می­توانند وجود استعداد را تشخیص دهند. این شاخص ­ها پایه­ خوبی هستند برای اینکه بتوان افرادی که احتمال موفقیت شان در مرحله­ بعد بیشتر است را پیش بینی و انتخاب کرد. افراد اندکی هستند که در هر زمینه­ای مستعد باشند. اگر همه بچه­ها مستعد بودند آنگاه موفقیت معنی نداشت. در نهایت، استعداد امری خاص و دارای حیطه­ی خاصی است. این مشخصات، طبیعت پیچیده­ استعداد را نشان می­دهد و توضیح می­دهد که چرا هیچ اتفاق نظری (تئوری یا تمرینی خاص) راجع به استعدادیابی ورزشی وجود ندارد (ویلیامز و ریلی، ۲۰۰۰). پلتولا استعداد ورزشی را برخورداری از مهارت­ های ورزشی بالاتر از حد متوسط در مقایسه با سایر رقبای همان رده سنی و نیز ظرفیت موفقیت در یک سطح رقابتی بالاتر می­داند (پلتولا، ۱۹۹۲). انواع استعداد ورزشی می ­تواند یک بعدی و یا چند بعدی باشد. ورزشکار با استعداد می ­تواند فقط در یک رشته ورزشی و یا در چند رشته ورزشی توانایی­های ویژه داشته باشد (سعید ارشم و الهام رادنیا، مترجمین، ۱۳۸۵).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

• • استعدادیابی

استعدادیابی فرایندی است که در مورد کیفیت عملکرد افراد قضاوت می­ کند و به فرد فرصت بهترین بودن می­دهد، افراد با استعداد بر طبق عملکردشان انتخاب می­شوند تا در آینده، از بهترین­ها باشند (دیویدز^[۳۱]، لیز و برتویتس^[۳۲]، ۲۰۰۰). هر فردی مایل است تافعالیتی مناسب با علاقه و استعداد خود برگزیند. در شناسایی استعدادها توجه به این نکته که تفاوت­های افراد در استعداد نسبی است، اهمیت دارد و نمی­ توان به طور مطلق فردی را بااستعداد و فردی دیگر را بی استعداد معرفی کرد. از آنجا که استعدادها تا حدودی اختصاصی هستند، فردی ممکن است برای فعالیت خاصی مستعد و برای فعالیت دیگر کم استعداد باشد (فریده هادوی، ۱۳۷۸). پلتولا استعدادیابی را فرآیندی می­داند که طی آن خردسالان بر اساس معیارهایی که توسّط آزمون­های جامع به دست می­آیند به سمت ورزش­هایی که بیشترین احتمال موفقیت را در آنها دارند، هدایت می­شوند (پلتولا، ۱۹۹۲). این تعریف استعدادیابی را یک فرایند می­داند که طی آن اقدامات متعدّدی باید صورت پذیرد تا جامعیّت لازم را برای یافتن استعدادهای ورزشی و پرورش آنها داشته باشد. این معیارها ظرفیت آینده و ورزشی فرد را با توجّه به سطح فعلی او، تا حدودی مورد پیشگویی قرار می­ دهند (امیر تاش، ۱۳۸۱). در استعدادیابی می­توان سه روش گزینش^[۳۳]، جایگزینی^[۳۴]و طبقه بندی^[۳۵]را به کار برد. در گزینش، افراد، پذیرفته شده یا مردود اعلام می­شوند. در ابتدای مرحله استعدادیابی، تفکیک کودکان سالم از ناسالم و یا کودکانی که انگیزه قهرمان شدن را دارند از سایر کودکان به روش انجام می­گیرد. چنانچه گزینش به صورت یک روند پیوسته نیز انجام گیرد، مراحل اولیه آن را سرند کردن^[۳۶]می نامند. در مراحل میانی استعدادیابی، می­توان با بهره گرفتن از روش جایگزینی، افراد مناسب را با توجه به یک یا چند متغییر پیش بینی کننده و بر اساس یک حد نصاب مشخص، انتخاب نمود. در آخرین مراحل استعدادیابی با بهره گرفتن از دو یا چند ملاک، افراد بر اساس سطح تخصص شان در طبقاتی قرار می­گیرند که حداکثر کارایی را داشته باشد (فریده هادوی، ۱۳۷۸).
۱٫۱٫۲٫ تاریخچه استعدادیابی
در سال­های گذشته در اروپا و اکثر نقاط جهان، انتخاب ورزش برای نوجوانان بر اساس فشار و تشویق دوستان، والدین، معلمین، نوع تخصّص دبیر تربیت بدنی، فراهم بودن امکانات، سابقه در خانواده، مزایای اقتصادی–اجتماعی صورت می­گرفته است.
ریشه ­های استعدادیابی علمی به فرانسیس گالتون^[۳۷] (۱۸۶۹) می­رسد. این دانشمند، بحث رابطه بین وراثت و نبوغ و استعداد را در کتاب خود تحت عنوان ” نبوغ وراثتی ” گشود که سر منشأ تحقیقات بسیاری در این رابطه شد. ویلیام شلدون^[۳۸] (۱۹۴۰) ارتباط نزدیکتری را بین ورزش و وضعیت جسمانی افراد (ویژکی­های استعداد طبیعی) با طرح مبحث” تیپ شناسی ” خود برقرار کرد. این اقدام نیز راه ­هایی را برای تحقیقات بیشتر استعدادیابی باز کرد.
از دهه ۱۹۴۰ به بعد، محققین متعدّد دیگری به شناسایی استعدادهای درونی انسان از قبیل قدرت، نیرو و. . . پرداختند و طبقه بندی­های متعدّدی از آنها ارائه دادند. از بین آنها می­توان به کورتون^[۳۹]که از سال ۱۹۴۱ تا ۱۹۶۴ در این باره تحقیق نموده، لاتام^[۴۰] (۱۹۴۵) و فلایشمن^[۴۱] (۱۹۶۳) که ۱۱ مورد استعداد و آمادگی روان – حرکتی و ۹ مورد استعداد و آمادگی­های جسمانی را طبقه بندی کرد، اشاره نمود و آمادگی­های جسمانی راپایه و اساس استعدادهای روان–حرکتی معرفی کرد (امیر تاش، ۱۳۸۱). کرال^[۴۲] (۱۹۷۰) تفاوت­های فردی را در رشته­ های مختلف ورزشی مورد تأکید قرار داد و نویسندگان بعدی، وجود عوامل قابل اندازه گیری که استعداد افراد را در رشته­ های مختلف ورزشی نشان می­ دهند، تأکید کردند. با این دیدگاه، محققین برای یافتن پایه­ های علمی این عوامل تعیین کننده استعداد به تکاپو پرداختند. در این روش که از ” بالا به پایین “^[۴۳] نامیده شد، فرضیات و راه حل­ها از بالا و بر اساس شواهد علمی از بین علوم شناخته شده و نتیجه گیری از مجموع آنها برای شناخت افراد با استعداد از گروه کم استعداد تعیین می­شوند (کرال، ۱۹۷۰).
دیدگاه دیگر، روش از” پایین به بالا “^[۴۴] برای شناسایی استعدادهای ورزشی می­باشد (رنیه^[۴۵] و همکاران، ۱۹۸۲). در این روش، اطلاعات لازم توسط مصاحبه، پرسشنامه، تجربه، مدارک جمع آوری شده و اطلاعات عمومی ورزشکاران و مربیان نخبه حاصل می­ شود. پس از آن، میزان هر یک از این عوامل در افراد اندازه گیری می­ شود و بر مبنای شدت و ضعف آنها، افراد برای رشته­ های ورزشی انتخاب می­شوند (رنیه و همکاران، ۱۹۸۲).
پژوهش­های ” از بالا به پایین ” برای شناسایی استعدادهای ورزشی به بعد از جنگ جهانی اوّل می­رسد. در این تحقیقات دو گروه افراد با استعداد و بدون استعداد روی یک متغییر معیین مقایسه می­شدند تا اعتبار آن متغییر به عنوان عاملی برای استعداد ورزشی تعیین شود. از بین این پژوهشگران می­توان به کارتر^[۴۶] (۱۹۸۷)، کارون^[۴۷] (۱۹۷۵)، سینگر^[۴۸] (۱۹۸۰)، آستراند و رودآل^[۴۹] (۱۹۸۶) و از مهمتر آبرنی تی^[۵۰] (۱۹۸۷) اشاره کرد (امیر تاش، ۱۳۸۱).
روش­های علمی ” از بالا به پایین ” بنا را بر زمینه ­های روان شناسی، شخصیتی، فیزیولوژیکی، مهارت­ های حرکتی، سلامتی و جامعه شناسی قرار می­دهد. شروع تحقیقات علمی استعدادیابی روش ” از بالا به پایین ” عمدتاً در دهه ۱۹۸۰ می­باشد و از بین پژوهشگران این زمینه می­توان وال^[۵۱] (۱۹۸۶)، مارتنز^[۵۲] (۱۹۸۷) و سالملا و راسل^[۵۳] (۱۹۸۸) را نام برد.
جیم براون در سال ۲۰۰۲ در کتاب خود تحت عنوان ” استعداد ورزشی ” موضوع استعدادیابی را به صورت گسترده­تر بحث نموده و پرورش استعداد را نیز برای رشته­ های مختلف ورزشی ارائه داده است (براون، ۲۰۰۱).
در ایران نیز مبحث پرورش استعدادهای ورزشی با تاسیس پایگاه­های ورزش قهرمانی در سال­های ۱۳۷۶ ش به بعد در سازمان تربیت بدنی و موضوع جستجو و یافتن افراد مستعد در ورزش به صورت علمی با رساله دکتری فریده هادوی به راهنمایی امیر تاش، در سال ۱۳۷۸ ش آغاز شده است (هادوی، ۱۳۷۸).
مطالعات استعدادیابی در ۶۰ سال گذشته در جهان زیر و بم زیادی داشته است. دهه­های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ را می­توان اوج فعالیت­های استعدادیابی، به ویژه در کشورهای اروپای شرقی مانند آلمان شرقی، مجارستان، سوریه، بلغارستان، رومانی و بعداً در چین دانست. سال­های بعد از آن در دهه ۱۹۸۰، دورانی آرام­تر ولی علمی­تر به ویژه در آمریکا، کانادا و استرالیا و کشورهای مشترک المنافع برای استعدادیابی ورزشی بوده است (مارتنز^[۵۴]، ۱۹۷۵؛ مورگان^[۵۵]، ۱۹۷۸؛ آستراند، ۱۹۸۶؛ کارتر، ۱۹۷۰؛ سنیگر، ۱۹۸۰؛ ناگل^[۵۶]و همکاران، ۱۹۷۵ و براون، ۲۰۰۱). البته قابل پیش بینی است که با وجود تأکید بر اَبَرمردان و اَبَرزنان برای رسیدن به مقام­های جهانی ورزش، سال­های آینده شاهد رشد و گسترش چشمگیر روش­های استعدادیابی ورزشی خواهند بود.
از نشانه­ های بارز آن پرداختن دانشمندان به الگوسازی برای استعدادیابی در دهه­های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ است که از بین آنها می­توان به آلبین^[۵۷] (۱۹۸۰)، جارور^[۵۸] (۱۹۸۱)، بومپا (۱۹۸۵) و بلوم فیلد (۱۹۹۵) اشاره کرد.
۲٫۱٫۲٫ مزایای استعدادیابی
بلوم فیلد نکات و وجوه مثبت برنامه ­های استعداد یابی را چنین بیان کرده است:

1. 1. بچه­ها به سوی رشته ورزشی هدایت می­شوند که از لحاظ فیزیولوژیکی و جسمانی، خوب تشخیص داده شده اند. این بدین معنی است که آنها احتمالا نتایج خوب و شادی آفرینی را از شرکت در تمرین­ها و مسابقات کسب خواهند کرد.

1. 1. به علت طبیعت برنامه، پس از ترک ورزش حرفه ای، رفاه عمومی به وجود خواهد آمد.

1. 1. مربیان با تجربه معمولا جذب این افراد می­شوند که این امر باعث می­ شود آنان از تجربیات علمی مربیان، دانش متخصصان طب ورزشی و بعضاً، از دانش روانشناسان ورزشی بهره مند شوند.

1. 1. مدیران بسیاری از این برنامه ها، در حال حاضر، نگران فرصت­های شغلی برای ورزشکاران پس از به پایان رساندن دوران رقابت هایشان هستند. از این رو، این برنامه­ ها (استعدادیابی ورزشی و همچنین پرورش استعدادها) برای آنان فرصت­های شغلی­ای را در آموزش و تمرین رشته­ های ورزشی فراهم می ­آورد (بلوم فیلد، ۱۹۹۲).

همچنین براون مزایای استعداد یابی ورزشی را این گونه بیان می­ کند:

1. 1. از زمان مورد نیاز برای رسیدن به اموج عملکرد ورزشی (در ورزش خاص)، با بهره گرفتن از افراد برگزیده، می­کاهد.

1. 1. از صرف حجم بالایی از کار و انرژی مربی جلوگیری می­ کند. ورزشکارانی که دارای توانایی­های بالاتری هستند کارایی برنامه ­های تمرینی مربی را بالا می­برند.

1. 1. تعداد ورزشکارانی را که هدفشان رسیدن به سطوح بالای عملکرد ورزشی است و نیز تمایل به رقابت را، در آنها افزایش می­دهد.

1. 1. افراد به سمت رشته­هایی هدایت می­شوند که از نظر جسمانی، فیزیولوژیکی و روانی برای آنها مناسب ترند.

1. 1. ورزشکاران احتمالا نتایج بهتری را به دست می­آورند و این امر مانع از سرخوردگی آنان به علت شکست می­ شود. از این رو، از تمرین­ها و اشتغال به رشته ورزشی موردنظر لذت بیشتری می­برند و در نتیجه، بیشتر علاقه مند به آن رشته می­شوند.

1. 1. افراد جذب مربیان کارآمد تیم­های بزرگ و مهم می­شوند و بعضاً، در اختیار روان شناسان ورزشی قرار می­گیرند.

1. 1. سلامت جسمانی و عمومی افراد بیشتر تضمین می­ شود.

1. 1. به سبب شناسایی صحیح افراد عملکرد مفید ورزش قهرمانی افزایش می­یابد.

1. 1. وقتی ورزشکاران بدانند به علت توانایی های بیشترشان شناسایی و انتخاب شده اند، اعتماد به نفس آنها بیشتر می­ شود.

۳٫۱٫۲٫ نقاط ضعف استعدادیابی
بورگس در سال ۲۰۰۱ در مقاله خود تحت عنوان ” استعدادیابی ” نقاط ضعف این فرایند را به شرح زیر بیان می­ کند:

1. 1. از نقاط ضعف فرایند استعدادیابی این است که برای انتخاب افراد واقعاً مستعد لازم است از تعداد بسیار زیادی داوطلب، آزمایش­های متعدد به عمل آید. این امر هزینه ها، انرژی و زمان مورد نیاز را به طور قابل ملاحظه­ای افزایش می­دهد.

1. 1. گروهی از دانشمندان تربیت بدنی اعتقاد دارند که در بعضی مواقع چشمان تیزبین یک مربی آگاه و با تجربه به راحتی می ­تواند روش­های پیچیده و پُر خرج فرایند استعدادیابی را جایگزین شود و نتایج بهتری هم به دست دهد.

1. 1. فرایند استعدادیابی با توجه به نیاز تعداد قابل ملاحظه­ای متخصص و ابزار پیشرفته و آزمایش­های تجربی و آزمایشگاهی، پُر خرج و وقت گیر است.

1. 1. طبق نظر گروهی از متخصصین، قدرت پیش بینی آزمون­های استعدادیابی برای آینده کافی نیست و افرادی که به این روش به عنوان ” مستعد ” شناسایی می­شوند، ضرورتاً در آینده به درجات و مقام­های ورزشی مورد انتظار نمی­رسند.

1. 1. نوجوانانی که در رده سنی معیین به عنوان افراد با استعداد شناسایی می­شوند به راحتی در سنین بعدی عوض می­شوند. یعنی استعداد مربوطه را از دست می­ دهند یا استعداد دیگری را به دست
      می­آورند.

1. نوجوانان و خردسالان که از نظر بدنی مستعد هستند، معمولاً در همه رشته­ های ورزشی از خود توانایی و استعداد نشان می­ دهند، به طوری که تعین یک استعداد معیین به طور مطمئن برای آنها مشکل است و جا را برای اشتباه باز می­ گذارد.