تاریخچه نماز :
تاریخ نماز و پرستش به قدمت تاریخ ادیان و سابقه ادیان به موازات پیشینه پیدایش حیات انسان است و اینک بررسی پیشینه تاریخی نماز با توجه به آیات قرآنی.
نماز نخستین عبادتی است که بر بندگان واجب شد.
خداوند تعالی در آغاز سوره بقره در توصیف اهل تقوی فرمود :
الذین یؤمنون بالغیب و یقیمون الصلوه و …^[۲]
همانا که به غیب، یعنی به وجود خدا، معاد و فرشتگان ایمان دارند و نماز را به پای دارند و …
و این می رساند که پس از وجوب اعتقاد به مبدأ و معاد و وحی و نبوت نخستین چیزی که مطرح است و مهم است نماز است و بنابراین هیچ عبادتی را پیش از آن واجب نکرده اند زیرا اگر عبادتی قبل از حکم نماز مقرر می شد مطمئناً آن را در کریمه مذکور، مقدم بر نماز ذکر می فرمود. افزون بر این از رسول گرامی اسلام (ص) روایت شده است که فرمودند :

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

اول ما فرض علی العباد الصلوه و اخر ما یبق عند الموت الصلوه و اول ما یحاسب به العبد یوم القیامه الصلوه فمن اجاب فقد سهل ما بعده و من لم یجب فقد اشتد ما بعده.^[۳]
نخستین پرستشی که بربندگان واجب شد نماز است آخرین عملی که به هنگام مردن بماند نماز است و اولین چیزی که روز قیامت از آن بپرسند نماز است پس هر کس به خوبی جواب گوید و پاسخش را بپذیرند در حسابرسی های پس از نمازش آسان گیرند و آنکه پاسخ نیکو ندهد در اعمال دیگرش به سختی حساب کشند.
و فرمودند :
نخستین چیزی که خدا بر امتم واجب کرد پنج نماز است و نخستین چیزی که از اعمالش بالا برده شود پنج نماز است و نخستین چیزی که از آن سؤال شوند پنج نماز است.
جمله های (اول ما فرض علی العباد الصلوه) و (اول ما افترض الله) حاکی از آن است که پیش از نماز هیچ عملی پا به عرصه تشریع و وجوب ننهاده است.^[۴]
اهمیت نماز
از نظر دین :
نماز ستون دین است که مرتب روح انسان را با خدا و صفات نیکوی الهی ارتباط می دهد. و دین وقتی با عملی زنده توأم نباشد که میان بنده و آفریدگار را ارتباط دهد و روح را به سوی رستگاری بکشاند مفهومی نخواهد داشت.
از نظر روان پزشکی :
الا بذکر الله تطمئن القلوب : هان با یاد خدا دلها آرامش می یابد.
امروزه بسیاری از روانشناسان و پزشکان روحی دریافته اند که دعا و نماز و داشتن یک ایمان محکم به دین نگرانی، تشویش، یأس و ترس را که موجب نیم بیشتری از بیماریهاست برطرف می سازد.
از نظر روانی :
قد افلح المؤمنون، الذینهم فی صلاتهم خاشعون
براستی که مؤمنان رستگارند کسانی که در نمازشان خشوع می ورزند.
توجه و خشوع که از شرایط مهم نماز است وسیله ایست برای پرورش و تمرین حضور ذهن و تمرکز حواس که در زندگی بسیار حائز اهمیت بوده و بیشتر موفقیتهای انسان در نتیجه همین تمرکز فکر و توجه کامل و حضور ذهن است.
از نظر اخلاقی :
ان الصلوه تنهی عن الفحشاء و المنکر
نماز آدمی را از بدیها و تباهیها باز می دارد.
نماز با توجه دادن به خدا و صفات نیکوی الهی و روز قیامت آدمی را از بدیها باز می دارد و فضائل اخلاقی و انسانی را در وی تقویت و به اخلاق الهی آراسته می گرداند.
از نظر تربیتی و اجتماعی :
نظافت و طهارت لباس و بدن و غصبی نبودن لباس و محل نماز، و وقت شناسی و غیره از شرایط صحت نماز است و نمازگزار واقعی طبق آیات ۱۹-۳۵ سوره معارج کسی است که نمازش ترک نشود، قسمتی از اموال خود را از آن بینوایان و محرومین بداند، روز جزا را باور داشته خود را از عذاب پروردگار ایمن نداند، دامان خود را از شهوترانی پاک نگاهدارد و به امانتها و عهد و پیمان خود وفادار باشد و برای حفظ حقوق مردم نترسد و برای شهادت قیام کند.
افزون بر اینکه شعارهای متن نماز خود سازنده و تربیت کننده فرد و اجتماع است.
از نظر سیاسی :
یکی از امتیازات حکومت اسلامی بر سایر مکتبهای سیاسی نماز و سایر برنامه های عملی آن است چه همه مکتبها ابتدا دم از خلق می زنند و نویدهای بسیاری به مردم می دهند و مردم هم قول پیروی و فداکاری و همبستگی، ولی پس از مدتی ایده ها و شعارها و قرارها به دست فراموشی سپرده می شود و به وضع اختناق و استعمار باز می گردند و این اسلام است که با برنامه عملی و تمرینهای روزانه و شعارهای سازنده اذان، نماز و سایر عبادات ایده ها و تعهدات و مسئولیتها را در میان همه اقشار زنده و پایدار داشته و باعث می شود که دولت و ملت همواره به عهد خود وفادار بمانند.
از نظر معنوی :
همانطور که در روایت آمده الصلوه معراج المؤمن نماز معراج و سفر معنوی شخص با ایمان بسوی خداست.
(والصلوه قربان کل نفی) و نماز مایه تقرب و نزدیک شدن افراد پرهیزگار به خدا خواهد بود و طبق آیه قرآن نماز شب انسان را به مقام والای معنوی می رساند.^[۵]
عبادت و خودسازی :
نخستین بخش فقه اسلامی مربوط به برنامه هایی است که انسان و محیطش را از آلودگی جسمی و روحی و اخلاقی پاک می گرداند و از پلیدیها و صفات شیطانی دور و به خدا و صفات نیکوی الهی نزدیک می سازد و در اجتماع روح پاکی، اعتماد، صفا و صمیمیت مهربانی و گذشت ایجاد می کند.
این بخش را عبادت می نامند عبادات عبارتند از :
طهارت و پاکیزگی (غسل، وضو و تیمم) نماز، روزه، حج، زکات، خمس، جهاد، امر به معروف و نهی از منکر.
احکام و شرایط عمومی این عبادات از این قرار است :
شخص عبادت گزار باید توجه داشته باشد که این اعمال خود هدف نبوده بلکه وسیله ای هستند برای رسیدن به مرحله یقین به خدا و آخرت، تقرب و نزدیک شدن به صفات خدا.
و اگر نیت و هدف در این اعمال نباشد عبادت بصورت یک عادت در می آید و تأثیر آن بسیار اندک یا ناچیز خواهد بود.
دومین شرط عبادت این است که برای ریا و خود نمایی و جلب توجه و نظر مردم نباشد اگر خدای نکرده کسی چنین مقصدی را در عبادت خود منظور کند مرتکب گناه و عوام فریبی گشته و عبادتش باطل و بی اثر بلکه بنا به بعضی از احادیث مقرون به شرک خواهد بود.
تعریف کردن از عبادتهای خود پیش دیگران مکروه است چنانکه قرآن می فرماید :
فلا تزکوا انفسکم هو اعلم بمن اتقی
خوستایی نکنید که خداوند داناتر است به کسی که متقی و پارسای واقعی است.
مگر برای رفع تهمت از خود و یا جلب و ترغیب مردم به عبادت.^[۶]
نماز اکسیر غم زدا
غم و اندوه غالباً بر اثر یکی از عوامل زیر پیش می آید :