• ۱۹.طراز قرمز صبح ( کنایه از فلق ) بیمناک از طراز قرمز فلق (ناروایی به راه /۴۳۱)

• ۲۰.کارخانه کهن ( کنایه از دنیا ) این کارخانه کهن (قلعه سقریم /۱۹۵)

• ۲۱.مرغ طلایی (کنایه از خورشید ) سحر هنگام ، کاین مرغ طلایی (می خندد / ۳۱۶)

• ۲۲.مرغ لاجورد ( کنایه از ماه ) بربال های پر صور مرغ لاجورد ( گل مهتاب / ۳۲۹)

۲۳.مهمان خانه مهمان کش (کنایه از دنیا ) مهمان خانه مهمان کش روزش تاریک (برف ، ۶۲۹)
۲۴.هوس خانه دوروی و دو در (کنایه از دنیا )( زین هوس خانه دو روی و دو در (قلعه سقریم /۲۸۲)
۵.ترکیب وصفی مقلوب ومنادا
آخر ای بینوا دل /چه دیدی که ره / ستارگان بریدی (نیما /مجموعه اشعار ص۵۰ )صفت در این بیت بصورت مقلوب وقبل از موصوف بکار گرفته شده است .

• صفت وحس آمیزی

حس آمیزی نیز از جمله صوری است که نیما در اشعارش بکار برده است حواس ظاهری که عبارت است از بینایی ، گویایی ، چشایی ، شنوایی که نیما بکار می برد و معمولا صفت هستند از جمله :روز شیرینم که با من ، آشتی است./روز دیدنی و شیرین ، صفت امور چشیدنی است . ۹۰درصد صورت های خیالی حس آمیزی ، نسبت دادن صفت های مربوط به حس چشایی به یکی از حواس بینایی یا شنوایی است .(نخستین همایش نیما شناسی (۲) ،۲۰۰:۱۳۸۱)
استفاده از صفات توصیفی در تجسم آیین های عامیانه نباتی : در شعر نیما یوشیج نیز اشاره به فال گرفتن با نخود و این رسم جادوگران آمده است . مانند :آن جماعت چون زنان جوکیان خانه بردوش / با نخود های که می چیند / زندگانی های مردم را خوب یا ناخوب می بیند . در این ابیات زنان جوکیان خانه بر دوش (جوکی ها =به معنی کولی ها ) و همچنین خوب یا ناخوب در توصیف آیین عامیانه کابرد و به تجسم این آیین پرداخته است که صفت در این یکبار در جایگاه مشبه به و در کل تشبیه مفصل بکار برده شده و صفت با پیشوند نا درکلمات خوب یا ناخوب استفاده نموده است .
وهمچنین ((وز گذار سوزنی آویخته با پنبه ای بر آب / دربطون دردناک زشت این غرقاب حدس هایی شان بود دیگر /(
در این بیت نیز بکار بردن صفت دردناک زشت در توصیف و تجسم این آیین استفاده نموده است .
-یا در این شعر : چون کراد درد سر افزای، در هنگام گل دادن / کرد هر پهلو به نیش خارهای خود مسلح ….(م/ ۳۱۴)
که در این شعر صفت درد سر افزای برای کراد بکار گرفته شده ودرباور مردم مازندران خوابیدن زیر سایه (کراد =همان اقاقیای جنگلی ) باعث سردرد می شود .

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

بکار بردن صفت در تصویر سازی شاعران از جمله نیما یوشیج بسیار فراوان است و بکار گیری عناصر طبیعت با توجه به اینکه نیما در دل طبیعت رشد ونمو وشاعری نموده فراوان است . در توصیف محلی که گیاه و سر سبزی نباشد . شاعر می گوید :
جایی که نه گیاه در آن جاست، نه دمی
ترکیده آفتاب سمج روی سنگهایش /نه این زمین وزندگی دلکش است /حس می کند که آرزوی مرغ ها چواو //تیره همچو درد
بکار گیری صفات عامیانه و صفات انسانی برای اشیا و عناصر طبیعت از جمله صفت سمج در این شعر در توصیف جای بی گیاه خیلی ظریف و زیبا بکارگرفته شده است .
یا در این شعر :
در زیر کاج و برسر ساحل جادوگری شد از پی باطل
صفت جادوگری ماه مطابق باورهای عامیانه در پرتو درخت و باحضور نباتات پرنگ شده است .صفت جادوگری را به ماه نسبت داده است .(م /۲۴۰)
گاه شاعر برای بیان تفکر قدسی بر پایه مرگ و رستاخیز است که در ادبیات که در مورد به سر آمدن زمستان و رستاخیز بهار و طبیعت است می گوید:
شکوه را بنه خیز وبنگر / که چگونه زمستان سر آمد / جنگل وکوه در رستخیز است / عالم از تیره رویی در آمد / هره بگشاد و چون برق خندید . که آوردن صفات تیره رویی برای زمستان را بخوبی توانسته است مجسم و رستاخیز فصول را جلوه دهد .(م/۴۹)
در توصیف پاییز نیما می گوید : در گه پاییز چون پاییز با غمناک های زرد رنگ خود می آید باز …..که در این بیت غمناک های زرد رنگ در توصیف فصل پاییز از بیداد خزان نجوا می کند و باز در ادامه در توصیف بهار می گوید : وهمان لحظه که می آید بهار سبز و زیبا با نگارانش به تن رعنا / آشیان می ساختند آن خوشنوایان در میان عشقه های با نگاه مهربانش سریویلی در همه این جلوها می دید / خوب می کاوید چشمانش / آن دلاویزان رنگین را که شعر فوق در توصیف و تجسم فصل پاییز از صفت غمناک های زرد رنگ استفاده نموده اند .(م /۲۴۴)
و همچنین صفت سبز و با نگارانش به تن رعنا با ستفاده از آرایشها ی ادبی مراعات نظیر و تشبیه و همچنین شاعر به اقتضای وزن مورد نظرش توانسته به خوبی از هر شکل سنتی و نیمایی بهره گرفته است(م/ ۲۴۴)
یا در توصیف عناصر و نباتات این چنین بکار برده که شاعر در این موارد از آرایه های ادبی ۱. تشبیه ۲. مراعات نظیر :
لاله به مثل همچو یکی مجمر آتش سوسن همچو بتی در بر مجمر
که گروه وصفی با موصوف خود دستگاه تشبیه تشکیل دهد و در گروه های وصفی و قیدی شاعرانه قرار می گیرد .
و همچنین در صفت دلاویزان رنگین –رنگین به عنوان صفت به دلاویزان انتخاب شده است .
تعبیر اندام از مواردی است که علاوه بر ظرافت های ادبی و تصویری آن دلالت گیاهان بر اندامهای انسان را یادآور میشود .
دیدی که گشت کار آن گل اندام با آن همه وعدهاش است روی جام
گل اندام تعبیر شاعرانه در توصیف انسان و از ترکیب تازه نیما می باشد.
نازک آرای تن ساق گلی به جانش گشتم /آوردن تعبیر وصفت استفاده تن ساقه گلی در این بیت شاعر هردو شکل از کلمات سنتی و نیما در ساختن صفت استفاده نموده و به توصیف اندام انسان با بهره گرفتن از گیاهان استفاده نموده است.
استفاده از صفات سنتی در اشعار نیما در استعاره از ویژگی های انسانی : لب معشوق به عناب تشبیه شده :
عناب خجل از لب عناب تو باشد بیدار هر که بود در خواب تو باشد
بکار بردن نمادهای طبیعت در توصیف انسان و آوردن صفات در ادبیات نیما به وفور دیده می شود : از جمله (برگ )در توصیف مرگ پدرش .
دو سال از نبوغ انگیز او گذشت
روی مزار او /دوباره برگ های خزان ریخته شدند / سایه شکسته گریان / بر شاخهای سایه دیگر آویخته شدند . (نیما یوشیج : ۳۰۴)
-سمن در توصیف سمن :وبه دل خواهی کز پنجره خانه تو /یاسمن با تن عریانش و باساق سفید به تو سر دارد /از جمله صفات در توصیف سمن است و معشوق بی وفا می باشد . یا آوردن صفت پیچان در این بیت : برسر پنجرهام /یاسمن کبود فقط / هم چنان او که می آید به مرغ پیچان (همان ۵۰۶) توصیفاتی که نیما از یاسمن به دست می دهد در شعر فارسی بدیع ابتکاری است .
۴-۱-۵نماد در اشعار نیما
کارخانه ی نماد سازی نیما پیوسته در کار است . بسیاری از پدیده های ساده و ابتدایی اعم از زنده و غیر زنده در این چرخه ی معناساز ی قرار می گیرند و نیما با همان طبع آزاد و کوهستانی اما پر از نبوغ متنوع و معنا تراش ، آنها را از موجودی عادی به پدیده ماندگار ،عمیق وگسترده بدل می کند (نخستین همایش نیما شناسی (۲) ، ۲۴۹:۱۳۸۱)
و در بهتر جلوه دادن وتجسم این پدیده ها از صفت استفاده نموده است . نمادها ی شاعرانه همواره تجسم و تبلور رازهای نا خودآگاه فردی وجمعی هر قوم و تمدنی است و نمادها ی طبیعت از قدیم الایام از وجهه های قدسی و روحانی برخوردار بوده اند . گیاهان وعناصر نباتی که محمور اصلی بحث است در شکل رمزی و نمادین خود نماینگر ارتباط ناسوت با عوالم برتر بوده اند (حمیرا زهردی ،۱۳۸۷ :۱۵)
نیما در شعر های نمادین خود که محل تظاهر و تجلی گسترده تر طبیعت نیز هست ، واقعیت را به دو گونه بتصویر کشیده است :
الف )اجزای طبیعت به گونه ای نمادین ، روابط انسانی جامعه را مطرح کرده است .
ب) اجزای طبیعت ، محمل اصلی درگیری های ذهنی و تنشهای درونی است .( مختاری ،۱۹۸:۱۳۵۸)
در این فصل برآنیم که شناسایی رمزها و نمادهای گیاهی و صفت های شاعرانه بکار برده شود پرداخته و برگی دیگر از ترکیبات تازه از جمله صفات نیمایی را شناسایی وورق بزنیم .
در توصیف نباتات و رنگها صفات زیر را بکار برده است: