هنردرمانگران معتقدند که استفاده از داستان ها، حرکات و نقش بازی کردن می‌تواند رشد فیزیکی، هیجانی، شناختی و اجتماعی کودکان را تسریع بخشد. تکنیک های نمایش به طور گسترده ای در تسهیل سلامت روان برای کودکان استفاده می شود. نمایش درمانی برای کودکان بسیار مناسب است ‌به این خاطر که از فرایندهای رشد طبیعی فرد همچون بازی، قصه گویی و نقش بازی کردن نشأت می‌گیرد. نمایش درمانی همین طور وابسته به توانایی‌های کلامی نیست و از راه های طبیعی به معنی کردن و سازمانبندی کردن تجربه های هیجانی می پردازد (مونتا[۵۵] و روسو[۵۶]، ۲۰۰۸). به همین خاطر یک مداخله مناسب برای دانش آموزان با نیاز های ویژه محسوب می شود که ممکن است برای دانش آموزان با ناتوانی ذهنی موثرتر باشد. خصوصاًً اینکه، تکنیک های نمایش درمانی متقابلاً بر روی جنبه‌های مختلفی از دانش آموز که آسیب دیده نیست، اثر می‌گذارد (کریمنز، ۲۰۰۶).

کریمنز (۲۰۰۶)در کتاب خود عنوان می‌کند؛ نمایش درمانی از داستان های عامیانه[۵۷] استفاده می‌کند که معمولاً القا کننده و مخاطره آمیز و بعضی اوقات ترسناک و ساختار آن قابل پیش‌بینی و همسان است. بسیاری از دانش آموزان کم توان ذهنی در محیط های غیر ساخت دار ممکن است مضطرب و بسیار حواس پرت شوند. داستان های عامیانه همیشه دارای آغاز، وسط و پایان است. این ساخت در ساختار جلسات با بهره گرفتن از شروع و پایان آهنگ ها و تشریفات بازتاب داده می شود.

متخصصان در تمرین های نمایش درمانی از صورت، صدا و حرکات استفاده می‌کنند. آن ها با بهره گرفتن از تغییر در صداهای آوایی و موقعیت دقیق خود در فضا توجه را زیر نظر قرار می‌دهند (کول[۵۸] و چان[۵۹] ، ۱۹۹۰). تحقیقات نشان می‌دهد زمانی که الگوی نقش به صورت واضح برای آن ها معرفی شود و درمانگر خود الگو شود یا کس دیگری را برای الگوی نقش در جلسات معرفی کند، توجه دانش آموزان کم توان ذهنی به آسانی جلب می شود. نمایش درمانی از تکالیف متقابل ‌و ساده استفاده می‌کند که دانش آموزان می‌توانند در مقابل کلاس اجرا کنند. دانش آموزان با توجه به سطح مشارکت یا موفقیت در یک تکلیف خاص تشویق می‌شوند و این مشارکت هرگز اجباری نیست. عملکرد اضطراب آمیز باعث بالا رفتن حواس پرتی دانش آموزان می شود اما فضای مشوق برای موفقیت روش بسیار مناسبی است (کریمنز، ۲۰۰۶).

زمانی که از نمایش درمانی در آموزش استفاده می شود، جلسات در کلاس درس اتفاق می افتد، نه در سالن تئاتر. با این حال، تغییراتی صورت می‌گیرد تا باعث هر چه بیشتر شدن توجه گردد. علاوه بر این، کارشناسان آموزش و پرورش مشخص می‌کنند که هر چه محرکات نمایان تر و جالب تر باشند، توجه مشاهده کنندگان را بیشتر به خود جلب می‌کنند(کول و چان ، ۱۹۹۰). متقابلاً نمایش درمانی از اثاثیه صحنه نمایش[۶۰] که دانش آموزان را به خود جلب می‌کند استفاده می‌کند، اما ویژگی دیگری که توجه را به کار می‌گیرد، خود نمایش درمانگر است. او از صداهای مختلف، بیان چهره و حضور فیزیکی برای درگیر کردن[۶۱] و نگهداری توجه دانش آموزان استفاده می‌کند (کریمنز، ۲۰۰۶).

از این رو، با توجه به حیطه نوظهور نمایش درمانی در آموزش ویژه و اهمیتی که در ارائه الگوی نقش در جلسات درمانی و جلب توجه مشاهده کنندگان به وسایل صحنه نمایش و لحن صدای درمانگر و بیان چهره او دارد و نیز به دلیل تمرکز بر تکلیف آموزش مهارت ها را به صورت عینی (و نه از طریق فعالیت های ذهنی) در پی دارد، به یاری کودک کم توان ذهنی در فعالیت های آموزشگاهی و تکالیف مدرسه می شتابد تا شکل گیری و ارتقاء مهارت یادگیری از راه مشاهده و عمل در وی به وجود آید. از آنجایی که توجه در دوران تحصیل در مقطع ابتدایی و شکل گیری و ارتقاء مهارت های یادگیری در این دوران بسیار اهمیت دارد؛ سعی شد تا راه حل نویی ارائه شود. لذا در این پژوهش کوشش می شود تا به مطالعه اثر بخشی نمایش درمانی بر افزایش توجه در کودکان کم توان ذهنی پرداخته شود تا بدین نحو چالش اصلی که بررسی یک روش کاربردی و قابل اجرا در زمینه بهبود توجه برای کودک کم توان ذهنی است، محقق گردد.

۳-۱ اهمیت و ضرورت پژوهش

نمایش، یکی از کهن ترین آیین ها در تمامی اقوام است و در حال حاضر، استفاده از فنون نمایشی در همه کشورهای جهان به یکی از شیوه های اصلی و مؤثر درمانگری تبدیل شده است (کاسون، ۲۰۰۶). نمایش درمانی به صورت فردی، گروهی، زوج درمانی، خانواده درمانی و … به درمان انواع اختلال ها می پردازد (پندزیک[۶۲]، ۲۰۰۸).

نمایش درمانی با تأکید بر عمل نمایش به عنوان نیروی مثبت یادگیری، به عنوان مداخله ای درمانی است و نه آموزش مهارت های خاص، مانند آنچه در تئاتر دیده می شود (کاسون[۶۳]، ۲۰۰۶).حرکات نمایشی موجب تشویق و توسعه توانایی‌های فردی در قلمرو زندگی اجتماعی و مسئولیت پذیری در محیط زندگی می شود. از میان این توانایی ها می توان از توانایی کاربرد مناسب احساس و ادراک و قوه استدلال و تخیل و قدرت تمرکز حواس و مهارت های کلامی و فیزیکی و کنترل عاطفی نام برد (عناصری، ۱۳۸۰).

نمایش درمانی به دلیل این که می‌تواند بسیاری از فعالیت های ذهنی را به صورت عینی درآورد و مهارت ها را آسان تر آموزش دهد، می‌تواند مفاهیم ذهنی را برای کودکان کم توان ذهنی در قالب عینی درآورد. همین طور به دلیل جذاب بودن و غیر مستقیم بودن آموزش و تقویت توجه از طریق نمایش مطبوع و لذت بخش، یادگیری سریع تر خواهد بود و کودک زمان بیشتری را برای توجه کردن به آن اختصاص می‌دهد (مونتا و روسو، ۲۰۰۸).

حال، نمایش درمانی نه تنها در بین متخصصان روانشناس در کشور، شیوه ای بالنسبه کم استفاده است بلکه کمبود پژوهش هایی که کمک می‌کند تا توجه کودکان کم توان ذهنی افزایش یابد، در ادبیات بین‌المللی نیز به چشم می‌خورد.

این پژوهش به تاثیر نمایش درمانی در افزایش توجه در کودکان کم توان ذهنی آموزش پذیر[۶۴] می پردازد و به عنوان یک روش نزدیک به طبیعت کودکان، مورد پذیرش آن ها و دارای اثرات درمانی بدون آثار جانبی است. انجام این پژوهش کمک می‌کند تا نمایش درمانی – به عنوان یک رویکرد بین رشته ای در حوزه توانبخشی و شیوه درمانی در آموزش ویژه – به درمانگران، روان شناسان کودکان استثنایی، معلمان آموزش ویژه معرفی و توسط آن ها به کار گرفته شود، ضمناً تا جایی که محقق اطلاع دارد پژوهش حاضر از معدود فعالیت هایی است که در زمینه استفاده از نمایش درمانی به منظور کاهش کم توجهی در کم توانی ذهنی در ایران مورد توجه قرار می‌گیرد.

۴-۱اهداف پژوهش

۱-۴-۱هدف کلی:

تعیین اثر بخشی نمایش درمانی بر میزان فراخنای توجه پسران کم توان ذهنی آموزش پذیر مقطع ابتدایی

۲-۴-۱ اهداف کاربردی:

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت


فرم در حال بارگذاری ...