نهشته­های میو – پلیوسن با ضخامتی بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ متر و با لیتولوژی کنگلومرا،
ماسه­سنگ و مارن به طور ناهمساز، آهک­ها و مارن­های الیگومیوسن را در محدوده­های شمال و شمال شرقی حوضه می­پوشانند که دارای وسعتی معادل ۱۶ کیلومتر مربع می­باشند و عمدتأ در شمال میمه برونزد دارند. گسترش رسوبات میو – پلیوسن در محدوده جنوب و جنوب شرقی حوضه و محدوده لنجانات، اسفنداران، ایزدخواست و قمشه قابل ملاحظه است. این رسوبات عمدتأ شامل کنگلومرا، ماسه­سنگ و مارن می­باشند. نهشته­های دوران چهارم را تراورتن­ها، پادگانه­های آبرفتی قدیم و جوان، مخروط­افکنه­ها، دشت­های آبرفتی، کفه­های نمکی، تپه­های ماسه­ای و آبرفت­های رودخانه­ای جوان تشکیل می­ دهند. این رسوبات بخش عمده حوضه را تشکیل داده و عمده­ترین منابع آب زیرزمینی در آنها جای دارند.
شکل۴-۲ نقشه زمین­ شناسی محدوده مورد مطالعه را نشان می­دهد. همان­گونه که در نقشه مشخص است از دیدگاه سنگ­شناسی، محدوده مورد مطالعه به چند بخش تقسیم می‌شود(برگه زمین­ شناسی ۱:۲۵۰۰۰۰ اصفهان):
۱- بخش کوچکی از شمال شرق منطقه از واحدهای سنگی آهکی و دولومیتی به سن الیگوسن تا ترشیری تشکیل شده است و از نظر موقعیت جغرافیایی این مجموعه در شهرستان برخوار قرار دارد.
۲- شرقی­ترین بخش منطقه را مارنهای ژیپس‌دار به سن میوسن تشکیل می‌دهند. این مجموعه در شهرستانهای برخوار و اصفهان قرار دارد.
۳- بیشتر محدوده مورد مطالعه را نهشته‌های رسوبی رودخانه‌ای قدیمی و کواترنری و عهد حاضر تشکیل می­دهد. این نهشته‌های رسوبی در بخشهای شرقی و شمالی نسبت به بخشهای غربی و جنوبی رخنمون بیشتری دارند. از نظر موقعیت جغرافیایی این مجموعه در شهرستانهای برخوار، اصفهان، شاهین شهر و میمه قرار دارد.
۴- بخش مرکزی منطقه از شیل‌های آمونیت‌دار با میان لایه‌هایی از کنگلومرا، ماسه­سنگ و کمی آهک به سن ژوراسیک و کنگلومرا و ماسه­سنگ قرمز رنگ، سنگ­آهک خاکستری فسیل‌دار، مارنهای آرژیلیتی، شیل سیاه با میان لایه آهک به سن کرتاسه تشکیل شده است. این مجموعه در شهرستانهای اصفهان و فلاورجان رخنمون دارد.
۵- جنوب منطقه شامل دولومیت ماسه‌ای، سنگ­آهکهای اوربیتولین‌دار و شیلهای آهکی فسیل‌دار به سن کرتاسه است. در جنوب غرب منطقه نیز گرانودیوریت شاه‌کوه به سن ژوراسیک بالایی در بخش کوهستانی، و پارک ملی کلاه قاضی رخنمون دارد. از نظر موقعیت جغرافیایی این مجموعه در شهرستانهای اصفهان و مبارکه، و بخش کوچکی از شمال شهرستان شهرضا قرار دارد.
۶- شمال غرب محدوده مطالعاتی، بیشتر از شیل خاکستری به سن تریاس و سنگ آهک خاکستری به سن کرتاسه تشکیل شده است. از نظر موقعیت جغرافیایی این مجموعه در شهرستان خمینی­شهر و نجف­آباد بیشترین رخنمون را دارد.
جنوب غرب منطقه نیز از ماسه‌سنگ و کنگلومرای قرمز-رنگ، سنگ­آهک خاکستری رنگ فسیل‌دار و سنگ آهک اوربیتولین‌دار مارنی به سن کرتاسه تشکیل شده است. از نظر موقعیت جغرافیایی این مجموعه در شهرستانهای لنجان، مبارکه و بخشی از شهرستان تیران و کرون قرار دارد.
شکل۲-۴ نقشه زمین­ شناسی شعاع ۵۰ کیلومتری اصفهان
فصل سوم
بررسی زمین­شیمی فلزات سنگین در نمونه­های غبار خیابان

مقدمه
از جمله نگرانی­های زیست محیطی که امروزه در کانون توجه سازمان­های زیست محیطی و بهداشتی قرار گرفته، آلودگی­های ناشی از فلزات سنگین است. فلزات سنگین(Heavy metals) زیرمجموعه‌ای از عناصر موجود در جدول تناوبی هستند، که اغلب ویژگی‌های فلزی دارند. این دسته از عناصر شامل فلزات واسطه، شبه فلزات، لانتانیدها و اکتیندها می‌باشند. تعاریف مختلفی بر اساس چگالی، عدد اتمی، عدد جرمی، ویژگی‌های شیمیایی و سمناکی برای این دسته از عناصر ارائه شده است. نام فلزات سنگین اولین بار توسط IUPAC به این عناصر اطلاق گردید اما از آنجا که این اصطلاح تعاریف مختلفی را شامل می‌شود، اصطلاح دیگری به نام فلزات سمی(Toxic metals)، امروزه بیشتر کاربرد دارد. برخی عناصر سنگین از عناصر ریزمغذی ضروری (Fe,Co,Cu,Zn,As,Se,Mo,Mn,Cr) هستند و کمبود یا مصرف بیش از حد آنها منجر به مسمومیت موجودات زنده می‌شود. گروه دیگر، عناصر غیرضروری (Cd,Hg,Pb) هستند که عدم مصرف آنها برای موجود زنده مشکل­ساز نیست اما مصرف،‌ عدم دفع و زیست­انباشت آنها منجر به مسمومیت می‌شود. فلزات نقش حیاتی و ارزشمندی در توسعه صنعت و پیشرفت فن‌آوری دارند. بیشتر این فلزات پس از مصرف، تخریب نشده و در محیط زیست متمرکز می‌شوند، و اگر یک تعادل مناسب بین فلزات در محیط و سلامت موجودات و انسان ایجاد نشود، تعادل در بوم‌سامانه از بین رفته و مشکلات متعددی را به همراه خواهد داشت. عناصر As,Cd,Cr,Pb و Hgبه دلیل ویژگی­های سرطان‌زایی و دیگر مشکلات سلامتی و بهداشتی، بیش از سایر فلزات سنگین در سال­های اخیر مورد توجه قرار گرفته‌اند. دلیل اهمیت بیشتر این عناصر را می‌توان به فجایع بزرگ انسانی مانند آنچه که در میناماتای ژاپن (Hg)، بنگال غربی و بنگلادش (As) و بیماری ایتایی ایتایی (Cd) در ژاپن اتفاق افتاد و یا انواع بیماریهای عصبی و کُندذهنی کودکان (Pb) نسبت داد. علاوه بر منابع طبیعی، کاربرد این عناصر در صنعت، معدن و کشاورزی منجر به تشدید غلظت این عناصر در بوم‌سامانه‌های مختلف شده و در صورت عدم کنترل، تصفیه و جداسازی این عناصر،‌ بوم‌سامانه با مشکلات متعددی مواجه خواهد شد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۳-۲- اهمیت نمونه­برداری
نمونه­برداری یکی از مراحل مهم هر پژوهش زیست­زمین­شیمیایی است. در صورتی که نمونه­برداری طبق اصول و ضوابط انجام گیرد، کمک شایانی به تحلیل نتایج تجزیه آزمایشگاهی می­ کند، و نتایج حاصل، می ­تواند نمایانگر ویژگی­های محیط باشد. نمونه‌برداری همراه با اشتباه و خطا، نتایجی اشتباه را به­دست می­دهد و این مسئله اهمیت نمونه­برداری صحیح را گوشزد می‌کند. قبل از انجام نمونه­برداری، باید با در نظر گرفتن هدفی که پژوهشگر در پی کسب آن است، شبکه نمونه­برداری مناسب انتخاب شود. بازدید مقدماتی از منطقه می ­تواند اطلاعات اولیه از وضعیت منطقه و درجه سهولت نمونه­برداری در بخش­های مختلف چارگوش انتخابی را فراهم آورد.
به طور کلی در هر راهبرد نمونه­برداری دست کم پنج اصل زیر باید رعایت شود(US EPA, 1991):
– اهداف نمونه­برداری
– روش نمونه­برداری(تصادفی یا سامانمند)
– انتخاب نقاط نمونه­برداری
– تعداد نمونه­ها، و پارامترهای مورد ارزیابی
– روش آماده ­سازی نمونه­ها.
با توجه به هدف این پژوهش، که بررسی غلظت فلزات سنگین در غبار خیابان کلان­شهر اصفهان می­باشد، آماده ­سازی ونمونه­برداری از غبار خیابان در محدوده ۵۰ کیلومتری این کلان­شهر به صورت زیر انجام پذیرفت:

نمونه‌برداری
محدوده مورد مطالعه از نظر مسیرهای حمل و نقل به دو دسته جاده‌های بین­شهری، و خیابان­های درون­شهری تقسیم می‌شود. در مجموع تعداد ۲۴ نمونه از جاده‌های اصلی برون شهری و درون شهری، با توجه به طول جاده و میزان حمل و نقل جاده‌ای، و همچنین خیابان­ها و میدان‌های اصلی درون شهری اصفهان انتخاب شد. همچنین ۲ نمونه از ذوب آهن اصفهان و ۱ نمونه از محدوده معدن سرب و روی باما به عنوان نماینده صنایع و معادن محدوده مطالعاتی برداشته شد. جدول۳-۱ و شکل ۳-۱ موقعیت نقاط نمونه­برداری از غبار خیابان محدوده مطالعاتی را نشان می­دهد.
نمونه­برداری غبار خیابان به دلیل تردد خودروها در روز امکان­ پذیر نبود. بنابراین نمونه­برداری از غبار خیابان در نیمه­های­ شب انجام شد. نمونه­ها با بهره گرفتن از خاک­انداز پلاستیکی، و بُرس پلاستیکی بی­رنگ از کنار جاده، خیابان و میدان­ها برداشته شد(بین ۱۰۰ تا ۵۰۰ گرم نمونه). بعد از هر نمونه­برداری، برس کاملاً تمیز ،و با استون شسته شد. سپس نمونه­ها به کیسه­های ضخیم زیپدار انتقال داده شد، و پس از کدگذاری، در محیط خشک و خنک نگهداری شدند. نمونه­های برداشت شده برای آماده ­سازی به آزمایشگاه مکانیک خاک بخش علوم زمین دانشگاه شیراز منتقل شدند. در آزمایشگاه ابتدا قطعات چوب و فلز، برگ درختان، ته­سیگار، شیشه و سایر اضافات از نمونه­ها جدا، و نمونه­ها از غربال ۶۳ میکرون عبور داده شدند. سپس نمونه­ها به قوطی­های مخصوص پلاستیکی و بی­رنگ ۲۰ میلی­لیتری منتقل، کدگذاری و برای تجزیه عنصری طیف­سنجی جرمی توسط پلاسمای جفتیده القایی(ICP-MS)به آزمایشگاه اکمه کانادا فرستاده شد.
شکل۳-۱- نقشه ایستگاه‌های نمونه‌برداری از غبار خیابان در محدوده مطالعاتی.
شکل۳-۲-نمونه­برداری از غبار خیابان(فلزات سنگین)شکل۳-۳-نمونه برداری از غبار خیابان(فلزات سنگین)
شکل ۳-۴- کدگذاری نمونه­های جمع­آوری شده
جدول۳-۱- نام و مختصات محل نمونه‌برداری غبار خیابان.

ردیف
کدنمونه
X
Y
نوع نمونه
نام ایستگاه
۱

R1

۵۶۷۹۰۰٫۰۰

۳۶۱۷۹۳۴٫۰۰

غبار خیابان

بزرگراه چمران