۱۲۵۴ق.

(منبع: غلامی جلیسه، ۱۳۹۰: ۹۵)
از دیگر کتاب های چاپ سنگی که به نظر می رسد مکان نشر آن تهران باشد اما تاریخ دقیقی از انتشار آن در دست نیست، باید از رساله ای با نام نشان های دولت ایران یاد نمود، و با توجه به محتوای کتاب به نظر می رسد این کتاب در همان اوایل حکومت محمد شاه قاجار به چاپ رسیده است. این کتاب در ابعاد ۲۰×۱۴سم. به خط نستعلیق و تاریخ کتابت ۱۲۵۲ق. با ۱۰تصویر به چاپ رسیده است.
هر چند در کتابی نامی از مؤلف برده نشده، اما به نظر می رسد با استناد به نسخه های خطی گزارش شده توسط استاد احمد منزوی، نویسندۀ کتاب عباس بن مسلم حاج میرزا آقاسی (۱۱۹۸-۱۲۶۵ق.) باشد. این کتاب در بردارندۀ اطلاعاتی در خصوص نشان های دولت ایران می باشد. بنا به نوشته غلامی جلیسه اینکتاب در تهران به چاپ رسیده است. (غلامی جلیسه، ۱۳۹۰: ۹۶)
از جمله مسائلی که قوت انتشار کتاب را در تهران تقویت می کند، موضوع کتاب است؛ در این رساله آمده است: «در سنواۀ سالفه تا اواخر عهد خاقان مغفور اعطای نشان به اسباب دیگر منوط گشت، بناء علی هذا، رأی جهان آرای شاهنشاه عالم پناه ایدالله تعالی دولته و شوکته قرار به این گرفت که این قاعده تجدید وتحدید یابد و قانونی در این خصوص نرقوم و برای هر نوعی از خدمت ترکیب معینی ساخته شود و در این رساله ثبت و بعد از اتمام نسخۀ مزبور و کشیدن اشکال نشان های دولت علّیه باسمه شده و به اطراف و اکناف ممالک محروسه فرستند» به قاعده در آوردن اعطای نشان امری بود که در دربار محمد شاه قاجار توسط میرزا آقاسی صورت پذیرفت و از طریق چاپ آنچنانکه گذشت به اطراف و اکناف ممالک محروسه فرستاده شد و به نظر بعید می رسد که حکومت محمد شاه قاجار فاقد اسباب و ابزار چاپ برای چاپ این اثر و ارسال آن به دیگر شهرها بوده باشد. (غلامی جلیسه، ۱۳۹۰: ۹۷)

۲-۵-۴- دلایل رواج‌ چاپ سنگی
چاپ سنگی توانست به مدت نیم قرن یگانه روش چاپ در ایران باشد. در این فاصله بسیاری از علما، اندیشمندان و فرهیختگان عصر قاجار و بعد از آن توانستند با بهره گرفتن از این موقعیت بسیاری از آثار خود را چاپ نموده و در دسترس عموم قرار دهند. چاپ سربی علی رغم شیوع در سراسر دنیا در ایران چندان مورد توجه قرار نگرفته و با ورود صنعت چاپ سنگی به ایران این روش توانست بسیار سریع جایگاه چاپ به شیوۀ سربی را از آن خود نماید، دلایل این شیوع را می توان به اجماع در موارد زیر جستجو کرد:
۲-۱-۵-۴-۱- علل اجتماعی-فرهنگی‌
۲-۱-۵-۴-۱-۱- هنر خوشنویسی
به دلیل رواج و رونق‌ هنر خوشنویسی در آن زمان و علاقه وافر مردم آن دوره به‌ خوشنویسی؛ مروّجان‌ اولیه‌ صنعت چاپ در ایران نمی‌خواستند این هنر اسلامی و ملی از میان برود و به‌ همین‌ دلیل‌ بـه چـاپ سنگی اهمیت بیشتری می‌دادند (سلطانی فر، ۱۳۸۲: ۸۲)
۲-۵-۴-۱-۲- کم‌ سواد‌ی حروفچینان
چون بیشتر حروفچینان در آن دوره کم‌ سواد‌ بودند، حروفچینی با دقت کم و با اغلاط زیاد اجرا می‌شد و در نتیجه کار غلطگیری‌ نیز‌ با دشواری همراه بود. بنابراین طبیعی بود که چاپخانه‌های حـروف سـربی نتوانستند خـواسته‌ها‌ و نیازهای چاپی مردم را برآورده کنند و پس‌ از‌ مدت کوتاهی جای خود را به چاپ‌ سنگی‌ دادند.
۲-۵-۴-۱-۳- محدودیت موضوعات
دوران رواج کتاب‌های چاپ سنگی مـصادف با ایامی بود که علوم و فناوری‌ به‌ صورت امروزی رواج نداشت. تألیف کـتاب‌ در‌ ایـران بـسیار‌ محدود‌ بود‌ و موضوعاتی خاص همچون دین و مذهب،‌ احادیث، اخبار و ادعیه و زیارات، تاریخ و جغرافیا، پزشکی، فلسفه و منطق،‌ تـصوف ‌ ‌و عـرفان موضوع کتاب‌ها را‌ تشکیل می‌داد. البته این کتاب‌ها‌ با‌ چاپ سنگی بهتر از کار‌ در‌ می‌آمد و مـردم بـه چـاپ سنگی آنها نسبت به چاپ سربی رغبت بیشتری‌ نشان‌ می‌دادند. (سلطانی فر، ۱۳۸۲: ۸۱)
۲-۵-۴-۱-۴- رسم‌ الخط حروف عربی
حروف سربی فارسی اولیه‌ای که‌ در‌ ایران‌ مـعمول شد در‌ واقع‌ حروف عربی بود. چهار حرف‌ فارسی‌ که در الفبای عربی نیست را باید جـداگانه به کارخانه سازنده سـفارش مـی‌دادند. با وجود‌ این‌ شکل متن و ترکیب حروف همه‌ عربی‌ بود و ادیبان‌ و هنرمندان و خطاطان رسم‌ الخط حروف سربی را نمی‌پسندیدند و چاپ سنگی را ترجیح می‌دادند (قاضی زاده، ۱۳۷۴: ۶۷)
۲-۵-۴-۱-۵- حفظ ویژگی های هنری
از دیگر دلایل، دشواری ساختن‌ تصویر‌ با چاپ سربی بود. اگرچه چاپ سـنگی‌ به‌ لحاظ‌ محدودیت‌های‌ فنی‌ خود نتوانسته از‌ هنر‌ رنگ‌آمیزی استفاده کند؛ اما توانسته بود دیگر ویژگی‌های هنری مانند تذهیب، تشعیر، طرح‌ها و نقش‌های هنری و کتیبه‌سازی،‌ سرلوح،‌ حاشیه‌سازی،‌ مجلس سازی و نظایر آنها را در‌ هنر‌ کتاب‌سازی‌ ایـران‌ حـفظ‌ کند‌ و حتی ترویج دهد. (آذرنگ، ۱۳۸۱الف: ۶۵)
همچنین می‌توان به این نکته اشاره کرد که فرایند چاپ سنگی در اواخر قرن ۱۸ و اوایل قرن ۱۹ در فرانسه و آلمان هم‌ حاکمیت یافت این احتمالا به این دلیل بود که چـاپ سـنگی بیشتر از هر نوع چاپ دیگر به ترسیم مستقیم کمک می‌کرد و از آنجا که نگاره با رنگ سیاه(روغن)‌ روی‌ سطح سنگ خاکستری ترسیم می‌شد فرد می‌توانست کار نهایی را مجسم نماید (نیومن، ۱۳۶۸: ۲۰)
از جمله مهمترین دلایلی که منجر به شیوع استفاده از شیوۀ چاپ سنگی گردید بدل نمایی از کتب خطی و استفاده از آرایه های هنری بود. مردم ایران سال ها با کتبی مأنوس بود که مشحون از ویژگی ها و خلاقیت های هنری بودند و حداقل ویژگی هنری موجود در این کتاب ها استفاده از خطی خوش در کتابت بوده است. اما با ورود صنعت چاپ حروفی، کتب منتشره هیچ نوع جذابیت بصری برای خوانندگان آنها نداشت و استفاده از خطوط کاملاً ابتدایی عمدتاً نسخ، در نظر ایرانیان هنر دوست بسیار بد جلوه می نمود. اما با ورود صنعت چاپ سنگی، در اولین کتاب های منتشره به این شیوه شاهد استفاده از خطوطی مقبول تر و حتی خوش هستیم که همین امر، بعلاوۀ استفاده از آرایه هایی چون جدول کشی، سرلوح، ترنج و نیم ترنج و حتی به تصویر در آوردن مضمون برخی از کتاب ها، جذابتی دو چندان در این آثار ایجاد نمود و بدین نحو این شیوه با سرعت جای چاپ به شیوۀ حروفی را گرفت (دبیری، ۱۳۸۴: ۵۹)
۲-۵-۴-۱-۶- وجود خوشنویسان مـشهور و نـقاشان معروف در آن زمان‌
از هنرمندان بزرگی که در اعتلای چاپ سنگی و تجلی‌ هنر‌ کتابت و خوشنویسی سهم و جایگاهی ارجمند دارند باید از مرحوم سید مرتضی برغانی یاد کرد. چاپخانه وی در حدود ۲۰-۱۳۲۱ ق آغاز‌ به‌ کار کـرد و روزنـامه‌هایی نـظیر‌ ادب،‌ کوکب، کشکول، سعادت، گـلستان، جـام جـم و جهان‌آرا و جز اینها که در همه آنها جوهره‌ای از خط نستعلیق تجلی داشته است در این‌ چاپخانه‌ به چاپ رسید. وی یکی‌ از‌ بهترین شاگردان “مـیرزاکلهر”خوشنویس روزنـامه شـرف و ادامه دهنده فن کتابت برای چاپ سنگی سـت. میرزا کـلهر با ابداع شیوه نستعلیق خاص خود که نوعی چاق‌نویسی نستعلیق بود و با روند چاپ‌ سنگی‌ تطبیق بیشتری داشت، بـه تـرویج ایـن صنعت کمک کرد. وی علاوه بر فعالیت گسترده در امر چاپ سـنگی، آن شیوه را به فرزندان خود مانند استاد حسن میرخانی و استاد حسین‌ میرخانی‌ آموخت و این دو از بنیانگذاران انجمن خوشنویسان ایران بـودند. از زیـن العـابدین شریف صفوی، هنرمند بزرگی که ۱۳ سال‌ برای کتابت و صفحه‌آرایی قرآنی و امـور چـاپ سنگی تلاش نمود‌ نیز‌ باید‌ یاد کرد. نقش هنرمندان خاندان غفاری نیز در نقاشی چاپ سنگی بسیار ارزنـده بـوده است.
از هـنرمندان معروف دیگر ‌‌از‌ جمله میرزا موسی، میرزا اسد الله نقاش، آقا میرزا باقر شـیرازی، سـید مـحمد‌ بن‌ میرزا‌ کاظم حسینی شیرازی، میرزا غلامحسین مذّهب، محمد باقر خان، و آقا میرزا عبد المـطلب مـی‌توان‌ نـام برد که در ترویج بیشتر چاپ سنگی در ایران نقش به سزایی‌ داشتند(هراتی، ۱۳۸۰: ۶۱-۶۰)
۲-۵-۴-۲- علل اجتماعی-اقتصادی‌
۲-۵-۴-۲-۱- سرعت بیشتر
صنعت چاپ سنگی نسبت به صنعت چاپ حروفی از سرعت بالاتری در چاپ کتاب و روزنامه برخوردار بود. چرا که مراحل فنی در چاپ سنگی، بسیار ساده تر و ابتدایی تر از مراحل چاپ حروفی بود. در چاپ حروفی بعد از نگارش کتاب توسط کاتب و تصحیح آن توسط مصححان نوبت به حروفچین می رسید که باید بعد از انجام مراحل فنی انتخاب ابعاد و کاغذ کتاب نسبت به چینش حروف کلمات، جملات و صفحات اقدام نماید، که این کار با توجه به انفصال و اتصال حروف فارسی و عربی وقت بسیار زیادی را می گرفت. این در حالی است که در شیوه چاپ سنگی کتاب بلافاصله به دست کاتب داده می شد و کاتب با سرعت قابل توجهی نسبت به نگارش کتاب اقدام می نمود. (غلامی جلیسه، ۱۳۹۰: ۹۹)
۲-۵-۴-۲-۲- سادگی و سهولت کار
این مسئله‌ به‌ ویژه در”چـاپ سـنگی چرخ چاهی” صادق است. هر دستگاه چاپ سنگی شبیه به نوعی چرخ آب است و از چـند تـکه چـوب، تخته و طنابی از چرم درست مانند چرخ مقنّی‌ها ساخته‌ شده بود و کارگری هم بر روس سـکویی بـلند بر پشت آن نشسته و به وسیله پاهایش آن چرخ را به حرکت در می‌آورد. طناب چرمی هم سـنگ وزنـه چـاپ را که‌ روی‌ تخته‌ای محکم شده بود؛بلند می‌کرد. با قرار گرفتن کاغذ در زیر آن که توسط یک نـفر بـه نام”چاپچی”انجام می‌گرفت، سنگ مجددا روی کاغذ قرار گرفته و به این ترتیب با گـردش‌ چـرخ‌ و تـماس کاغذ با سنگ، ورقی به چاپ می‌رسید (آذرنگ، ۱۳۸۱الف: ۶۵)
چاپ به شیوۀ سنگی آن پیچیدگی چاپ به شیوۀ حروفی را نداشت، لذا یادگیری آن بسیار ساده تر و ابتدایی تر بود و بسیار زود در ایران و شهرهای مختلف شیوع پیدا کرد و بسیاری از چاپخانه داران توانستند کار کردن با این نوع از دستگاه را یاد گرفته و شاگر پروری نیز بنمایند و از جمله دلایل شیوع آن در شهرهای مختلف ایران همین سهولت کار به شمار می رفت. (غلامی جلیسه، ۱۳۹۰: ۱۰۰)
۲-۵-۴-۲-۳- هزینه کمتر
چنانچه در ابتدای فصل اشاره شد مهمترین دلیلی که زنه فلدر را وادار به اختراع این روش نمود، پایین آوردن هزینۀ چاپ بود و این روش نسبت به شیوۀ چاپ حروفی از هزینۀ کمتری برخوردار بود. این هزینۀ کم بیشتر به جهت ارزانی دستگاه و ابزار مورد استفاده در این شیوه، در کشورهای اروپایی بود، اما در کشورهای اسلامی و مخصوصاً ایران و شبه قاره، نیروی ارزان نیز مزید بر علت گردید، چرا که در این کشورها کاتبانی بودند که تا پیش از اختراع این شیوه از طریق کتابت نسخه امرار معاش می نمودند و ورود صنعت چاپ حروفی و نیاز به نیروی متخصص و آشنائی با حروف چینی، ضمن به خطر انداختن موقعیت شغلی آنان از مشکلات و معضلات جدی چاپخانه داران به شمار می رفت. این در حالی است که در شیوۀ چاپ به روش سنگی نه تنها این معضل وجود نداشت. بلکه نیروی فراوانی جهت کتابت نسخه ها وجود داشت و چاپخانه داران می توانستند با هزینۀ کمتری از این نیروی انسانی بهره برند. (غلامی جلیسه، ۱۳۹۰: ۱۰۰)
هزینه خرید ماشین چاپ سربی از کشورهای اروپایی بسیار گران بـود. (آذرنگ، ۱۳۸۱الف: ۶۵) شاردن در سـیاحتنامه خـود آورده است:
«ایرانیان اشتیاق وافری دارند که صنایع‌ چاپ‌ در کشورشان پدید آید و به فواید و ضـرورت آن کـاملا پی برده‌اند. مع هذا کسی پیدا نمی‌شود که چاپخانه به وجود آورد. برادر وزیر دربار در سال ۱۰۸۷ ق می‌خواست با‌ مـن‌ قـرار‌ و مداری بگذارد و تا‌ کارگرانی‌ به‌ ایران آیند و این فن ظریف را به ایـشان بـیاموزند. کتاب‌های عربی و فارسی چاپی را که برایش برده بـودم، بـه نـظر‌ اعلی‌ حضرت. . . رسانید. با‌ این پیشنهاد موافقت حاصل مـی‌شد ولی وقـتی که‌ مسئله‌ پرداخت پول به میان آمد، هر چه رشته شده بود پنبه گشت.» (قاضی زاده، ۱۳۷۴: ۶۶)
بنابراین طـبیعی بـود که چاپ سنگی به دلیـل‌ مـاشین‌ آلات‌ ارزان قـیمت و روش کـار سـاده نسبت به چاپ سربی‌ رواج بیشتری پیـدا کند.
۲-۵-۴-۲-۴- امکان ایجاد چاپخانه‌های سیار‌
سادگی، ارزانـی و نیاز به تجهیزات کمتر در ماشین‌آلات چاپ سنگی باعث شده بود که‌ در‌ زمـان‌ نـاصر الدین شاه چاپخانه‌های سیار سنگی بـه وجود آید. در این‌ چـاپخانه‌ها‌ روزنـامه‌هایی چاپ می‌شد که حاوی‌شرح وقـایع روزانـه مسافرت شاه و گفت‌وگوی او با همراهان و دیدنی‌های‌ او‌ در‌ سفرهایش چه در ایران و چه در فرنگستان بود. از روزنـامه‌هایی کـه در‌ این‌ چاپخانه‌ چاپ می‌شده، مـی‌توان روزنـامه مـرآت السفرو مشکوه الحـضر(۱۲۸۸ قـ) و روزنامه اردوی همایون(۱۳۰۰ ق)را نـام‌ بـرد (آذرنگ، ۱۳۸۱ب: ۶۶). بنابراین‌ چاپ‌ سنگی به دلیل ماشین آلات و لوازم ساده این مزیت را داشته چاپخانه‌های سیار‌ را‌ به وجود آورد در حـالی کـه این امکان برای چاپ سربی وجـود نـداشت،‌ ضمن‌ ایـنکه‌ قـطعات مـکانیکی چاپ سنگی به راحـتی در داخل کشور قابل ساخت و تهیه بود.
۲-۵-۴-۲-۵- امکان نشر‌ نـوشته‌های سـیاسی
ارزان بودن‌ ماشین آلات چاپ سنگی باعث شده بود که مردم نـوشته‌های سـیاسی خود را‌ به‌ صورت‌ مخفی در روزنامه‌ها و اعـلامیه‌ها (به ویـژه در دوره مـشروطه) با چـاپ سـنگی به چاپ بـرسانند. حسین گـلپایگانی‌ در‌ مقاله«چاپخانه مشروعه خواهان»به این مطلب اشاره دارد:
«در حوادث مشروطیت، شیخ فضل الله‌ نوری‌ و پیروان او پس از آنکه در صحن حـرم حـضرت عـبد العظیم بست نشستند، و به‌ منظور‌ نشر‌ افـکار خـود در بـین مـردم و نـشان دادن زیـان‌های مشروطه، در صدد‌ برآمدند نوشته‌هایی میان مردم پراکنده نمایند. لذا متحصنین، مطالب خود را روی ورقه‌هایی با خط خوش نوشته و از‌ روی آن عکس برداشته و منتشر می‌کردند ولی چون این کار برای‌ آنان‌ گران تمام مـی‌شد، ناگزیر خود در صدد‌ تأسیس‌ چاپخانه‌ برآمدند. برای این کار سنگی را با افزارهای‌ آن‌ از سید مرتضی برغانی به یکصد و سی تومان خریده و شبانه به‌ حضرت‌ عبد العظیم بردند و در‌ آنجا‌ به کار‌ انـداختند. این‌ کـار‌ گشایش در کار ایشان پدید آورد‌ و مقالات و لوایح خود را چاپ کردند» (میرزای گـلپایگانی، ۱۳۷۳: ۶۶)
۲-۵-۴-۲-۶- مهیا بودن قطعات در داخل کشور
از دیگر عوامل توقف چاپ سربی‌ را‌ می‌توان خراب شدن دستگاه‌ها و نبود‌ امکان تعمیر ذکر کرد. ‌ حروف‌ سربی را باید از فرنگ‌ می‌خریدند‌ و احتیاج بـه ارز خـارجی داشت ولی سنگ مرمر که در چاپ سنگی‌ مصرف‌ داشت، در داخل کشور تهیه‌ می‌شد. در‌ ضمن‌ دیگر قطعات مکانیکی‌ آن‌ نیز به راحتی در‌ داخل‌ کشور قـابل سـاخت و تهیه بود (بابا زاده، ۱۳۸۱: ۷۰۹)
در دوره محمد علی میرزا و احـمد شـاه قاجار‌ روند‌ جایگزینی چاپخانه‌های سربی به جای سنگی‌ سرعت‌ گرفت. حدود ۱۳۳۰‌ ق فقط‌ شمار معدودی از چاپخانه‌های‌ سنگی به فعالیت خود ادامه دادند. البته چاپ سنگی تا عـصر پهـلوی اول(۱۳۰۴-۱۳۲۰ ش) به حیات خود‌ ادامـه‌ داد و در ایـن عصر به‌طور‌ کلی‌ منقرض‌ شد (آذرنگ، ۱۳۸۱ب: ۶۷)
استفاده‌ از‌ چاپ سنگی هنوز‌ در‌ بعضی نقاط جهان مانند هند و پاکستان که خط آنها اردوست رواج کامل دارد.
۲-۵-۵- چاپ سنگی و دارالفنون
در سال ۱۲۶۶ هجری قمری اولین سنگ بنای دارالفنون به همت میرزا تقی خان امیرکبیر گذاشته شد. استادان و معلمان خارجی دارالفنون موظف بودند در زمینه علم و فن خود، کتابی را به فارسی ترجمه کنند که همه این کتاب ها در چاپخانه سنگی دولتی این مدرسه چاپ می شد.
چاپخانه سنگی دارالفنون یا «دارالطباعه خاصه علمیه مبارکه طهران» در اواخر سال ۱۲۶۸ قمری تأسیس گردید. این چاپخانه در ابتدا دارای دو دستگاه ماشین چاپ بود که هر دو از هندوستان وارد شده بودند.
علاوه بر چاپ کتب درسی، «علیقلی خان مخبرالدوله» در سال ۱۲۹۹ هجری قمری اقدام به انتشار روزنامه ای به نام «دانش» کرد. چاپخانه دارالفنون تا سال ۱۳۲۶ هجری قمری دایر بود و بعد به دلایلی از فعالیت باز ماند. تا حدود سال ۱۳۰۰ هجری قمری بین ۳۰ تا ۴۰ کتاب درسی در این چاپخانه به چاپ رسید. جنس کاغذ کتاب ها نسبتاً نامرغوب و به دلیل محدودیت تیراژ، جلد اغلب آن‌ها از مقوای ضخیم بود تا از آسیب‌پذیری کتاب ها جلوگیری شود.
از جمله کتاب های اولیه که در این کتابخانه چاپ شده است می‌توان به «تشریح بدن انسان» تألیف دکتر «پولاک» و «زبده الحکمه» ترجمه «علیقلی خان حکیم الملک» و «جلاء‌العیون» اشاره کرد.
۲-۵-۶- چاپ سنگی و روزنامه
«میرزا صالح شیرازی» چاپ و انتشار روزنامه را در ایران رواج داد. نخستین روزنامه چاپ‌شده در ایران ورقه ای با چاپ سنگی به نام «اخبار و وقایع» بود که در محرم سال ۱۲۵۳ قمری در تهران به طبع رسید.

.
^[۳]O10
^[۴]T1
.
.
T10

جمع

۱۰۰

–

X

ماخذ: شاهد ، ۱۳۸۸ ، ص ۶۳
– ماتریس ارزیابی عوامل داخلی(IFE):
ماتریس ارزیابی عوامل داخلی، حاصل بررسی استراتژیک عوامل داخلی سیستم می باشد. این ماتریس، نقاط قوت و ضعف اصلی داخلی مقصد گردشگری را تدوین و ارزیابی می نماید. هم چنین برای شناسایی و ارزیابی روابط بین عناصر تشکیل دهنده مقصد گردشگری راه هایی ارائه می نماید.

نقاط قوت و ضعف داخلی در زمره فعالیتهای قابل کنترل مقصد گردشگری قرار میگیرند که در حال حاضر مقصد گردشگری آنها را به شیوه ای بسیار عالی یا بسیار ضعیف انجام می دهد. یکی از فعالیت های اصلی و ضروری مدیریت استراتژیک این است که نقاط قوت و ضعف منطقه را شناسایی و آنها را ارزیابی کند. باید کوشید استراتژیهایی به اجرا درآیند که نقاط قوت داخلی تقویت شود و ضعفهای داخلی برطرف گردد( یا بهبود یابد). برای تهیه یک ماتریس ارزیابی عوامل داخلی باید به قضاوتهای شهودی تکیه نمود، برهمین اساس نباید روش های عملی را به گونه ای تفسیر کرد که آنها را تنها راه توانمند، ارزنده و جامع به حساب آورد. درکی ژرف از این عوامل بسیار بیش از اعداد و ارقام واقعی اهمیت دارد. می توان با طی پنج مرحله ماتریس ارزیابی عوامل داخلی را تهیه کرد. این پنج مرحله به شرح زیر است.
۱ـ پس از بررسی عوامل داخلی، باید مهم ترین عوامل را فهرست کرد. عوامل انتخابی باید در بر گیرنده نقاط قوت و ضعف سیستم یا منطقه باشند.
۲ـ به این عوامل، از صفر(اهمیت ندارد) تا ۱(بسیار مهم است) ضریب داده می شود. ضریب هر عامل، بیانگر اهمیت نسبی آن در موفقیت سیستم در صنعت مورد نظر است. صرف نظر از اینکه آیا عامل مورد نظر به عنوان یک نقطه قوت یا ضعف داخلی به حساب آید، باید به عاملی که دارای بیشترین اثر برعملکرد منطقه است، بالاترین ضریب را داد. مجموع این ضریب ها باید برابر ۱ شود.
۳ـ به هر یک از عوامل رتبه ۱ تا ۴ داده می شود. رتبه ۱ بیانگر ضعف اساسی، رتبه ۲ ضعف کم، رتبه ۳ بیانگر نقطه قوت و رتبه ۴ نشان دهنده قوت بسیار بالای عامل مورد بحث می باشد.
۴ـ برای تعیین نمره نهایی هر عامل، باید ضریب هر عامل را در نمره آن ضرب کرد.
۵ـ مجموع نمره های نهایی کلیه عوامل محاسبه شده تا نمره نهایی مقصد گردشگری مشخص شود.
صرف نظر از تعداد عواملی که در ماتریس ارزیابی عوامل داخلی گنجانده می شود، جمع نمرات نهایی بین۱ تا ۴ خواهد بود و میانگین آنها ۵/۲ می باشد. اگر نمره نهایی کمتر از ۵/۲ باشد، بدین معنی است که سیستم از نظر عوامل داخلی دچار ضعف است و اگر این نمره بیش از ۵/۲ باشد، بیانگر این است که سیستم از نظر عوامل داخلی دارای قوت است.
اگر یک عامل داخلی یا خارجی، به صورت همزمان، دارای نقاط مثبت و منفی باشد، این عامل را باید دو بار در ماتریس مربوطه گنجانید و برای هر نوبت به آن ضریب و رتبه داد. جدول شماره(۷ ) شکل نمایی یک ماتریس ارزیابی عوامل داخلی را نشان می دهد.
جدول شماره ۷ – ماتریس ارزیابی عوامل داخلی (IFE)

ردیف

عوامل کلیدی داخلی

ضریب

رتبه

نمره نهایی

S1
.
.
S10
W1
.
.
W10

نگاهی میکند، سوی خدا – از آرزو لبریز-
به زاری از ته دل، یک « دلم می خواست» میگوید
شب و روزش «دریغ» رفته و «ای کاش» آینده ست.»
(مشیری، ۱۳۸۰، ج۱: ۳۶۴)
تلقی مشیری از نماز و سجاده، تصویرهای پرحسرتی است که با دانه های تسبیحی که پر از خواهشهای متفاوت است، گره میخورد و بدین ترتیب عبادت او را با آرزو و افسوس همراه میکند که میتوان دلیل آن را ناکامی شاعر در رسیدن به مراد هایش دانست.
در این راستا مشیری دل خواستههایش را بیان میکند و دیگر دنیای کنونی را نمیپسندد:
« دلم می خواست: دنیا رنگ دیگر بود
خـــدا، بـا بنده هایـش مهربان تر بود
ازیـن بیچــاره مــردم یاد می فرمـود!
دلــم می خـواست زنـجیـری گــران،
از بـارگـاه خـویــش مــی آویـخـت
کـه مظلـومـان، خـدا را پـای آن زنجیر
ز درد خـویشتـن آگـاه مــی کردنـد.»
(همان: ۳۶۵و ۳۶۶)
«این شعر بیشتر به اعتراض جوانی میماند که در آستانهی حیرت است و فکر جوانش در برابر یافتن پاسخ به تضادهای زندگی، سخت متلاطم و پرسشگر است و چون جوابی قانع کننده پیدا نمیکند، همهی سوالهایش را متوجهی خالق کائنات میکند.» (شاکری، ۱۳۸۴، ج۱: ۲۷۶)
بدین ترتیب مشیری نقش نماز و عبادت به درگاه خدا را بیتأثیر دانسته و خواهان ارتباطی دیگر است؛ ارتباطی که خدا و بنده را به واسطهی یک زنجیر به هم پیوند بدهد.
میتوان گفت که مشیری به برقراری یک ارتباط معنوی از طریق نماز اعتقادی ندارد و ایجاد یک ارتباط ظاهری برای او بامعناتر است، این در حالی است که او حتّی در شعر «نماز شکایت» خود، به جای نیایش و مناجات به درگاه خدا، به شکایت از او میپردازد:
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

« بگو
صدای من به کسی میرسد در آن سوی شب؟
بگو، که نبض کسی میزند در آن بالا؟
ستاره میلرزد!
بگو
مگر تو بگویی
در این رواق ملال
کسی چون من به نماز شکایت استاده ست؟»
(همان: ۵۴۱)
به نظر میرسد اعتقاد به وجود خدا و نماز و نیایش به درگاه او که در عالمی ماورای طبیعت است برای مشیری قابل درک نیست که این مسئله میتواند نشأتگرفته از بیاعتمادیهای او نسبت به جامعه و فضای رقّت بار زمانه باشد.
میتوان گفت در این مرحله، نوسان شاعر در شک و یقین چشمگیر است و شاعر جهانبینی خاص خود را جستوجو میکند.
۴-۳-۴ توحید
مشیری در مسیر رسیدن به یقین قلبی، روح شیفتهای را در همهی آفریدهها جاری میداند:
« دانه میچیند کبوتر،
به سر افشانی بید
لانه میساخت پرستو،
به تماشا خورشید
صبــح از بــرج سپـیــداران، می آمـد بـاز
روز، بـا شـادی گنجشـکان، می شـد آغـاز
نغـمـه سـازان سـراپرده ی دسـتـان و نــوا
روی ایـن سبـزه ی گسـتـرده سراپـرده رها
دشت، هم چون پر پروانه پر از نقش و نگار
پـر زنـان هـر سـو پروانه ی رنگیـن بـهـار
هسـت و مـن یافتـه ام در هـمه ذرّات، بسی
روح شـیـدای کسـی، نـور و نسیـم نفـسـی!
مـی دمـد در هـمـه، ایـن روح نوازشگر پاک
می وزد بر همه، این نور و نسیم از دل خاک.»
(مشیری، ۱۳۸۰،ج۲: ۸۳۷ و۸۳۸)
در واقع مشیری انوار الهی و دم تأثیرگذار خداوند را در همهی پدیده ها یافته است و به این شناخت رسیده که روحی پاک و قدرتی بیمنتهی وجود دارد که در کالبد آفریدهها میدمد و به آنان هستی میبخشد. این در حالی است که او در نهایت، کمال مطلق را در جمال مقیّد یافته است:
« تنها دلیل من که خدا هست و،
این جهان
زیباست،
وین حیات عزیز و گران بهاست؛
لبخند چشم توست!

Vitamins
Glycine
Nicotinic acid
Pyridoxine-HCl
Thiamine-HCl

۵

افزودن مستقیم

۱۰۰

Myo-inositol

۳-۵- کشت اولیه و تولید گیاهچه:
پس از کشت غده­های استریل ارقام ساوالان، سانته، آگریا و مارکیز و تهیه محیط کشت MS، به منظور تعیین بهترین پروتکل ضدعفونی سطحی مواد گیاهی اقدامات زیر صورت گرفت:

• در این مرحله از محیط کشت MS حاوی ۵/. میلی­گرم بر لیتر BAP استفاده گردید. استفاده از هورمون BAP به منظور ایجاد تحریک اولیه جهت جوانه­زنی و افزایش در سرعت شاخه­زایی انجام گرفت.

• • قطع ساقه­های سیب­زمینی و انتقال آن به آزمایشگاه: ساقه­های غده­های سیب­زمینی رشد کرده با قیچی قطع گردیده و به آزمایشگاه منتقل شده و پس از جداسازی برگ­ها به قطعات ۱۰ سانتی­متری حاوی چند گره تقسیم شدند. نکته مهم این که هنگام جداسازی برگ­ها برای جلوگیری از انتقال آلودگی­های احتمالی مقداری از دمبرگ باقی گذاشته شد.

  (( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

• ضدعفونی مواد گیاهی: به منظور تعیین بهترین پروتکل ضدعفونی در این مرحله از سه ترکیب تیماری مختلف استفاده گردید.

• ساقه­های استریل شده را به قطعات یک سانتی­متری حاوی یک گره تقسیم و کشت گردیدند. یاد آور می­گردد مراحل ۳ و ۴ در شرایط کاملا استریل و زیر هود لامینار انجام گرفته است.

• انتقال به اتاق رشد به مدت یک ماه: تمام کشت ها در اتاق رشد با دمای ۲±۲۲ درجه­ سانتی ­گراد و دوره­ نوری ۸ / ۱۶ (شب/روز) و شدت نور ۴۵۰۰ لوکس، تامین شده با لامپ­های مهتابی نور سفید، قرار گرفتند.

۳-۶- زیر­کشت و تکثیر گیاهچه:
پس از انتقال ریز­نمونه­ها به محیط کشت و اطمینان از عدم آلودگی آن­ها، نوبت به تکثیر گیاهچه­ها به مقدار مورد نیاز بود، به همین جهت گیاهچه­های درون شیشه ­ای در شرایط کاملا استریل و در لامینار ایر فلو از لوله­های آزمایش خارج شده و به قطعات ۵-۳ سانتی­متری حاوی چند گره قطعه قطعه می­شدند.
محیط کشت مورد استفاده در این مرحله محیط کشت مایع انتخاب شد چرا که محیط کشت مایع باعث سرعت رشد بالاتر و افزایش قطر ساقه­ها گردید که شرایط گیاهچه را برای ورود به مرحله ریزغده­زایی و تحمل شرایط تاریکی کامل و وزن ریز­غده­ها بهبود بخشید.
محیط کشت استفاده شده در این مرحله محیط MS پایه بدون استفاده از هورمون بود. این امر به دلیل یکسان ساختن شرایط گیاهچه­ها برای ورود به مراحل انجام آزمایش­ها و هم­چنین جلوگیری از وجود تاثیر هورمون­ها در مرحله بعد و کاهش خطای آزمایش انجام گرفت.
انتقال به اتاق رشد به مدت یک ماه: تمام کشت ها در اتاق رشد با دمای ۲±۲۲ و دوره­ نوری ۸ / ۱۶ (شب/روز) و شدت نور ۴۵۰۰ لوکس، تامین شده با لامپ­های مهتابی نور سفید، قرار گرفتند. این عمل تا حصول تعداد گیاهچه مورد نیاز برای ورود به مراحل انجام آزمایش جهت بهینه­سازی محیط کشت گیاهچه و هم­چنین محیط کشت بهینه برای ریز­غده­زایی ادامه یافت.
۳-۷- آزمایش­های انجام شده:
آزمایش­های انجام شده به دو گروه آزمایش­های مرحله گیاهچه و مرحله ریزغده­زایی تقسیم می­گردند. آزمایش­های مرحله گیاهچه که برای بهینه­سازی غلظت هورمون­ها در محیط کشت برای حصول به رشد حداکتری جوانه­های تک­گره و ایجاد گیاهچه کامل انجام گرفتند که خود به دو دسته آزمایش­های تاثیر هورمون­ها به صورت تک تک (یک آزمایش در یک زمان) جهت انتخاب هورمون­ها و غلظت­های مناسب برای تولید گیاهچه و در مرحله بعد بررسی تاثیر متقابل آن­ها جهت دست­یابی به رشد حداکثری تقسیم گردیدند.
دوم آزمایش­های مرحله ریز­غده­زایی بودند که آن­ها نیز به دو دسته تقسیم گردیدند. ابتدا آزمایش­هایی که تاثیر هورمون­ها را به صورت تک تک بر روی گیاهچه­های سیب­زمینی بررسی می­نمود و سپس آزمایش­های تاثیر متقابل هورمون­ها بر روی یکدیگر انجام گرفتند.
۳-۷-۱- آزمایش ۱: تعیین پروتکل ضدعفونی سطحی مواد گیاهی:
ضدعفونی قبل از کشت ریزنمونه گره­ای یکی از نکات مهم می­باشد که از چهار تیمار مختلف جهت تعیین بهترین پروتکل ضدعفونی که کمترین آلودگی و بیشترین زنده ماندن گیاهچه­ها را داشته باشد، استفاده گردید. برای این کار ابتدا با بهره گرفتن از آب لوله­کشی به مدت ۳۰ دقیقه ریزنمونه­ها آبشویی شدند، سپس از الکل ۷۰% به مدت ۶۰ ثانیه، و چهار تیمار هیپوکلریت سدیم ۵/۲ درصد همراه با دو قطره توین ۸۰ به مدت ۷.۵، ۱۰، ۱۲ و ۱۵ دقیقه استفاده گردید و سپس سه مرتبه شستشو با آب مقطر استریل انجام شد. صفاتی که در این آزمایش مورد بررسی قرار گرفت، میزان زنده­مانی و میزان آلودگی ریزنمونه­های گره­ای پس از کشت آن­ها بود.
۳-۷-۲- آزمایش ۲: بررسی اثر ۲iP بر روی رشد و نمو گیاهچه:
در این آزمایش از پنج غلظت مختلف ۲iP (5/0، ۰/۱، ۵/۱، ۰/۲ و ۵/۲ میلی­گرم در لیتر) به همراه یک غلظت صفر به عنوان شاهد استفاده شد. این آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی بصورت آزمایش فاکتوریل (فاکتور اول غلظت­های مختلف ۲iP و فاکتور دوم ارقام سیب­زمینی) با ۳ تکرار که هر تکرار حاوی یک ظرف کشت محتوی ۳۰ میلی­لیتر محیط کشت بود، صورت گرفت. بعد ظروف کشت به اتاق رشد با دمای ۲±۲۲ درجه سانتی ­گراد و در شرایط ۸ ساعت تاریکی و ۱۶ ساعت روشنایی (۴۵۰۰ لوکس) منتقل شدند. صفاتی که در این مرحله مورد بررسی قرار گرفت ، عبارتند از ارتفاع گیاهچه، تعداد شاخساره، تعداد گره، تعداد برگ و سطح برگ (اندازه برگ در هر گیاهچه). این صفات پس از ۵ هفته از تاریخ زیر کشت اندازه ­گیری شدند.
۳-۷-۳- آزمایش ۳: بررسی اثر BAP بر روی رشد و نمو گیاهچه­:
در این آزمایش از پنج غلظت مختلف BAP (5/0، ۰/۱، ۵/۱، ۰/۲ و ۵/۲ میلی­گرم در لیتر) به همراه یک غلظت صفر به عنوان شاهد استفاده شد. این آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی بصورت آزمایش فاکتوریل (فاکتور اول غلظت­های مختلف BAP و فاکتور دوم ارقام سیب­زمینی) با ۳ تکرار که هر تکرار حاوی یک ظرف کشت محتوی ۳۰ میلی­لیتر محیط کشت بود، صورت گرفت. بعد ظروف کشت به اتاق رشد با دمای ۲±۲۲ درجه سانتی ­گراد و در شرایط ۸ ساعت تاریکی و ۱۶ ساعت روشنایی (۴۵۰۰ لوکس) منتقل شدند. صفاتی که در این مرحله مورد بررسی قرار گرفت، عبارتند از ارتفاع گیاهچه، تعداد شاخساره، تعداد گره، تعداد برگ و سطح برگ (اندازه برگ در هر گیاهچه). این صفات پس از ۵ هفته از تاریخ زیر کشت اندازه گیری شدند.
۳-۷-۴- آزمایش ۴: بررسی اثر CCC بر روی رشد و نمو گیاهچه­:
در این آزمایش از پنج غلظت مختلف CCC (25، ۵۰، ۷۵، ۱۰۰ و ۱۲۵ میلی­گرم در لیتر) به همراه یک غلظت صفر به عنوان شاهد استفاده شد. این آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی بصورت آزمایش فاکتوریل (فاکتور اول غلظت­های مختلف CCC و فاکتور دوم ارقام سیب­زمینی) با ۳ تکرار که هر تکرار حاوی یک ظرف کشت محتوی ۳۰ میلی­لیتر محیط کشت بود، صورت گرفت. بعد ظروف کشت به اتاق رشد با دمای ۲±۲۲ درجه سانتی ­گراد و در شرایط ۸ ساعت تاریکی و ۱۶ ساعت روشنایی (۴۵۰۰ لوکس) منتقل شدند. صفاتی که در این مرحله مورد بررسی قرار گرفت، عبارتند از ارتفاع گیاهچه، تعداد شاخساره، تعداد گره، تعداد برگ و سطح برگ (اندازه برگ در هر گیاهچه). این صفات پس از ۵ هفته از تاریخ زیر کشت اندازه گیری شدند.
۳-۷-۵- آزمایش ۵: بررسی اثر GA₃ بر روی رشد و نمو گیاهچه­:
در این آزمایش از پنج غلظت مختلف GA₃ (۳/۰، ۶/۰، ۹/۰، ۲/۱ و ۵/۱ میلی­گرم در لیتر) به همراه یک غلظت صفر به عنوان شاهد استفاده شد. این آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی بصورت آزمایش فاکتوریل (فاکتور اول غلظت­های مختلف GA₃ و فاکتور دوم ارقام سیب­زمینی) با ۳ تکرار که هر تکرار حاوی یک ظرف کشت محتوی ۳۰ میلی­لیتر محیط کشت بود، صورت گرفت. بعد ظروف کشت به اتاق رشد با دمای ۲±۲۲ درجه سانتی ­گراد و در شرایط ۸ ساعت تاریکی و ۱۶ ساعت روشنایی (۴۵۰۰ لوکس) منتقل شدند. صفاتی که در این مرحله مورد بررسی قرار گرفت ، عبارتند از ارتفاع گیاهچه، تعداد شاخساره، تعداد گره، تعداد برگ، سطح برگ (اندازه برگ در هر گیاهچه)، تعداد ریشه و طول ریشه. این صفات پس از ۵ هفته از تاریخ زیر کشت اندازه گیری شدند.
۳-۷-۲-۵- آزمایش ۶: بررسی اثر Picholoram بر روی رشد و نمو گیاهچه:
در این آزمایش از شش غلظت مختلف Picholoram (0/1، ۰/۲، ۰/۳، ۰/۴، ۰/۵ و ۰/۶ میلی­گرم در لیتر) به همراه یک غلظت صفر به عنوان شاهد استفاده شد. این آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی بصورت آزمایش فاکتوریل (فاکتور اول غلظت­های مختلف Picholoram و فاکتور دوم ارقام سیب­زمینی) با ۳ تکرار که هر تکرار حاوی یک ظرف کشت محتوی ۳۰ میلی­لیتر محیط کشت بود، صورت گرفت. بعد ظروف کشت به اتاق رشد با دمای ۲±۲۲ درجه سانتی ­گراد و در شرایط ۸ ساعت تاریکی و ۱۶ ساعت روشنایی (۴۵۰۰ لوکس) منتقل شدند. صفاتی که در این مرحله مورد بررسی قرار گرفت، عبارتند از ارتفاع گیاهچه، تعداد شاخساره، تعداد گره، تعداد برگ، تعداد ریشه و طول ریشه. این صفات پس از ۵ هفته از تاریخ زیر کشت اندازه گیری شدند.
۳-۷-۲-۶- آزمایش ۷: بررسی اثر NAA بر روی رشد و نمو گیاهچه­:
در این آزمایش از پنج غلظت مختلف NAA (03/0، ۰۶/۰، ۰۹/۰، ۱۲/۰ و ۱۵/۰ میلی­گرم در لیتر) به همراه یک غلظت صفر به عنوان شاهد استفاده شد. این آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی بصورت آزمایش فاکتوریل (فاکتور اول غلظت­های مختلف NAA و فاکتور دوم ارقام سیب­زمینی) با ۳ تکرار که هر تکرار حاوی یک ظرف کشت محتوی ۳۰ میلی­لیتر محیط کشت بود، صورت گرفت. بعد ظروف کشت به اتاق رشد با دمای ۲±۲۲ درجه سانتی ­گراد و در شرایط ۸ ساعت تاریکی و ۱۶ ساعت روشنایی (۴۵۰۰ لوکس) منتقل شدند. صفاتی که در این مرحله مورد بررسی قرار گرفت، عبارتند از ارتفاع گیاهچه، تعداد شاخساره، تعداد گره، تعداد برگ، تعداد ریشه و طول ریشه. این صفات پس از ۵ هفته از تاریخ زیر کشت اندازه گیری شدند.
۳-۷-۲-۷- آزمایش ۸: بررسی اثر متقابل هورمون­های برتر بر روی رشد و نمو گیاهچه­:
این آزمایش به منظور بررسی تاثیر متقابل هورمون­هایی که در آزمایش­های قبلی استفاده از آن­ها نسبت به محیط کشت شاهد (فاقد هورمون) اثرهای مثبت نشان داده بودند، انجام گرفت. هم­چنین غلظت­های مختلف این هورمون­ها با هم مقایسه و در نهایت هورمون­های برتر با غلظت­های مطلوب­تر انتخاب گردیدند. در این آزمایش هورمون BAP با غلظت­های (۰/۰، ۵/۰ و ۱)، هورمون GA₃ با سه غلظت (۰/۰، ۶/۰ و ۲/۱) و هورمون NAA با غلظت­های (۰/۰، ۰۳/۰ و ۰۶/۰) حضور داشتند که به صورت تاثیرات تکی، دوگانه و سه گانه مورد آزمایش قرار گرفتند. علت انتخاب غلظت صفر برای تمامی هورمون­ها به جهت امکان بررسی تاثیرات متقابل دوگانه و تاثیرات تک هورمون بود. این مرحله از آزمایش توسط روش رویه پاسخ^[۱۴۶] طرح Box-Behnken طراحی گردید و انجام گرفت.
بعد ظروف کشت به اتاق رشد با دمای ۲±۲۲ درجه سانتی ­گراد و در شرایط ۸ ساعت تاریکی و ۱۶ ساعت روشنایی (۴۵۰۰ لوکس) منتقل شدند. صفاتی که در این مرحله مورد بررسی قرار گرفت، عبارتند از ارتفاع گیاهچه، تعداد شاخساره، تعداد گره، طول میان­گره، تعداد برگ، سطح برگ (اندازه برگ در هر گیاهچه)، تعداد ریشه و طول ریشه. این صفات پس از ۵ هفته از تاریخ زیر کشت اندازه گیری شدند.
۳-۷-۳- آزمایش­های مرحله تولید ریز­غده:
این سری از آزمایش­ها به منظور بهینه­سازی نوع هورمون و غلظت­های مناسب آن­ها در محیط کشت برای حصول بیشترین میزان ریز­غده­زایی که از نظر وزن ریزغده و سلامت غده نیز دارای کیفیت مناسب باشند انجام گرفت در این مرحله نیز در ابتدا برای یافتن هورمون­هایی که دارای تاثیر مطلوب بر ریزغده­زایی هستند ابتدا تاثیر تک تک هورمون­ها مورد بررسی قرار گرفت و سپس هورمون­های مطلوب همراه با غلظت­های برتر برای آزمایش­های تاثیر متقابل استفاده گردیدند که نتیجه حاصل منجر به انتخاب محیط کشت بهینه از نظر نوع و غلظت هورمون مورد استفاده گردید.
۳-۷-۳-۱- آزمایش ۹: بررسی اثر ۲iP بر روی تولید ریز­غده­:
در این آزمایش از پنج غلظت مختلف ۲iP (0/1، ۰/۲، ۰/۳، ۰/۴ و ۰/۵ میلی­گرم در لیتر) به همراه یک غلظت صفر به عنوان شاهد استفاده شد. این آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی بصورت آزمایش فاکتوریل (فاکتور اول غلظت­های مختلف ۲iP و فاکتور دوم ارقام سیب­زمینی) با ۳ تکرار که هر تکرار دارای یک ظرف کشت محتوی ۴۰ میلی­لیتر محیط کشت بود، صورت گرفت. بعد ظروف کشت به اتاق رشد با دمای ۲±۲۲ درجه سانتی ­گراد و در شرایط تاریکی دایم منتقل شدند. صفاتی که در این مرحله مورد بررسی قرار گرفت، عبارتند از تعداد ریزغده در هر گیاهچه، اندازه ریز­غده، وزن تر ریز­غده، وزن خشک ریز­غده و تعداد چشم در هر ریزغده. این صفات پس از ۵ هفته از تاریخ زیر کشت اندازه گیری شدند.

منبع : سایت تاریخانه www . tarikhaneh . com
۴-۳-۴- قلعه ی عبدالله آباد
در روستای عبدالله آباد ، ۳۸ کیلومتری دامغان ، قلعه ی بزرگی وجود دارد که در وسط آ ن قلعه ی کوچک تری می باشد که داخل قلعه ی کوچک ، ساختمانی مشهور به عمارت ساخته شده و نیز در این قلعه انباری است که در قدیم برای نگهداری محصولات کشاورزی استفاده می کرده اند . (حقیقت، ۱۳۷۹، ص۶۳)

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۵-۳-۴- قلاع روستای مایان
این روستا که در ۶ کیلومتری شهر و ۲ کیلومتری جنوب راه شوسه ی تهران – مشهد واقع است ، دارای سه قلعه به نام های قلعه بالا ، قلعه پایین و قلعه حرم می باشد قلاع بالا و پایین مسکونی است و در بیرون این دو قلعه هم تعداد زیادی از مردم خانه دارند ، اما قلعه حرم ، در جنوب آبادی قرار گرفته است .
قلعه ی مذکور دارای شش برج به ارتفاع ۸ متر است . در وسط حرم ساختمان هایی از جمله تالارهای بزرگی بود و در چهار گوشه اش اطاق هایی کوچک تر ، در طرف شمال خارج حرم خرابه ای بود که بیرونی می نامیدند و به فاصله صد متر ، گنبد خرابه ای بود که آن را «کورشاه» می گفتند . (مخلصی، ۱۳۵۶،ص۳۳)
۶-۳-۴- سایر قلاع و آتشکده
– قلاع کوه مهرنگار و منصورکوه .
– برج های تنگه گیو یا گیوتنگه .
– گور قلعه ، واقع در روستای کلاته ، ۴۲ کیلومتری دامغان .
– قلعه پنجم ، واقع در روستای کلاته «رودبار» ، ۴۴ کیلومتری دامغان .
– دیوار قلعه ، واقع در روستای فیروزآباد ، ۸ کیلومتری دامغان .
– قلاع و برج های تنگه تویه دروار .
۷-۳-۴- قلاع تنگه ی چشمه علی
همیشه در طول تاریخ راه دامغان به مازندران از طریق تنگه چشمه علی بوده و به همین جهت قلعه های مستحکمی در این راه ایجاد شده که از حمله و یورش اجانب در امان باشند . (حقیقت، ۱۳۷۳،ص۲۵)
۴-۴- آتش کده ی آبادی صبح
این آتش کده در ۵ کیلومتری شمال غربی آبادی قوشه واقع شده است که در حال حاضر فقط ستون های عظیم و قطور این ساختمان باقی مانده است . (حقیقت، ۱۳۷۰،ص۲۹)
۵-۴- نقاره خانه
در سه کیلومتری جنوب قوشه (روستای امروان (Amravan) منطقه ی یحیی آباد) در میان تپه ها و خرابه های متعدد ، بنای ویرانه ای از خشت خام به جای مانده که عده ای معتقدند این بنا باقی مانده ای از شهر تاریخی «قومس» یا «کومش» یا «صد دروازه» می باشد . ولی در صحت و سقم آن اطمینانی وجود ندارد . در اطراف ویرانه مذکور ، تپه ها و خرابه هایی به چشم می خورد که دارای برج های دیده بانی مخروبه می باشند . (صفاری، ۱۳۷۲،ص۶۷)
۶-۴- تپه های تاریخی
– تپه های چهل دختر ، تپه کرمان ، چهل دختران (همراه با آثار مقبره ، که به گفته ی اهالی صاحب آن یکی از شعرای دامغان بوده است) ، در روستای دروار .
– تپه پل، واقع در روستای بق .
– تپه های باستانی ، واقع در روستای امیرآباد .
– تپه معصوم زاده ، ماز ، تپه های گردال محمد ، تپه کوره محمد ، تپه سفید ، روستای فیروزآباد .
– تپه گردو ، تپه علی محمد سنگسری ، گلسار ، در روستای امروان ، ۳۵ کیلومتری دامغان .
– تپـه معصـوم زاده ، واقـع در روستـای امـام آبـاد ، ۲۳ کیلومتـری دامغـان . (حقیقت، ۱۳۷۹، ص۴۲)
۷-۴- برج ها
۱-۷-۴- برج طغرل
این برج به سال ۴۹۰ هجری قمری در جنوب روستای مهمان دوست (۲۰ کیلومتری شمال شرقی دامغان) و در نزدیکی «امام آباد» ساخته شده است .
شکل شماره۱۰ : نمایی از برج طغرل ، روستای مهمان دوست
منبع : سایت تاریخانه www . tarikhaneh . com
شعاع داخلی این برج ۹۲/۷ متر و ارتفاع آن ۱۲ متر می باشد . لازم به تذکر است که ارتفاع اصلی آن بیشتر بوده و بعدها به علت فروریختن گنبد مخروطی شکل و زیبای این بنا ، از ارتفاع آن کاسته شده است . این برج آجری ، که مشهور به « برج معصوم زاده» گردیده ، از طاق نماهای بلند و مقرنس کاری های جالب آجری و دو کتیبه در بالای برج به خطوط کوفی و بنایی تشکیل یافته است .
تاریـخ بنـا بـا زمـان سلطان سنـجر سـلجـوقی مـطابقت دارد و مـردم محـل آن را«امـام زاده قـاسم» مـی گویند . (مخلصی ، ۱۳۷۵ ، ص ۴۵)
۲-۷-۴- برج پیر علمدار
در شرق شهر دامغان در محله ی خوریا ، نزدیک مسجد جامع و مدرسه ی حاج فتحعلی بیگ (حوزه ی علمیه ی دامغان) واقع گردیده که درسال ۴۱۷ هجری قمری به صورت برج مدور آجری با گنبد مخروطی پیازی شکل ساخته شده است . ارتفاع این بنا ۱۳ متر ، قطر داخلی آن ۵/۴ متر و شهرت آن به دلیل داشتن کتیبه ای زیبا و با خط کوفی مشبک می باشد . این ساختمان به سبک بنای چهل دختران است ، اما به آن ظرافت و زیبایی نمی باشد . (معتمدی ، ۱۳۷۸ ، ص۶۰)
ساختمان مذکور مقبره ی محمد بن ابراهیم ، پدر ابوحرب بختیار ، ممدوح منوچهری دامغانی است .
شکل شماره ۱۱ : نمایی از برج پیر علمدار ، دامغان
منبع : سایت تاریخانه www . tarikhaneh . com
شکل شماره ۱۲ : نمایی ازنوشته های برج پیر علمدار ، دامغان
منبع : سایت تاریخانه www . tarikhaneh . com
۳-۷-۴- گنبد زنگوله
در قرن هفتم هجری قمری در جنوب غربی شهر دامغان ، بنایی از خشت خام ساخته شده که در حال حاضر از گنبد آن اثری باقی نمانده است . این بنا از ارتفاعی حدود ۶ متر با طاق نماهای مقرنس بهره مند می باشد . (حقیقت ، ۱۳۷۳ ، ص ۶۸)
شکل شماره ۱۳ : نمایی از بنای خشتی گنبد زنگوله ، دامغان
منبع : سایت تاریخانه www . tarikhaneh . com
۸-۴- عمارات باستانی
۱-۸-۴- عمارت دختر ناصرالدین شاه
در بخش امیرآباد (مرکز بخش) مقابل قلعه ، خانه ای وجود دارد که نمای ظاهری آن بـا نقش و نگارهای آجری تزئین شده است . اهالـی منطقـه ، این بنـا را به دختـر ناصرالدین شـاه قاجـار نسبت می دهند که در آن زمان به آنجا تبعید گردیده بود . از جزییات این بنای تاریخی و ماجرای واقعه اطلاعی در دست نیست . هم اکنون ساختمان مذکور در تصرف مباشرین محلی می باشد . (صفاری ، ۱۳۷۲ ، ص۲۳)
۲-۸-۴- عمارت آغا محمدخان و فتحعلی شاه قاجار در چشمه علی دامغان
ایالت قومس و شهر دامغـان مـورد توجـه پادشـاهـان اولیـه ی ایـل قـاجـار بوده است و بـه همیـن جهـت آغـا محمدخان و فتحعلی شاه قاجار در چشمه علی دامغان ساختمان های زیبایی بنا کرد که بناهای مذکور در سال های اخیر از سوی سازمان میراث فرهنگی استان ، تا حدودی مرمت شده است .
این دو ساختمان تقریباً مقابل هم ، یکی در خشکی و دیگری در داخل دریاچه ی چشمه علی واقع اند . بدین صورت که در سمت شمال و در داخل دریاچه به فاصله ی قریب پانصد متر از تپه های آبده ، ساختمانی است دوطبقه ، دارای ایوان محصور در آب ، که فتحعلی شاه قاجار ساخته است ، و با گذشتن از تخته از ضلع شرقی و غربی بر روی فاصله ی زمین تا عمارت که قریب دو متر است از روی آب عبور می کند و به داخل عمارت می روند و در طبقه ی تحتانی و فوقانی که ایوان دارد ، از دو طرف باز است و هر کس در آن بنشیند از دو طرف دریاچه را زیر نظر دارد .