقیقه پس از تمرین اختلاف معنی داری وجود دارد(۰۵/. p<). بنابراین نتایج این مطالعه نشان داد که یک جلسه تمرین خسته کننده میتواند باعث افزایش شدید سطح سروتونین و پرولاکتین گردد(۱۱۶).
باقری و همکاران (۱۳۸۹) تاثیر ورزش تا حد خستگی بر روی هورمون های پرولاکتین، تستوسترون و دهیدرواپی آندرستن سولفات (DHEA-S) در مردان دونده را بررسی کردند. در این مطالعه ورزشکاران دونده از بین ۱۳۰ نفر داوطلب مرد به طور تصادفی ۱۶ نفر انتخاب گردید خون گیری قبل از دویدن، دویدن نیم ساعت در میدان دو و ۳ ساعت استراحت داده شد. بیماری­های آندوکرینی، قلبی، و دیابت باعث حذف آن­ها در این آزمون شد. تایج بدست آمده با بهره گرفتن از نرم افزار SPSS و آزمون تی جفتی تحلیل شده است و P0.05دارای ارزش می باشد. نتایج مطالعه نشان داد تغییرات به صورت افزایش معنی داری (P0.05) در میزان پرولاکتین و DHEA-S نیم ساعت بعد از ورزش دیده شد که این تغییرات بعد از سه ساعت استراحت مقادیر به کم تر از حالت قبلی برگشت در مورد تستوسترون کاهش معنی داری (P0.05) نیم ساعت بعد از ورزش مشاهده که سه ساعت بعد از استراحت به حالت اول برمی گردد. بنابراین ورزش تا حد خستگی می تواند باعث افزایش سطح پرولاکتین و DHEA-S و کاهش سطح تستوسترون گردد که این تغییرات سه ساعت بعد از استراحت به حدود مقادیر ناشتا کاهش می یابد(۱۱۷).
کچیرو و همکاران (۲۰۰۳) اثر حاد فعالیت ورزشی را روی بیان گیرنده پرولاکتین لنفوسیت‌ها را مطالعه کردند. تعداد هشت مرد بین سنین ۱۸ تا ۲۹ سال که سلامت آن ها توسط پزشک تعیین شده بود در این مطالعه مشارکت داشتند. هر آزمودنی تحت دو جلسه(یک جلسه با تمرین و یک جلسه بدون تمرین) که حداقل یک هفته فاصله داشتند ، قرار گرفتند. با توجه به اینکه شدت لازمه­ ی افزایش پرولاکتین است در این مطالعه از ورزش با شدت بالا استفاده شده است. هر فرد آزمون را بصورت داوطلبی بر روی تریدمیل با سرعت ۸ مایل در ساعت که هر دو دقیقه ۲٫۵ درجه شیب آن افزایش پیدا می کرد تا رسیدن به خستگی انجام میداد. در طول آزمون ضربان قلب افراد به طور مداوم تحت نظارت بود و میزان فشار با مقیاس بورگ هر دو دقیقه انجام می شد. در جلسه بدون ورزش دو نمونه خونی در زمان استراحت با توجه به زمان خونگیری جلسه اول انجام شد.نتایج نشان دادند که غلظت پلاسمایی پرولاکتین بطور معناداری افزایش داشته و با بیان تام گیرنده پرولاکتین در لنفوسیت B بطور مثبت همبسته بود(۱۱۸). این اطلاعات از این ایده که فعالیت ورزشی ممکن است اثر متقابل بین سلول‌های هدف ایمنی و پرولاکتین را افزایش دهد حمایت می‌کند، و اینکه استرس هورمونی قادر به افزایش عملکرد ایمنی است.
دالی و همکاران (۲۰۰۵)، رابطه بین تستوسترون و پرولاکتین و کورتیزول با فعالیت استقامتی طولانی مدت را در مردان تمرین کرده مطالعه کردند. ۲۲ مرد تمرین کرده استقامتی که آزمون را با ۱۰۰درصد آستانه تهویه ای خود تا خستگی ارادی انجام دادند. نمونه های خونی قبل از فعالیت، بلافاصله بعد از خستگی و۳۰ دقیقه، ۶۰ دقیقه و۹۰ دقیقه در دوران بازیافت و ۲۴ ساعت پس از فعالیت گرفته شد.میانگین زمان فعالیت ۸۴٫۳ دقیقه بود. نتایج نشان دادند غلظت پلاسمایی هر سه هورمون پس از فعالیت و در ۳۰ دقیقه پس از پایان فعالیت افزایش داشت ولی در ۶۰ دقیقه پس از فعالیت فقط کورتیزول و پرولاکتین افزایش نشان داد(۸۵).
پرولاکتین بشدت تحت تأثیر گرما یا به عبارتی دمای مرکزی بدن است که در این زمینه نیز دیوید لاوو و همکاران (۲۰۰۵)، در مطالعه‌ای پاسخ پرولاکتین و فشارخون را در استرس گرمایی فعال و غیرفعال با دمای مرکزی یکسان مقایسه کردند و از پرولاکتین بعنوان مارکر خستگی مرکزی استفاده کردند. در این پژوهش ۱۲ مرد سالم در ۶۰ درصد حداکثر اکسیژن مصرفی خود تا درماندگی در یک اتاق که دمای آن ۳۳ درجه سانتی‌گراد حفظ شده بود روی دوچرخه رکاب زدند. همین آزمودنی‌ها در روز آزمایشی دیگر بصورت غیرفعال در یک وان آب با دمای ۴۱ درجه سانتی‌گراد گرم شدند تا به دمای مرکزی برابر با حین فعالیت برسند. در نهایت با وجود اختلاف در فشارخون بین حالت فعال و غیرفعال، اختلاف پرولاکتین در وضعیت فعال(ng/ml 14.9) و غیرفعال(ng/ml 13.9) ناچیز بود، این یافته‌ها نشان داد که تنظیم گرمایی محرک کلیدی برای افزایش پرولاکتین و یک مارکر غیرمستقیم خستگی مرکزی در خلال فعالیت ورزشی در گرماست(۱۱۹).
کیث و همکاران (۲۰۱۳)، نیز نشان دادند که پاسخ پرولاکتین به نوع فعالیت ورزشی وابسته است. آنها پاسخ هورمونی به سه نوع فعالیت استقامتی ، سرعتی و قدرتی را در مردان جوان ۱۸-۲۵ ساله بررسی کردند. آزمودنی‌ها سه نوع فعالیت سرعتی (۳۰ ثانیه دوچرخه‌سواری سرعتی)، مقاومتی ( ۳۰ دقیقه ) و فعالیت استقامتی( ۳۰ دقیقه دوچرخه در ۷۰ درصد حداکثر اکسیژن مصرفی) را اجرا کردند. غلظت‌های هورمونی ۶۰ دقیقه بعد از هر نوع فعالیت اندازگیری شد که در فعالیت استقامتی و سرعتی، پرولاکتین افزایش داشت، درحالی‌که بعد از فعالیت مقاومتی افزایش در پرولاکتین مشاهده نشد(۱۲۰).
دربارۀ تأثیر تمرین برروی سطوح پلاسمایی پرولاکتین نیز کرین و همکاران (۲۰۱۱)، پژوهشی با این هدف که آیا فعالیت ورزشی غلظت پلاسمای پرولاکتین را در دو نوبت سه ماهه و ۱۲ ماهه در یک پژوهش یک ساله تغییر می‌دهد، در زنان ۴۰ تا ۷۵ ساله انجام دادند. مداخله تمرینی به نحوی طراحی شده بود که آن‌ها در یکی از چهار وسیله تردمیل، دوچرخه ثابت، کراس ترینر^[۴۷] و پارو زدن سه روز در هفته در فعالیت شرکت می‌کردند. به شرکت‌کننده‌ها مانیتورینگ ضربان قلب همراه با دستورالعمل داده می‌شد که به ۶۰ تا ۸۵ ضربه در دقیقه برسند و فعالیت را ادامه دهند. آن‌ها نشان دادند که غلظت پایه‌ای پلاسمای پرولاکتین در اثر یک برنامه تمرینی تغییر نمی‌کند(۱۲۱).
۲-۳-نتیجه ­گیری
طی پژوهش­های متفاوت مشخص شده است تمرینات مختلف ورزشی که با شرایط ایسکمی وهایپوکسی همراه است،ترشح پرولاکتین رشد را مهار می­ کند.همچنین فعالیت­هایی که باشدت بالاتری همراه بوده است،میزان ترشح پرولاکتین به نسبت همان فعالیت با شدت کمتر،بیشتربوده است. ازطرفی پژوهش­ها نشان می­دهد اگرچه طی فعالیت شدید ترشح پرولاکتین افزایش می­یابد،ولی دراثر سازگاری مقدارآن زیاد نمی­ شود. ازآنجائیکه تمرین انسدادی نوعی تمرین است که بر اصل کیفیت واقتصاد حرکتی استواراست.به این معنی که بتوان بایک شدت ومدت زمان کمتر تاثیرات مشابه تمرینات باشدت ومدت زمان بیشتررا حاصل نمود، و ازآنجایی که دراین تمرین احتمالا عوامل موثر در ترشح پرولاکتین(هایپوکسی وایسکمی)وجود دارد،لذا پژوهش حاضربرآن است تا تاثیرفعالیت زیربیشینه رکاب زدن همراه بامحدودیت جریان خون رابرسطح پرولاکتین سرم مردان سالم موردبررسی قراردهد.
فصل سوم
روش­شناسی تحقیق
۳-۱-مقدمه
برای رسیدن به اهداف یک پژوهش انتخاب روش پژوهش، آزمودنی­ها، ابزار مناسب جمع­آوری داده ­ها و غیره تضمین­کنندۀ موفقیت و کلید اصلی برنامه می­باشد. طرح پژوهش هر قدر دارای امکانات وسیعی باشد اگر از یک روش پژوهش مناسب، آزمودنی­ها و ابزار مناسب جمع­آوری اطلاعات استفاده نکند به هدف تعیین‌شده نخواهد رسید. روش مناسب تحقیق علاوه بر دستیابی به اهداف، باعث سهولت در کار، نظم در برنامه، صرفه­جویی در وقت و جلوگیری از جهت‌گیری‌های پژوهشگر خواهد شد. با توجه به هدف تحقیق که تعیین اثر حاد و مزمن فعالیت رکاب زدن همراه و بدون محدودیت جریان خون بر غلظت پلاسمایی پرولاکتین مردان سالم است، در این فصل به تعریف جامعۀ آماری، چگونگی انتخاب نمونه­ها، روش اجرای آزمون، معرفی ابزار و وسایل اندازه ­گیری و تجزیه و تحلیل آماری پرداخته می­ شود.
۳-۲-نوع، روش و طرح پژوهش
این تحقیق به دلیل استفاده از نمونه انسانی و عدم کنترل متغیرهای مزاحم توسط پژوهشگر به روش نیمه تجربی و به صورت طرح تحقیقی در دو نوبت پیش آزمون و دو نوبت پس آزمون اجرا می‌گردد. در این تحقیق اثرات پاسخ، سازگاری و سازگاری در پاسخ سنجیده می‌شود. در جدول ۳-۱ طرح تحقیقی بکار رفته در این تحقیق آورده شده است.
۳-۳- جامعه و نمونۀ آماری تحقیق
۳-۳-۱-جامعۀ آماری
دراین پژوهش مردان سالم در دانشگاه خوارزمی تهران بارده سنی ۱۸ تا ۲۸ سال که ساکن خوابگاه بودند
جامعه آماری مورد نظر را تشکیل دادند.
۳-۳-۲- نمونۀ آماری
تعداد ۲۴نفر ازجامعه آماری بعد از تکمیل پرسشنامه سلامتی به طور داوطلبانه به عنوان نمونه در پژوهش شرکت خواهند کرد.آزمودنی‌ها به طور تصادفی به سه گروه رکاب زدن همراه با محدودیت جریان خون(۸ نفر)ورکاب زدن بدون محدودیت جریان خون(۸ نفر) وگروه کنترل(۸ نفر) تقسیم خواهند شد. هیچ یک از آزمودنی‌ها از مکمل ورزشی و یا داروی خاصی تا یک ماه قبل از شروع دوره تحقیق نباید استفاده کرده باشند.همچنین از آن‌ها خواسته خواهد شد هیچ گونه مکمل غذایی یا دارویی حین دوره پژوهش مصرف نکنند.
جدول۳-۱: طرح تحقیق

پاسخ
سازگاری
سازگاری در پاسخ

گروه

پیش آزمون

یک جلسه فعالیت

پس آزمون