تاریخ جهانگشای، نثری منشیانه دارد و از مراجع معتبر تاریخ مغول است و مطالبی در آن آمده که در منابع دیگر به دست نمیآید.مورخانی چون وصاف الحضره، خواجه رشیدالدین فضلالله، ابنالعبری، ابن الطقطقی ، شهابالدین احمدبن یحیی کاتب دمشقی، حمدالله مستوفی و خواندمیر و میرخواند مطالبی از او نقل و اقتباس کردهاند.
این اثر را نخستینبار علامه «محمد قزوینی» تصحیح و در سه جلد، بین سالهای ۱۳۲۹ تا ۱۳۵۵ هجری قمری (۱۹۱۱ تا ۱۹۳۷ میلادی) در لیدن هلند به چاپ رساند و در ایران نیز این کتاب بارها از طرف انتشارات کلاله خاور (۱۳۳۷)، مجلس (۱۳۵۲)، بامداد (۱۳۶۲)، امیرکبیر (۱۳۶۲)، بامداد و ارغوان (۱۳۶۷)، دنیای کتاب (۱۳۷۵)، انتشارات امیرکبیر (۱۳۷۸)، انتشارات دستان (چاپ سوم ۱۳۸۸) چاپ و منتشر شده است.
دربارهی تاریخ بیهقی،تحقیقات زیادی نگارش یافته،که به طور اختصار میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
الف) حسنک وزیر از تاریخ بیهقی، به کوشش زهرا خانلری (کیا) – دیبای خسروانی (گزیدهی تاریخ بیهقی)، گزینش و گزارش محمد جعفر یاحقی، مهدی سیدی- در پیرامون تاریخ بیهقی شامل مجموعه اسناد و تاریخ غزنویان و آثار گمشدهای ابوالفضل بیهقی، سعید نفیسی- تاریخ بیهقی، تصحیح علیاکبر فیاض- تاریخ بیهقی، تصحیح و حواشی سعید نفیسی ، انواع فعل در تاریخ بیهقی از مریم السادات رنجبر و…
ب) مقالاتی که در باره بیهقی وتاریخش نوشته شده عبارتند از:جلوه های هنری و بلاغی در تاریخ بیهقی نوشته ی پروین گلی زاده – تحقیق در ساختمان فعل زبان فارسی در دوره رشد وتکوین زبان بر اساس کتاب تاریخ بیهقی ، پایان نامه دوره کارشناسی ارشد- تحول معنایی در واژه های تاریخ بیهقی دکتر قاسم صحرایی، پایان نامه کارشناسی ارشد-کتابی تاریخی به فارسی درباره دوره پادشاهی مسعود غزنوی و مختصری در تاریخ خوارزم ، تألیف ابوالفضل محمدبن حسین بیهقی است . این کتاب بخشی است از کتاب مفصّلی که به نام های جامع التواریخ ، جامع فی تاریخ سبکتگین ابوالفضل بیهقی ، تاریخ آل محمود یا تاریخ آل سبکتگین شناخته می شود(نفیسی ، ج ۱، ص ۵ ۲۸۲).
از تاریخ بیهقی نسخه های خطی فراوانی در کتابخانه های ایران و دیگر کشورهای جهان به جا مانده است که نشان می دهد در چند قرن اخیر بسیار مورد توجه و پسند مردم بوده و آوازه ای درخور داشته است.
(بیهقی: ۵۱۶).
تاریخ بیهقی موجود نخستین بار در ۱۸۶۲ در کلکته به تصحیح مورلی و به اهتمام ناسولیز چاپ شد. در ۱۳۰۵ـ ۱۳۰۷ با تصحیحات و حواشی سیداحمد ادیب پیشاوری در تهران چاپ سنگی شد. طی سال های ۱۳۱۹و ۱۳۲۶ و ۱۳۳۲ش با تصحیحات و تعلیقات مفصّل سعید نفیسی درسه مجلد با عنوان تاریخ مسعودی و در ۱۳۲۴ ش به تصحیح علی اکبر فیاض با تعلیقات و فهرست ها درتهران و در ۱۳۵۰ش به تصحیح فیاض درمشهد انتشار یافت.خلیل خطیب رهبر این کتاب را همراه با معانی واژه ها و شرح جمله های دشوار و برخی نکته های دستوری و ادبی در ۱۳۶۸ ش در تهران به چاپ رساند.
۱-۵- اهداف تحقیق
الف- اهداف اصلی
به اعتقاد زبان شناسان زبان در حال تغییر وتحول است و زبان ثابت نیست و این تغییر زبان در اسم و فعل وحرف باعث گردیده که ما امروز در فهم بعضی از متون تاریخی دچار مشکل شویم .یکی از متون متکلّف وتاریخی زبان فارسی تاریخ جهانگشای جوینی وتاریخ بیهقی است در این پایان نامه سعی شده انواع فعل و تحولات معنایی آنها بررسی گردد.بررسی افعال به فهم متن کتاب کمک شایانی می نماید.
پژوهش درباره ساختمان افعال در زبان فارسی وتغییر وتحول واجی وهم چنین تغییر معنایی دربعضی از افعال درطول تاریخ درشعر و نثرفارسی از ابتدا تا زمان مورد بحث ما و همچنین معّرفی چهره ی عطاملک جوینی و ابوالفضل بیهقی برای نسل امروز و بررسی عظمت کار نویسنده در کتاب ارزشمند تاریخ جهان گشای جوینی و تاریخ ابوالقفضل بیهقی.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
ب- اهداف فرعی
۱-بررسی ویژگی های سبکی با رویکرد انواع فعل ازنظر زمان ماضی،مضارع، مستقبل درکتاب تاریخ جهانگشا و تاریخ بیهقی
۲- بررسی افعال از نظر ساختمان ، ساده ، مرکب وپیشوندی .
۳-آشنایی خوانندگان وادب دوستان با زندگی نامه و سبک نویسندگی عطاملک
۴-آشنایی با موضوع ومحتوای کتاب تاریخ جهان گشا
۵- آشنایی با اندیشه وافکار نویسنده وسبک نویسندگی عطاملک.
۶-آشنایی خوانندگان وادب دوستان با زندگی نامه و سبک نویسندگی بیهقی
۷-آشنایی با موضوع ومحتوای کتاب تاریخ بیهقی
۸- آشنایی با اندیشه وافکار نویسنده وسبک نویسندگی بیهقی.
ج- اهداف عملی
مهم ترین هدف پژوهش استفاده فرهنگستان از واژه ها وافعال تاریخ جهانگشا به جای واژه های بیگانه وازاین تحقیق می توان درشناخت شخصیّت علمی وادبی عطاملک جوینی وابوالفضل بیهقی و سبک تاریخ نویسی و ویژگی های سبک دوره و برخی از مسائل اجتماعی، سیاسی، اخلاقی و مذهبی دوره مورد بحث بهره گرفت.
همچنین دانشجویان و دبیران محترم ادبیّات فارسی و شاعران و صاحبان ذوق که در زمینه مسائل تاریخی قرن پنجم وهفتم، مطالعه ای دارند با بهره گیری از موضوعات ومطالب نوشته شده می توانند بر دانش و معلومات خود افزوده و با ویژگی های سبک نویسندگی بیهقی و عطاملک آشنا شوند
۱-۶- اهمیّت و ضرورت تحقیق
تاریخ سند معتبری از رویدادها وحوادث است که از گذشتگان به ما ارث رسیده است و نوشته های
یک نویسنده بیانگر اندیشهی اوست و هر اندیشهای در عرصهی بیکران ادب فارسی، گران قدر و حایز
اهمّیت است ؛ از این رو آشنایی با کتب تاریخی گذشته و مطالعه و معّرفی آن به جامعهی ادب دوست ضروری است
لذا برداشتن گامی درجهت معّرفی و بررسی یک گوشه از افکار و اندیشه های این دو نویسنده بزرگ و شناساندن کتاب تاریخشان به دیگران ،اهمیت این تحقیق را نشان میدهد. امید آن که دیگران هم در این راه بکوشند و به نتایج دقیق تر وبهتری نایل گردند.
۱-۷- روش تحقیق
نوع تحقیق، توسعه ای ونظری وروش آن کتابخانه ای است که همانند تحقیقات رشته های علوم انسانی ، بر پایه ی استشهاد وتعلیل، توصیف و تجزیه و تحلیل عقلانی ومنطقی و با بهره گرفتن از مطالعات کتابخانه ای صورت می گیرد. ابتدا یک دور کتاب تاریخ جهانگشا وتاریخ بیهقی را مطالعه نموده، سپس به شرح هایی که در این زمینه توسط بزرگان نوشته شده، به بررسی متون و شناخت معنی و مفهوم متن پرداخته است سپس کتاب های دستور زبان فارسی مخصوصاً دستور زبان پنج استاد و دستور دکتر خیام پور وسبک شناسی بهار و تاریخ زبان فارسی دکتر خانلری راخوانده ومجدداً به تاریخ جهانگشا وتاریخ بیهقی مراجعه کرده وافعال را فیش برداری نموده .سعی نموده افعال را همراه با شاهد مثال ازخود تاریخ جهانگشا وتاریخ بیهقی یادداشت نماید سپس به تغییر وتحول تاریخی افعال پرداخته وفیش ها را براساس انواع فعل از نظرزمان وسپس تقسیم جزیی انواع هر فعل دسته بندی نموده است.
نگارنده سعی کرده است تا با مطالعه دقیق و هدفمند دو کتاب تاریخ با بهره گیری از منابع کتابخانه های متعدد این مجموعه را بعد از یادداشت برداری ونقد وبررسی مطالب جمع آوری شده فراهم آورد.
۱- ۸- اصلی ترین نتایج تحقیق
صرف نظر از نتیجه های جزیی تحقیق، نگارنده به این نتیجه کلّی رسیده است که کاربرد فعل در تاریخ جهانگشا وتاریخ بیهقی متنّوع بوده وافعال در طول تاریخ تحوّلی شگرف در آن ها رخ داده است به گونه ای که امروز بعضی از افعال این دو کتاب متروک شده اند و یا بعضی افعال همچنان ثابت باقی مانده اند و در زبان وگفتار امروز کاربرد دارند.
فصل دوم
بخش یکم – پیشینه تحقیق و تعاریف
۲-۱-۱-پیشینه ی تحقیق
دستور زبان یکی از سه شعبه ی مهم زبان شناسی است ومانند زبان وزبان شناسی دارای تعریف های متعددی است. نویسندگان دستورهای کهن آن را «فنّ درست گفتن ودرست نوشتن وتعلیم زبان» می خوانند.
پیروان زبان شناسی تبدیلی – تولیدی آن را« توصیف بالقوه ی زبان درتولید و فهم جمله های بی شمار»می دانند.
می توان گفت دستور بحثی است از زبان شناسی که در باره ی ساخت آوائی وصرفی ونحوی ومعنائی زبان بحث می کند از دستور وزبان شناسی می توان در فرا گرفتن زبان نیز بهره گرفت.
(فرشید ورد ،۱۳۸۲: ۳۰)
برخی مانند پیروان زبان شناسی تولیدی- تبدیلی ، دستور زبان را شامل آوا شناسی ونحو ومعنی شناسی می دانند.(مشکوه الدّینی،۱۳۶۴: ۸)
اینان صرف وسازه شناسی را بخشی از ساخت آوایی زبان می شمارند.(همان: ۱۳۸)
اما حق این است که به شیوه ی پیشینیان وزبان شناسان دیگر ، صرف را از آوا شناسی جدا سازیم ومعنی شناسی را هم در دستور زبان به اختصار مورد بحث قرار دهیم ودستور را به چهار بخش تقسیم کنیم. دو بخش اصلی شامل صرف ونحو ودو بخش الحاقی مشتمل بر آوا شناسی ومعنی شناسی.
آموختن دستور هر زبان آگاهی علمی به آن زبان است این آگاهی منشا بسیاری از عملکردهای درست زبانی است عمل کردهایی از قبیل استفاده ی مناسب و منطقی از زبان به عنوان ابزار سازمان دهنده ی فکر وذهن آموزش درست زبان های بیگانه و توفیق در برقراری ارتباط گفتاری ونوشتاری مسلماً آن که زبان را بهتر می شناسد بهتر می تواند از آن استفاده کند (کامیار : ۲-۱)
در باره ی دستور دو نوع مبالغه می شود یکی از طرف افرادی که آن را علمی بیهوده وبی فایده می دانند ودیگر به وسیله کسانی که آن را فن درست گفتن و درست نوشتن و پایه ی زبان آموزی و درست نویسی می پندارند .
۲-۱-۲- شاخه های دستور زبان
دستور زبان خود اقسامی دارد و به شعبههایی تقسیم میشود، مانند:
[سه شنبه 1401-04-14] [ 04:19:00 ب.ظ ]
|