واژهی نیاز ابتدا در مباحث روانشناسی در اوایل دههی ۱۹۳۰ به کار گرفته شده و منظور از آن متغیر انگیزاننده بود که باعث رفتار خاصی در فرد میشد، به عبارت دیگر نیاز عبارت است از یک خواست که باعث رها شدن انرژی میگردد نیرویی ایجاد میکند که برای نیل به هدف خاصی رفتار ویژهای را موجب میشود (داودی، ۱۳۹۱).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

از آنجا که نیازهای بشر همه روزه با توجه به تحولات منطقهای و حتی جهانی، دچار تغیر میشود و پاسخگویی به همهی نیازهای در حال تغیر و متنوع، با توجه منابع محدود میسر نیست، شناسایی نیازهای پژوهشی بالقوه و تعیین اولویت در بین پروژه های مختلف تحقیقاتی ضرورت مییابد (کانل^[۲۷]، ۲۰۰۴).
انسان موجودی است که دارای نیازهای گوناگون و متعددی میباشد. نیاز است که انسان را به فعالیت برمیانگیزد. نیاز انگیزه را که نوعی متحرک درونی است به وجود میآورد و انگیزه نیز به نوبه خود انسان را وادار به فعالیت و بروز رفتاری مینماید. بنابراین انگیزه بدین سبب در انسان ایجاد میشود که انسان را در جهت کاهش و نهایتاً در نیاز به فعالیت وامیدارد. پس نیاز علیت ظهور انگیزه است و انگیزه هم علیت بروز رفتار
کامیابی
نیاز
رفتار
انگیزه
خواست
ناکامی
شکل (۲-۴) تقدم و تأخر نیاز (الوانی، ۱۳۴۵).
خواست و انگیزه در بعضی از تعاریف با کمی اغماض و نیاز و انگیزه را از جهت نتیجهای که از هر دو حاصل میشود یکی دانستهاند، ولی دقیقاٌ نمیتوان نیاز را یکی دانست بلکه اساس انگیزش نیاز است. و انگیزه حاصلی از نیاز میباشد. نیاز در فرد ایجاد تنش مینماید و شخص برانگیخته میشود و اعمال برای کاهش تنش انجام میشود (الوانی، ۱۳۴۵).
در تعریف دیگری، نیازها را تمایلات نسبتاً ثابتی در افراد دانستهاند که میتواند رفتار آنها را در جهتی خاص موجب گردد. کودک با نیازهای نسبتاً ثابتی پا به عرصه وجود میگذارد که بیشتر نهفته در تغییرات داخلی بدن اوست و هر چه بزرگتر میشود تحت تأثیر محرکهای خارجی، احتیاجات و نیازهای او گستردهتر میشود (لی^[۲۸]، ۱۹۵۴).
هنری الکساندر موری^[۲۹] تعریف کاملی از نیاز کرده است. وی نیاز را این چنین تعریف میکند:«نیاز عبارت است از نیروی که از ذهنیات و ادراک آدمی سرچشمه میگیرد و اندیشه و عمل را چنان تنظیم میکند که فرد به انجام رفتاری میپردازد تا وضع نامطلوبی را در جهتی معیین تغییر دهد و حالت ناارضایی را به ارضا تبدیل کند» (رحیمی نیک، ۱۳۷۴).
۲-۱۱. نیازسنجی
سابقهی نیازسنجی به زمان جنگ جهانی دوم (۱۹۴۶) برمیگردد. زمانی که جامعهشناسان و پژوهشگران علوم سیاسی در آمریکا بهطور رسمی به استفاده از نیازسنجی روی آوردند. آنان به خوبی آگاه بودند که این ابزار میتواند مشارکت مردم را در ادارهی دموکراتیک جامعه موجب شود (داودی، ۱۳۹۱). نیاز سنجی از دیرباز به عنوان یکی از محورهای اصلی در حوزه هایی که با برنامه ریزی و پیشبینی اهداف سروکار دارند، مورد توجه بوده است. آگاهی از نیاز به عنوان ملاک اصلی برای ارائه خدمات گوناگون و اجرای برنامههای متنوع در جهت رفاه و آسایش عمومی سبب شده است که تحقیقات و مطالعات گسترد های درخصوص جایگاه، اهمیت و روش های مشخص کردن نیازها صورت پذیرد و برخی از صاحب نظران معتقدند که نیازها عامل اساسی جهت تعیین اهداف خدمات اجتماعی به شمار میروند (اتقیاء، ۱۳۸۷).
از نتایج حاصل از نیازسنجی میتوان به عنوان یک اهرم کنترل اجتماعی و هدایت جامعه به سمت و سوی مورد نظر بهرهبرداری نمود. از سال ۱۹۵۰ با گسترش فعالیتهای تولیدی صنایع و بنگاههای تولیدی و اقتصادی کشورهای صنعتی، لزوم توسعهی فعالیتهای بازاریابی در کشورهای دیگر و درک و ذائقهی مصرفکنندگان، مطالعات نیازسنجی نیز ابعاد نیازسنجی یکی از بحثانگیزترین مفاهیم مطرح در حوزه خدمات اجتماعی، تعلیم و تربیت و برنامه ریزی است. چالشیزا بودن مفهوم نیازسنجی تاحد زیادی به علت ابهام در تعریف نیاز است. نیازسنجی عبارت است از رویکرد نظامدار برای شناسایی مسائل سازمانی، تعیین گرههایی که باید خدمات را دریافت دارند و نیز مشخص کردن نوع ماهیت خدمات مورد نیاز گروه ذیربط (رسی، ۱۹۹۸؛ به نقل از فتحی واجارگاه، ۱۳۸۵).
از دههی ۱۹۷۰ محافل علمی توجه بیشتری به نیازسنجی نشان دادهاند. این توجه عمدتاً از سه انگیزه سرچشمه میگیرد: ۱- انگیزههای انسانی و بشر دوستانه ۲- انگیزههای سیاسی ۳- انگیزههای اقتصادی (رفیع پور، ۱۳۶۴).
شناسایی نیازها تحلیلی است که دو وضعیت قطبی را مورد شناسایی قرا میدهد، در کجا هستیم (وضعیت موجود)، در کجا باید باشیم (وضعیت مطلوب). نیازسنجی واقعی متناسب با فعالیتهای مختلفی است که کارکنان برای تحقق اهداف و سودآوری سازمان بایستی انجام دهد (سلطانی، ۱۳۸۵).
اولین و اساسیترین گام در برنامه ریزی هر سیستم، نیازسنجی است. نیازسنجی با شناسایی مهم ترین نیازها، مبنایی برای تعیین اهداف و بستر مناسبی برای ساماندهی سایر عناصر فراهم می سازد. کلیه تصمیمات در خصوص تدارک اهداف خاص، محتوای آموزشی مناسب و استفاده مؤثر از سایر منابع و امکانات انسانی، مالی و مادی، تابعی از مطالعات نیازسنجی است (زارعیان جهرمی و همکاران، ۱۳۸۴).
در تعریفی دیگر نیازسنجی عبارت است از کاربرد فنونی که بتواند به کمک آنها اطلاعات مناسب را دربارهی نیازها گردآوری و به الگوی نیازها و خواسته های فرد، گروه و جامعه دست یافت (سامرز^[۳۰]، ۱۹۸۷). براساس آنچه یوآ منتشر کرده است، نیازسنجی فرایند نظام گردآوری و تحلیل اطلاعات برای تصمیمگیری دربارهی تخصیص منابع برای تعیین خدمات و کالاهایی است که براساس استانداردها و توافق همگانی، وجود آنها ضروری است (بابایی، ۱۳۸۶).
از آنجا که نیازهای بشر همه روزه با توجه به تحولات منطقهای و حتی جهانی، دچار تغییر میشود و پاسخگویی به همه نیازهای در حال تغییر و متنوع، با توجه به منابع محدود میسر نیست، شناسایی نیازهای پژوهشی بالقوه و تعیین اولویت در بین پژوهشهای مختلف تحقیقاتی ضرورت مییابد (کانل^[۳۱]، ۲۰۰۴).
۲-۱۲. ضرورت و انگیزههای نیازسنجی
نیازسنجی یکی از ابزارهای مهم تصمیمگیری است. همهی انسانها در زندگی روزمره، و افراد فرهیخته و مسئول در زندگی علمی و اجرایی خویش، برای تصمیمگیریهای مهم، به اطلاعات نیاز دارند. اطلاع از نیازها امروزه در جهان بسیار ارزشمند است، چرا که بدون در نظرگرفتن اطلاعات و نیازها، انجام هرگونه فعالیت اجرایی بیثمر خواهد بود (فتحی واجارگاه، ۲۰۰۵). نیازسنجی نیز به عنوان یک ابزار توسعه در جامعه از اهمیت خاصی برخوردار است؛ اما از نظر اجرا پرهزینه است. نیازسنجی اگر به نحوی شایسته اجرا گردد میتواند هم فرایند باشد و هم روش. به عنوان فرایند، میتواند رهبری و پیوستگی گروهی و حس مشارکت در جامعه ایجاد کند. به عنوان روش ابزاری است که به برنامه و اجرای استراتژیهای آتی در حوزه های مورد نظر کمک میکند (داودی، ۱۳۹۱).
جلب مساعدت و مشارکت افراد از طریق مکانیسم نیازسنجی عوارض و الزامهای زیر را در برخواهد داشت:
۱- درگیر شدن جامعه یا افراد مورد نظر در هر مرحله از فرایند نیازسنجی: تعریف مسئله، هدفگذاری، آموزشی، تحلیل، گزارش و توزیع و ترکیب یافته های نیازسنجی و مانند آن.
۲- وجود افرادی به عنوان سیاستگذار: آنان هدایت برنامهها را بر عهده دارند و همیشه از جریان امور مطلع باشند.
۳- کنترل استفادهکنندگان محلی: این کنترل باید روی امکانات و توانایی استفادهکنندگان انجام گیرد.
۴- رویکرد تیمی: باید یک تیم منتخب برای نیازسنجی تعیین کرد.
۵- مشارکت مسئولان: مشارکت باید تمام عیار و با پذیرش مسئولیتهای قانونی و معقولی برای شرکت کنندگان پیشبینی شود (داودی، ۱۳۹۱).
از حیث ضرورت نیازسنجی ممکن است به هر یک از دلایل زیر تا مجموعهای از آنها اجرایی گردد:
۱- نیاز به بهبود عملکرد ۲- نیاز به بهبود یا کنترل اطلاعات داده ها ۳- نیاز به صرفهجویی بیشتر یا کنترل هزینه ها ۴- نیاز به بهبود کارایی ۵- نیاز به بهبود خدمات ارائه شده به مشتریان، شرکا و نظایر آنها (ذاکری، ۱۳۸۵).
۲-۱۳. کاربرد نیازسنجی
کاربردهای نیازسنجی انحصاری و مختص حوزهی خاص نیست. از این رو باید گفت در هر زمان و موقعیتی که اطلاعات موجود برای تصمیمگیری؛ برنامه ریزی و عملیات موفقیتآمیز کفایت نکند، اجرای نیازسنجی ضرورت مییابد. موارد کاربرد نیازسنجی عمدتاٌ در سه مورد باید دانست: ۱- زمینه های سیاسی ۲- در جهت ترقی، رفاه و سعادت بیشتر، توسعهی علوم و فنون دانش ۳- زمینه های اقتصادی و بازرگانی (داودی، ۱۳۹۱). ولی کاربرد اصلی نیازسنجی میتواند متمرکز بر شناسایی نیازهای دانشجویان، نیازهای آموزش ضمن خدمت و تعیین نیازهای آتی نظام آموزش محلی، منطقهای و ملی باشد (گیبسون^[۳۲]، ۱۹۹۸).
۲-۱۴. نیازسنجی ورزشی
نیازسنجی از اقشار مختلف جامعه در خصوص ارائه خدمات ورزشی از قدمت طولانی برخوردار نیست، اما در کشورهایی که از پیشرفت‌های شگرفی در زمینه اشاعه ورزش چه بصورت قهرمانی و چه بصورت همگانی برخوردارند، قطعاً ارائه خدمات ورزشی به عموم مردم، براساس خواسته‌ها و نیازهای اعلام شده همچنین با توجه به شرایط و امکانات موجود آن کشورها صورت می‌گیرد (عظیمی، ۱۳۸۸). نیازسنجی ورزشی به عنوان فرایند جمعآوری و تحلیل اطلاعات حاصل از نیازهای ورزشی ابراز شده از سوی افراد، گروه ها و جوامع و به عنوان اولین گام جهت برآورده شدن نیازهای افراد در پروژه های ورزشی تعریف شده است. با انجام یک نیازسنجی ورزشی مناسب احتمال بیشتری وجود دارد که این پروژه ها بیشتر مورد توجه قرار گیرد و به گروه های مورد نظر سود رسانی بیشتری داشته باشد. هدف تربیت بدنی به عنوان شاخهای از علوم آموزشی، ارائه خدمات آموزشی و پرورشی مختلف به افراد است که اولین مرحله در برنامه ریزی ورزشی برای ارائه رشته های ورزشی و شناسایی نیازهای یک جامعه است (جانستون^[۳۳]، ۲۰۰۸). نیازسنجی ورزشی باید راههایی را مشخص کند که توسط آن ورزش بتواند به مواردی چون سلامتی، مهارت وپیشرفت آموزشی، پیوستگی اجتماعی و بازاریابی اقتصادی بپردازد. پرداختن به این موارد ارزیابی را جامعتر کرده و به جذب شرکای غیر ورزشی کمک میکند. نیازسنجی ورزشی بینشهایی را بوجود میآورد که چه ورزشها و فعالیتهای فیزیکی ممکن است بیشتر مناسب باشد و یا چه امکاناتی برای استفاده بهترین خواهد بود و یا مشکلات دسترسی به ورزشها و امکانات ورزشی چیست؟ ویا چه گروه های خاص خواهان ورزش و فعالیت بدنیاند و از کی و کجا باید واقع شوند، چگونه سازماندهی شود و چه فعالیتهای دیگری باید به آن اضافه گردد. به طور کلی نیازسنجی ورزشی را میتوان یک نوع نیازسنجی برشمرد که در حیطه ورزش صورت میگیرد (داودی، ۱۳۹۱).
۲-۱۵. تعریف نگرش:
نگرش عبارت است از آمادگی ذهنی فرد برای ابراز واکنشهای مساعد و نامساعد نسبت به شخصی یا شیئی (رحمتی، ۱۳۷۱). آلپورت^[۳۴] نگرش را عبارت از آمادگی ذهنی و عصبی که با تجربه سازمان مییابد و بر واکنشهای فرد نسبت به تمامی موضوع و موقعیتهای وابسته به نگرش تأثیر مستقیم میگذارد. بهطور کلی نگرشها عبارتند از دوست داشتن یا دوست نداشتن موقعیتها، اشیاء، اشخاص، گروه ها و هر جنبه مشخصی از محیط از جمله اندیشه انتزاعی و خط مشیهای اجتماعی، در واقع ما نگرشهای خود را غالبأُ به صورت اظهار نظر بیان میکنیم (ستوده، ۱۳۸۳). نظر به اینکه نگرش بر رفتار اثر میگذارد و به عبارتی نگرش با رفتار یک رابطه علت و معلولی دارد، مطالعه نگرش به فعالیتهای حرکتی و ورزشی به عنوان خواستگاه رفتار آگاهانه در جهت نیل به اهداف تندرستی از اهمیت خاصی برخوردار است. در سالهای اخیر بهنظر میرسد گرایش به ورزش و نگرش مثبت به آن در میان نوجوانان و جوانان فزونی یافته است که میتوان عوامل بسیاری را در رابطه با علل افزایش این گرایش و افزایش انگیزه حضور ذکر نمود که بیان این عوامل خارج از حوزهی این تحقیق میباشد.
۲-۱۶. تحقیقات انجام شده در داخل کشور:
– تحقیقی که سازمان صدا و سیما در سال ۱۳۶۱ تحت عنوان «بررسی نظرات مردم در مورد گزارشات گروه ورزش شبکه اول سیمای جمهوری اسلامی ایران» انجام داد نتیجه گرفت که حدود نیمی از پاسخگویان با هدف سرگرمی به تماشای گزارشات ورزشی برنامه “ورزش و مردم” می‌نشینند.
– تحقیقی که بختیار (۱۳۷۴) برای جویا شدن از نظر ورزشکاران عشایر در مورد برنامههای صدا و سیما تحقیقی را انجام داد و به این نتایج دست یافت:
۱- برنامه‌های ورزشی با ۶۴ درصد پربیننده‌ترین برنامه تلویزیون در بین ورزشکاران عشایر است.
۲- ۶۱ درصد پاسخگویان از برنامه‌های تلویزیون در حد زیاد رضایت داشتند.
۳- ۶۵ درصد از پاسخگویان میزان رضایت خود را از برنامه‌های ورزشی تلویزیون در حد «خیلی زیاد» و «زیاد» بیان کردند.
– تحقیقی که میرانی(۱۳۷۶) تحت عنوان «بررسی رضایتمندی دانشآموزان سال آخر دبیرستان شهرستان مراغه از رسانه‌های جمعی (مطبوعات، رادیو، تلویزیون)» انجام داد به این نتایج دست یافت:
۱- برای اکثریت پاسخگویان، تلویزیون مهمترین رسانه تامین‌کننده خواسته‌ها و نظرات آنان است.
۲- اکثریت پاسخگویان تلویزیون را با هدف سرگرمی تماشا می‌کنند.
۳- تمامی پاسخگویان به صورت هدفمند از رسانه‌های جمعی مورد بررسی استفاده می‌کنند.
۴- قالب مخاطبان مورد بررسی عقیده دارند که برنامه‌های رادیو و تلویزیون باید بیشتر جنبه سرگرمی و نمایش و بعد جنبه‌های آموزشی و علمی و خبری داشته و در خصوص مطلب روزنامه‌ها، بخش رویدادهای اجتماعی و ورزشی و خبری را مقدم بر بخش داستان و سرگرمی شناخته‌اند.