سبک های پاسخ

برای درک کامل مفهوم ابراز وجود کافی است تمایز بین سبک های پاسخ دهی را از سایر روش های پاسخ دادن را بررسی کنیم.در اینجا سه سبک ارتباطی یعنی سبک غیر ابراز مندانه،سبک ابراز مندانه و پرخاشگرانه را از نظر می گذرانیم.

سبک غیر ابراز مندانه

پاسخ های غیر ابراز مندانه شامل بیان خود به صورت رفتارهای خود فراموشی و پوزش خواهانه می‌باشند که در این صورت افکار،احساسات و حقوق فردی می‌تواند به راحتی نادیده گرفته شود(هارجی و دیکسون،۲۰۰۰)،افراد دارای این سبک ارتباطی،تمایل دارند که از تعارض در همه شرایط جلوگیری کنند. این افراد نگرانی ها،را درونی می‌کنند تا خود را به خطر بیندازند.اعتقاد زیربنایی این افراد آن است که نیاز های افراد دیگر،مهم تر از نیاز های خودشان می‌باشند و اگر افراد نیاز های خودش را بر آورده کند،دیگران او را طرد خواهند کرد.

در این سبک ارتباطی افراد معمولا دچار حالات زیر می‌شوند:

-تردید ها و طفره رفتن ها

-موافقت با عقاید دیگران بدون توجه به احساسات شخصی

-بیان نکردن عقاید خود

-فقدان اعتماد به نفس

-ارزش های دیگران را مهم تر از ارزش های خود در نظر گرفتن(هارجی و دیکسون،۲۰۰۰).

سبک پرخاشگرانه

در پاسخ های پرخاشگرانه،ظاهراً هیچ نوع احساس همدردی و درک افراد دیگر در آن موقعیت وجود ندارد.گرچه در اولین نظر ممکن است مشهود نباشد،ولی فرد پرخاشگر عزت نفس پایینی دارد.چنین فردی نمی تواند به دیگران اهمیت و یا فرصت دهد.(ریس^[۹۴] و گراهام^[۹۵]،۱۹۹۱؛نقل از ساندرز،۲۰۰۰).

پاسخ های پرخاشگرانه به صورت استفاده از درخواست ها،دستور های رک و بی پرده،تهدیدها،استهزاء یا بد رفتاری با دیگران،حقوق افراد دیگر را نقض می‌کند(هارجی و دیکسون،۲۰۰۰).این افراد از تهدید و کنترل در بر آوردن نیاز هایشان استفاده می‌کنند و با سایرین به صورت بی ادبانه و صدمه زننده ارتباط برقرار می‌کنند.اعتقاد زیربنایی این افراد آن است که قدرت و کنترل تنها راهی است که نیاز هایشان را از آن طریق می‌توانند بر آورده کنند.

لحن این افراد خشم آلود است و رفتاری خصمانه دارند،این افراد فرصت ها را فقط برای رشد خود و با نادیده گرفتن دیگران به کار می گیرند،نسبت به انتقاد بی نهایت حساس هستند و مستعد به احساس طرد

شدگی می‌باشند،آن ها تلاش می‌کنند تا حرف آخر را برای هر موضوعی داشته باشند،اغلب اغتشاش و نزاع ایجاد می‌کنند بدون آنکه ردپایی از خود به جای بگذارند.

ویژگی های افراد دارای این سبک ارتباطی بدین شرح می‌باشد:

-صحبت با صدای بلند و خشن

-خصمانه نگاه کردن به دیگران

-صحبت در رابطه با اتفاقات گذشته به صورت ملامت کننده و تحقیر آمیز

-بیان تند و خود خواهانه احساسات و عقاید در یک الگوی تعصبی

-ارزش های خود را مهم تر از ارزش های دیگران قلمداد کردن

-صدمه زدن به دیگران برای اجتناب از صدمه شخصی(هارجی و دیکسون،۲۰۰۰).

اقامتی تفریحی رفتاری را به صورت نقاطی روی یک پیوستار در نظر گرفته اند.اا نمودار انواع سبک‌های پاسخ دهی.

رفتار پرخاشگرانه و غیر ابراز مندانه در دو طرف این پیوستار و ابراز وجود در نقطه میانی این پیوستار قرار دارد و معمولا مناسب ترین شکل رفتار”سبک ابرازمندانه “است.

افراد پرخاشگر تمایل دارند به صورت سرسختانه(سازش ناپذیر)،سلطه جویانه و فاقد خود کنترلی رفتار کنند.آن ها ممکن است دیگران را تهدید کنند و در آن ها ایجاد ترس کنند.

از طرف دیگر،افراد با سبک پاسخدهی غیر ابراز مندانه فاقد صراحت لهجه هستند و به راحتی دست نشانده کسی می‌شوند که آن ها را فریب داده است و در نتیجه به کرات احساس نارضایتی از زندگی شان می‌کنند و در دستیابی به هدف های شخصی شان شکست می خورند و کمتر به دیگران اعتماد می‌کنند(هارجی و دیکسون،۲۰۰۰،).

افراد با سبک ابراز مند تمایل دارند احساس کنترل بیشتری بر خود داشته باشند،از ارتباطشان با دیگران بیشتر راضی هستند و بیشتر از افراد دو سبک دیگر،به هدف های خود دست می‌یابند،در حضور جوامع فرد گرا احترام و اعتماد بیشتری نیز از سوی دیگران کسب می‌کنند(هارجی و دیکسون،۲۰۰۰).

لیز^[۹۶](۲۰۰۰،نقل از یار محمدی و همکاران،۱۳۸۳)پیوستار ابراز وجود-عدم ابراز وجود را به پیوستار وابسته-ناوابسته(متکی به دیگران-مستقل از دیگران)وصل کرد.بدین صورت چهار سبک رفتاری را ایجاد کرد،آنهایی که ابرازمند و وابسته هستند،اصطلاحا افرادی گروه مدار می‌شوند که فقط در زمان لازم از رفتار ابراز مندانه استفاده می‌کنند و در جایی که ارتباطات خوب و پسندیده ارزش بالایی داشته باشد،از این رفتار استفاده نمی کنند.از طرف دیگر،افراد ابرازمندی که ناوابسته هستند،ملاحضه ای در قبال روابط دوستانه ندارند و مهارت های ابراز وجود را برای کنترل دیگران استفاده می‌کنند.افراد با عدم ابراز وجود،که وابسته نیز هستند به صورت وظیفه مدار معرفی می‌شوند و دوست دارند با دیگران هماهنگ باشند و آنچه دیگران دوست دارند انجام دهند.آنهایی که هم عدم ابراز وجود دارند و هم نا وابسته اند،از تعاملات با دیگران کناره گیری می‌کنند(هارجی و دیکسون،۲۰۰۰).

ویژگی های رفتار ابراز وجود مندانه

رفتار ابراز مندانه،ویژگی هایی دارد و افراد دارای این خصوصیات،از مهارت‌های کلامی و غیر کلامی خاصی برخوردارند،این ویژگی ها عبارتند از:

۱-رد کردن تقاضا های غیرمنطقی بدون اضطراب و ناراحتی

۲-بیان کردن برخی محدودیت های شخصی،نظیر پذیرفتن بی اطلاعی در برخی زمینه ها،آمادگی برای مورد تأیید قرار نگرفتن،پذیرفتن اینکه تقاضاهای فرد رد شود یا پاسخ نه بشنود،

۳-آغازشگری در تعامل های اجتماعی و شروع به صحبت کردن با غریبه ها،

۴-بیان احساسات مثبت،پذیرش تمجید نسبت به خود،احساس راحتی در ارتباط با غیرهمجنس،

۵-انتقاد،رفتار مخالفت جویانه،پافشاری بر عقیده،اعتراض کردن

۶-پذیرش تفاوت با دیگران،درخواست کردن تغییر رفتار از دیگران،مقاومت در مقابل تحمیل ارزش‌ها

۷-ارائه نظر منفی،توانایی در جواب گفتن”نه”در صورت نیاز

۸-پذیرفتن مسئولیت تصمیمات فعالیت های خود و بالاخره

۹-کمک به حل مشکلات اجتماعی خاص و جلوگیری از طرد شدن از اجتماع(جونز،۲۰۰۰).

مؤلفه‌ های ابراز وجود

ابراز وجود از دو مؤلفه‌ اصلی که شامل:مؤلفه‌ های رفتاری آشکار،ابراز وجود و مؤلفه‌ های رفتاری پنهان ابراز وجود است،تشکیل شده است که به قرار زیر است.

مؤلفه‌ های رفتار آشکار ابراز وجود

-محتوا: رفتار کلامی که ابراز وجود را شامل می شود،یا آن چیزی که فرد به دیگران می‌گوید.

مؤلفه‌ های فرا زبانی:ویژگی های صوتی رفتار کلامی،یا چگونگی صدای فرد ابرازمند(هارجی و همکاران۲۰۰۰).