در حالت حد فرکانس پایین یا حالت استاتیکی ضریب انعکاس به‏صورت زیر می‏باشد:

(‏۳‑۵۳)

در حالت حد فرکانس بالا یا حالت انتشار موج در یک میله‏ی منشوری دارای ناپیوستگی ضریب انعکاس به‏صورت زیر می‏باشد:

(‏۳‑۵۴)

ضرایب به‏دست آمده در حالت حدی دارای فرم ساده‏تری بوده و در ضمن مستقل از فرکانس هستند [۲۸].
پی سطحی واقع بر لایه‏ی مستقر بر نیم‏فضای همگن
اگر خاک زیر پی دارای لایه‌ای به ضخامت محدود d باشد که بر روی یک نیم‏فضای ویسکوالاستیک قرارگیرد، سختی دینامیکی دیسک واقع بر این خاک، متفاوت از سختی مربوط به دیسک قرار گرفته بر نیم‏فضای همگن خواهد بود. ارتعاش دیسک در سطح لایه فوقانی سبب ایجاد امواج پایین‏رونده از سطح خاک می‏گردد. و متعاقبا برخورد این امواج به فصل مشترک لایه‏ها، سبب انعکاس و انکسار آن‏ها به سمت بالا و پایین در خاک می‏گردد [۲۸].
همانطور که در شکل۳-۱۰ نشان داده شده است، موج پایین‏رونده از فصل مشترک به سمت بی‏نهایت خاک می‏رود؛ اما موج برگشتی، عمق لایه‏ی فوقانی را طی می‏کند تا به‏ سطح آزاد زمین برسد.

شکل ‏۳‑۱۰: پی واقع بر لایه‏ی خاک مستقر بر نیم‏فضای ویسکوالاستیک و انعکاس و انکسار امواج در فصل مشترک لایه‏ها
موج برگشتی از فصل مشترک لایه‏ها، پس از برخورد با سطح آزاد خاک، با ضریب واحد به سمت عمق خاک برمی‏گردد. این چرخه تا زمانی‏که دامنه‏ی جابه‏جایی موج صفر شود، ادامه دارد. برای تحلیل جابجایی‏های ناشی از این امواج از تئوری انتشار امواج در مخروط استفاده شده است و هر یک از موج‏های منعکس شده نماینده‏ای از یک مخروط با ارتفاع رأس متفاوت می‏باشند [۲].

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

از جمله پارامتر‏های کلیدی که در پی‏های قرار گرفته بر خاک لایه‏ای تعریف می‏گردد، پارامتر زمان رفت و برگشت موج در لایه^[۵۴] و ضریب بدون بعد لایه می‏باشند، که عبارتند از:

(‏۳‑۵۵)

(‏۳‑۵۶)

که در رابطه‏ی بالا سرعت موج برگشتی و ارتفاع راس مخروط از دیسک برای موج برگشتی می‏باشد.
دامنه‏ی جابه‏جایی موج منتشر شده با حرکت امواج درون خاک و همچنین با هر بار برخورد موج با فصل مشترک لایه‏ها کاهش می‏یابد. این کاهش را می‏توان با جمع شدن رئوس مخروط‏ها به‏صورت زیر در نظر گرفت:

(‏۳‑۵۷)

شکل ۴-۷- اثر سطوح مختلف دور آبیاری بر کلروفیل ……………………….۶۰
شکل ۴-۸- اثر متقابل سطوح مختلف بسترهای کاشت بر تعداد شاخه جانبی ……………………..۶۲
شکل ۴-۹- اثر سطوح مختلف دور آبیاری بر تعداد شاخه جانبی ……………………..۶۲
شکل ۴-۱۰- اثرسطوح مختلف بسترهای کاشت بر قطر ساقه …………………….۶۳
شکل ۴-۱۱- اثر سطوح مختلف دور آبیاری بر قطر ساقه ……………………..۶۴
شکل ۴-۱۲- اثر سطوح مختلف بسترهای کاشت بر وزن تر ساقه …………………….۶۴
شکل ۴-۱۳- اثر سطوح مختلف دور آبیاری بر وزن تر ساقه ……………………..۶۵
شکل ۴-۱۴- اثر سطوح مختلف بسترهای کاشت بر وزن خشک ساقه ……………………..۶۵
شکل ۴-۱۵- اثر سطوح مختلف دور آبیاری بر وزن خشک ساقه ………………………۶۶
شکل ۴-۱۶- اثر سطوح مختلف بسترهای کاشت بر وزن تر ریشه ………………………۶۷
شکل ۴-۱۷- اثرمقادیر مختلف دور آبیاری بر وزن تر ریشه …………………..۶۷
شکل ۴-۱۸- اثر سطوح مختلف بسترهای کاشت بر وزن خشک ریشه ………………………۶۸
شکل ۴-۱۹- اثرسطوح مختلف دور آبیاری بر وزن خشک ریشه …………………..۶۹
شکل ۴-۲۰- اثر متقابل بسترهای کاشت و دور آبیاری بر وزن خشک ریشه …………………..۶۹
شکل ۴-۲۱- اثر سطوح مختلف بسترهای کاشت بر وزن تر برگ ………………….۷۱
شکل ۴-۲۲- اثر سطوح مختلف دور آبیاری بر وزن تر برگ ………………….۷۱
شکل ۴-۲۳- اثر سطوح مختلف بسترهای کاشت بر وزن خشک برگ …………………۷۳
شکل ۴-۲۴- اثر سطوح مختلف آبیاری بر وزن خشک برگ ……………….۷۳
شکل ۴-۲۵- اثر متقابل بستر های کاشت و دور آبیاری بر وزن خشک برگ ……………….۷۴
شکل ۴-۲۶- اثر سطوح مختلف بسترهای کاشت بر نیتروژن برگ ……………….۷۵
شکل ۴-۲۷- اثر سطوح مختلف دور آبیاری بر نیتروژن برگ …………………۷۶
شکل ۴-۲۸- اثر متقابل بسترهای کاشت و دور آبیاری بر نیتروژن ………………..۷۶
شکل ۴-۲۹- اثر سطوح مختلف بسترهای کاشت بر فسفر برگ ………………..۷۷
شکل ۴-۳۰- اثر سطوح مختلف دور آبیاری بر فسفر برگ ………………..۷۸
چکیده
تنش خشکی یکی­ از ­­مهم­ترین عوامل محدود کننده رشد گیاهان در­مناطق خشک و نیمه خشک جهان، مانند ایران است. اهمیت استفاده از منابع آبی و بروز خشکسالی­های اخیر، روش­های متفاوتی را در مصرف بهینه آبی می­طلبد. به منظور بررسی تأثیر سوپرجاذب­های طبیعی و مصنوعی بر قابلیت استفاده آب­ خاک و پراکنش ریشه گیاه زیتون، آزمایش مورد استفاده فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک­های کامل تصادفی با دو فاکتور بستر کاشت در ۱۳ سطح و دور آبیاری با دو سطح، ۲۶ تیمار، سه تکرار، ۷۸ پلات آزمایشی انجام شده است. برای انجام این پژوهش، رقم مانزانیلا و همچنین مقادیر مورد نیاز سوپرجاذب مصنوعی (استوکوزوب) و طبیعی (ورمی کمپوست، کمپوست زباله شهری، تفاله زیتون­، ضایعات برنج، کود دامی و زئولیت) تهیه گردید. پس از پایان آزمایش شاخص­ های رشد گیاه شامل ارتفاع گیاه، وزن تر و خشک اندام هوایی، وزن تر و خشک ریشه، طول ریشه، کلروفیل، شاخه جانبی، قطر ساقه، غلظت­ نیتروژن و فسفر برگ اندازه ­گیری شد. نتایج حاصل نشان داد که استفاده از بستر کاشت سوپرجاذب و آبیاری تأثیر مثبت و معنی­داری در سطح یک درصد بر شاخص­ های ارتفاع گیاه، وزن تر و خشک اندام هوایی، وزن تر و خشک ریشه، طول ریشه، کلروفیل، شاخه جانبی، قطر ساقه، نیتروژن و فسفر داشت. در واکنش متقابل بستر کاشت و آبیاری بهترین نتایج نیز در ارتفاع گیاه، وزن خشک ریشه، وزن خشک برگ و غلظت نیتروژن مشاهده شد. همچنین بیشترین ارتفاع گیاه و وزن خشک ریشه در تیمار سوپرجاذب ۱۰ گرم در کیلوگرم خاک و دور آبیاری ۵ روز مشاهده شد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

واژگان کلیدی: زیتون، سوپرجاذب، دورآبیاری، ورمی­کمپوست
فصل اول
مقدمه و کلیات
مقدمه
باتوجه به این که در کشور ایران اقلیم خشک و نیمه خشک اغلب مناطق را تحت تأثیر قرار داده و به خصوص خشکسالی­های اخیر بر این مشکل افزوده است. هریک از گیاهان به طور اعم و گیاهان باغی به طور اخص دارای یک حداقل نیاز آبی برای رشد و تولید عملکرد مطلوب هستند .در صورتی که این حداقل نیاز، به دلایلی نتواند فراهم شود، گیاه مواجه با تنش خشکی می‌شود. درصورت بروز تنش خشکی در مراحل رشدی حساس به کمبود آب، نظیر جوانه زنی بذر و گل­دهی، صدمات جبران ناپذیری به محصول وارد می­ شود. کاربرد و اختلاط برخی مواد افزودنی نظیر بقایای گیاهی، کود دامی، کود ­کمپوست و مواد پلیمری سوپرجاذب می توانند مقادیر متفاوتی آب را در خود ذخیره نموده تا در مواقع کم آبی مورد استفاده گیاه قرار گیرد.
سوپرجاذب­ها موجب جذب سریع و به مقدار قابل ملاحظه آب، در خود می­شوند. تحقیقات انجام شده روی تاثیر آنها در خاک و در شرایط کم آبی روی برخی گیاهان موفقیت آمیز بوده و این خود به دلیل مناسب بودن قیمت، سهولت ساخت و مصرف و طیف وسیع کاربرد آنها است (ظهوریان مهر، ۲۰۰۳). این مواد همچنین در پزشکی و در ترکیبات داروهایی که نیاز به کنترل آزاد سازی مواد موثره دارند به کار می رود (پیپاس، ۱۹۹۰). از موارد دیگر کاربرد آنها می توان به استفاده در پوشک بچه به عنوان جاذب رطوبت (ظهوریان مهر، ۲۰۰۳)، کاتالیزور برخی واکنش­ها، در ترکیب رزین­های تبادل کننده یون­ها و در اطفای حریق اشاره نمود. در کشاورزی از سوپرجاذب­ها به عنوان یک ماده افزودنی به خاک به منظور ذخیره عناصر غذایی، در تولید گیاهان داروئی و نیز به عنوان ابر ذخیره کننده آب درخاک استفاده می­شوند (کبیری، ۱۳۸۱).
امکان استفاده از ضایعات آلی کشاورزی و یا سوپرجاذب­های مصنوعی علاوه بر اثرات مثبت برخصوصیات فیزیکی خاک­ها می ­تواند گامی اساسی در جلوگیری از اثرات متحمل زیست محیطی ضایعات کشاورزی باشد. سالانه میلیون­ها تن ضایعات کشاورزی، دامی و شهری در سطح کشور تولید می­ شود که می ­تواند سهمی در تأمین ماده آلی خاک داشته باشد ولی متاسفانه قسمت اعظم آن یا سوازنده شده و یا در گوشه­ای رها گردیده و موجبات آلودگی محیط زیست را فراهم می­نماید (سماوات، ۱۳۸۲). با توجه به کمبود آب و همچنین سیاست وزارت جهاد کشاورزی مبنی بر افزایش سطح زیر کشت باغات و استفاده بهینه از آب­های موجود و جمع رواناب­ها، استفاده از شیوه ­های مناسب کاشت، ارقام مقاوم و استفاده از مواد جاذب رطوبت ضروری می­باشد. لذا به نظر می­رسد در جهت استفاده مناسب از آب­های در دسترس، نیاز به برنامه­ ریزی مناسب و همچنین استفاده از مواد مختلف در جهت افزایش راندمان می­باشد. معضل کمبود آب همواره و در همه حال گریبانگیر فعالیت­های کشاورزی، صنعتی و … بوده است. با توجه به هزینه­ های آب مصرفی، برق، تجهیزات آبیاری و هزینه­ های کارگری در طول سال، افزایش قدرت نگه­داری آب در خاک و حفظ ذخیره رطوبتی خاک و متعاقب آن کاهش تعداد دورهای آبیاری می ­تواند منجر به کاهش هزینه تولید گردد. اعمال مدیریت صحیح و به کارگیری تکنیک­های پیشرفته به منظور حفظ ذخیره رطوبتی خاک و افزایش ظرفیت نگه­داری آب در خاک از جمله اقدامات مؤثر برای افزایش راندمان آبیاری و در نتیجه بهبود بهره ­برداری از منابع محدود آب کشور می­باشد. برای دستیابی به اهداف فوق الذکر (حفظ ذخیره رطوبتی و افزایش ظرفیت نگه­داری آب در خاک)، انجام اقداماتی نظیر استفاده از کود سبز و آلی، مالچ گیاهی و مصنوعی، ایجاد پوشش گیاهی و یا استفاده از مواد اصلاح­کننده نظیر تورب، پرلیت، پیت، لیکا، پلیمرها و مواد طبیعی غنی شده نظیر زئوپلانت میسر می­باشد.
امکان استفاده از ضایعات آلی کشاورزی و یا سوپرجاذب­های مصنوعی علاوه بر اثرات مثبت بر خصوصیات فیزیکی خاک­ها می ­تواند گامی اساسی در جلوگیری از اثرات محتمل زیست محیطی ضایعات کشاورزی باشد. سالانه میلیون­ها تن ضایعات کشاورزی، دامی و شهری در سطح کشور تولید می­ شود که می ­تواند سهمی در تامین ماده آلی خاک داشته باشد، ولی متأسفانه قسمت اعظم آن یا سوزانده شده و یا در گوشه­ای رها گردیده و موجبات آلودگی محیط زیست را فراهم می­نماید (سماوات، ۱۳۸۲). مواد آلی به علت تولید مواد چسبنده و ترکیبات با بار منفی سبب به هم چسبیبدن ذرات خاک شده و ساختمان خاک را بهبود می­بخشند. بنابراین، مواد آلی سبب افزایش تخلخل خاک، تهویه و نفوذپذیری آب در خاک می­شوند (ابراهیمی و همکاران، ۱۳۸۲).
مواد آلی سبب کاهش تبخیر و تعرق، افزایش نگه­داری آب به ویژه در خاک­های سبک بافت، کاهش شکاف و ترک در سطح خاک به ویژه در خاک­های ریز بافت، بهبود و اصلاح خاکدانه سازی و جلوگیری از تراکم پذیری خاک­ها می­شوند (اسدی رحمانی، ۱۳۷۸). همچنین با توجه به تولید و عرضه مواد جاذب رطوبت به عنوان اصلاح کننده خاک، این مواد می­توانند موجب جذب رطوبت ناشی از بارش­های ناچیز در مناطق خشک، جذب بیشتر آب آبیاری و نگهداشت آنها در خاک شده و از این طریق مانع از تنش­های رطوبتی و عدم موفقیت برنامه ­های آبیاری در این گونه مناطق شوند.
۱-۱- شرایط اکولوژیکی زیتون
زیتون درختی نسبتاً کم ‌نیاز و مخصوص منطقه مدیترانه است. این منطقه دارای زمستان‎های مرطوب و ملایم، تابستان‎های گرم و بدون باران است. البته زیتون می‎تواند آب و هوای نیمه سرد را هم تا حدودی تحمل کند، به شرط آن که حداقل درجه حرارت در زمستان از ۷- درجه سانتی ­گراد پائین‎تر نرود، زیرا که از سرما آسیب می‌بیند. حتی پس از برداشت محصول نیز زمانی که گیاه در حال استراحت باشد، اگر دمای منطقه به ۷- درجه سانتی‌گراد برسد، نه تنها برای رقم‎های مقاوم به سرما، بلکه برای کلیه رقم‎هایی که در حال خواب هستند خطرناک خواهد بود. زیتون حداقل هفت ماه از سال به متوسط دمای ۲۱ تا ۲۵ درجه سانتی‌گراد نیاز دارد و گرما را تا ۵۰ درجه سانتی گراد تحمل می‌کند و برای تولید محصول اقتصادی از ۲۰۰ تا ۱۴۰۰ ساعت دمای بین ۱۵-۷ درجه سانتی‌گراد نیاز دارد. در مناطقی که مقدار بارندگی در حدود ۴۰۰ تا ۶۰۰ میلی‌متر است به صورت دیم نیز کشت می‎شود (عصمتی، ۱۳۷۷).
۱-۲- مشخصات گیاه شناسی زیتون
زیتون از گیاهان دو لپه و متعلق به خانواده Oleaceae می‌باشد. در این خانواده جنس‌های زیادی وجود دارد که اغلب آنها در نواحی گرمسیری یا نیمه‌گرمسیری رشد و نمو می‌کنند. زیتون‌های تجاری متعلق به گونهOlea europae L. هستند که جز ۲۰ گونه Olea موجود در نواحی گرمسیری و نیمه‌گرمسیری جهان می‌باشند (عصمتی، ۱۳۷۷). زیتون یک درخت همیشه سبز با عمر طولانی است که قدمت آن در حدود ۶۰۰۰ سال گزارش شده است. چوب آن در برابر پوسیدگی مقاوم است و وقتی که قسمت‌های بالای درخت در اثر خسارت وسایل مکانیکی یا شرایط نامساعد محیطی از بین می‌رود، رشد جدید از سیستم ریشه آن به وجود می‌آید. وقتی که زیتون از طریق بذر یا قلمه تکثیر می‎شود، سیستم ریشه‌ای آن به طور معمول کم عمق است و حتی در خاک‌های عمیق بیش از ۱۵۰ سانتی‌متر در زمین گسترده نمی‌شود. در بخش‌های هوایی درخت، اعضای تشکیل دهنده آن با تراکم بالا، میانگره‎های کوتاه و شاخ و برگ متراکم دیده می‎‎شود که نور به آسانی نمی‌تواند به داخل درخت نفوذ کند، مگر اینکه با اعمال مدیریت مناسب در باغ و هرس خوب کانال‎های هدایت نور به طرف تنه و داخل درخت ایجاد شود (عصمتی، ۱۳۷۷؛ متشرع زاده، ۱۳۷۷).
برگ‎های زیتون ضخیم و چرمی ‎‎هستند که به صورت متقابل قرار گرفته‌اند. هر برگ در طول مدت دو سال رشد می‌کند. رنگ سطح فوقانی بر‌گ‌ها سبز تیره و سطح زیرین آنها نقره فام یا متمایل به زرد است. روزنه‌ها فقط در سطح زیرین برگ وجود دارند که در میان کرک‌های صفحه‌ای واقع شده و اتلاف آب را محدود می‌کنند که این مکانیزم باعث می‌شود زیتون مقاومت نسبی به خشکی داشته باشد (عصمتی، ۱۳۷۷). گل‌آذین‌ها در محور هر برگ به وجود می‌آیند. به طور معمول جوانه گل‌آذین در فصل رویشی جاری تشکیل و در فصل بعدی شروع به رشد می‌کند. گل‌آذین‌ها بیش از یک سال در حالت رکود باقی می‌مانند و سپس شروع به رشد نموده و گل‌های مورد انتظار را به وجود می‌آورند. بسته به شرایط محیطی و رقم در هر گل‌آذین ۲۵-۵ گل به وجود می‌آید. پرچم‎ها تعداد زیادی گرده زرد رنگ آزاد می‎‎کنند و گرده‌افشانی عمدتاً به وسیله باد انجام می‌گیرد (سالاردینی و مجتهدی،۱۳۷۲). در زیتون دو نوع گل وجود دارد: گل‎های کامل و گل‎های نر^[۱]. گل‌های کامل دارای پرچم و مادگی فعال هستند و گل‌های نر دارای مادگی ناقص و پرچم‌های فعال می‌باشند. تعداد گل‎های نر توسط عوامل ژنتیکی و محیطی تعیین می‌گردد (متشرع زاده، ۱۳۷۷). نتایج پژوهش‎ها نشان داده است که اگر مقدار کافی نیتروژن در برگ‌های زیتون وجود نداشته باشد، وجود کربوهیدرات بالا به تنهایی برای گل‌دهی کافی نیست. کمبود عناصر غذایی، منجر به کاهش رشد و کاهش گل‌دهی می‌گردد. (سالاردینی و مجتهدی، ۱۳۷۲).
میوه زیتون یک نوع شفت است که شبیه میوه‌های زردآلو، بادام، شلیل، هلو و آلو می‌باشد (عصمتی، ۱۳۷۷). یکی از صفات برجسته زیتون، انعطاف‌پذیری و قابلیت سازش آن با مناطق مختلف جغرافیایی جهان می‎باشد. هم‌ اکنون در سراسر مناطق دنیا رقم‌های زیادی وجود دارند که در بسیاری از ویژگی‌ها متفاوتند. همین تنوع رقم‌ها باعث شده است که بسیاری از رقم‎ها در مناطق مختلف نام‌های متفاوتی داشته باشند که در این جا به ذکر مختصری از مشخصات رقم مورد استفاده در این پژوهش اشاره می‎شود (طباطبایی، ۱۳۷۴؛ طلایی، ۱۳۷۷).
۱-۳- رقم مانزانیلا
مبداء آن آندولس اسپانیا و نوع مصرف آن کنسروی است. در سال ۷۹ از اسپانیا وارد ایران شده و در ایستگاه طارم کشت شده است. قبلاﱠ نیز این رقم در ایستگاه رودبار وجود داشت (فرناندز و دیاز، ۱۹۹۲). قدرت رشد درخت زیاد با عادت رشد گسترده، تاج دارای شاخه های بلند با حالت رو به پایین است. بسیار پرمحصول و دارای سال آوری است. یک رقم سهل ریشه زا بوده، نسبتا حساس به سرما، بسیار حساس به ورتسیلیوم است (آنونیموس، ۲۰۰۰).

شکل۱-۱- میوه رقم مانزانیلا شکل ۱-۲- درخت مانزانیلا
۱-۴- ازدیاد زیتون
رایج‌ترین روش تکثیر درختان زیتون، ریشه دار کردن قلمه‎های شاخساره است و بهترین و رایج‌ترین آن ریشه‌دار کردن قلمه‎های برگ‌دار در زیر سیستم گلخانه مه پاش می‌باشد (رستگار، ۱۳۷۵؛ طباطبایی، ۱۳۷۴). این روش، تعرق و دمای برگ‌ها را کاهش و رطوبت نسبی را افزایش می‌دهد و باعث می‎شود که قلمه‎ها در تمام طول دوره ریشه‌دهی شاداب باقی بمانند. قلمه‎های برگ‌دار با بهره گرفتن از چوب‎های یک یا دو ساله حاصل از شاخساره‎های قوی در دو زمان بهار یا اواخر تابستان تهیه می‌شود. قلمه‎های تهیه شده در اواخر فصل تابستان، در تمام طول زمستان در گلخانه باقی می‎‎مانند. قلمه‎های ریشه دار شده، در اوایل بهار به کیسه‎های پلاستیکی یا گلدان، منتقل شده و در زیر سایه‌بان نگهداری می‎شوند. نهال‎ها در گلدان به صورت تک شاخه تربیت می‌شوند و در اواخر تیر و اوایل مرداد ماه قابل فروش هستند. آنها به طور معمول در اولین سال کاشته نمی‌شوند بلکه تا اسفند سال بعد نگه‌داری می‎شوند. چون کاشت در اوایل بهار بهتر از اواخر مرداد است. بنابراین اگرچه گیاه کامل در ۱۲ ماه به دست می‎آید اما در حدود ۲۰-۱۸ ماه از موعد قلمه­گیری تا کاشت در زمین طول می‎کشد (ابو عزیز و دسوکی، ۱۹۷۵). در برنامه دوم که از اوایل سال ۱۹۹۰ رایج شده است، قلمه‎ها در اواخر بهمن ماه از شاخساره‎های فصل رشد قبلی (چوب یکساله) برداشت شده و در زیر سیستم مه­پاش ریشه‌دار می‎شود. بعد از ریشه‌دار شدن قلمه‌ها آنها را به کیسه‎های پلاستیکی یا گلدان، منتقل کرده و در گلخانه در رطوبت نسبی بالا نگهداری می‌کنند. این روش، موجب ادامه رشد شاخساره‎ها بدون هیچ توقفی می‌گردد. مزیت این روش این است که نهال‌ها را می‌توان یکسال بعد از تهیه قلمه در اسفند ماه کشت کرد. در حالت کلی در نهالستان، نهال‎ها به طور معمول به مدت دو تا سه ماه در بستر، ریشه‌دار می‎شوند. سپس به گلدان‌ها و یا کیسه‎های پلاستیکی منتقل شده و ۱۲ تا ۱۸ ماه در نهالستان باقی می‎مانند. آنها به طور معمول به صورت تک تنه بطول ۹۰ تا ۱۲۰ سانتی‌متر تربیت شده و سپس با خاک اطراف ریشه فروخته می‎‎شوند (عصمتی، ۱۳۷۷).

۳-۲- مراحل مختلف پژوهش مزرعه ای
۳-۲-۱- انتخاب درخت
طی بازدیدی که در اسفند ماه سال ۱۳۹۰ از باغ های خرمای کشت بافتی ایستگاه تحقیقات خرما و میوه های گرمسیری دشتستان صورت گرفت تعداد ۱۹ اصله نخل ماده ۱۲ ساله یکنواخت رقم برحی انتخاب و اتیکت گذاری شدند. فاصله بین درختان ۸ متر بود. این تحقیق به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. هر درخت به عنوان یک تیمار آزمایشی و هر خوشه به عنوان یک تکرار در نظر گرفته شد. در ضمن هر درخت ۵-۴ خوشه داشت که در نهایت بعد از اطمینان از سالم ماندن خوشه های مورد نظر خوشه های اضافی حذف شد. گرده افشانی در فروردین ماه و با بهره گرفتن از گرده مخلوط چند پایه نر و با روش مرسوم استفاده از پارچه ململ انجام شد. این پژوهش شامل دو آزمایش مجزا بود یکی محلول پاشی برگی و دیگری محلول پاشی خوشه ای، که ۹ درخت برای محلول پاشی برگی، ۹ درخت برای محلولپاشی خوشه ای و یک درخت به عنوان تیمار شاهد در نظر گرفته شد.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۳-۲-۲- روش تهیه محلول غذایی
جهت محلول پاشی از اسید بوریک و سولفات روی هر یک با غلظت های ۵/۰، ۱ و ۲ گرم در لیتر آب و تیمارهای ترکیبی اسید بوریک و سولفات روی با غلظت های ۵/۰ و۵/۰، ۱و ۱، ۲و ۲ گرم در لیتر آب و برای تیمار شاهد از آب مقطر استفاده شد.
ابتدا مقدار ۵/۰، ۱، و ۲ گرم از هر ماده برای تیمار تک عنصری و برای تیمار ترکیبی مقدار۵/۰ و۵/۰، ۱و ۱، ۲و ۲ گرم را اندازه گیری کرده و با آب مقطر با بهره گرفتن از دستگاه شیکر حل کرده و بعد به حجم یک لیتر رسانده شد و در نهایت برای هر درخت ۴ لیتر محلول استفاده شد.
۳-۲-۳- تیمارهای آزمایش و روش اعمال آنها
تیمارهای آزمایشی شامل
شاهد=T₁، Znso₄5/0=T₂،Znso₄ ۱=T₃، Znso₄2=T₄، H₃bo₃5/0=T₅ ،H₃bo₃1=T₆، H₃bo₃2=T₇،H₃bo₃ ۵/۰Znso₄+5/0=H₃bo₃ ,T₈1Znso₄+1=T₉،H₃bo₃ ۲Znso₄+2=T₁₀ بودند.
محلول پاشی برگی و خوشه ای در چندین نوبت انجام گرفت که محلول پاشی برگی در سه نوبت، نوبت اول حدود ۲ هفته قبل از ظهور اسپات ها، نوبت دوم ۴ هفته و نوبت سوم ۸ هفته پس از گرده افشانی انجام شد. محلول پاشی خوشه ای در سه نوبت، نوبت اول ۴ ساعت قبل از گرده افشانی و نوبت دوم ۴ هفته و نوبت سوم ۸ هفته پس از گرده افشانی انجام شد.
اولین محلول پاشی برگی ۲۵ اسفند ماه ۱۳۹۰ حدود ۲ هفته قبل از ظهور اسپات ها انجام شد. و اولین محلول پاشی خوشه ای در ۱۵ فروردین سال ۱۳۹۱ ساعت ۶ صبح، ۴ ساعت قبل از گردهافشانی، گرده افشانی با بهره گرفتن از گرده مخلوط چند پایه نر و با روش مرسوم استفاده از پارچه ململ انجام شد. و مرحله دوم محلول پاشی برگی و خوشه ای ۴ هفته بعد از گرده افشانی ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۱ و مرحله آخر هم ۸ هفته بعد از گرده افشانی در خردماه ۱۳۹۱ انجام شد.
۳-۲-۴- طرح آماری پژوهش
این پژوهش با دو آزمایش اجرا شد. در آزمایش اول اثر تیمارهای تغذیه ای اسید بوریک و سولفات روی به صورت محلول پاشی برگی بر درصد تغییر غلظت برخی از عناصر ریز مغذی برگ بررسی شد. این آزمایش به صورت تک عامله (تیمار تغذیه ای) و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار (بلوک) انجام شد. در آزمایش دوم اثر تیمارهای اسید بوریک و سولفات روی و نوع محلول پاشی ( برگی و خوشه ای) بر میوه نشینی و صفات کمی و کیفی میوه مورد بررسی قرار گرفت. این آزمایش به صورت دو عامله به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار (خوشه) به اجرا درآمد. در هر یک از دو آزمایش این پژوهش، برای هر تیمار یک درخت مجزا انتخاب شده و تکرار ها نیز بر روی همان درخت در نظر گرفته شدند.
۳-۲-۵- اندازه گیری تغییر محتوای غلظت برخی از عناصر ریز مغذی برگ
به منظور اندازه گیری تغییر غلظت عناصر ریز مغذی برگ شامل بور، روی، آهن، مس و منگنز نمونه گیری و آزمایش تجزیه برگ و اندازگیری عناصر مذکور در دو نوبت، یکی بلافاصله قبل از اولین محلول پاشی برگی و نوبت دوم یک هفته پس از برداشت میوه های به شرح زیر انجام گرفت.
برگهای هر درخت به طور مجازی به سه دسته برگهای بالایی (جوان)، برگهای میانی (کاملاً توسعه یافته، فعال در اطراف خوشه ها) و برگهای پایینی (مسن) تقسیم شده و از برگهای میانی هر درخت ۴ برگ (از چهار جهت اصلی درخت) انتخاب شده و ۳ تا ۴ برگچه از برگچه های میانی برگهای انتخاب شده چیده شده و ابتدا و انتهای برگچه ها با قیچی باغبانی حذف شد ]۱۸[.
نمونه های آماده شده را به ترتیب با آب معمولی، اسید کلریدریک یک دهم نرمال و آب مقطر شستشو داده و پس از خشک کردن اولیه نمونه ها در هوای آزاد، به مدت یک هفته در دمای ۷۵ درجه سانتی گراد آون خشک کرده و با آسیاب برقی با تیغه استیل پودر گردیده و پس از توزین هر یک از نمونه های پودر شده، یک گرم پودر گیاه را وزن کرده به مدت ۱۴-۱۲ ساعت در کوره در دمای ۵۵ درجه سانتی گراد قرار داده شد تا خاکستر شود. بعد از سرد شدن چند قطره آب مقطر اضافه کرده تا خیس بخورد پس از آن به هر نمونه ۲ مولار یا ۱۰ سی سی اسیدکلریدریک اضافه کرده به مدت ۳-۲ دقیقه روی حمام بن ماری با دمای ۷۰-۶۰ درجه سانتی گراد قرار داده و بعد از برداشتن نمونه ها را با کاغذ صافی صاف کرده و با آب مقطر به حجم ۱۰۰ سی سی رسانده شد. برای اندازه گیری غلظت اسید بوریک ۲ سی سی از عصاره گیاهی و ۲ سی سی از محلول استاندارد برداشته و به لوله آزمایش منتقل شد، ۴ سی سی محلول بافر به آن اضافه
کرده و بهم زده شد تا خوب حل شود و بعد از آن ۲ سی سی معرف آزومتین H به محلول مورد نظر اضافه شد و بعد از نیم تا یک و نیم ساعت میزان جذب با دستگاه اسپکتوفتومتری در طول موج ۴۳۰ نانومتر خوانده شد و با رسم منحنی کالیبراسیون میزان اسید بوریک محاسبه شد. برای اندازه گیری غلظت عناصر روی، آهن، مس و منگنز ۵۰ سی سی از عصاره گیاه را به دستگاه جذب اتمی (مدلThermo Elemental) منتقل کرده و میزان غلظت عناصر اندازه گیری شد ]۳[.
۳-۲-۶- روش های نمونه برداری از میوه و اندازه گیری صفات
الف- روش نمونه برداری: برای اندازه گیری صفات مورد نظر در ۳ مرحله نمونه برداری انجام شد. اولین نمونه برداری میوه به منظورتعیین درصد میوهنشینی طبیعی، درصد تولید میوه های پارتنوکارپ چند برچهای و درصد ریزش میوه ۵ هفته پس از هر گردهافشانی انجام گرفت. بدین منظور از هریک از ۳ خوشه هدف ۵ رشته یا خوشه چه به طور تصادفی انتخاب و تعداد میوه‌های طبیعی، تعداد میوه‌های پارتنوکارپ و تعداد داغهای گل موجود روی هر خوشهچه به عنوان نماینده تعداد گل و میوهچه ریزش یافته شمارش و یادداشت شدند. دومین نمونه برداری جهت اندازه گیری صفات فیزیکی میوه و بذر بود که در مرحله خارک (خلال)، در ابتدای شهریور ماه انجام گرفت. در این نمونهبرداری از هر یک از سه خوشه هدف در هر پایه نخل مورد آزمایش ۱۰ عدد میوه به طور تصادفی انتخاب شده، صفات فیزیکی محاسبه شد. سومین مرحله نمونه گیری در مرحله خرما، همانند نمونهبرداری مرحله خارک، در ابتدای مهر ماه صورت گرفت.
ب-اندازه گیری صفات مورفولوژیکی و فیزیکی
محاسبه میوهنشینی
تعداد میوه‌های طبیعی، تعداد میوه‌های پارتنوکارپ (میوه‌های بی‌بذر تکی، دو قلو یا سه‌قلو) و تعداد داغهای گل موجود روی هر خوشهچه به عنوان نماینده تعداد گل و میوهچه ریزش یافته شمارش و یادداشت شدند. درصد میوهنشینی طبیعی اولیه، درصد میوه های پارتنوکارپ و درصد ریزش از طریق فرمولهای ۳-۱ تا ۳-۴محاسبه گردید:
(۳-۱) تعداد میوه‌های طبیعی + تعداد میوه‌های پارتنوکارپ + تعداد داغهای گل روی خوشه چه= تعداد گلهای اولیه

۱۰۰×

(۳- ۲)

۱۰۰×

(۳- ۳)

۱۰۰ ×

(۳- ۴)

اندازه گیری صفات فیزیکی میوه و بذر
صفات فیزیکی میوه که شامل وزن، طول، قطر، حجم میوه و بذر اندازه گیری شده و نسبت طول به قطر میوه، نسبت وزنی گوشت به بذر و وزن خوشه می باشد توسط ابزارهای اندازه گیری تعیین شد. طول و قطر میوه و بذر با بهره گرفتن از کولیس بر حسب سانتی متر (شکل ۳-۱)، وزن میوه و بذر با بهره گرفتن از ترازوی دیجیتال آزمایشگاهی بر حسب گرم (شکل ۳-۲)، حجم میوه و بذر بر اساس روش جابهجایی آب^[۳۲] و با کمک استوانه مدرج اندازه گیری شد. وزن هر تک خوشه به این صورت اندازه گیری شدکه ابتدا خوشه ها در سبدهای مجزا تکانده شد و بعد میوها که شامل میوه های تک برچه ای نرمال، میوه های تک برچه ای پارتنوکارپ و میوه های سه قلو بودند به وسیله ترازو با دقت اندازه گیری شدند.

کالیبره: مقایسه ابزار دقیق با یک مرجع استاندارد آزمایشگاهی در شرایط استاندارد، جهت اطمینان از دقت و سلامت آن و تعیین میزان خطای این وسیله نسبت به آن استاندارد وتنظیم آن در مقایسه با استاندارد.
وند فریم: وسیله ای جهت کالیبره کردن فضایی که حرکت در آن صورت می گیرد.
۱-۹-۲ تعریف عملیاتی واژه های تحقیق:
دستورالعمل کانون توجه درونی: این نوع دستورالعمل در این تحقیق توجه اجرا کننده را به زاویه ۹۰ درجه بازو معطوف می کرد.
دستورالعمل کانون توجه بیرونی: این نوع دستورالعمل در این تحقیق توجه اجرا کننده را به نقطه قرمز روی دیوار معطوف می کرد.
کانون توجه انتخابی: این نوع دستورالعمل به شرکت کننده این اجازه را می دهد که به هر چیز که می خواهد تمرکز کند.
آزمون یادداری: در این تحقیق آزمون یادداری ۷۲ ساعت بعد از آخرین جلسه تمرین بدون هیچ دستورالعمل توجهی خاصی برگزار شد.
آزمون انتقال: در آزمون انتقال فرد بایستی حرکت بارفیکس را انجام می داد که این آزمون ۲۵ دقیقه بعد از آزمون یادداری بدون هیچ دستورالعمل توجهی خاصی برگزار شد.
فصل دوم
مبانی نظری و ادبیات تحقیق
۲-۱ مقدمه
این فصل به دو بخش مبانی نظری و پیشینه تحقیق تقسیم می گردد. از آنجایی که هدف کلی تحقیق بررسی اثر دستورالعمل های کانون توجهی و خودانتخابی بر اجرا و یادگیری کینماتیکی حرکت در یک تکلیف ایستا می باشد، در بخش مبانی نظری توضیحاتی پیرامون فرضیات و نظریه های ارائه شده در مورد توجه، ویژگی های توجه، کانونی نمودن توجه پرداخته شده است. در بخش مربوط به پیشینه تحقیق نیز به پژوهش های انجام شده در مورد بررسی اثر کانون توجه درونی و بیرونی و خودانتخابی بر اجرا و یادگیری اشاره شده است.
۲-۲ مفاهیم نظری تحقیق:
۲-۲-۱ دستورالعمل های آموزشی
دستورالعمل های آموزشی تقریباً یکی از مشخصه های هر محیط آموزشی است و به اطلاعاتی گفته می شود که قبل از حرکت در مورد آنچه که فرد باید انجام دهد (قبل از عمل) فراهم می گردند (اشمیت و لی، ترجمه فرخی، بهرام و خلجی، ۱۳۸۷). دستورالعمل های آموزشی نوعاً حاوی اطلاعاتی کلی در مورد جنبه های اولیه مهارت می باشند. این جنبه ها شامل چگونگی استفاده از مهارت در شرایط خاص (برای مثال، در یک فعالیت گروهی)، توصیه هایی در مورد اینکه ورزشکار در چه زمان حرکت کند و در کجا و چگونه بایستد، مطالبی در خصوص نحوه گرفتن یک وسیله (برای مثال، توپ)، آنچه باید به آن توجه شود (برای مثال، درزهای توپ) وچگونگی انجام تکلیف (بازکردن دست ها، محکم نگه داشتن مچ) هستند. دستورالعمل ها عبارات ساده و صریحی هستند که شاگردان را بر مسیر اصلی یادگیری هدایت می کنند و در دراز مدت اهمیت زیادی دارند. اصل بدیهی صنعت ساختمان سازی بیان می کنند که مهم ترین قسمت یک ساختمان زیربنای آن است، به همین صورت دستورالعمل های آموزشی مفید نیز، بخش مهمی از زیربنای یادگیری مهارت هستند (اشمیت و رایسبرگ^[۲۷]، ۲۰۰۴).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲-۲-۲ تاریخچه بحث درمورد توجه
تئوری منبع مرکزی متغیر کانمن^[۲۸](۱۹۷۳) اولین پایه و اساس را برای مطالعه توجه، ایجاد کرد. این تئوری بیان می کند که انسان یک ظرفیت مرکزی برای توجه دارد که این ظرفیت می تواند با توجه به موقعیت، توانایی فرد و تکلیف اجرایی تغییر کند. به واسطه ی ایده ی اولیه کانمن، سینگر(سینگر، ۱۹۸۸؛ سینگر و همکاران، ۱۹۹۳) شروع به کار کرد و در سال ۱۹۹۳ سینگر و همکارانش رویکرد پنج مرحله ای خود را مطرح کردند و این یافته نیزبه نوبه خود پایه و اساسی شد برای ولف و همکارانش که مطالعات مربوط به تمرکز توجهی را گسترش دهند و آنها نیز در سال ۱۹۹۸ اولین مطالعه که به صورت خاص تفاوت بین توجه درونی و بیرونی را در طی دو آزمایش بیان می کرد را ارائه دادند (نلان، ۲۰۱۱).
۲-۲-۳ تعاریف توجه
توجه شامل اکتساب هوشیاری است که با آماده شدن فرد برای دریافت اطلاعات حسی و حفظ هوشیاری همراه است. به عبارت دیگر توجه فرآیندی است که آگاهی ما را هدایت می کند تا اطلاعات، در دسترس حواس قرار گیرند.
توجه همواره یکی از موضوعات مهم مورد علاقه روان شناسان و محققین رفتار حرکتی بوده است. ویلیام جیمز در سال ۱۸۹۰ توجه را «تمرکز هوشیاری» تعریف کرد و از دیدگاه او توجه یک فرایند شناختی است که به وسیله ی آن، فرد خود را نسبت به محرکات کشف شده به وسیله ی حواس هدایت و رهبری می کند. حدود یک صد سال پیش وقتی ویلیام جیمز نوشت: همه می دانند توجه چیست، چنین توضیح داد که: توجه، تمرکز ذهن است به شیئی از میان اشیاء در شکلی روشن و زنده و اساس آن تمرکز، تراکم^[۲۹] و آگاهی^[۳۰] است. از این تعریف استنباط می شود که توجه یعنی تمرکز تلاش ذهنی بر رویدادهای حسی یا ذهنی. توجه مطالعه ی هوشیاری را شامل می شودکه مشتمل است بر آمادگی برای اطلاعات حسی و حفظ هوشیاری (رحمانی نیا، ۱۳۸۶).
اشمیت می گوید توجه، ظرفیت کلی برای پردازش اطلاعات است و در عین حال یک پدیده طولی است که در آن تمرکز روی یک موضوع و سپس روی موضوع دیگر معطوف خواهد شد. اگر مقدور باشد می توان توجه را در یک زمان روی دو موضوع متمرکز کرد (اشمیت، ترجمه واعظ موسوی و نمازی زاده، ۱۳۸۶) و جدیداً مگیل (۲۰۱۱) بیان می کند، وقتی که واژه ی توجه در متون مربوط به اجرای انسان به کار می رود، به درگیری فعالیت های ادراکی شناختی و حرکتی که در اجرای مهارت های حرکتی محدودیت ایجاد می کند، اشاره می نماید.
۲-۲-۴ ویژگی های توجه
اشمیت موارد زیر را به عنوان ویژگی توجه بیان می کند.
توجه یک پدیده طولی است و در هر لحظه از منبعی به منبع دیگر منتقل می شود.
ظرفیت توجه محدود است.
توجه تلاش زیادی می طلبد و به انگیختگی^[۳۱] وابسته است.
توجه، توانایی انجام همزمان بخش های مشخصی از تکلیف حرکتی را محدود می کند (اشمیت، ترجمه واعظ موسوی و نمازی زاده، ۱۳۸۶).
۲-۲-۵ ابعاد توجه
۲-۲-۵-۱ توجه انتخابی:
توجه انتخابی^[۳۲]، فرایند انتقال تمرکز حواس به یک مجموعه از محرک ها و در همان حال نادیده گرفتن بقیه می باشد و می توان گفت: توجه انتخابی پاسخ به این پرسش است که به کجا باید بنگریم؟ دلیل اینکه ما به برخی از محرک ها توجه می کنیم، اغلب به ظرفیت نابسنده ی مسیر یا ناتوانی ما در پرداخت هم زمان همه ی راهنماهای حسی مربوط می شود. این نظریه ناظر است بر اینکه در جایی از پردازش اطلاعات تنگ راههایی وجود دارد که بخشی از آن احتمالاً ناشی از محدودیت های عصبی شناختی است. با وجود این، با توجه به میزان اطلاعاتی که به یاد می آوریم، به نظر می رسد علاوه بر اینها یک مانع حسی نیز وجود داشته باشد.
برخی عواملی که توجه فرد را به نشانه های مهم جلب می کنند، عبارتند از:
۱) تضاد بین علایم مهم و بی اهمیت
۲) نسبت بین علایم مهم و بی اهمیت
۳) تجارب گذشته
۴) شدت علایم
به طور مثال، در بازی فوتبال فورواردی را در نظر بگیرید که به سرعت در حال پیشروی به سوی دروازه ی حریف می باشد و می تواند پاس خوبی بدهد. عاقلانه آن است که وی برای دادن پاسی موفق، به مکان و طرز دویدن دریافت کنندگان توپش، به طور انتخابی توجه کرده و همه ی محرک های محیطی دیگر را نادیده بگیرد. توجه انتخابی می گوید: که، ما به یک محرک اجازه ورود داده و از توجه به علامت دیگر خودداری می کنیم و زمانی نیاز به توجه انتخابی داریم که محرک ها بیش از دو مورد باشند. توجه انتخابی سبب می شود تا اطلاعات از حافظه ی آنی (ذخیره ی حسی) به حافظه کوتاه مدت رفته و سپس در اثر تمرین و تکرار و توجه، به حافظه بلند مدت روند (رحمانی نیا، ۱۳۸۶).
۲-۲-۵-۲ آگاهی:
ویلیام جیمز، آگاهی را با دستگاه انتخاب گری معادل می داند که، یک محرک را از میان محرک های بسیار انتخاب می کند و بر محرک انتخابی تأکید می گردد، در حالی که رویدادهای دیگر را واپس می زند. به طور کلی، آگاهی عبارت است از هوشیاری از رویدادها یا محرک ها در محیط و هوشیاری از پدیده های شناختی مثل خاطرات، تفکرات و احساسات بدنی.
۲-۲-۵-۳ انگیختگی و توجه:
زمانی که فرد برای دریافت اطلاعات از محیط آمادگی نداشته باشد چه اتفاقی می افتد؟ این مسئله را می توان در ارتباط بین انگیختگی و اجرا مشاهده نمود. اگر واژه ی انگیختگی را مترادف با هوشیاری به کار بریم مشخص می شود که سطح انگیختگی فرد دارای دامنه ی وسیعی است که شامل بسیار کم (زمانی که فرد در خواب است) تا بسیار بالا (زمانی که فرد در نهایت هیجان و آشفتگی قرار دارد). در سال ۱۹۰۸ یرکیس و دادسون^[۳۳] در مورد رابطه بین سطح برانگیختگی یک فرد و اجرای او تحقیقی انجام دادند و آن را به صورت U وارونه مطرح کردند (شکل۱-۲). این قانون چنین بیان می کند که هر نوع رفتار برای اجرای مطلوب به میزان مشخصی از انگیختگی نیاز دارد. وقتی از انگیختگی کم شروع می کنیم، افزایش انگیزه عموماً باعث بهبود در اجرای مهارت های می شود، ولی این بهبود فقط تا نقطه به خصوصی ادامه می یابد. معمولاً بهترین اجرا در حد متوسط از نگیختگی دیده می شود. اهمیت میزان انگیختگی را می توان در بازی فوتبال نشان داد. از آنجا که دروازه بان یکی از عوامل مؤثر در هر تیمی است، چنانچه بازی در نیمه دیگر زمین دنبال شود، فرض کنید او در پایین ترین سطح هوشیاری و توجه خود باشد. در حمله ناگهانی از سوی حریف، کوشش او برای حفاظت از دروازه با کندی همراه است. این مورد نشان می دهد که هوشیاری حداقل برای اجرای مناسب مهارت، مخصوصاً مهارت های باز یا برون آهنگ که محرک های محیطی دائماً در حال تغییر هستند، ضروری است (رحمانی نیا، ۱۳۸۶).
شکل ۱-۲ : منحنی U که نشان دهنده توجه مورد نیاز برای اجرا می باشد (رحمانی نیا، ۱۳۸۶)
۲-۲-۵-۴ پردازش توجه:
برای یادگیری هر مهارتی به واسطه ی الگو، مردم ابتدا به آن الگو توجه کنند، به ویژه مشاهده گران برای درک شکل های مهم رفتار باید به آن توجه کنند. به طور مثال، اگر مربی تنیس، به شما آموزش بک هند دهد و شما مشغول تماشای توپ هستید، ممکن نیست که بتوانید عوامل اساسی نظیر وضع پا در حال ضربه زدن، مرحله ی چرخش بدن و سایر موارد را طبق الگو تنظیم کنید. برخی عوامل شامل کاراکترهای الگو، مشاهده گر و خود مهارت می تواند در طول تماشای رفتار شکل گرفته، بر پردازش توجه تأثیر بگذارد؛ برای مثال، ورزشکاران جوان به طور دقیق توجه خود را معطوف الگوبرداری و تقلید از مهارت ها و رفتارهای بازیکنان حرفه ای مورد علاقه شان می نمایند، حتی زمانی که ترجیح می دهیم که چنین نباشد. در همین رابطه، بندورا^[۳۴] به توجه رویکردی متفاوت دارد و در مدل یادگیری مشاهده ای خویش که در شکل (۲-۲) آورده شده، بر این نکته تاکید می کند که مرحله ی ابتدایی هر یادگیری با توجه آغاز می شود و اگر توجه کافی صورت نگیرد، به اجرای شخص خدشه وارد می شود (رحمانی نیا، ۱۳۸۶).
انگیزش
نگهداری
بازتولید
توجه
مشاهده اجرا

1. 1. افق خلیج ‌فارس در منطقه پارس جنوبی

بزرگ‌ترین عامل اهمیت خلیج ‌فارس وجود معادن سرشار نفت و گاز در کف بستر و سواحل آن است به‌طوری‌که این منطقه را «مخزن نفت جهان» نام نهاده‌اند. خلیج ‌فارس مسیر انتقال نفت کشورهای ایران، عراق، کویت، عربستان و امارات متحده عربی است و به همین سبب، منطقه‌ای مهم و راهبردی به شمار می‌آید. در حدود ۳۰ درصد نفت جهان از منطقه خلیج ‌فارس تأمین می‌شود که این مقدار گاهی افزایش و گاهی کاهش می‌یابد. نفت تولیدشده در حوزه خلیج ‌فارس باید از طریق این پهنه آبی و از راه تنگه هرمز به سایر نقاط جهان حمل شود. خلیج ‌فارس ازنظر ذخایر نفتی در مقایسه با سایر نقاط جهان دارای مزایای زیادی مانند سهولت استخراج، هزینه پایین تولید، مازاد ظرفیت تولید، کیفیت بالای نفت خام منطقه، سهولت حمل‌ونقل، توان بالای تولید چاه‌ها و امکان کشف ذخایر جدید نفتی وسیع در منطقه می‌باشد. طبق آخرین برآوردهای انجام‌شده حوزه خلیج ‌فارس در حدود ۷۳۰ میلیارد بشکه ذخیره نفت اثبات شده و بیش از ۷۰ تریلیون مترمکعب گاز طبیعی را در خود جای‌داده ‌است. همچنین بندرهای مهمی در حاشیه خلیج ‌فارس وجود دارد که از آن‌ها می‌توان بندرعباس، بوشهر، بندرلنگه، کیش، خرمشهر و بندر ماهشهر در ایران و شارجه، دوبی و ابوظبی را در امارات متحده عربی و بندر بصره و فاو در عراق را نام برد. ( معروف ، ۱۳۸۹ )

• استان بوشهر

شکل ۱-۱۰- نقشه استان بوشهر
۱-۱۵-۱- مختصات جغرافیائی استان
استان بوشهر با مساحتی در حدود ۲۷۶۵۳ کیلومترمربع بین ۲۷درجه و ۱۷ دقیقه تا ۳۰ درجه و ۱۷ دقیقه عرض جغرافیایی و ۵۰ درجه و ۸ دقیقه تا ۵۲ درجه و ۵۸ دقیقه طول جغرافیایی، در جنوب ایران و در حاشیه زیبای خلیج‌ همیشه فارس قرار دارد. این استان از شرق به استان فارس و از غرب به خلیج ‌فارس، از جنوب به خلیج ‌فارس و قسمتی از استان هرمزگان ، از شمال به استان خوزستان و قسمتی از کهگیلویه و بویراحمد، محدود است. استان بوشهر با خلیج ‌فارس بیش از ۶۰۰ کیلومتر مرز دریایی دارد. بر اساس آخرین تقسیمات سیاسی کشور، استان بوشهر مشتمل بر ۸ شهرستان، ۱۷ بخش، ۱۳ شهر، ۳۶ دهستان و ۷۰۶ آبادی دارای سکنه است. ( عبدلی و همکاران ، ۱۳۸۸ )
شهرستان‌های استان بوشهر عبارت‌اند از : بوشهر، تنگستان، دشتستان، دشتی، دیر، دیلم، کنگان و گناوه.
۱-۱۵-۲- جریانات جوی زمستانه در استان بوشهر
توده‌هوای مدیترانه‌ای که در شمال اقیانوس اطلس و جنوب ایسلند شکل می­گیرد بعد از عبور از روی اروپا از طریق دریای سیاه به شرق دریای مدیترانه وارد و سپس از طریق ترکیه نواحی شمال و شمال غرب ایران را مورد تأثیر قرار می­دهد . این توده‌هوا به دلیل عبور از خشکی‌های فراوان ماهیت خود را از دست می­دهد. توده‌هوای مدیترانه‌ای که از طریق اروپای غربی وارد شرق مدیترانه می‌شود بعد از تقویت در منطقه و پیدایش جبهه قطبی با حرکت به سمت شرق ، ایران را موردتهاجم قرار می‌دهند که اکثر باران­های ایران ناشی از این توده‌هوا است. گاهی این توده‌هوا به عرض‌های پایین نیز کشیده می­ شود و جنوب ایران و استان بوشهر را تحت تأثیر قرار می­ دهند. توده‌هوای دیگری که در زمستان استان بوشهر را تحت تأثیر قرار می‌دهند، توده هوایی با منشأ اسکاندیناوی و اقیانوس اطلس است که با عبور از روی اروپا و از دست دادن رطوبت مجدداً از دریای سیاه رطوبت کسب کرده و از طریق ترکیه و عراق ، غرب ایران را مورد تأثیر قرار می­ دهند.
توده هوایی با منشأ نواحی صحرای شمال آفریقا ( سودانی ) بعد از عبور از عربستان، نواحی غربی و جنوب غرب ایران را موردتهاجم قرار می­دهد. با استقرار این توده‌هوا بر روی دریای عمان و خلیج ‌فارس و کسب رطوبت سبب بارندگی‌هایی از نوع ناپایدار شدید شده و حتی باران‌های سیل‌آسا ایجاد می­ کند ( این سامانه به‌دفعات استان بوشهر را تحت تأثیر قرار داده و باعث جاری شدن سیل شده است ). ولی اگر رطوبت کافی نباشد همراه با گردوخاک و بارندگی خفیف خواهد بود. ( سالنامه جوی و دریایی اداره کل هواشناسی بوشهر)
۱-۱۵-۳- جریانات جوی تابستانه در استان بوشهر
توده‌هوا با منشأ جنوب شرقی اقیانوس اطلس و جنوب غربی اروپا بعد از عبور از دریای مدیترانه و جنوب اروپا یا شمال آفریقا و عربستان صعودی نواحی جنوب کشور را تحت تأثیر قرار می‌دهد. کم‌فشارهای حرارتی صحرای عربستان موجب افزایش دما و انتقال رطوبت از دریا و شرجی شدن هوا در استان بوشهر می­گردد. مونسون هند نیز گاها استان بوشهر را تحت تأثیر قرار می‌دهد. ( سالنامه جوی و دریایی اداره کل هواشناسی بوشهر )
فصل دوم
پیشینه تحقیق
۲-۱- مقدمه
ازآنجاکه مدت زیادی از راه‌اندازی نیروگاه اتمی بوشهر نمی­گذرد، هیچ‌گونه کار میدانی پس از راه‌اندازی نیروگاه انجام نشده است . البته برخی مدل‌سازی‌ها برای بررسی آلودگی‌های حرارتی نیروگاه‌های فرضی انجام‌شده که هیچ‌یک نمی‌تواند جای یک کار میدانی برای بررسی یک نیروگاه واقعی را بگیرد.

۲-۲- پیشینه تحقیق
در اینجا به چند مورد مدل‌سازی که به بررسی آلودگی حرارتی ناشی از نیروگاه‌ها می‌پردازد اشاره می­ شود:
– آرش رزاقی ،۱۳۷۸ ، مدل دوبعدی توزیع حرارت ناشی از نیروگاه‌ها در آب دریا را موردبررسی قرار داده و برای انجام این طرح از روش ADI ^[۱۳] بهره گرفته شد و آنچه در این طرح محاسبه شد، ضریب انتشار حرارت در آب دریا بوده و از روش‌های مختلفی ازجمله ضریب انتشار با مقدار ثابت و ضریب انتشار با بهره گرفتن از سرعت برشی برای انجام این تحقیق استفاده‌شده است.
– Menlo و همکاران، آلودگی گرمایی را در ساحل شعربا در کویت بررسی کردند. یک مدل فیزیکی غیر پیچیده با مقیاس ۱ به ۵۰ ساخته‌شده و با فراسنج های اساسی تعیین‌کننده دما در منطقه ساحلی شعربا امتحان گردید که بر اساس نتایج آن دمای آب دریا در منطقه موردنظر ۷/۱ تا ۵/۲ واحد نسبت به گذشته افزایش داشته است. ( Menlo and Eseni,1987 )
– مقیمی و همکاران ، آلودگی حرارتی طرح توسعه نیروگاه بندرعباس را با بهره گرفتن از مدل ^[۱۴] MIKE21 بررسی کردند و به این نتیجه رسیدند که برای توسعه و افزایش راندمان نیروگاه باید به تعداد و فاصله کانال‌های خروجی توجه شود. ( مقیمی و همکاران، ۱۳۸۳ )
– نصیری و همکاران، مدل سه‌بعدی از انتقال حرارت مجتمع پالایشگاه‌های پارس را ارائه کردند در بررسی آنان از مدل سه‌بعدی POM^[15] استفاده می­ شود. بنا بر نتیجه این مدل‌سازی استانداردهای زیست‌محیطی رعایت شده ­اند. ( نصیری و همکاران، ۱۳۸۳ )
– جوکار، آلودگی حرارتی نیروگاه اتمی بوشهر را مدل‌سازی کرد. آنچه که از این محاسبات و بررسی­های به‌عمل‌آمده نتیجه شده، تغییرات حرارتی محدود به نقاط نزدیک به نقطه خروج پساب است که اثرات بسیار جزئی بر روی سطح و کف آب خلیج‌فارس دارد و این اطمینان را می­دهد که اثرات سوء در شرایط زیست‌محیطی، در مقیاس کلان بر جانوران منطقه نخواهد داشت. همچنین هیچ‌گونه نشانه­ای دال بر انتقال آب گرم خروجی به ورودی آب نیروگاه ( تشکیل مداربسته ) دیده نمی­ شود. ( جوکار، ۱۳۸۶ )
– در سال ۱۳۹۱ اکبری از دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر ورود آب گرم به یک خلیج فرضی را مدل­سازی کرد که بر اساس آن در موارد مشابه نیروگاه اتمی بوشهر امکان این که در اطراف نقطه خروجی پساب دما از مقدار استاندارد بیشتر شود، وجود دارد. اما سیکل بسته آب بین نقطه خروجی پساب و ورودی آب به نیروگاه به وجود نمی­آید. ( اکبری، ۱۳۹۱ )
– در سال ۱۳۹۱ پایان‌نامه‌ای با موضوع بررسی تأثیر پساب نیروگاه رامین بر کیفیت آب رودخانه کارون توسط آقای مهران افخمی صورت گرفت که به نتایج زیر رسیدند .
بررسی‌های آماری بر روی نتایج حاصل از نمونه‌برداری از ایستگاه‌های مورد مطالعه نشان داد که ورود پساب نیروگاه در ایستگاه‌ها در طی ماه‌های نمونه‌برداری تغییر معنی‌داری ازلحاظ فاکتورهای موردنظر نشان نداده و مشخص شد که پساب خروجی نیروگاه با توجه به حجم آبگذر رودخانه و دبی فاضلاب خروجی، تأثیر قابل‌ملاحظه‌ای بر روی کیفیت آب رودخانه کارون ندارد.
ورود پساب‌های صنعتی از نیروگاه‌ها سبب افزایش دما، مواد آلی، معدنی و ترکیبات خطرناک فلزات سنگین در آب شده و این امر علاوه بر آلودگی محیط‌زیست آبزیان، سبب برهم خوردن تعادل ترکیبات موجود در آب می‌گردد.
از میان منابع مختلف طبیعی از قبیل خاک، جنگل، مرتع و آب، مورد اخیر در ایران به دلایل فراوان از اهمیت خاصی برخوردار بوده و به‌ویژه به دلیل محدودیت‌های طبیعی و شرایط خاص اقلیمی کشور از یکسو و اهمیت روزافزون بین‌المللی منابع آب از سوی دیگر در مطالعات پیش­رو توجه خاصی را می‌طلبد.
مطالعات پیرامون منابع آبی می ­تواند شامل تعیین شرایط هیدرولوژیکی، اقلیمی، آبدهی، وسعت حوزه آبریز، بررسی امکانات بهره‌برداری مستقیم و غیرمستقیم از منابع و نهایتاً بررسی وضعیت آلودگی و ویژگی‌های منابع آلاینده آن‌ها باشد.
رودخانه کارون با طی مسیری حدود هزار کیلومتر از مهم‌ترین منابع آب‌های جاری استان و کشور بوده و در محدوده استانی و ملی دارای اهمیت بسزایی است و هرچند با بهره گرفتن از آب این رودخانه و احداث تأسیسات برق‌آبی، نیازهای بسیاری از صنایع و مراکز شهری و کشاورزی استان و کشور ازنظر تأمین آب و انرژی برطرف می­گردد، اما به دلیل ورود مازاد آب کشاورزی و پساب‌های اکثر صنایع مهم فلزی، شیمیایی، نفت، غذایی، سلولزی، نیروگاه‌ها و فاضلاب‌های شهرهای مسیر، در رودخانه آلودگی‌های متعددی بروز کرده و هزینه‌های تصفیه و بهسازی آب رودخانه جهت مصارف گوناگون به‌صورت روزافزون افزایش یافته و تبعات منفی ناشی از این آلودگی­ها بر سلامت مردم منطقه رو به فزونی است. نظر به جایگاه ویژه­ای که مسئولین مملکتی در سیاست‌های توسعه کلان اقتصادی اجتماعی کشور برای رودخانه کارون ازجمله تأمین آب مصرفی صنایع، شهرها و طرح‌های تولید کشاورزی مهم از قبیل طرح توسعه نیشکر و صنایع جانبی در نظر گرفته­اند، انجام مطالعات پیرامون شرایط زیست‌محیطی موجود رودخانه کارون و بررسی عوامل اصلی ایجاد آلودگی مخصوصاً نیروگاه حرارتی رامین در این رودخانه و پیش‌بینی روند تغییرات کیفی رودخانه فوق امری است که اهمیت آن ضروری است.

• در سال ۱۳۹۰ پایان‌نامه‌ای با موضوع تحلیل ترمودینامیکی کوپلینگ آب‌شیرین‌کن چندمرحله‌ای تبخیری با واحدهای گازی نیروگاه خلیج‌فارس جهت برآورد میزان تولید آب شیرین توسط آقایان سید احسان شکیب , مجید عمید پور , علیرضا اسماعیلی و سید رضا حسینی صورت گرفت که به نتایج زیر رسیدند .

بهبود راندمان سیستم‌های حرارتی و بازیافت حرارت در سال‌های اخیر توجه محققان زیادی را به خود جلب کرده است. سیکل‌های نیروگاهی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین منابع تأمین انرژی، در فرایند تبدیل انرژی شیمیایی به الکتریکی مقدار قابل‌توجهی از انرژی را تلف می­ کنند. در این پژوهش با توجه به اینکه نیروگاه‌های حرارتی واقع در جنوب کشور به خاطر شرایط جغرافیایی دسترسی کافی به آب‌شور دارند با بهره گرفتن از آب‌شیرین‌کن چندمرحله‌ای تبخیری اقدام به بازیافت حرارت از سیکل توربین گاز نیروگاه خلیج‌فارس شده است. مطالعات برای واحد شماره ۱ این نیروگاه انجام‌گرفته است. پس از انجام مدل‌سازی و شبیه‌سازی نرم‌افزاری سیستم تولید آب شیرین، میزان تولید آب شیرین برآورد شده است. در این برآورد تأثیر پرامترهایی نظیر دمای هوا، شوری آب و فشار بخار محرک آب‌شیرین‌کن که می‌بایست توسط یک دیگ بخار بازیاب تأمین شود موردبررسی قرارگرفته است. نتایج نشان داد که با افزایش دمای هوا از مقدار ۶ تا ۴۶ درجه سانتی‌گراد، تولید آب شیرین در آب‌شیرین‌کن‌های شش مرحله از حدود ۶۲۰۰۰ مترمکعب در روز به ۵۳۰۰۰ مترمکعب در روز و برای آب‌شیرین‌کن‌های هشت مرحله از حدود۸۰۰۰۰ مترمکعب در روز به ۷۰۰۰۰ مترمکعب در روز کاهش خواهد یافت. همچنین مشخص گردید که تغییرات دمای آب شور بر میزان تولید آب شیرین تأثیر ندارد چراکه دمای آب شور خروجی از چگالنده ثابت بوده و تغییر نمی­کند و درواقع کاهش یا افزایش دمای آب شور بر دبی آب خنک‌کن موردنیاز در چگالنده تأثیر دارد. فشار بخار محرک آب‌شیرین‌کن نیز تأثیر بسزایی بر تولید آب شیرین دارد چنانکه با افزایش فشار بخار به دلیل کم شدن دبی بخار تولیدی از میزان تولید آب شیرین نیز کاسته می­ شود.
فصل سوم
مواد و روش‌ها
۳-۱- مقدمه
جهت اطمینان از حفظ محیط زیست و رعایت اهداف توسعه پایدار، روش علمی و ابزار مدیریتی جدیدی به نام ارزیابی اثرات زیست محیطی ابداع گردیده است که در حقیقت ابزاری برای اطمینان از اجرای مناسب و صحیح پروژه های صنعتی می­باشد و می­توان آن را روشی جهت تعیین و پیش بینی اثرات زیست محیطی یک پروژه بر مجموعه محیط زیست دانست. یکی از پدیده­هایی که با فعالیت­های صنعتی انسان در ارتباط است و می ­تواند سبب ایجاد تغییرات زیست محیطی در محیط­های آبی گردد تخلیه پساب حاصل از خنک­کننده­ های صنایع مختلف از جمله نیروگاه های اتمی در ساحل دریا است.
در طی دهه­های اخیر همزمان با رشد جمعیت و نیاز روز افزون بشر به انرژی برق و نیاز به احداث نیروگاه­های برق در جهان و همچنین به دلیل نیاز بشر به منابع آب و محدودیت منابع آب توجه به آلودگی حرارتی رشد چشمگیری داشته است. در همین راستا بشر به روش­های مختلف به بررسی پدیده آلودگی حرارتی ناشی از پساب نیروگاه­ها پرداخته است.
۳-۲- روش­های بررسی یک پدیده اقیانوسی