بازگردانی هلن زیمرن به زبان انگلیسی در سال ۱۸۲۲
بازگردانی تولو رابرستن به زبان انگلیسی در سال ۱۸۳۱
بازگردانی هالیستن به زبان لاتین در سال ۱۸۳۹
بازگردانی فن استار کنفلس به زبان آلمانی در سال ۱۸۴۰
بازگردانی مودی به زبان گجراتی که به سال ۱۸۹۷ الی ۱۹۰۴ در بمبئی به چاپ رسید.
بازگردانی ژرژ وارنر و ادموند وارنر به زبان انگلیسی در سال ۱۹۰۵
بازگردانی بگستون به زبان انگلیسی در سال ۱۹۰۷
بازگردانی راجرز به زبان انگلیسی در سال ۱۹۰۷
بازگردانی ویلیام استیگند به زبان انگلیسی در سال ۱۹۰۷
بازگردانی تیریاکیان از داستان اردشیر بابکان به زبان ارمنی که در سال ۱۹۰۹ در نیویورک به چاپ رسید.
بازگردانی والاس گاندی به زبان انگلیسی در سال ۱۹۱۲
بازگردانی اسیگمن به زبان آلمانی در سال ۱۹۱۹
بازگردانی ژرژ لچینسکی به زبان آلمانی در سال ۱۹۲۰
بازگردانی ورنر یانسن به زبان آلمانی در سال ۱۹۲۲
بازگردانی رادو آنتال به زبان مجاری در سال ۱۹۳۱
بازگردانی آرتور کریستنسن به زبان دانمارکی در سال ۱۹۳۱
بازگردانی آکسل اریک هرملین به زبان سوئدی در سال ۱۹۳۱
بازگردانی ژوزف اوربلی به زبان روسی در سال ۱۹۳۴.» ( همان ، ۲۲۱)
۴-۲)
نظامی از شاعران پارسی گوی است که با پنج گنج معروف خود شهرتی جهانی یافته و همواره در ایران از این شاعر بزرگ به نیکی یاد می شود، منابع زیادی درباره زندگی نامه این شاعر بزرگ وجود دارد که از اصلی ترین منابع آن می توان به توضیحاتی که استاد صفا آورده است اشاره کرد:
«ابومحمد نظام‌الدین الیاس بن یوسف بن زکی مؤید گنجوی متخلص به نظامی گنجوی بین سال‌های ۵۳۵ تا۵۴۰ در شهر گنجه واقع در آذربایجان امروزی، دیده به جهان گشود. از رشد و نمو و چگونگی تربیت و پرورش وی اطلاعات دقیقی در دست نیست، ولی همین‌قدر مشخص است که پدر وی انسان ثروتمندی بوده که نظامی توانسته علوم مختلف را بیاموزد و دیگر اینکه پدر را در کوچکی از دست داده و مادرش سرپرستی و تربیت او را بر عهده گرفته است، نظامی در طول حیات خود به جز یک یا چند سفر کوتاه پا را از گنجه فراتر ننهاده، و تمام حیات خود را در زادگاهش سپری نموده است و به نزد هیچ امیر یا پادشاهی برای عرض اندام ادبی نرفته است.» (صفا، ۱۳۶۹: ۳۴۴)

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

او در طول زندگی خود ناکامی ها و سختی‌های زیادی از قبیل مرگ دوتن از همسرانش (او هیچگاه بیش از یک همسر در خانه نداشته) و مرگ فرزند بزرگش را تحمل نمود و این‌ها تاثیر بزرگی بر احساسات و روحیه‌ی او گذاشتند. او تا پایان عمر در گنجه ماند تا اینکه بنا براستناد نفیسی در سال۵۹۸ اندکی پس از اتمام اقبال‌نامه، این دنیا را وداع گفت.(ر ک نفیسی، ۱۳۶۳: ۱۰۵)
عزت نفس نظامی
یکی از سجایای قابل تحسین و شگفت‌انگیز نظامی عزت نفس وی بوده است، این موضوع خود مانع رفتن وی به نزد امرا و شاهان شده است. او انسانی قانع، متین، بزرگوار و خودنگه‌دار بوده است. ادوارد براون در این زمینه می‌نویسد: او از مداحی بیزار بود، از دربارها دوری می جست و با این حال به رسم مرسوم عصر خویش سخت چسبیده بود و اشعارش را به حکام معاصر تقدیم کرده است. (ر ک ادوارد برون ۱۳۶۶: ۹۳)
ادوارد برون در جایی دیگر می‌نویسد: «او زاهدی متقی بوده، استثنائاً عاری از خرافه پرستی و تعصب،‌ خوددار، مستقل، هوشمند و عاری از خودنمایی، پدر و شوهری مهربان، سخت بی زار از شراب که علی‌رغم حرمتش، سخت در میان شعرای ایران مخصوصاً شعرای صوفی به عنوان یک منبع الهام مصنوعی رایج است.» (همان: ۹۴) گرچه بنا بر گفته‌ی براون و اسناد تاریخی، نظامی اشعار خود را به پادشاهان تقدیم می‌نمود، ولی در عوض هیچ‌گونه چشم‌داشت و طمعی از آن‌ها نداشت، و پادشاهان خود چیزی به عنوان صله و هدیه بدو می‌دادند، زیرا که از دست رنج و تلاش خود بهره می‌جست. نظامی در کتاب لیلی و مجنون که بیش از چهار هزار بیت می‌باشد و سرودن آن نزدیک به چهارماه طول کشیده، ‌می گوید: اگر کار و دیگر مشاغلم نمی‌بود سرودن این را در چهارده شب به پایان می‌رساندم، می‌سراید:

گر شغل دگر حرام بودی

در چارده شب تمام بودی
(نظامی، لیلی و محنون : ۹۲)

آثار نظامی
نظامی یکی از شاعرانی‌ست که پربارتر‌ین حیات‌ها را داشته، به گونه‌ای که نام او همواره در ادب و زبان فارسی،‌ بر سر زبان‌هاست و در طول زندگی آثاری بس گران‌بها از خود برجای گذاشته، که نه تنها از گذشتگان گوی سبقت را درربوده‌است بلکه بسیاری از شاعران بعد از او نیز آرزو می‌کردند که به مقام و تبحر ادبی او برسند.
«آثار نظامی به شرح زیر می‌باشد:
۱) دیوان قصائد که بنا بر قول دولتشاه سمرقندی، ورای خمسه قریب بیست‌هزار بیت می‌باشد و طبق قول دهخدا اکنون از آن‌همه جز مختصری در دست نیست.
۲) مثنوی مخزن‌الاسرار که در حدود ۲۲۶۰ بیت شعر بوده و حاوی اخلاق ، مواعظ و حکم می‌باشد.
۳) مثنوی خسرو و شیرین که شامل بر ۶۵۰۰ بیت بوده و این مثنوی در نوع خود از دلکش‌ترین شاهکارهای عشقی زبان فارسی
است.
۴) مثنوی لیلی و مجنون که دربردارنده‌ی ۴۷۰۰ بیت بوده و بیانگر داستان عشقی لیلی و مجنون بوده که این داستان خود شهره‌ی عام و خاص می‌باشد.
۵) مثنوی هفت پیکر شامل ۵۱۳۶ بیت که گویای سرگذشت بهرام گور و عشق‌بازی‌های او با هفت دختر از شاهزادگان هفت اقلیم است.
۶) مثنوی اسکندرنامه حاوی ۱۰۵۰۰ بیت که خود مشتمل بر دو بخش شرف‌نامه و اقبال‌نامه می‌باشد.» (زرین کوب ، ۱۳۷۴: ۱۹۵)
مضامین و ویژگی‌های شعرنظامی گنجوی