صحیح ترین قول،قول اخیر است که اعمال خیار باید با توافق همه ورثه باشد.


چگونگی اعمال خیار در وضع کنونی حقوق ایران: گفته شد که قانون مدنی در این باره ساکت است .بعضی نویسندگان حقوق مدنی ایران با تحلیل حقوقی اعمال خیار را به صورت مجموع دانسته اند. بنظر می‌رسد همین استدلال را که برای ‌صحیح‌ترین قول از اقوال فقها گفتیم در وضع کنونی حقوقی ما نیز قابل قبول است. توضیح آنکه در فقه ادله خیار منحصر به ادله اثبات حق خیار است از قبیل حدیث نبوی «ماترک


المیت من حق فلوارثه» ولی درباره نحوه استحقاق و اعمال آن ادله ساکت است. در قانون مدنی نیز وضع به همین منوال است. ماده ۴۴۵ می‌گوید : «هر یک از خیارات بعد از فوت منتقل بوارث می شود» که تقریبا مفاد همان حدیث نبوی است ولی مانند فقه درباره نحوه استحقاق و اعمال آن ساکت است. درفقه صحیح ترین قول این بود که بر اساس قدر مسلم و قدر متیقن باید معتقد شد که درمرحله اعمال خیار باید گفت مجموع خیار برای مجموع ورثه است یعنی در اعمال آن اتفاق ورثه لازم است این عقیده و استدلال در حقوق ما نیز قابل پذیرش است زیرا یک دلیل عقلی است نه نقلی. در وضعی مشابه وضع حقوقی ما بدین بیان که می گوئیم ماده ۴۴۵ می‌گوید خیار به وراث می‌رسد، اما اینکه به چه نحو استحقاق دارند و می‌توانند اعمال کنند قانون ساکت است قدر مسلم و متیقن این است که اگر ورثه متفقاً آن را اعمال کنند خواه به صورت فسخ خواه به صورت امضا صحیح و مؤثر است پس از نظر قانونی نیز همین عقیده را قبول می‌کنیم زیرا صور دیگر گرچه ممکن است ولی دلیلی بر آن نداریم(امامی،۱۳۶۳،ج۱ ص۵۳۳).

۳-۲-۴- سقوط خیار تأخیر ثمن

تمامی حقوق مالی همچنان که قابل انتقال هستند همان‌ طور قابل اسقاط می‌باشند. زیرا هر شخصی می‌تواند هر گونه تصرفی دراموال و حقوق مالی خود بنماید، اسقاط خیار نیز یک نوع تصرف می‌باشد. در این مبحث ابتدا موارد سقوط خیار تأخیر وسپس مسائل مربوط به آن بررسی می‌گردد :

۳-۲-۴-۱- موارد سقوط خیار تأخیر

قانون مدنی و فقها ‌در مورد سقوط خیار تاخیرهر کدام به طور جداگانه بحث کرده‌اند. در اینجا سعی می شود موارد سقوط خیار تأخیر به طور یکجا وکلی بررسی گردد و مسائل جزئی تر در مباحث بعدی بحث شود. در این مبحث نخست شرط سقوط خیار تأخیر درضمن عقد، و سپس اسقاط بعد ‌از عقد و در نهایت تصرفاتی که موجب سقوط خیار تأخیر می‌گردد را بررسی می‌کنیم :

۳-۲-۴-۱-۱- شرط سقوط خیار تأخیر در ضمن عقد

بعضی ها معتقدند : شرط سقوط خیار تأخیر درمتن عقد جایز است و استدلال این ها به عموم ادله شرط یعنی المومنون عقد شروطهم می‌باشد(شهید اول،۱۴۱۴،ج۳،ص۲۷۶٫محقق ثانی،۱۴۰۸٫ج۴،ص۴۰۲). ولی در پاسخ گفته شده که شرط سقوط در متن عقد دارای اشکال است : زیرا بنابراینکه اسقاط خیار قبل از سه روز جایز نمی باشد،و بنابراینکه سبب خیار، ضرر حاصل از تاخیرمی باشد، شرط سقوط درمتن عقد جایز نمی باشد.زیرا درمتن عقد، نه مقتضی خیر محقق است نه شرط آن. مرحوم شیخ انصاری می فرمایند : حق همین است که شرط سقوط صحیح نباشد، زیرا چیزی که اسقاط او بدون شرط صحیح نیست، به دلیل المومنون عند شروطهم، شرط سقوط اوهم صحیح نخواهد بود(انصاری،۱۳۷۵،ص۲۴۶).

توضیح آنکه المومنون عند شروطهم مسائل غیر شرعی را شرعی نمی کند، والا شرط ساختن شراب هم به دلیل المومنون حلال می شد، و چون سقوط خیارتاخیر بدون دلیل شرط یعنی تاخیردر تادیه ثمن جایز نیست با شرط سقوط آن ساقط نمی شود، پس با ادله شرط نمی توان صحت شرط خیار درضمن عقد را استدلال کرد. اگر اجماعی بر صحت شرط سقوط باشد به اجماع عمل می‌کنیم ومی گوئیم شرط سقوط جایز است ولی اگر اجماعی در کار نباشد، شرط سقوط را جایز نخواهیم داشت(انصاری،همان).

قانون مدنی در این زمینه می‌گوید : «سقوط تمام یا بعضی از خیارات را می توان در ضمن عقد شرط نمود ». خیارتاخیر نیز یکی از اقلام خیارات محسوب می شود. نتیجتاً می توان در ضمن عقد، شرط سقوط خیارتاخیر ثمن را نمود. در این زمینه دکتر ناصر کاتوزیان می فرمایند : «شرط سقوط خیار درضمن عقد درمورد خیارهایی که بعد ‌از عقد ایجاد می‌شوند مانند خیار تأخیر ثمن، به مفهوم اسقاط مقتضی ایجاد خیار یا حذف بیدرنگ آن پس ازایجاد است. تعبیر نخستین بنظر قوی تر می‌رسد، زیرا شرط اسقاط خیار زمینه ایجاد آن را از بین می‌برد وحقی به وجود نمی آید تا اسقاط شود … به بیان دیگر شرط سقوط خیار در این فرض جلوگیری از تکوین حق است نه سقوط حق بعد از ایجاد».(کاتوزیان،۱۳۷۱،ج۵ ص۱۳۰)

الف- شرط سقوط خیارتاخیر به ‌عنوان شرط نتیجه : مانند شرط عدم ثبوت خیار. در این حالت بعد از انقضای سه روز از هنگام عقد ،خیارتاخیر به وجود نمی آید تا دوباره ساقط گردد. همچنین می توان شرط نمود که خیار پس از سه روز از وقوع عقد، ثابت گردد ولی بلافاصله ساقط شود(کاتوزیان،همان).

ب-شرط سقوط خیار به ‌عنوان شرط فعل : مانند اینکه در ضمن عقد بربایع شرط شود که بعد ازثبوت خیارتاخیر برای او، خیارمزبور را ساقط کند یا اینکه از حق خیار خود استفاده ننماید. در حال اول ، خیاربایع ساقط می‌گردد و درحالت دوم چنان که بایع در ظرف مدت زمان متعارف بعد از ایجاد خیار، عقد را فسخ ننماید،خیار او قهراً ساقط می‌گردد. چرا که عدم استفاده از حق خیار مدتی پس از ثبوت خیار، اسقاط خیار محسوب می شود. البته اگرعدم استفاده از حق خیار در مهلت زمانی باشد که عرفاً به ‌عنوان التزام به عقد محسوب شود(کاتوزیان،همان).

۳-۲-۴-۱-۲- سقوط بعد از عقد

اسقاط خیارتاخیرثمن بعد ‌از عقد، می‌تواند در خلال سه روز اول عقد باشد یا بعد ازآن.

الف- اسقاط خیارتاخیر ثمن در خلال سه روز : اولین مسقط خیار اسقاط خیارتاخیر از سوی بایع پس از سه روز اول عقد می‌باشد. منتهی در این مورد نیزاختلاف شده است که آیا بایع می‌تواند قبل از گذشت سه روز خیارتاخیر خود را اسقاط کند یا نه ؟ در اینجا اشکالی وجود دارد ؛ زیرا سبب خیارتاخیر، ضرری است که بر اثر تأخیر مشتری بر بایع وارد می شود و قبل از گذشت سه روز هنوز ضرری حاصل نشده تا برای دفع او خیار جعل شود. به عبارت دیگر، قبل از گذشت سه روز نه سبب هست ونه مسبب (لذا نمی توان گفت وجود سبب در اسقاط مسبب کافی است).‌بنابرین‏ قبل از سه روز اسقاط صحیح نیست چرا که سقوط و اسقاط فرع اثبات است. باید چیزی ثابت باشد تا ساقط گردد و قبل از سه روز ثبوتی نیست تا سقوطی مترتب گردد این دلیل کسانی است که اسقاط قبل از سه روز را جایز نمی دانند(انصاری،۱۳۷۵٫ص۲۵۶٫ طباطبایی.۱۴۱۹،ج۹،ص۴۵۹).اما دلیل قائلین به جواز اسقاط قبل از سه روز این است که : سبب خیار تأخیر عقد است و تأخیر سه روز شرط خیار است.به عبارت دیگر: عقد مقتضی خیار است و سه روز تأخیر، شرط آن است. پس اگر عقد سبب باشد وجود سبب در اسقاط مسبب کافی است(حسینی عاملی،۱۴۱۸،ج۴،ص۵۸۲٫ حسینی جلالی،۱۳۸۲،ص۱۵۸).

عدم صلاحیت مدیریت، کاهش سودآوری تحمیل بدهی سنگین می‌تواند تفسیر روشنی از احتمال بحران مالی بر مبنای یک تئوری باشد. به هر حال اگر شخصی جهت جلوگیری از بحران مالی و اضمحلال شرکت‌ها کوشش کند، ضروری است دلایل اساسی اضمحلال شرکت‌ها را شناسایی کند. بررسی ادبیات بحران مالی شرکت‌ها موضوعاتی را روشن ‌کرده‌است:

اول- فقدان یک تئوری اساسی

دوم- فقدان مبانی در انتخاب نسبت‌ها

مبانی نسبت‌های پیش‌بینی مشکل است و در نسبت‌های حسابداری انتخابی اختلاف‌نظر وجود دارد.

۲-۱-۴ تئوری جدید ورشکستگی

تئوری ورشکستگی یعنی شکستی در شرکت اتفاق افتاده که به دلیل نبودن کنترل توسط یک و یا گروهی از ذی نفعان بوده است.

صاحبان سهام، طلبکاران، مدیران، کارکنان، مشتریان، فروشندگان و نمایندگان دولت از جمله عوامل ورشکستگی تلقی می‌شوند، نبودن کنترل در شرکت مدرکی علیه شرکت است که احتمالاً هر ذی‌نفعی می‌تواند مدعی آن باشد.

مراحل درماندگی مالی

بدیهی است که اگر شرکت دچار بحران مالی گردد ، نمی­تواند تا ابد در این حالت به تداوم فعالیت، ادامه دهد. زمانی فرا خواهد رسید که شرکت با درماندگی مالی روبرو می­ شود، یعنی وضعیتی که در آن وجوه نقد موجود برای پرداخت به عرضه­کنندگان، کارکنان، و اعتباردهندگان کافی نیست.

نیوتن^[۲۰] (۱۹۹۸) مراحل نامطلوب شدن وضع مالی شرکت را به دوره های نهفتگی، کسری وجه نقد، نبود قدرت پرداخت دیون مالی یا تجاری، نبود قدرت پرداخت دیون کامل ودرنهایت ورشکستگی تقسیم کرد (شکل شماره۱-۲) گرچه اغلب ورشکستگیها ازاین مراحل پیروی می‌کنند، اما برخی شرکت‌ها ممکن است بدون طی همه مراحل به ورشکستگی کامل برسند. وضعیت واحد تجاری به طورناگهانی وغیرمنتظره منجر به ورشکستگی نمی شود. درمرحله نهفتگی ممکن است یک یا چند وضعیت نامطلوب به طور پنهانی برای واحد تجاری وجود داشته باشد بدون اینکه فوراً قابل شناسایی باشد. مثلاً تغییر درتقاضای تولید، استمرارافزایش ‌در هزینه های سربار، منسوخ شدن روش های تولید و… ازاین عوامل هستند.

اغلب ‌در دوره نهفتگی است که زیان اقتصادی رخ می‌دهد وبازده دارائیها سقوط می‌کند. بهترین وضع برای شرکت این است که مشکل درهمین مرحله کشف شود. مسئله دوم اینکه راه حلهای آسانتری که در این مرحله موثراست درمراحل بعد پاسخگو نخواهد بود ‌و نکته سوم، اعتماد عمومی دستخوش تزلزل نخواهد شد اگر مشکل درهمین مرحله کشف و رفع شود. برطرف ساختن مشکل درمراحل بعدی باعث کاهش اعتماد عمومی به شرکت می شود و در نتیجه دسترسی به وجوه دشوارتر می‌گردد و شاید شرکت ناچار به رد پروژه های سودآور شود. مرحله کسری نقد وقتی شروع می شود که یک واحد تجاری برای ایفای تعهدات جاری یا نیاز فوری، دسترسی به وجه نقد نداشته باشد گرچه چند برابرنیازش ممکن است دارائیهای فیزیکی داشته وسابقه سودآوری کافی نیز داشته باشد. مسئله اینجا است که دارائیها به قدر کافی قابل نقد شدن نیستند وسرمایه حبس شده است. در مرحله نبود قدرت پرداخت دیون مالی یا تجاری، شرکت هنوز قادربه تحصیل وجه کافی از کانال‌های مصرف هست. مدیریت ابزارهای مناسب دارد؛ مثلاً استفاده ازافراد حرفه ای مالی یاتجاری، کمیته اعتباردهنده وتجدید ساختار درتکنیکهای تامین مالی و … ازطریق این روش‌ها هنوز هم می توان مشکل را در این مرحله شناسایی و برطرف کرد. درمرحله نبود قدرت پرداخت دیون کامل است که دیگر شرکت روبه نابودی رفته است. کل بدهیها ‌از ارزش دارائیهای شرکت فزونی دارد وشرکت دیگر نمی تواند از ورشکستگی کامل خود اجتناب کند(‌حاجی‌ها،۶۴:۱۳۸۴).

شکل شماره(۲-۳-۱) : مراحل ورشکستگی

علائم اولین مرحله از درماندگی مالی، شامل منفی شدن خالص جریانات نقدی عملیاتی و وقوع زیان و همچنین کاهش ارزش بازار سهام شرکت ‌می‌باشد.

از آنجا که در تئوری­های اقتصادی، ارزش شرکت مبتنی بر ارزش فعلی جریان­های نقدی آتی آن است و از سود به عنوان جانشین جریان­های نقدی استفاده می­ شود، پیش ­بینی سود از اهمیت ویژه­ای برخوردار می­گردد. بر این اساس یکی از اهداف گزارشگری مالی کمک به سرمایه ­گذاران و اعتبار دهندگان برای پیش ­بینی جریان­های نقدی آتی است. همچنین کمیته تدوین استانداردهای حسابداری ایران در بخش مفاهیم نظری گزارشگری مالی بیان نموده است که: «اتخاذ تصمیمات اقتصادی توسط استفاده­کنندگان صورت­های مالی، مستلزم ارزیابی واحد تجاری جهت ایجاد وجه نقد و قطعیت ایجاد آن است…، ارزیابی توان ایجاد وجه نقد از طریق تمرکز بر وضعیت مالی، عملکرد مالی وجریان­های نقدی واحد تجاری و استفاده از آن ها در پیش ­بینی جریان­های نقدی مورد انتظار و سنجش انعطاف­پذیری مالی، تسهیل می­گردد» (Auditing Organization, 2002).

پیش‌بینی جریان‌های نقدی و تغییرات آن به عنوان یک رویداد اقتصادی، از دیرباز مورد توجه پژوهشگران، سرمایه‌گذاران، مدیران، تحلیلگران مالی و اعتباردهندگان بوده است. این توجه ناشی از استفاده از جریان‌های نقد در مدل‌های ارزشیابی سهام، ارزیابی توان پرداخت (سود سهام، بهره و سایر تعهدات ) ، ارزیابی ریسک، ارزیابی عملکرد واحد اقتصادی و مباشرت مدیریت، ارزیابی نحوه انتخاب روش‌های حسابداری توسط مدیریت و استفاده از جریان‌های نقدی جهت اتخاذ تصمیمات سودمند و مرتبط با مدل‌های تصمیم‌گیری است. حال اگر بتوان جریان‌های نقدی را به نحو مناسبی پیش‌بینی کرد، بخش درخور توجهی از نیازهای اطلاعاتی مرتبط با جریان‌های نقدی تأمین خواهد شد .

هدف اولیه گزارشگری مالی، فراهم آوردن اطلاعاتی است که به سرمایه‌گذاران در ارزیابی مبلغ، زمان‌بندی و ریسک جریان‌های نقد آتی کمک کند. هرچند، اطلاعاتی که بیشترین سودمندی را در ارزیابی جریان‌های نقد آتی دارند، بحث برانگیز است. برخی از تحلیل‌گران و سرمایه‌گذاران ادعا می‌کنند که جریان‌های نقد معیار اصلی ارزیابی است. برای مثال، کاپلند و همکاران^[۲۱](۱۹۹۰) معتقدند اگرچه معیارهای سنتی حسابداری می‌تواند ابزار مفیدی برای درک و شناخت بازده جریان‌های نقدی باشد، ولی این معیارهای سنتی نمی‌تواند جایگزین شاخص‌های مستقیم نظیر جریان‌های نقدی شود. از طرف دیگر، برخی از حسابداران معتقدند که سود، منبع اصلی اطلاعات است. برای مثال، در بیانیه مفهومی شماره یک هیئت تدوین استانداردهای حسابداری مالی(^[۲۲]FASB) آمده است که اطلاعات مربوط به سود بهتر از اطلاعات جریان‌های نقدی، منافع سرمایه‌گذاران را در پیش‌بینی جریان‌های نقد آتی واحد تجاری تامین می‌کند.(بارتو و همکاران^[۲۳]،۲۰۰۱، ۱۰۳-۱۰۴)

بسیاری از تحلیلگران مالی و سرمایه‌گذاران معتقدند در هنگام بررسی سلامت مالی و چشم اندازهای شرکت، معیارهای جریان نقدی، از جمله جریان‌های نقد آزاد بسیار مفید است. جریان نقد آزاد از این دیدگاه دارای اهمیت است که به مدیران اجازه می‌دهد فرصت‌هایی را جستجو کنند که ارزش سهام شرکت را افزایش می‌دهد. بدون در اختیار داشتن وجه نقد توسعه محصولات جدید، انجام تحصیل‌های تجاری، پرداخت سودهای نقدی به سهام‌داران و کاهش بدهی‌ها امکان‌پذیر نیست.(جان واچوویز و ارهارت^[۲۴]،۲۰۰۷،۱۸-۳۷)

۳-۶-۲- ابزار

۱-آزمون دسته‌بندی کارت‌های ویسکانسین: آزمون دسته‌بندی کارت‌های ویسکانسین یکی از شناخته‌شده‌ترین آزمون‌های عصب روان‌شناختی است که استدلال انتزاعی، انعطاف‌پذیری شناختی، در جاماندگی، حل مسئله، تشکیل مفاهیم، تغییر مجموعه، توانایی آزمون فرضیه و استفاده از بازخورد خطاها، راهبرد شروع و توقف عمل و نگهداری توجه را می‌سنجد (اونر و مینر^[۸۸]، ۲۰۰۵). این آزمون توسط برگ (۱۹۴۸) ساخته‌شده و هیتون و همکاران (۱۹۹۳) در آن تجدیدنظر کرده‌اند (به نقل از اونر و مینر، ۲۰۰۵). با توجه به نظر میاک (۲۰۰۰) آزمون کارت‌های ویسکانسین برای ارزیابی توانایی تغییر آمایه سهم مهمی دارد ‌بنابرین‏ در این پژوهش برای ارزیابی مؤلفه تغییر آمایه از این آزمون استفاده گردید. این آزمون ابتدا توسط گرانت^[۸۹] و برگ^[۹۰] (۱۹۴۸؛ به نقل از لزاک^[۹۱]، ۱۹۹۵) ساخته شد. در مطالعه رفتار انتزاعی و انعطاف پذیری شناختی از این آزمون به طور وسیعی استفاده شده است. آزمون متشکل از ۱۲۸ کارت غیر متشابه و با شکل‌های متفاوت (مثلث، ستاره، صلیب و دایره) و ‌با رنگ‌های مختلف است. برای اجرای آزمون ابتدا ۴ کارت الگو در مقابل آزمودنی قرار داده می‌شود. آزمونگر ابتدا رنگ را به عنوان اصل دسته‌بندی در نظر می‌گیرد. بدون آنکه این اصل را به آزمودنی اطلاع دهد و از وی می‌خواهد بقیه کارت‌ها را یک‌به‌یک در زیر چهار کارت الگو قرار دهد. بعد از هر کوشش به آزمودنی گفته می‌شود که جایگذاری وی صحیح می‌باشد یا خیر. اگر آزمودنی بتواند به طور متوالی ۱۰ دسته‌بندی صحیح انجام دهد، اصل دسته‌بندی تغییر می‌یابد و این اصل دسته‌بندی «شکل» خواهد بود، تغییر اصل فقط با تغییر دادن الگوی بازخورد بلی و خیر انجام می‌شود. بدین ترتیب پاسخ صحیح قبلی در اصل جدید پاسخ غلط تلقی می‌شود. اصل بعدی تعداد می‌باشد و بعد سه اصل به ترتیب تکرار می‌شوند. آزمون وقتی متوقف می‌شود که آزمودنی بتواند با موفقیت ۶ طبقه را به طور صحیح دسته‌بندی کند. در محاسبه چند نمره از این آزمون به دست می‌آید که دو نمره از این آزمون بااهمیت‌تر است:

نمره خطای در جاماندگی: وقتی مشاهده می‌شود که آزمودنی علی‌رغم تغییر اصل، بر اساس اصل قبل به دسته‌بندی خود ادامه می‌دهد و یا اینکه در سری اول بر اساس یک حدس غلط به دسته‌بندی مبادرت ورزد و علی‌رغم دریافت پاسخ بازخورد «نه» به پاسخ غلط خود اصرار می‌ورزد. از آنجائی که تعداد پاسخ‌های همه آزمودنی‌ها یکسان نیست، می‌توان از نسبت پاسخ‌های درجامانده استفاده کرد.

نمره تعداد طبقات به دست‌آمده: طبقات به تعداد دسته‌بندی صحیح اطلاق می‌شود و از ‌صفر تا ۶ در نوسان است. اعتبار این آزمون برای نقایص شناختی به دنبال ‌آسیب‌های مغزی بالای ۸۶/۰ گزارش‌شده است (لزاک، ۱۹۹۵). پایایی این آزمون بر اساس ضریب توافق ارزیابی‌کنندگان ۸۳/۰ (اسپرن و استروس^[۹۲]، ۱۹۹۱).

۲-آزمون برج لندن Tower of London task)): یک آزمون استاندارد برای ارزیابی کارکردهای اجرایی برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی می‌باشد. به شرکت‌کننده گفته می‌شود که ‌این یک آزمون حل مسئله می‌باشد و در این آزمون شما می‌بایست با حرکت دادن مهره‌های رنگی (سبز، آبی، قرمز) و قرار دادن آن‌ ها در جای مناسب، با حداقل حرکات لازم شکل نمونه را درست کنید سپس قسمت مثال آزمایش به فرد نشان داده می‌شود. در این مرحله، سه بار به فرد اجازه حل مسئله داده می‌شود و فرد می‌بایست مطابق دستورالعمل با حداقل حرکات لازم مثال را حل نماید. سپس به آزمودنی گفته می‌شود که به شما ۱۲ مسئله همانند مثال داده می‌شود و می‌بایست با حداقل حرکات لازم شکل نمونه را درست کنید. همچنین، به فرد گفته می‌شود که برای حل هر مسئله سه بار به او اجازه داده می‌شود. در هر مرحله پس از موفقیت، مسئله بعدی در اختیار فرد قرار داده می‌شود. موقعیت هدف برای حلقه‌ها متغیر است، اما محل شروع ثابت نگاه داشته می‌شود. تکالیف آزمون با ۲، ۳، ۴، ۵ حرکت حل می‌شود این آزمون دارای روایی سازه خوب در سنجش برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی افراد است. اعتبار این آزمون موردقبول و ۷۹% گزارش‌شده است (فیلیپس^[۹۳]، ۱۹۷۴).

۳-آزمون استروپ

این آزمون یکی از قدیمی‌ترین و آسان‌ترین انواع آزمون‌های مربوط به استرس و فشار روانی است که بر جنبه‌های شناختی و توجه افراد تأکید دارد. آزمون رنگ- کلمه استروپ ابزاری کلاسیک برای سنجش توجه انتخابی است و سازه‌ای از کارکردهای اجرایی را می‌سنجد که کنترل- بازداری نامیده می‌شود، این آزمون نیازمند پردازش انتخابی محرک‌های ناهمخوان، در حضور عامل منحرف‌کننده توجه و در میان بازداری دفعات پاسخ‌های خودکار هستند (میتروشینا^[۹۴] و همکاران، ۲۰۰۵).

آزمون استروپ سرعت نسبی خواندن رنگ‌ها، رنگ کلمات و نام رنگ واژه های رنگ که واژه رنگ ‌با رنگ واژه ناهمخوان است را می‌سنجد، تکلیف آخر نیازمند این است که فرد بر شکل محرک خواندن فائق آید. این موقعیت مداخله‌ای مغایر “اثر استروپ ” نامیده می‌شود، این بخش مداخله‌ای آزمون استروپ به طور سنتی برای سنجش کارکردهای اجرایی که شامل بازداری شناختی، به‌ویژه توانایی بازداری پاسخ خوب یاد گرفته‌شده به نفع پاسخ غیرمعمول و حفظ یک سری اعمال در مواجهه با محرک‌های مزاحم دیگر می‌شود، موردتوجه می‌باشد. تحلیل عاملی مجموعه مقیاس‌های اجرایی نشان می‌دهد اثر مداخله‌ای استروپ با مقیاس‌های اجرایی وابسته بازمان، مانند نمادهای عددی، بیشتر از آزمون‌های اجرایی که شامل تغییر قوانین (آزمون دسته‌بندی کارت‌های ویسکانسین) یا تقسیم توجه/حافظه فعال می‌شود، مشترک می‌باشد، در پژوهش کنونی از آزمون استروپ ویکتوریا استفاده می‌شود. در آزمون آسپیرین و استاس (۱۹۹۱؛ به نقل از میتروشیا و همکاران، ۲۰۰۵) که به عنوان نسخه ویکتوریا شناخته می‌شود، از سه کارت استفاده می‌شود که به ترتیب زیر به آزمودنی داده می‌شود.

کارت (D)، کارت (W) و کارت ©. هر کارت از شش سطر و چهارستون تشکیل‌شده است. کارت (D)، حاوی نقاط رنگی است (قرمز، سبز، آبی و زرد). در این کارت تکلیف آزمودنی نام بردن رنگ نقاط با حداکثر سرعت ممکن می‌باشد. کارت W شامل چند کلمه است: این، آب، به بالا که ‌با رنگ‌های قرمز، سبز، آبی و زرد چاپ‌شده است و آزمودنی باید نام رنگ کلمات را با حداکثر سرعت ممکن بگوید. کارت C، کارت رنگ کلمات است و رنگ کلمات، قرمز، زرد، آبی و سبز است که واژه های مربوط به رنگ، ‌با رنگ ناهمخوان با کلمه چاپ‌شده است (برای مثال، کلمه زرد ‌با رنگ سبز چاپ‌شده است) و آزمودنی باید رنگ کلمات را با حداکثر سرعت ممکن بخواند. ترتیب خواندن رنگ‌ها در هر سه کارت در طول سطرها و از چپ به راست است. زمان تکمیل هر کارت و تعداد خطاها در هر کارت برای آزمودنی ثبت می‌شود و از روی آن زمان اختلافی بین کارت کلمه- رنگ (کارت C) و کارت نقاط (کارت W) به دست می‌آید.

۴-خرده مقیاس فراخنای ارقام

راهبردهای مهم فراشناختی از نظر دیرکز (۱۹۸۵) عبارتند از:

• • ارتباط دادن اطلاعات جدید به دانش قبلی

• • انتخاب آگاهانه راهبردهای تفکر

• برنامه ریزی، اداره و ارزشیابی فرایند تفکر

راهبردهای فراشناختی به عقیده سیف (۱۳۸۰) عبارتند از:

1. راهبردهای برنامه ریزی:

• • تعیین هدف مطالعه

• • • پیش‌بینی زمان لازم برای مطالعه و یادگیری

  

• • تعیین سرعت مطالعه

• • تحلیل چگونگی برخورد با موضوع یادگیری

• انتخاب راهبردهای یادگیری (راهبردهای فراشناختی)

1. راهبردهای کنترل و نظارت:

• • ارزشیابی از پیشرفت

• • نظارت بر توجه

• • طرح سؤال در ضمن مطالعه و یادگیری

• کنترل زمان و سرعت یادگیری

۳٫ راهبردهای نظم دهی:

• • تعدیل سرعت مطالعه

• اصلاح یا تغییر راهبردهای شناختی

راهبردهای فراشناختی عمده را می توان در سه دسته قرار داد:

1. 1. راهبردهای برنامه ریزی

1. 1. راهبردهای نظارت

1. راهبردهای نظم دهی

سه مهارت اساسی که به ما اجازه می‌دهند دانش فراشناختی را برای تنظیم تفکر و یادگیری به کار بریم. برنامه ریزی یعنی تصمیم گیری ‌در مورد این که چه مدت زمانی را به یک تکلیف اختصاص داده و کدام راهبرد به کار برده شود. به عقیده پاریس و جاکوبز^[۸۸] (۱۹۸۴) برنامه ریزی شامل گزینش اعمال خاص برای رسیدن به اهدافی است که انتخاب و معین شده است. راهبردهای برنامه ریزی شامل: تعیین هدف برای مطالعه و یادگیری، پیش‌بینی زمان لازم برای مطالعه، تعیین سرعت مناسب مطالعه، تحلیل چگونگی برخورد با موضوع یادگیری و انتخاب راهبردهای یادگیری مفید است (آقازاده و احدیان، ۱۳۷۷).

راهبردهای نظارت شامل: پیگیری و توجه به هنگام خواندن متن، سؤال کردن از خود درباره موضوعات و نظارت کردن بر سرعت و زمانی است که خواندن یک متن نیاز دارد. منظور از کنترل و نظارت، ارزشیابی یاد گیرنده از کار خود برای آگاهی یافتن از چگونگی پیشرفت خود و زیر نظر گرفتن و هدایت است. از جمله می توان نظارت بر توجه به هنگام خواندن یک متن، از خود سؤال پرسیدن به هنگام مطالعه و کنترل زمان و سرعت مطالعه را نام برد. این راهبرد به یادگیرنده کمک می‌کند هر وقت به مشکلی برمی خورد به سرعت آن را تشخیص داده، در رفع آن بکوشد. یکی از راهبردهای کنترل و نظارت پیش‌بینی نمونه سؤال هایی است که در امتحان یک درس ممکن است بیاید. این مهارت هم به یادگیری بهتر و هم به جلب توجه بیشتر یادگیرنده کمک می‌کند (سیف، ۱۳۷۹).

راهبردهای نظم دهی و تنظیم: راهبردهای نظم دهی، موجب انعطاف پذیری در رفتار یادگیرنده می شود و به او کمک می‌کند تا هر زمان که برایش ضرورت داشته باشد، روش و سبک یادگیری خود را تغییر دهد. راهبردهای نظم دهی با راهبردهای کنترل و نظارت به طور هماهنگ عمل می‌کنند. یعنی وقتی که یادگیرنده از راه کنترل و نظارت متوجه می شود که در یادگیری موفقیت لازم را به دست نمی آورد و این مشکل ناشی از سرعت کم یا زیاد مطالعه یا راهبرد غیر مؤثر دیگری است، بلافاصله سرعت خود را تعدیل می‌کند یا راهبرد مؤثری را بر می گزیند. ‌بنابرین‏، یادگیرنده بهره مند از راهبردهای نظم دهی حاضر نمی شود که به روش های ناموفق یادگیری و مطالعه ادامه دهد و همواره، از راه نظارت بر خود، نواقص روش ها و راهبردهای یادگیری اش را شناسایی می‌کند و به اصلاح و تعدیل آن ها اقدام می کند. از نظر بروان (۱۹۷۸) نظم دهی مربوط به دستیابی به اهداف نهایی و فرعی است، فقدان نظم نشانگر “اجرای کورکورانه نقش است”. و نظم دهی و ارزشیابی یعنی انجام دادن قضاوت درباره فرایندهای تفکر و یادگیری (مصرآبادی، ۱۳۸۰).

۲-۲۸٫ اهمیت آموزش راهبردهای فراشناختی

آموزش مهارت ها و راهبردهای شناختی و فراشناختی به دانش آموزان در زمینه‌های متعدد می‌تواند مؤثر باشد. یکی از دلایل علاقه مندی بسیاری از محققان به حیطه فراشناخت آن است که معتقدند این حوزه تلویحات مهمی در میدان تعلیم و تربیت دارند ( برای مثال؛ فلاول، ۱۹۷۹؛ مارکمن، ۱۹۸۱؛ پاریس و همکاران،۱۹۸۱؛ بیکر، ۱۹۸۲؛ براون و همکاران، ۱۹۸۳؛بیکر و بروان، ۱۹۸۴). به نظر می‌رسد که مهارت های فراشناختی نقش مهمی در انواع فعالیت های شناختی از جمله تبادل کلامی اطلاعات، درک مطلب خواندن، نوشتن، زبان آموزی، ادراک، توجه، حافظه، حل مسئله، شناخت اجتماعی، خودآموزی و … بازی می‌کند (فلاول، (۱۹۸۸) به نقل از صادقی و محتشمی، ۱۳۸۹).

تحقیقات آلیس^[۸۹] (۱۹۸۳) بیانگر آن است که این راهبردها تأثیر زیادی به تعمیم و کاربرد آموخته ها در محیط های طبیعی به جای می‌گذارد. مطالعات متعددی تأثیر مثبت دانش و مهارت فراشناختی را بر عملکرد خواندن نشان داده‌اند. برای مثال گارنر (۱۹۹۰)، با ارائه شواهد نظری و پژوهشی متعدد، تأثیر دانش فراشناختی را بر مهارت خواندن نشان داد. بایلر و اسنومن (۱۹۹۳)، پژوهش هایی را نقل می‌کنند که در آن ها اسکات پاریس و همکارانش در سال های ۱۹۸۴ و ۱۹۸۶ به دانش آموزان کلاس های سوم و پنجم مهارت های شناختی و فراشناختی را آموزش دادند. نتایج این پژوهش ها معلوم کرده‌اند که دانش آموزانی که این گونه مهارت ها به آن ها آموزش داده شده، در قیاس با دانش آموزانی که از آموزش این مهارت ها بی بهره ماندند در توانایی خواندن و درک مطلب جلوتر بودند( به نقل از سیف،۱۳۸۰).

گارنر (۱۹۹۰)، پس از بازنگری پژوهش های انجام شده درباره اثربخشی راهبردهای شناختی و فراشناختی گفته است « پژوهش های موجود به روشنی نشان می‌دهند که رفتار رهبردی، یادگیری را افزایش می‌دهد. هم چنین روشن شده است که یادگیرندگان ماهر می دانند که چه زمانی راهبردی عمل کنند ». واینستاین و هیوم (۱۹۹۸) بر این باورند که معلمان می‌توانند از راه آموزش مهارت های یادگیری و مطالعه (راهبردهای شناختی و فراشناختی) به دانش آموزان خود کمک کنند تا یادگیرندگان موفق تری باشند و در سرنوشت تحصیلی خود نقش فعال تری را ایفا نمایند (سیف، ۱۳۸۰). براون و پالینسکار (۱۹۸۲) نشان داده‌اند که نه تنها کودکان دارای عقب مانده خفیف ذهنی بلکه دانش آموزان دارای ناتوانایی های یادگیری نیز، در قیاس با دانش آموزان عادی، از لحاظ کارکردهای شناختی نقص دارند. پژوهشگران نامبرده با آموزش مهارت های لازم ‌به این نوع کودکان توانستند نواقص روش های یادگیری آنان را بر طرف نمایند. در لزوم توجه به اهمیت فراشناخت و آموزش مهارت های فراشناختی به دانش آموزان، اسلاوین (۱۹۹۴) معتقد است که روان شناسان تربیتی طی چندین دهه، آموزش راهبردهای ویژه یادگیری به دانش آموزان را تأیید کرده‌اند( نقل از اسبورن،۲۰۰۲).

• • انرژی زیاد: انچه بیشتر سرمایه گذاران باید بیشتر در یک ‌کارآفرین جستجو کنند انرژی زیاد است زیرا ‌کارآفرین بودن حرفه ای بی مانند است.

  

• • انگیزه : بسیاری از کارافرینان برای کسب درامد در طول هفته ساعات طولانی را کارمی‌کنند ‌بنابرین‏ انگیزه ای که کارافرینان را به تکاپو می اندازد کسب سود بیشتر و در نتیجه کسب درامد بیشتر برای خودش است. در اینجا باید بین انگیزه و حرص وطمع تفاوت قائل شد زیرا تجربه نشان می‌دهد که کارافرینان بیشتر در پی دگرگونی و رشد و ارتقای جامعه هستند تا افزایش در امد خود.

۳) خطر پذیری :

اهمیت سرمایه گذاری خطر پذیردر توسعه تکنولوژی و رشد اقتصادی بیشتر به همین ویژگی خطر پذیری باز می‌گردد. به بیانی دیگر کارافرینان که طرح نو و ایده خلاقی در ذهن دارند وبه موفقیت ان باور دارند،معمولا به سبب دسترسی نداشتن به منابع مالی کافی در مسیر حرکت خود متوقف می‌شوند. آن ها در این مرحله برای رفع مشکل خود به بانک‌ها و مؤسسات مشابه روی می اورند اما به دلایل مختلف نمی‌توانند از این منابع استفاده نمایند.ازجمله موانع اصلی درخواست سپرده های سنگین و دیدگاه کوتاه مدت حاکم بر این مؤسسات است.در چنین فضایی تامین مالی ریسک پذیر مطرح خواهد شد.اگر ان دسته از صندوق هایی که با هدف کمک به توسعه تکنولوژی شکل گرفته اند خطر پذیر هم باشند،اندک اندک از کارکرد اصلی و واقعی خود خارج می‌شوند. چه بسا بعد از مدتی آن ها هم عملکردی مشابه عملکرد بانک‌ها پیدا کنند.

خطر پذیری به مجموعه شرایطی وابسته است که بدون وجود آن ها نمیتوان از صندوق سرمایه گذاری توقع خطر پذیری را داشت.یکی از این شرایط ایجاد مشوق هایی برای کارکنان صندوق است تا در قبال سرمایه گذاری موفق پاداشی دریافت کنند.یکی دیگر از موانع خطر پذیری ناتوانی صندوق ها در ارزیابی دقیق طرح های پیشنهادی است که با رفع ان میتوان خطر پذیری را به معنی واقعی آن ها تجربه کرد. ‌بنابرین‏ خطر پذیری از جمله ویژگی های اصلی سرمایه گذاری خطر پذیر است و نقش به سزایی در توسعه تکنولوژی دارد.

۴)انگیزه سود اوری :

مطمئنا پذیرش خطر باید با انگیزه کسب سود بیشتر همراه باشد، درغیر این صورت اگر سرمایه داران در پی سود محدود و ناچیز باشند می‌توانند به بانک ها یا سایر سرمایه گذاری های مطمئن بسنده کنند.‌بنابرین‏ کسانی که سرمایه خود را در طرح های نواورانه و در عرصه تکنولوژی های پیشرفته در معرض خطر قرار می‌دهند، مطمئنا باید برنامه نسبتا بلند مدتی برای کسب سود بیشتر در نظر داشته باشند.

۵) توجه به شرکت های نوپا :

سرمایه گذاری ریسک پذیر می‌توانند در مراحل مختلف رشد شرکت ها صورت گیرد.این مراحل را میتوان به مراحل ابتدایی، رشد وگسترش تقسیم بندی کرد. در مراحل ابتدایی معمولا کارافرینان با ایده های جالب و جذاب وجود دارند و در بسیاری از موارد سازماندهی مناسبی در قالب یک شرکت وجود ندارد. پس ارزیابی ظرفیت این طرح ها بسیار دشوارتر است و خواهان مهارت های ویژه ای است و افق زمانی سود اوری نیز حداقل به هفت تا ده سال می‌رسد.در سوی دیگر،طیفی از سرمایه گذاری ها ‌در شرکت های ثبات یافته صورت می‌گیرد که بنا به دلایلی در پی گسترش دامنه فعالیت های خود هستند که مطمئنا ارزیابی ظرفیت این طرح ها بسیار راحت تر است.پس خطر این سرمایه گذاری ها کمتر می شود و افق زمانی خروج از سرمایه گذاری نیز کاهش می‌یابد.با توجه به توضیحات فوق هرچند سرمایه گذاری خطر پذیر شامل تمامی طیف ها می شود اما تاثیر این سرمایه گذاری زمانی پررنگ تر می شود که جهت گیری اصلی ان به سوی سرمایه گذاری در مرحله ابتدایی رشد شرکت ها یا همان شرکت های نوپا و نواور باشد.

۶) دیدگاه بلند مدت:

یکی از ویژگی های بسیار مهم دیگر که ابعاد عملکردی و ویژگی های سرمایه گذاری ریسک پذیر را تحت تاثیر قرار می‌دهد،دیدگاه بلند مدت حاکم بر صندوق‌های سرمایه گذار است. مسلماخطرپذیری برای کسب سود در هفت تا ده سال اینده بدون دیدگاه بلندمدتی امکان پذیر نیست و اساسا توسعه تکنولوژی در دیدگاه کوتاه مدت جایی ندارد. به بیانی دیگر اگر دیدگاه کوتاه مدت بر صندوق ها حاکم باشد نه تنها این صندوق ها به تدریج از ماهیت خطر پذیری خود خارج می‌شوند بلکه مهم تر از ان دیگر در راستای اهداف توسعه تکنولوژی گام بر نخواهند داشت و عملکرد ان ها همانند مؤسسه‌‌های مالی و بانکی می شود.

۷)مشارکت در مالکیت شرکت ها :

یکی دیگر از مهم ترین ویژگی ها ی سرمایه گذاری ریسک پذیر مشارکت در مالکیت شرکت هاست. از انجا که وام دادن با سرمایه گذاری ریسک پذیر همخوانی ندارد واز طرفی خلا موجود در تامین مالی پروژه های نواورانه و مبتنی بر تکنولوژی های پیشرفته را پر نمیکند نقش سرمایه گذاری ریسک‌پذیر پررنگ تر می شود. از سوی دیگر زمانی که صندوق های سرمایه گذاری ریسک‌ پذیر در مالکیت شرکت ها سهیم می‌شوند در قبال اینده آن ها نیز متعهد می‌شوند و از هرابزاری برای کمک به موفقیت این شرکت‌ها استفاده می‌کنند. در اینجا موضوع مشاوره های مدیریتی و برنامه ریزی و حتی استفاده از کانال ارتباطات شخصی در کمک به شرکت های نوپا ی مبتنی بر تکنولوژی پیشرفته مطرح است.

۲-۶- فرصت های فراروی بازار سرمایه گذاری مخاطره پذیر

فرصت های جذاب برای سرمایه گذارای های مخاطره پذیر می‌توانند به دست آمده یا برعکس به دلیل شرایط سخت اقتصادی، مالی و شرایط خاص بازار از دست بروند. اما انجام چنین چیزی نیازمند یک بررسی هوشمندانه در خصوص درک صحیح یک صندوق سرمایه‌گذاری مخاطره پذیر (بعضی اوقات به عنوان وجوه سرمایه گذاری اشاره می شود) و آنچه که انجام می‌دهد (تاثیری که روی رفتار سرمایه گذار می‌گذارد) می‌باشد. همچنین بررسی آن چه که اخیراًً‌ به دلیل جابجایی بازار سرمایه گذاری مخاطره پذیر بوقوع پیوسته است. (در سال ۲۰۰۲ بعد از شیوع بازار شرکت های صوری اینترنتی).

برای یافتن وجوه سرمایه گذاری مخاطره پذیر، لازم است مالکان و مدیران واحدهای تجاری، زمانی را به درک و بررسی نیازها،‌ دیدگاه ها و اهداف ضرورت سرمایه گذاران مخاطره پذیر اختصاص دهند. چهار هدف اصلی وجود دارد که رفتار و روش سرمایه گذاران مخاطره ‌پذیر را در فرایند سرمایه گذاری تحت تاثیر قرار می‌دهند. خواه سرمایه گذار در حال گذر از مرحله منفعت اولیه به مرحله تحلیل انتشار اوراق بهادار باشد و یا در حال طی نمودن موفقیت آمیز مرحله نهایی سرمایه گذاری باشد، به میزان زیادی، توجه و رفتار سرمایه گذار مخاطره پذیر از چهار هدف زیر سرچشمه می‌گیرد:

۱) به حداکثر رساندن بازده های مالی (که نهایتاًً به ‌عنوان بازده سرمایه گذاری اندازه گیری می شود)

۲) جلوگیری ‌از کاهش قیمت‌ها (یا زیان احتمالی ناشی از سرمایه گذاری)

۳) نظارت و تاثیر گذاری بر پیشرفت، توسعه و دستیابی به طرح سرمایه گذاری (یعنی شرکت پورتفوی)

۴) پیگیری و اجرای بهترین استراتژی “خروج” و اقدامات تصفیه در دوره زمانی مشخص. ساختار و خصوصیات فعالیت سرمایه گذاری مخاطره پذیر آن چنان که در موافقت نامه‌های حجیم و متعدد سرمایه گذاری آمده است به میزان زیادی تحت تاثیر اقدامات سرمایه گذار مخاطره پذیر برای اجرای و متعادل ساختن این اهداف می‌باشد (Aronson,2009).