مبحث سوم : آثار الحاق
به طور کلی در مقایسه موافقت نامه تریپس و قانون ایران باید گفت که دایره محدودیت ها و استثنائات حقوق پدیدآورنده نرم افزار ، در موافقت نامه تری÷س به تبعیت از کنوانسیون برن ، گسترده تر و وسیع تر از حقوق ما می باشد . بنابراین ایران می تواند بر اساس بند ۲ ماده ۲ مکرر کنوانسیون که برای اعضای موافقت نامه لازم الاجرا می باشد ، شرایطی را مقرر نماید که به موجب آن عرضه عمومی برنامه های رایانه ای به عموم با هدف آگاه سازی عمومی توسط مطبوعات و صدا و سیما بدون نیاز به اخذ مجوز از دارنده حق ، مجاز شمرده شود . این در حالی است که قانون حمایت از حقوق نرم افزارهای رایانه در این زمینه ساکت می باشد . همچنین در بحث مربوط به مجوزهای اجباری نیز که در بند ۲ ماده ۱۱ مکرر کنوانسیون برن به آن نگاهی انداخته است در قوانین ایران مشاهده نمی شود . بنابراین در بحث محدودیت ها و استثنائات در حقوق ایران مقرره متعارض و متناظری یافته نمی شود .

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

فصل ششم : حقوق مرتبط^[۱۹۷]
مبحث نخست : در قوانین ایران
الف ) اثرهای مورد حمایت
هیچ یک از قوانین ایران به صراحت به حقوق مرتبط نپرداخته اند ؛ اما در قانون حمایت از حقوق مولفان ، مصنفان و هنرمندان در بند ۴ ماده ۲ اثر موسیقی را که به هر ترتیب و روش نوشته یا ضبط یا نشر شده باشد را مورد حمایت قانون دانسته است . مستفاد به همین بند می توان گفت : تولیدکنندگان آثار صوتی از پدیدآورندگان محسوب می شود . همچنین در این قانون مقرره ای که به صراحت از اعطای حقوق مجزا به سازمانهای پخش رادیو تلویزیونی سخن بگوید ، وجود ندارد . البته در ماده ۱۱ این قانون به مسئله ضبط این برنامه ها اشاره شده و تنها در صورتی مجاز تلقی شده که برای استفاده شخصی و غیر انتفاعی باشد .^[۱۹۸] « شاید بتوان گفت با توجه به این ماده قانون گذار از سازمان های پخش رادیو تلویزیویی حمایت کرده است ، اما احتمال دارد منظور قانون گذار از حمایت از حقوق پدیدآورندگان آثار رادیویی و تلویزیونی باشد .^[۱۹۹] با این حال در ماده ۳ قانون ترجمه و تکثیر کتب ، نشریات و آثار صوتی دقیقاً به آثار صوتی اشاره دارد و « نسخه برداری یا ضبط یا تکثیر آثار صوتی که بر روی صفحه یا نوار یا هر وسیله دیگر ضبط شده است بدون اجازه صاحبان حق یا تولیدکنندگان انحصاری یا قائم مقام قانونی آنان برای فروش را ممنوع دانسته است »
لایحه قانون جامع حمایت از حقوق مالکیت ادبی و هنری و حقوق مرتبط ، بخش سوم شامل مواد ۹۳ الی ۱۱۰ را به حقوق مرتبط اختصاص داده است . در ماده ۹۳ حقوق مرتبط را شامل حقوق اجراکنندگان اثر ، تولیدکننده نسخه های اثر صوتی مراکز پخش رادیو- تلویزیونی دانسته است .
این لایحه ، حقوق هریک از تقسیمات فوق الاشاره را شامل فصل اول ( حقوق اجراکنندگان ) ، فصل دوم (حقوق تولیدکنندگان ابزار رسانه های صئتی ) و فصل سوم ( حقوق مراکز پخش رادیو – تلویزیونی ) مورد توجه و اهتمام قرار داده است . در ماده ۱ بند ۱۷ ، لایحه به تعریف اجراکننده پرداخته و آن را عبارت « از خوانندگان ، نوازندگان ، هم خوانان ، هنرپیشگان و سایر افرادی که آواز می خوانند ، سخنرانی ، دکلمه یا بازیگری می نمایند یا به هر ترتیب دیگری نمودهای فرهنگ عامه ، عملیات سیرک بازی و خیمه شب بازی و سایر آثار ادبی و هنری اجرا می نمایند اعم از اینکه آثار مزبور در حوزه عمومی قرار گرفته باشند یا نباشند ، دانسته است » . در تبصره ذیل همین ماده ، هنرمندان نقش های فرعی کم اهمیت اثر دیداری – شنیداری یا شنیداری را از حوزه شمول حمایت خارج نموده است .
ب ) حقوق پدیدآورندگان
در قوانین ایران نیز از حقوق معنوی در حقوق مرتبط ماده خاصی پیش بینی نشده است ، اما همانطور که برای پدیدآورندگان ، حقوق معنوی منظور شده است باید اذعان نمود که این سه دسته ذی نفع هم در حقوق ایران علی الظاهر در حکم پدیدآورنده یا پدیدآورنده محسوب می شوند و حقوق معنوی زیر برای آنها متصوّر است :
ب ۱ ) حق ولایت بر اثر ؛
ب ۲ ) حق تمامیت اثر .
لایحه قانون جامع به حق معنوی برای اجراکنندگان را در ماده ۹۹ بیان و مقرر می دارد : « اجراکننده علاوه بر حقوق مادی خود ، و حتی در مواردی که دیگر مالک حقوق یاد شده نیست ، دارای حقوق انحصاری زیر است :
۱ ) حق حرمت نام : بر این اساس وی حق دارد در خصوص اجرای زنده و یا تثبیت شده خود ، نامش به عنوان اجرا کننده ذکر شود به استثنای مواردی که حذف نام او به اقتضای روش استفاده از اجرا لازم باشد .
۲ ) حق حرمت اجرا : به موجب این حق ، اجرا کننده حق جلوگیری یا اعتراض به هر گونه دخل و تصرف ، تحریف یا دیگر تغییرات در اجرای خود که به شهرت و یا حیثیت او لطمه وارد کند را دارد .
در ماده ۱۰۶ همین لایحه داشتن حق دریافت اجرت عادلانه را برای استفاده کنندگان از ابزارهای رسانه صوتی مجاز دانسته و اجراکننده یا اجراکنندگان و تولیدکنندگان را مستحق دریافت اجرت عادلانه در قبال استفاده از تولید دانسته است .
در حقوق مادی نیز این اصل کلی حمایت در حقوق مرتبط پابرجا می باشد که در ماده ۳ قانون حمایت حقوق مصنّفان ، مؤلّفان و هنرمندان آمده است : « حقوق پدیدآورندگان شامل حق انحصاری نشر و پخش و عرضه و اجرای اثر و حق بهره برداری مادی و معنوی از نام و اثر او است » . لایحه قانون جامع حقوق مادی زیر را برای دارندگان حقوق مرتبط به تفکیک هر سه فصل بیان شده برشمرده است. حقوق مادی پیش بینی شده برای اجراکنندگان عبارت است از :
۱ ) تثبیت اجرا برای نخستین بار ؛
۲ ) پخش رادیو – تلویزیونی یا سایر صور ارسال عمومی اجرا به استثنای موارد مندرج در ماده بعد ؛
۳ ) تکثیر مستقیم یا غیر مستقیم اجرای تثبیت شده به هر روش و شکل ؛
۴ ) پخش عمومی اصل یا نسخه اجرای تثبیت شده برای نخستین بار از طریق فروش یا سایر صور انتقال مالکیت اثر مشروط یر اینکه اصل یا نسخه ها قبلاً با اجازه اجراکننده در ایران یا هر منطقه ای دیگر از جهان پخش نشده باشد ؛
۵ ) اجاره یا عاریه دادن عمومی اصل یا نسخه اجرای تثبیت شده حتی پس از انتقال مالکیت نسخه اثر به دیگران ؛
۶ ) در اختیار عموم قرار دادن اجرای تثبیت شده به وسیله دستگاه های با سیم یا بی سیم به طریقی که عموم مردم بتوانند در هر مکان یا زمانی که خود انتخاب می کنند به آن دسترسی داشته باشند .
تبصره : هر گونه استفاده مجزا از صوت یا تصویر اجرا نیز مشمول مقررات فوق است .
ماده ۱۰۵ لایحه ، حقوق مادی زیر را برای تولیدکنندگان ابزار رسانه های صوتی پیش بینی نموده است :
۱ ) تکثیر مستقیم یا غیر مستقیم ابزار رسانه به هر شکل و روش ؛
۲ ) پخش عمومی اصل یا نسخه ابزار رسانه برای نخستین بار از طریق فروش یا سایر صور انتقال مالکیت اثر مشروط یر اینکه اصل یا نسخه ها قبلاً با اجازه تولیدکننده در ایران یا هرنقطه ای دیگر از جهان پخش نشده باشد ؛
۳ ) ) اجاره یا عاریه دادن عمومی اصل یا نسخه ابزار رسانه حتی پس از انتقال مالکیت نسخه اثر به دیگران ؛
۴ ) در اختیار عموم قرار دادن ابزاررسانه به وسیله دستگاه های با سیم یا بی سیم به طریقی که عموم مردم بتوانند در هر مکان یا زمانی که خود انتخاب می کنند به آن دسترسی داشته باشند .
همچنین لایحه حقوق انحصاری پخش مجدد برنامه رادیو تلویزیونی ، ارسال عمومی ، تثبیت و تکثیر نسخه تثبیت شده را در ماده ۱۰۹ برای مراکز پخش رادیو تلویزیونی برشمرده است .
ج ) معیارهای حمایت
در قوانین ایران دو معیار برای آثار برشمرده اند : معیار تابعیت و معیار انتشار . به موجب ماده ۲۲ قانون حمایت از حقوق مولفّان ، مصنفان و هنرمندان « حقوق پدیدآورنده موقعی از حمایت برخوردار خواهند بود که اثر برای نخستین بار در ایران چاپ یا پخش یا نشر یا اجرا شده باشد و قبلاً در هیچ کشوری چاپ یا نشر یا پخش و یا اجرا نشده باشد ( معیار انتشار ) ؛ این ماده تنها ناظر به حمایت از حقوق مادی است و حقوق معنوی آثاری که معیار حمایت فوق در مورد آنها قابل اعمال نیست نیز مورد حمایت قرار گیرد . در ماده ۶ قانون ترجمه و تکثیر کتب ، نشریات و آثار صوتی نیز مقرر شده است « در مورد تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی ، حمایت های مذکور در این قانون به شرط وجود عهدنامه یا معامله متقابل نسبت به اتباع سایر کشورها نیز جاری است ( معیار تابعیت ) مورد اهتمام قرار گرفته است .بنابر این در صورت الحاق به موافقت نامه تریپس ، معیار تثبیت نیز به قوانین ایران اضافه شده و رعایت مفاد این معیار الزامی می باشد .
در لایحه قانون جامع در ماده ۱۷۲ اقدام به برشمردن معیارهای حمایت از اجراکنندگان نموده است ،که عبارتند از :
۱ ) اجراکنندگانی که تبعه جمهوری اسلامی ایران هستند ؛
۲ ) اجراکنندگانی که تبعه جمهوری اسلامی ایران نیستند ولی اجرای آنها :
۲-۱ ) داخل مرزهای ایران انجام می گیرد ؛
۲-۲ ) در رسانه صوتی ای درج شده که مورد حمایت این قانون است ؛
۲-۳) در رسانه صوتی ای درج نشده ولی در برنامه ها ی پخش شده رادیو – تلویزیونی که مورد حمایت این قانون هستند ضبط شده است .
ماده ۱۷۳ نیز مقرر می دارد : مقررات این قانون در باره حمایت از رسانه های صوتی در موارد زیر اجرا خواهند شد :
۱ ) رسانه های صوتی ای که تولیدکننده آنها تبعه جمهوری اسلامی ایران هستند ؛
۲ ) رسانه های صوتی ای که اولین بار در ایران ضبط شده اند ؛
۳ ) رسانه های صوتی ای که اولین بار در ایران منتشر شده اند .
ماده ۱۷۴ همین قانون در بیان حمایت از برنامه های پخش شده از رادو و تلویزیون مقرر داشته :
۱ ) برنامه های رادیو – تلویزیونی پخش شده توسط مراکز پخش بین المللی که دفتر مرکزی آنها در ایران واقع شده است ؛
۲ ) برنامه های رادیو – تلویزیونی پخش شده که فرستنده آنها در ایران واقع است .
همانطور که ملاحظه می شود این مواد شرط تابعیت ایران و نخستین ضبط یا انتشار اثار در ایران را ملاک حمایت قرار داده و مطابق ماده ۴ ، ۵ و ۶ کنوانسیون رم می باشد .
د ) مدت حمایت