فصل سوم:

روش‌شناسی پژوهش

۳-۱- مقدمه

در فصل دوم به بررسی مبانی نظری و ادبیات موضوع پرداخته شد، یک محقق پس از انتخاب و تعیین موضوع پژوهش باید به دنبال تعیین روش پژوهش باشد. شیوه‌ی انجام دادن هر کار و یا طرز اجرای هر هدف و برنامه را «روش» می‌نامند. مسلم است که انجام دادن کار و اجرای هدف بر اساس اصول و قواعدی صورت می‌پذیرد، لذا کارهایی را که از روی عادت و بدون آگاهی و با پیروی از نظم و سیاق معینی انجام می­دهیم، نمی‌توانیم روش دار بنامیم.
انتخاب روش پژوهش بستگی به هدف‌ها و ماهیت موضوع پژوهش و امکانات اجرایی آن دارد. بنابراین هنگامی می‌توان در مورد بررسی و انجام یک پژوهش تصمیم گرفت که ماهیت، موضوع پژوهش ، هدف‌ها و همچنین وسعت و دامنه‌ی آن مشخص باشد. به عبارت دیگر، هدف از انتخاب روش پژوهش آن است که محقق مشخص نماید چه روش و شیوه‌ای او را دقیق تر، سریع تر و آسان تر در دستیابی به پاسخ پرسش‌های پژوهش مورد نظر یاری می کند. در این فصل متدلوژی پژوهش را بیان می‌کنیم. برای این کار ابتدا به روش شناسی پژوهش و سپس فرضیه‌های پژوهش می‌پردازیم. در ادامه روش جمع آوری اطلاعات، روش آزمون فرضیه ها، تعریف متغیرهای پژوهش ، جامعه آماری، نمونه آماری و سایر موضوعات مربوط تشریح می‌شود.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۳-۲- روش اجرایی پژوهش

این پژوهش در صدد بررسی تأثیر رابطه بر سنجه‌های حسابداری مدیریت (مدیریت هزینه، بودجه هزینه، هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت، حسابداری مدیریت راهبردی) و سرمایه فکری سازمان‌های دولتی اشاره دارد. بنابراین پژوهش کاربردی بوده و طرح آن از نوع شبه تجربی است و از رویکرد پس رویدادی پیروی می‌کند. جامعه آماری پژوهش پیش رو شامل کلیه سازمان‌های دولتی می‌باشد. با بهره گرفتن از فرمول کوکران، حجم نمونه را ۲۰ سازمان دولتی انتخاب کرده ایم. ابزار جمع آوری اطلاعات شامل دو پرسشنامه است پرسشنامه اول: پرسشنامه محقق ساخته با ۱۷ گوی میباشد. در شیوه پاسخگویی از طیف لیکرت استفاده شده است و پرسشنامه دوم: پرسشنامه استاندارد بونتیس با ۴۲ گوی می‌باشد. تجزیه و تحلیل اطلاعات با بهره گرفتن از نرم افزارهای آماری و نرم افزار spss صورت می‌گیرد.

۳-۳- روش پژوهش

متدلوژی از دو واژه‌ی متدوس و لوژی گرفته شده است. واژه‌ی Method ابتدا در زبان لاتین و سپس در زبان فرانسه میانه از زبان یونانی به صورت اقتباس و در نهایت به همان شکل وارد زبان انگلیسی شده است. در زبان یونانی عبارت Method’s از دو واژه‌ی meta به معنای خیلی عظیم و بزرگ و hood’s به معنای راه و شیوه تشکیل شده است. فلسفه‌ وجودی مفهوم متدلوژی به معنی شناخت شیوه‌ها و یافتن راه اصلی هر کاری است که در اصطلاح به روش‌شناسی تعبیر می‌شود و روش شناسی یعنی شناخت نظام‌مند راه‌ها و شیوه‌های انجام کارهای درست. یعنی برای شناخت کارهای درست ملاک‌هایی را در اختیار ما قرار می‌دهد نه معیارهایی برای درست انجام دادن کارها (میرزایی ۱۳۸۵، ۲۶-۲۵).
در هر پژوهش علمی با توجه به موضوع پژوهش، انتخاب روش مناسب یکی از مباحث اساسی است که دقت در آن می‌تواند دستیابی به نتایج مطلوب را تضمین نماید. روش، شیوه پیش رفتن به سوی یک هدف است. بنابراین، شرح دادن روش علمی عبارت است از توضیح اصول اساسی که در هر پژوهشی به کار گرفته می‌شود (میرزایی ۱۳۸۵). این پژوهش از نوع پس رویدادی با بهره گرفتن از اطلاعات گذشته است و با بهره گرفتن از روش همبستگی، رابطه متغیرها در قالب الگوهای خطی و از طریق آزمون رگرسیون ارزیابی و از آماره‌های t و f و دوربین واتسون به ترتیب برای ارزیابی ضرایب رگرسیون، معنی داری الگو و آزمون خود همبستگی بین مشاهدات استفاده خواهد شد. به طور کلی روش‌های پژوهش را می‌توان از سه منظر هدف، میزان کنترل متغیرها و روش گردآوری داده‌ها مورد بررسی قرار داد. این پژوهش بر حسب دستاورد‌ها و نتایج از نوع کاربردی و با توجه به اهداف از نوع توصیفی و استنبا‌طی است.
تحقیق توصیفی که گاهی به عنوان تحقیق غیرتجربی نامیده می‌شود، با روابط بین متغیرها، آزمودن فرضیه‌ها، ‏پروراندن مفاهیم و قوانین کلی، اصول و یا نظریه‌هائی که دارای روائی جهان شمول است، سروکار دارد. چنین ‏تحقیقی به روابط تابعی توجه دارد. انتظار می‌رود که اگر متغیر x‏ به طور سیستماتیک با متغیر‏y‏ مربوط باشد، ‏احتمال پیش‌بینی پدیده‌ای امکان‌پذیر بوده و نتایج حاصل احتمالا فرضیه جدیدی را مطرح می‌کند که باید مورد ‏آزمایش قرار گیرد. برخلاف طرح تجربی، محقق در اجرای یک طرح تحقیق توصیفی، متغیرها را دست‌کاری نمی‌کند ‏و یا برای وقوع رویدادها، شرایطی را به وجود نمی‌آورد.
در واقع، اگر هیچ­گونه مشاهده یا تحلیلی نیز انجام ‏نمی‌گرفت، وقایعی که مشاهده و توصیف می‌شوند اتفاق می‌افتادند. تحقیق توصیفی شامل وقایعی است که قبلاً ‏اتفاق افتاده‌اند که ممکن است به وضعیت زمان حال ارتباط داده شوند.
در تحقیقات توصیفی محقق به دنبال چگونه بودن موضوع است که شامل جمع‌ آوری اطلاعات برای آزمون فرضیه یا پاسخ به سؤالات مربوط به وضعیت فعلی موضوع مورد مطالعه می‌شود. تحقیقات توصیفی هم جنبه کاربردی دارند و هم جنبه مبنایی که در بعد کاربردی از نتایج این تحقیقات در تصمیم‌گیری­ها و سیاست‌گذاری­ها و همچنین برنامه‌ریزی­ها استفاده می‌شود.
تحقیق توصیفی را می‌توان به دسته‌ه ای زیر دسته بندی کرد:
الف) تحقیق پیمایشی^[۳۴]
ب) تحقیق همبستگی^[۳۵]
ج) تحقیق پژوهشی^[۳۶]
د) تحقیق موردی^[۳۷]
ه) تحقیق پس-رویدادی^[۳۸] (علی- مقایسه ای) (بازرگان و همکاران ۱۳۹۰، ۸۲-۸۱).
پژوهش حاضر از نوع همبستگی است. در این نوع تحقیقات رابطه‌ی میان متغیرها بر اساس هدف تحقیق تحلیل می‌گردد. تحقیقات همبستگی را می‌توان بر حسب هدف به سه دسته تقسیم کرد: الف) مطالعه‌ی همبستگی دو متغیری، ب) تحلیل رگرسیون و ج) تحلیل ماتریس همبستگی یا کوواریانس. در تحقیقاتی که از رگرسیون استفاده می‌شود، هدف معمولاً پیش بینی یک یا چند متغیر ملاک از روی یک یا چند متغیر پیش بینی است. چنانچه هدف، پیش بینی یک متغیر ملاک از روی چند متغیر پیش بینی باشد، از مدل رگرسیون چندگانه^[۳۹] استفاده می‌شود. در تحقیقات رگرسیون چندگانه هدف پیدا کردن متغیرهای پیش بینی است که تغییرات متغیر ملاک را چه به تنهایی و چه مشترکاً پیش‌بینی کند. ورود متغیرهای پیش بینی در تحلیل رگرسیون به شیوه‌های گوناگون صورت می­گیرد.
پژوهش حاضر از جهت داده پس رویدادی است. تحقیق پس رویدادی عبارت است از مطالعه‌ی عینی و منظمی که در آن پژوهشگر کنترل مستقیم بر متغیرهای مستقل ندارد. هدف تحقیقات پس رویدادی، بررسی روابط علت و معلولی از طریق مطالعه‌ی نتایج موجود و زمینه‌ی قبلی به امید یافتن علت عمل انجام شده است. بنابراین در این پژوهش از اطلاعات آماری مربوط به گذشته برای اثبات فرضیه‌ها استفاده می‌شود. در این راستا نمونه از کلیه‌ی سازمان‌های دولتی در نظر گرفته می‌شود. این مطالعه از جهت نوع داده و روش تجزیه و تحلیل کمی است. یعنی با نگرش عینی به جمع آوری داده‌های واقعی و تحلیل آنها با بهره گرفتن از آزمون‌های آماری به تجزیه و تحلیل اطلاعات می‌پردازد.

۳-۴- جامعه آماری و حجم نمونه مورد پژوهش

۳-۴-۱- جامعه آماری پژوهش

چنانچه قرار است از نمونه گیری نتایج رضایت بخشی حاصل شود، باید به مجموعه‌ی فعالیت‌ها و مراحلی که به منظور انتخاب نمونه معرف به کار برده می‌شود، آگاهی کامل داشت. اولین قدم، تعیین هدف‌های پژوهشی است. برای درک و روشن شدن این هدف ابتدا باید جامعه‌ای را که قصد داریم نمونه‌ی مورد مطالعه را از آن انتخاب کنیم، تعریف نماییم. این تعریف باید به اندازه‌ای روشن باشد که هیچ نوع سؤالی درباره‌ی قابلیت تعمیم پذیری یا کاربرد نتایج به هر یک از اعضای جامعه مطرح نباشد. باید توجه داشت اندازه‌ی نمونه به ماهیت پژوهش، ابزار اندازه گیری به کار برده شده، و ویژگی جامعه‌ی مورد نظر بستگی دارد (دلاور ۱۳۸۶).
معمولاً در هر پژوهش، جامعه‌ی مورد بررسی مجموعه‌ای است که پژوهشگر مایل است درباره‌ی صفت‌های متغیر واحدهای آن به مطالعه بپردازد. همچنین جمعیت یا جامعه آماری مجموعه واحد‌هایی را شامل می‌شود که در مورد یا مورد‌هایی با یکدیگر مشترک باشند. شرط لازم برای انتخاب جامعه وجود اطلاعات در دسترس است. جامعه آماری این تحقیق را سازمان‌های دولتی کشور تشکیل می‌دهد.

۳-۴-۲- نمونه گیری و روش نمونه گیری

برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران که یکی از پر کاربرد‌ترین روش‌های برای محاسبه حجم نمونه است استفاده می‌کنیم.

جدول ۳-۱- جدول محاسبه حجم نمونه

حجم نمونه

n

حجم جمعیت آماری

N

در صد خطای معیار ضریب اطمینان قابل قبول

z یا t

نسبتی از جمعیت فاقد صفت معین

q= (1-p)

در جه اطمینان یا دقت احتمالی مطلوب

d