پژوهشی با عنوان ارزیابی آموزش شهروندی در نیجریه توسط امو در سال (۲۰۰۹)با هدف کشف و شناسایی مشکلات برنامه آموزش شهروندی در کشور نیجریه انجام شده است. نتایج پژوهش نشان دهنده این است که دانش آموزان، معلمان، اعضای جامعه عمومی و اعضای جامعه دانشگاهی از وجود برنامه آموزش شهروندی در برنامه های درسی مدرسه بی اطلاع بودند، ضمن اینکه دانش آموزان با ویژگی های شهروند مطلوب آشنایی کافی نداشتند(محمودی و کیانی،۱۳۸۹).

جمع بندی و نتیجه گیری

در پیشینه پژوهش سعی شد پژوهش هایی که حداکثر سنخیت و هماهنگی را با موضوع پژوهش داشته باشد مورد بررسی قرار گیرند. از بررسی پژوهش های انجام شده چنین برمی آید که تعلیم و تربیت در جوامع مختلف از اهمیت بسزایی برخوردار بوده است، که فیلسوفان و اندیشمندان ومعلمان زبده در هر عصر و دوره ای به آن توجه ویژه ای نموده و آرای و نظرات تربیتی خاص خود را ابراز کرده‌اند و محققان و پژوهندگان نیز به منظور تبیین این افکار از ابعاد گوناگون به آن پرداخته و استخراج کرده اندو

سند تحول بنیادین آموزش و پرورش نیز چهارچوبی است که معلمان و مدیران باید ‌به این سند توجه زیادی داشته باشند که از طریق آن با برنامه ریزی و تلاش مضاعف بتوانند در زمینه تربیت دانش آموزان خلاق و پایبند به ارزش های اسلامی گام بردارند.

سند تحول بنیادین آموزش و پرورش تنها یک طرح نیست بلکه لازم است که به اجرا درآید و اجرا شدن آن مستلزم تغییر محتوای آموزشی است این تغییر می‌تواند در جهتی باشد که در آن به علایق یاد گیرنده توجه شود یعنی یادگیرنده و علایقش در مرکز توجه قرار گیرند. این تغییر محتوای آموزشی می‌تواند طوری باشد که نقش دانش آموز به عنوان عامل فعال در کلاس تثبیت شود و معلم فقط نقش تسهیل کننده در فرایند آموزش را داشته باشد و همچنین با توجه به اهداف این سند می توان دانش آموزان فعال و کوشایی را تربیت کرد که خروجی های نظام آموزشی امروز و معلمان نظام آموزش و پرورش باشد و رسیدن ‌به این هدف لزوم توجه به تربیت شهروندی را آشکار می‌کند، ‌بنابرین‏ می توان گفت مفهوم شهروندی تاحد زیادی وابسته به شرایط کشور خاص و جامعه ویژه می‌باشد و هر فرهنگی نیز شهروند ویژه خود را می طلبد. اما با فرو گذاردن تفاوت ها در یک برداشت کلی می توان گفت شهروندی مقوله ای است مرتبط با نحوه عملکرد افراد به نحوی که آن ها قادر باشند در یک جامعه دموکراتیک، محیط خود و محیط های اجتماعی سایرین را به نحو مثبت و بارزی متاثر سازند.

با توجه به آنچه گفته شد، مفهوم شهروندی به یکی از مفاهیم اصلی در سیاست‌گذاری ها و برنامه ریزی های اجتماعی بدل شده است. شهروندی فعال ناظر به شکل گیری اجتماعات فعال و توانمند است. این اجتماعات هنگامی که با مسائلی روبرو می‌شوند، توانایی شناخت و تعریف مسائل و ارائه راه حل ها را برای آن ها دارند.شهروندی فعال در پی توانمند سازی افراد و اجتماعات است و فرایند مشارکت را امری فی نفسه ارزشمند تلقی می‌کند.در این پژوهش ها مقایسه، تحلیل و تطبیق آرا و نظریات یکی از بهترین راه ها برای شناخت اندیشمندان، نظرات آن ها و یا تاثیرگذاری و یا تاثیر پذیری آن ها بر دیگران می‌باشد. به طور کلی نتایج این پژوهش ها، اطلاعات با ارزش را در اختیار ما و دست اندرکاران و برنامه ریزان نظام های آموزش قرار می‌دهند. این دانش و آگاهی موجب بهبود عملکرد سیستم های آموزشی خواهد شد.

فصل سوم

روش شناسی پژوهش

در این فصل، پس از بیان روش پژوهش ، به معرفی جامعه و نمونه آماری، چگونگی نمونه گیری، ابزار پژوهش و روایی و پایایی آن، روش گرد آوری و تجزیه و تحلیل داده ها و ملاحظات اخلاقی پر داخته شده است.

روش پژوهش

پژو هش حاضر از نوع توصیفی ـ تحلیل محتو ا بوده است بدین صورت که توصیف سند تحول بنیادین آموزش و پرورش با روش تحلیل محتوا صورت گرفته است.

جامعه آماری، حجم نمونه، نمونه گیری

جامعه آماری در این پژوهش سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است که در سال ۱۳۹۰ تدوین شد و دارای ۳۶ صفحه می‌باشد و بدون نمونه گیری مورد پژوهش قرار گرفت به عبارت دیگر کل جامعه آماری مورد مطالعه قرار گرفته است.

شیوه اجرای پژو هش

شیوه اجرای پژو هش چنین بوده است که تمام جملات سند که به گونه ای با مؤلفه های تربیت شهروندی فعال ارتباط داشته فیش برداری شده اند و به عنوان داده های پژو هش برای مرحله کد گذاری آماده شده اند.

ابزار پژوهش

ابزار اندازه گیری در این پژو هش، چک لیست مؤلفه‌ های تربیت شهروندی فعال می‌باشد که در سال ۱۳۸۸ قلتاش برای بخشی از رساله دوره دکترای خود و بر اساس مطالعه مبانی نظری و پیشینه پژوهشی استخراج و تدوین ‌کرده‌است. این لیست شامل مؤلفه‌ های ۱- حقوق و مسئولیت های فردی ۲- تفکر انتقادی و برخودار بودن آن ۳- حقوق و مسئولیت های اجتماعی۴- شناخت رفتارهای نژاد پرستانه و کلیشه ای ۵- فهم فرایند پژو هش ۶- شناخت تفاوت های فرهنگی و قومی ۷- آشنایی با قوانین و مقررارت شهروندی ۸- آشنایی با رسانه های جمعی و نقش آن ها ۹- آشنایی با هویت ملی ‌و قومی

۱۰- فهم جهانی شدن و تعاملات جهانی ۱۱- آشنایی با تکنولوژی اطلاعات و ارتبا ط۱۲- شناخت و فهم حقوق بشر۱۳- درک چیستی امنیت و صلح جهان۱۴- آشنایی با نهادها و سازما ن های بین الملل

۱۵- آشنایی با مهارت های اجتماعی و تعامل ۱۶- شناخت عدالت اجتماعی ودرک و اهمیت آن

۱۷- آشنایی با محیط زیست و درک اهمیت آن ۱۸ – آشنایی با مجامع مدنی و شهروندی۱۹- فهم ماهیت و چیستی خلاقیت و نو آوری می‌باشد.

روایی ابزار

روایی اصطلاحی است که به هدفی که آزمون برای تحقق بخشیدن به آن درست شده است، اشاره می‌کند. آزمونی دارای روایی است که برای اندازه گیری آنچه مورد نظر است کافی و مناسب باشد.

با توجه به مطلب بالا چک لیستی که با بهره گرفتن از فرم مقوله بندی متناسب با موضوع پژوهش و به عنوان ابزار اندازه گیری که از یک روایی محتوایی برخوردار بود، طراحی شد. برهمین اساس سعی گردید این ابزار اندازه گیری (چک لیست) حاوی کل مؤلفه های مورد نظر در جدول، برای سنجش محتوای سند تحول بنیادین باشد. در ضمن این ابزار توسط ده نفر از اساتید علوم تربیتی که در حوزه پژوهش نیز تجارب ارزنده ای داشته اند از نظر محتوا مورد تأیید قرار گرفت.

پایایی ابزار

برای برآورد پایایی، سیاهه تحلیل محتوا در اختیار یک کارشناس ارشد تحقیقات آموزشی داده شد و ایشان نیز همزمان با تحقیق، کار تحلیل محتوی را برای حدود ۳۰ درصد از کار انجام ‌دادند و سپس ضریب توافق بین دو اندازه گیری مستقل برآورد گردید که ضریب ۷۸ /۰بدست آمد که نشان از پایایی سیاهه می‌باشد.

روش تحلیل داده ها

در این پژو هش واحد تحلیل، جملات مندرج در متن سند تحول بنیادین آموزش و پرورش بوده است که پس از مشخص شدن به شمارش فراوانی و بر آورد در صد آن ها اقدام شده است.

ملاحظات اخلاقی پژوهش

۱ـ عدم دستکاری داده ها

۲ـ خود داری از ارائه تفسیر های غلط و مغر ضانه

۳ـ خودداری از بهره برداری های جانبدارانه سیاسی و اجتماعی

۴- رعایت امانت در نقل قول از منابع علمی و آثار دیگران