براساس یافته های بخش کیفی دو مدل برای شروع و تداوم خودجرحی رهایی بخش و خودجرحی قدرت بخش ارائه شده است که در شکل های ۷و ۸ نمایش داده شده است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

الف)مدل خودجرحی رهایی بخش
در خودآسیبرسانی رهاییبخش معمولاً برانگیزاننده مشکلات ارتباطی یا عوامل بین فردی است. این مشکلات اغلب به صورت تعارض یا ترک شدن از جانب دوستان تجربه میشود. نوجوانان به دلیل نقایص تنظیم هیجانی و نقص در خود تسکین بخشی دچار آشفتگی روانی می شوند. احتمالاً عاملی که باعث می شود نوجوانان از خودجرحی برای رهایی از این حالت های آشفتگی روانی استفاده کنند تاثیرپذیری از خودجرحی در همسالان و تجارب قبلی خودجرحی است. در صورت تداوم خودجرحی رهایی بخش این روش ممکن است به صورت یک سبک مقابله ای عادتی در برابر مشکلات بین فردی و یا تنهایی و یا روشی برای تخلیه احساس خشم درآید.
سه عامل در تبدیل خودجرحی رهایی بخش به اقدام خودکشی موثر است. عامل اول مرتبط با مصرف مواد یا الکل است. در نوجوانانی که برای رهاشدن از هیجان های منفی رو به مصرف الکل و مواد می آورند احتمال اقدام خودکشی بیشتر از نوجوانانی است که سابقه مصرف مواد یا الکل را نداشتند. عامل دوم خلق افسرده بود. این عامل به ویژه در بزهکاران و نوجوانان آزاردیده ای که از منابع اجتماعی حمایتی کافی برخوردارنیستند بیشتر نقش دارد.عامل سوم مرتبط با وضعیت خانواده بود. معمولاً نوجوانانی که علاوه بر خودجرحی ، اقدام خودکشی هم می کردند از خانواده های بسیار آشفته و بیمارگون بودند که جو خانواده به جای حمایت اجتماعی، منبعی برای ایجاد آزار در نوجوان بودند. مدل خودجرحی رهایی بخش در تصویر ۴. ۴ نشان داده شده است.
خلق افسرده
نقصحل مساله
نقص تنظیم هیجانی
نقص خود تسکین بخشی
مصرف مواد
اقدام خودکشی
برانگیزاننده:
مشکلاتارتباطی (تعارض/ ترک شدن )
خودجرحی رهایی بخش
خانواده نابهنجار
تاثیرپذیریاز خودجرحی همسالان
.
شکل ۷. مدل خودجرحی رهایی بخش
ب) مدل خودجرحی قدرت بخش
همان طور که در شکل ۸ نمایش داده شده است در مدل خودجرحی قدرت بخش هم عوامل بین فردی به ویژه از نوع نزاع و تعارض با دوستان و مراجع قدرت در شروع این رفتار نقش دارند. عواملی که در استفاده از خودجرحی برای دستیابی به قدرت در نزاع تاثیرگذارند عبارتند از نگرش مثبت به خودجرحی ، نقایص حل مساله اجتماعی و میل به رسیدن به جایگاه اجتماعی بالاتر در بین همسالان. همچنین احتمالاً تاثیرپذیری از خودجرحی در همسالان در ایجاد این رفتار در خزانه رفتاری نوجوانان موثر است. نوجوانانی که نگرش مثبتی به خودجرحی دارند معمولاً این کار را شاخص مهمی برای پذیرفته شدن در گروه همسالان یا سرگروه شدن می پندارند. احتمال اقدام خودکشی در این گروه کمتر است
نقص حل مساله اجتماعی
نگرش مثبت به خودجرحی
مشکلات ارتباطی
(نزاع/ تعارض)
خودجرحیقدرت بخش
تمایل به کسب جایگاه اجتماعی بین همسالان
تاثیرپذیریاز خودجرحی همسالان
شکل ۸. مدل خودجرحی قدرت بخش
یافته های بخش کمی
الف) یافته های توصیفی
از مجموع ۲۴۰ شرکتکننده نوجوان که ۷۱ نفر بزهکار و ۱۶۹ نفر با سابقه بدرفتاری دوران کودکی بودند ۱۴۲ نفر دختر و ۹۸ نفر پسر بودند. از لحاظ تحصیلات ۴۴% راهنمایی،۳۵% اول دبیرستان،۴۵% دوم دبیرستان و ۱% تا سطح دیپلم بودند. فروانی انواع روش های خود آسیبرسانی مستقیم به شرح زیر بود: بریدن بخشهای بدن (۵۱%، ۱۲۲ نفر)،سوزاندن(۱۸%، ۴۵ نفر)، کتک زدن خود(۴۰%، ۹۶ نفر)، کوبیدن سر به دیوار(۴۰%،۹۷ نفر)،چنگ کشیدن(۲۱%، ۵۱ نفر). یافتهها درباره فراوانی رفتار بریدن بخشهای بدن نشان داد که در ۱۴% از شرکت کنندگان۱ بار،۷% از شرکت کنندگان ۲ تا۴ بار، ۷% از شرکت کنندگان ۴ تا ۶ بار،۲% بیش از ۱۰ بار و ۱۴% بیش از ۲۰ بار سابقه این رفتار وجود دارد. فروانی تعداد دفعات رفتار کوبیدن سر به دیوار عبارت بود از: ۴% از شرکت کنندگان ۱ بار،۴% از شرکت کنندگان ۲تا۴بار،۶% از شرکت کنندگان ۴ تا ۶ بار،۳% از شرکت کنندگان بیش از ۱۰ بار و ۱۵% بیش از ۲۰ بار. شیوه اصلی خود آسیب رسانی مستقیم بریدن بخشهای بدن بود و نتایج آزمون خیدو نشان داد فروانی این رفتار از سایر رفتارهای خود آسیب رسانی بیشتر است. (۰۰۱/۰>P، ۱۳/۸=خی دو).
در جدول ۷ فراونی انواع روش های خود آسیب رسانی مستقیم و غیر مستقیم به تفکیک جنسیت نشان داده شده است. فروانی سوء مصرف الکل و رانندگی پرخطر در پسران بیشتر از دختران بود ولی در بقیه رفتارها تفاوتی بین دختر و پسر وجود نداشت.
جدول ۷. فروانی شیوه های خود آسیبرسانی مستقیم و غیر مستقیم به تفکیک جنسیت

روش

دختر
تعداد (درصد)

پسر
تعداد (درصد)

ضریب توافق

P

بریدن

(۵۵٪)۶۶

(۴۹٪)۵۸

۱۱۶/۰