فصل سوم:

روش تحقیق

مقدمه

در این فصل به بیان روش تحقیق و چگونگی انتخاب آن می­پردازم . مسلماًً هر تحقیقی دارای اهدافی است که اهداف در جهت حل مشکل یا کشف عوامل مشکل آفربن ‌می‌باشد. لذا برای رسیدن به اهداف هر تحقیقی باید روش اتخاذ گردد که با سؤالات و اهداف پژوهش متناسب باشد. لذا در ذیل به چگونگی انجام این تحقیق می­پردازیم.

۳-۲ نوع تحقیق

عنوان پژوهش (( تربیت اخلاقی کودکان از دیدگاه امام علی (ع) ‌می‌باشد.)) ‌بنابرین‏ آنچه محور اصلی این تحقیق است ، برسی دیدگاه امام علی در رابطه با اصول و روش‌های تربیت اخلاقی کودکان است. پس سعی شده است از خطبه­ها کلام­ها، احادیث و سیره عملی آن حضرت در رابطه با تربیت اخلاقی کودکان استفاده شود. لذا موضوع ماهیتاً موضوعی است که نیاز به تحقیق نظری دارد.

۳-۴ روش تحقیق

این تحقیق از نوع تحلیل –توصیفی است که پس از انتخاب موضوع و بیان مسئله ،جامعه آماری نهج­البلاغه انتخاب گردید. سپس محقق به جمع‌ آوری داده ها پرداخت. ‌به این ترتیب که محقق به توصیف پدیده ­های تربیتی مورد تحقیق بر اساس شواهد و اطلاعاتی که از منابع مختلف ،از طریق مطالعه اسناد،کتاب‌ها ،مقاله ها، فیش‌برداری و متن­خوانی به دست آورده به تفسیر اطلاعات که در مرحله اول پژوهشگر به توصیف آن پرداخته است. و طی این مرحله اطلاعاتی که در مرحله اولیه برسی ‌شده‌اند طبقه ­بندی می­شوند و کنار هم قرار می­ گیرند.

۳-۵ گردآوری اطلاعات

ابتدا به شناسایی و گردآوری منابع مورد نظر در ارتباط با دیدگاه­ های امام علی (ع) ‌در مورد تربیت اخلاقی پرداخته­ایم اطلاعات مورد نیاز از نهج‌البلاغه گردآوری گردید. از منابع غررالحکم و تحف­العقول به عنوان منابع کمکی استفاده گردید.

۳-۶ ابزار تحقیق:

در این تحقیق از ((فیش ­برداری)) برای جمع ­آوری اطلاعات استفاده شده است.

۳-۷ طبقه‌بندی اطلاعات

1. 1. بررسی مبانی تربیت اخلاقی کودکان از نظر امام علی (ع).

1. 1. بررسی اصول تربیت اخلاقی کودکان از نظر امام علی (ع).

1. 1. تدوین اهداف تربیت اخلاقی کودکان از نظر امام علی (ع).

1. 1. تعیین روش‌های تربیت اخلاقی کودکان از نظر امام علی (ع).

1. صلاحیت‌های حرفه معلمی جهت تربیت کودکان در نظر امام علی(ع).

۳-۸ استنباط اصول و روش­ها

با توجه به اطلاعات موجود درباره هر یک از مسائل مطرح شده در پژوهش و مطالعه منابع موجود در ارتباط با اصول و روش‌های تربیت اخلاقی کودکان و صلاحیت حرفه معلمی جهت تربیت کودکان با بهره گرفتن از دیدگاه امام علی(ع) پرداخته می‌شود.

تحلیل و استنتاج اطلاعات گردآوری شده

در این مرحله ضمن تجزیه‌و تحلیل اطلاعت به دست آمده، اصول و روش‌های تربیت اخلاقی کودکان صلاحیت حرفه معلمی جهت تربیت کودکان را از دیدگاه حضرت استنتاج نموده و سپس به سؤالات هدف­های پژوهش پاسخ داده شد.

فصل چهارم:

تجزیه‌و تحلیل

مقدمه

در این فصل پس از استخراج و گردآوری مفصل از مجموعه اطلاعات و مفاهیم مربوط و متناسب با پژوهش حاضر از منابع مختلف و با تنظیم و طبقه‌بندی کردن و ارائه آن‌ ها در قالبی بدیع به پاسخ سؤال‌های مطروحه با عناوین(( مبانی،اصول، روش، هدف و صلاحیت‌های حرفه معلمی جهت تربیت اخلاقی کودکان از دیدگاه امام علی (ع))) را مورد بررسی قرار می­دهیم.

1. سؤال اول: مبانی تربیت اخلاقی کودکان از دیدگاه امام علی (ع) چیست؟

واژه مبانی، جمع مبنا و در لغت، به معنای بنیان، اساس و بنیاد است (دهخدا،۱۳۸۸).

از نظر لغوی، تفاوتی بین واژه مبنا و اصل وجود ندارد. این دو واژه در هر موردی به کار می­رود. در جمله معنای پایه و اساس می­دهد؛ اما این طور نیست که در رشته­ های گوناگون دانش، به یک نحو مورد استفاده قرار گیرد. در واقع باید انتظار داشت که در هر قلمرویی از دانش، معنایی متناسب با آن قلمرو داشته باشند.

امام علی(ع)، مبانی در قلمرو علم کاربردی می­دانند. وی مبانی تعلیم و تربیت را مجموعه قانونمندی­های شناخته شده در علوم نظری، چون روانشناسی و جامعه ­شناسی می­شمارد که تعلیم و تربیت بر آن تکیه دارد و این قانونمندی‌ها به شکل قضایایی حاوی «است» خود را نشان می­دهد( باقری،۱۳۸۰،ص۶۴).

مبانی تربیتی اخلاقی ارائه شده در نهج­البلاغه، ‌بر جهان­بینی توحید اسلام استوار است و در پرورش انسان صالح مؤمن به دو بعد: جسم و روح یا جنبه­ های مادی و معنوی، دنیوی و اخروی او توجه کامل دارد و از آنجا که در نهج­البلاغه همه چیز را که صبغه­ی خدائی است، طبعاً تمامی ابزار و عوامل و اهداف آموزش‌وپرورش نیز برای خدا و به منظور تکامل انسان و تزکیه و تصفیه­ی روح و باطن آدمی توجیه می­گردد و رهایی از بندگی از بندگی غیر خدا و مبارزه با “اعدا عدو انسان”، اشاره به حدیث معروف «اَعدا عَدوکَ نَفسِکَ اَلتی بَینَ جَنبیکَ» « دشمن­ترین دشمنان تو نفس است که در وجود توست» دارد(هاشمیان،۱۳۹۲،ص۱۲۶).

از دیدگاه نهج­البلاغه، در پرورش انسان صالح مؤمن که کمال مطلوب و دست‌پرورده‌ی آرمانی اسلام است، مبانی تربیت اخلاقی مهم‌ترین عامل به شمار آمده و به عنوان لوازم تعالی حیات روحانی و عزت دنیا و آخرت انسان معرفی شده است که شامل:

1. پرهیزگاری یا تقوا: پرهیزگاری ، از جمله اصولی با توجه به نقش سازنده و مؤثری که تقی در تحقیق بهروزی انسان پرهیزگار دارد و به گفته­ی مجد و بزرگواری ارجمندتر از اسلام و هیچ عزتی والاتر از پرهیزگاری نیست،« لاشَرَفَ اَعلی وَ لاعَز اِعزُ مَن الِتقوی»،« هیچ شرفی برتر از پرهیزگاری نیست»(نهج­البلاغه،۱۳۸۷،حکمت۳۷۱،ص۵۴۰).

امام علی (ع) می­فرماید: ((خداوند شما را به تقوا سفارش کرده و آن را آخرین مرحله خشنودی و خواست خویش از بندگان قرار داده است ؛ وَأَوصَاکُم بِالتَّقوَی، وَجَعَلَهَا مُنتَهَی رِضَاهُ، وَحَاجَتَهُ مِن خَلقِهِ).(نهج­البلاغه، خطبه۱۸۲)

این عبارت نشان می­دهد که تقوا برترین خواست پروردگار از بندگان و بالاترین افتخار برای همگان است. و هماهنگ با آیات قرآنی است که می­گوید: ((ِاِنَّ أَکرَمَکُم عِندَ اللهِِ أَتقَاکُم)(سوره حجرات،آیه۱۳)، (( وَتَزَوَّدُوا فَاِنَّ الزَّادِ التَّقوَی))( بقره، آیه۱۹۷)، (( تِاکَ الجَنَّتهُ الَّتِی نُورِثُ مِن عِبَادِنَا مَن کَانَ تَقِیّا))( سوره مریم، آیه۶۳) و بالاترین بها را برای تقوا قائل شده است.

حقیقت این است که تقوا احساس مسئولیت از درون است از یک سو زاییده ایمان قوی است و از سوی دیگر سرچشمه اطاعت و پرهیز از گناه است.

1. 1. اعمال عبادی: از دیدگاه نهج­البلاغه، اعمال عبادی چون: نماز، روزه، زکات، حج و جهاد عوامل اصلی در تربیت و تزکیه­ی روح کودکان به شمار می­روند. چنان که نماز از قول پیامبر (ص) به چشمه­ی آبی گرم تشبیه شده که جلوی خانه­ی مؤمن روان است و بدیهی است که اگر کسی در شبانه روز پنج نوبت در آن آب شستشو کند، از هر گونه آلودگی پاک خواهد شد(نهج­البلاغه،کلام۱۹۹).