در این فصل مراحل انجام تحقیق مورد بررسی قرار ‌می‌گیرد. روش تحقیق، ویژگی­های تحقیق، فرضیه ­های تحقیق، جامعه مطالعاتی، نحوه جمع ­آوری داده ­های مربوط به متغیرهای تحقیق و چگونگی تجزیه و تحلیل این اطلاعات نیز در این فصل مورد توجه قرار گرفته است.

۳ ـ ۲ روش تحقیق

دشوارترین گام در فرایند تحقیق، مشخص کردن مسئله مورد مطالعه است. نخست آن­که درباره یک چیز، یک مانع یا یک موقعیت مبهم تردید وجود دارد، تردیدی که نیازمند تعیین است. در هر تحقیق ابتدا باید نوع، ماهیت، اهداف تحقیق و دامنه آن معین شود تا بتوان با بهره گرفتن از قواعد و ابزار مناسب و از راه­های معتبر به واقعیت­ها دست یافت (سرمد و همکاران، ۱۳۸۱، ۱۷۰).

‌بنابرین‏ پژوهش حاضر از نظر طبقه ­بندی بر مبنای هدف، از نوع تحقیقات کاربردی است. هدف تحقیق کاربردی، توسعه دانش کاربردی در یک زمینه خاص است. هم چنین تحقیق حاضر، از نظر روش و ماهیت از نوع تحقیق توصیفی ـ همبستگی است. در این تحقیق هدف، تعیین میزان رابطه متغیرهاست. برای این منظور بر حسب مقیاس­های اندازه ­گیری متغیرها، شاخص­ های مناسبی اختیار می­ شود (همان منبع، ص۱۷۲). تحقیق حاضر از نوع پس رویدادی (با بهره گرفتن از اطلاعات گذشته) بوده و از لحاظ هدف کاربردی است. به منظور گردآوری ادبیات تحقیق از روش کتابخانه‌ای استفاده شده است. روش این تحقیق از نوع توصیفی و همبستگی مبتنی بر داده های ترکیبی است و برای بررسی میان متغیرهای مستقل و وابسته آن از روش آماری رگرسیون چند متغیره استفاده می شود. تجزیه و تحلیل داده ها بر اساس روش مطالعه داده های ترکیبی^[۵۷]رگرسیون داده های ترکیبی با اثرات ثابت (پنل) است.

تحقیق توصیفی، آنچه را که هست توصیف و تفسیر می‌کند و به شرایط یا روابط موجود، عقاید متداول، فرآیندهای جاری، آثارمشهود یا روندهای درحال گسترش توجه دارد. توجه آن در درجه اول به زمان حال است، هرچند غالباً رویدادها وآثارگذشته را نیزکه به شرایط موجود مربوط می‌شوند مورد بررسی قرارمی دهد (جان بست ^[۵۸]،۱۲۵،۱۳۷۱).

از بعد فرایند، یک تحقیق کمّی، تحقیقی است که با یک نگرش عینی به جمع‌ آوری و تحلیل داده های کمّی می پردازد. در تحقیقاتی که به روش همبستگی انجام می‌شوند، هدف اصلی، مشخص کردن رابطه بین متغیرهای کمّی است و اگر این رابطه وجود دارد تا چه اندازه می‌باشد. در این تحقیق از دو دسته آزمون برای اثبات فرضیه‌ها استفاده می شود:

توصیفی

از آماره های میانگین و انحراف معیار برای مقایسه ضریب تغییرات متغیر ها نسبت به یکدیگر.

استنباطی

از آزمون رگرسیون چند متغیره به منظور بررسی ارتباط یا عدم ارتباط متغیرها با یکدیگر و ضریب تعیین برای توصیف تغییرات متغیرهای تحقیق نسبت به یکدیگر استفاده می‌کنیم. آزمون دوربین واتسون ^[۵۹]برای بررسی خود همبستگی داده ها ،از آزمون F برای بررسی رابطه رگرسیون و از آزمون T برای بررسی معنی دار بودن ضرایب به دست آمده استفاده می‌کنیم تا معلوم شود که آیا رابطه بین متغیرها معنی دار است.

این تحقیق مبتنی بر اطلاعات واقعی موجود در بازار سهام است که با انجام روش های آماری برای تأیید یا رد فرضیه‌ها استفاده خواهند شد.

اطلاعات لازم برای این تحقیق از بانک‌های اطلاعاتی ،سازمان بورس اوراق بهادار ^[۶۰]، شرکت‌های اطلاع رسانی بورس اوراق بهادار ^[۶۱]،مرکز تحقیقات بورس اوراق بهادار،از سایت شرکت بورس اوراق بهادار ^[۶۲]، و…. استفاده می شود. بخش تئوری موضوع اختصاص به مطالعات کتابخانه ای و مطالعات کاربردی گذشته دارد. در این تحقیق بر آن هستیم تا نمونه مناسبی از شرکت‌های پذیرفته شده دربورس اوراق بهادار تهران را انتخاب کرده و آزمون‌های آماری لازم را برای رد یا قبول فرضیه های پژوهش ‌در مورد آن ها به عمل آوریم. تجزیه و تحلیل و پردازش داده ها با بهره‌گیری از روش های معمول اقتصاد سنجی و مدل های رگرسیونی صورت‌ می‌گیرد. بدین منظور با بهره گرفتن از نرم افزار EVIEWS 7 داده های ترکیبی ^[۶۳] در … شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار در فاصله زمانی ۱۳۹۰ – ۱۳۸۵ مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد.

از رگرسیون به منظور بررسی و ارتباط یا عدم ارتباط متغیرها با یکدیگر استفاده می‌کنیم و از ضریب تعیین به توصیف تغییرات متغیرهای فرضیه نسبت به یکدیگر می پردازیم. در ادامه برای تحلیل رگرسیون و همبستگی، آزمون‌های F وTدر سطح اطمینان ۹۵ درصد در نظر گرفته شده‌اند.

۳ ـ ۳ جامعه مطالعاتی و نمونه آماری

تحقیق علمی با هدف شناخت یک پدیده در یک جامعه آماری انجام می­ شود. ‌به این دلیل موضوع تحقیق ممکن است متوجه صفات و ویژگی­ها، کارکردها و متغیرهای آن باشد یا این که روابط بین متغیرها، صفات، کنش و واکنش و عوامل تأثیرگذار در جامعه را مورد مطالعه قرار دهد. مجموعه واحدهایی که حداقل در یک صفت مشترک باشند یک جامعه آماری را مشخص می­سازند (خاکی، ۱۳۸۲، ۲۷۳).

جامعه مطالعاتی پژوهش حاضر در برگیرنده شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۰ ‌می‌باشد.روش نمونه گیری در این تحقیق به صورت حذف سیستماتیک می‌باشد. یعنی ابتدا لیستی از کلیه شرکت‌های جدیدالورود در بورس اوراق بهادار تهران تهیه می­ شود و سپس شرکتهایی که شرایط نمونه مورد نظر در تحقیق حاضر را نداشته باشند حذف می­شوند و بقیه شرکت­ها با در نظر گرفتن ویژگی­های زیر به عنوان نمونه انتخاب می­شوند:

1. 1. اطلاعات مالی شرکت های نمونه در دسترس باشند.

1. 1. شرکت های نمونه توقف معاملاتی بیش از ۶ ماه طی دوره زمانی تحقیق نداشته باشند.

1. 1. سال مالی آن ها منتهی به پایان اسفند ماه هر سال باشد.

1. 1. اطلاعات مربوط به داده های صورت‌های مالی از ابتدای سال مالی ۸۵ لغایت ۹۰ در دسترس باشند.

1. 1. عدم تغییر دوره مالی طی قلمرو زمانی تحقیق داشته باشند.

1. شرکت های عضو صنایع سرمایه گذاری، بانک‌ها، هلدینگ، بیمه، نهادهای پولی و واسطه گرمالی نباشند.

در نهایت با توجه به معیارهای فوق تعداد ۱۳۰ شرکت به عنوان نمونه مطالعاتی تحقیق انتخاب شد که لیست آن­ها در پیوست ارائه گردیده است.

(جدول۳-۱) حذف سیستماتیک شرکت‌ها

شرح

تعداد

تعداد

اعضای جامعه آماری

۴۲۴

شرکت‌هایی که وقفه معاملاتی بیش از ۶ ماه داشته اند.

۸۴

شرکت‌هایی که پایان سال مالی آن ها ۲۹ اسفند نمی ‌باشد.

۱۰۴

شرکت‌هایی که دارای فعالیت سرمایه‬گذاری می‌باشند، بانک ها، بیمه ها و واسطه های مالی.

۲۲

در طول دوره تحقیق تغییر سال مالی نداده باشند.

۱۶

شرکت هایی که تا پایان سال ۹۰ در بورس حضور داشته باشند.

۵۸

شرکت هایی که اطلاعات مالی مورد نیاز آنان برای انجام این پژوهش به طورکامل ارائه نگردیده است.

۱۰

کل شرکت‌های حذف شده از جامعه آماری

شرکت‌های مورد استفاده در تشکیل نمونه‌ پژوهش

۲۹۴

۱۳۰

۳-۴ مدل تحقیق و شیوه اندازه ­گیری متغیرها