اثر غلظت نیتروژن محلول غذایی بر سطح برگ در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود (جدول ۴-۷). سطح برگ در سطوح نیتروژن ۷۱۲/۰، ۴۲/۱ و ۷۹/۳ نسبت به سطح (۸۵/۲ میلی‌مولار) به ترتیب ۳۹، ۱۹ و ۴ درصد کاهش نشان داد (جدول ۴-۸). نیتروژن در مرحله رشد رویشی برنج به ویژه پنجه زنی از طریق افزایش فتوسنتز و مواد فتوسنتزی، سبب افزایش سطح برگ گیاه میشود [۷]. لی و همکاران (۲۰۱۲) در آزمایش خود نشان دادند که سطوح نیتروژن ۸۵/۲ و ۱۴/۷ نسبت به سطح ۴۲/۱ میلیمولار، به ترتیب باعث افزایش ۱۰ و ۳۵ درصدی سطح برگ ژنوتیپ برنج هیبرید Shanyou 63 در مرحله گیاهچهای شد [۵۶].
اثر ژنوتیپ بر سطح برگ در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود (جدول ۴-۷). سطح برگ در بوته در ژنوتیپهای فجر، حسنی، شیرودی و طارم منطقه به ترتیب ۵۶، ۶/۸۷، ۲/۴۸ و ۶/۷۰ سانتیمتر مربع بود. همچنین تفاوت بیشترین میزان سطح برگ در ژنوتیپ حسنی نسبت به کمترین میزان در ژنوتیپ شیرودی ۵۰ درصد بود (جدول ۴-۸). به طور کلی ژنوتیپهای برنج از نظر صفات مختلف مانند سطح برگ با یکدیگر تفاوت دارند. آذرپور و همکاران (۱۳۹۰) نیز بیان داشتند که اختلاف معنی‌داری بین ژنوتیپهای علیکاظمی، هاشمی و خزر از لحاظ شاخص سطح برگ وجود داشت [۱].
برهمکنش اثرات نیتروژن محلول غذایی و ژنوتیپ بر سطح برگ در سطح احتمال پنج درصد اثر معنی‌داری بود (جدول ۴-۷). پاسخ سطح برگ ژنوتیپ فجر به سطوح نیتروژن محلول غذایی به ترتیب تا غلظت ۸۵/۲ میلی‌مولار روندی افزایشی و سپس در غلظت ۷۹/۳ میلی‌مولار روندی تقریبا ثابت نشان داد. سطح برگ ژنوتیپ حسنی با افزایش سطوح نیتروژن محلول غذایی تا غلظت ۷۹/۳ میلی‌مولار روندی افزایشی داشت. پاسخ سطح برگ ژنوتیپ شیرودی به سطوح نیتروژن محلول غذایی تا غلظت ۴۲/۱ میلی‌مولار روند افزایشی و سپس تا غلظت ۷۹/۳ میلی‌مولار روند ثابت نشان داد. پاسخ سطح برگ ژنوتیپ طارم تا غلظت ۸۵/۲ میلی‌مولار روند افزایشی و در غلظت ۷۹/۳ روند کاهشی داشت (جدول ۴-۹ و شکل۴-۳). چن و همکاران (۲۰۱۳) در آزمایش خود در رابطه با تاثیر سمیت آمونیوم بر برنج در مرحله گیاهچهای بیان کردند که ژنوتیپهای با کارایی مصرف نیتروژن بالاتر پاسخ بهتری به سطوح بالای آمونیوم میدهند در حالی که ارقام با کارایی مصرف نیتروژن پایین به غلظتهای بالای آمونیوم حساس‌تر هستند [۳۴].
شکل ۴-۳- پاسخ سطح برگ ژنوتیپهای مورد آزمایش به سطوح مختلف نیتروژن محلول غذایی در شرایط معمول (۳۶۰ میکرومول در مول) و غنی شده دی اکسید کربن (۷۰۰ میکرومول در مول) در هر بوته در برداشت اول.
۴-۲-۳- غلظت کلروفیل
اثر غلظت دی اکسید کربن بر غلظت کلروفیل از نظر آماری معنی‌دار نبود (جدول۴-۷). غلظت کلروفیل در شرایط معمول و غنی شده دی اکسید کربن به ترتیب ۳۲۹/۰ و ۴۰۰/۰ میلی گرم در گرم وزن تر بود (جدول ۴-۸). در آزمایش گوفو و همکاران (۲۰۱۴) که طی دو سال اجرا شد با افزایش غلظت دی اکسید کربن تا سطح ۵۵۰ میکرومول در مول، غلظت کلروفیل در مرحله گلدهی در سال اول کاهش معنی‌دار ۵ درصدی داشت ولی در سال دوم اثر افزایش دی اکسید کربن معنی‌دار نبود [۴۲]. همچنین در آزمایش چن و همکاران (۲۰۱۴) بر روی گیاه برنج با افزایش غلظت دی اکسید کربن به میزان ۲۰۰ میکرومول در مول بالاتر از غلظت کنونی، غلظت کلروفیل تحت تاثیر دی اکسید کربن قرار نگرفت [۳۳].
غلظت نیتروژن محلول غذایی اثر معنیداری بر غلظت کلروفیل از لحاظ آماری نداشت (جدول ۴-۷). با این حال غلظت کلروفیل در سطح نیتروژن ۷۱۲/۰میلیمولار نسبت به سطح شاهد (۸۵/۲ میلی‌مولار) ۸ درصد کاهش داشت، در حالی که در سطوح ۴۲/۱ و ۷۹/۳ میلیمولار نسبت به شاهد افزایش ۱۱ درصدی نشان داد (جدول ۴-۸).
اثر برهمکنش نیتروژن و ژنوتیپ بر غلظت کلروفیل در سطح احتمال پنج درصد معنیدار بود (جدول ۴-۷). غلظت کلروفیل در سطوح نیتروژن ۷۱۲/۰، ۴۲/۱ و ۷۹/۳ میلی‌مولار نسبت به شاهد (۸۵/۲ میلی‌مولار) در ژنوتیپ فجر به ترتیب ۶-(۱۶%)، ۱۰+(۲۷%) و ۲-(۵%)، در ژنوتیپ حسنی ۱۰+(۳۵%)، ۱۱+(۳۹%) و ۵+(۱۷%)، در ژنوتیپ شیرودی ۱۷-(۴۱%)، ۹-(۲۱%) و ۱۰+(۲۴%)، و در ژنوتیپ طارم منطقه صفر(صفر%)، ۳+(۸%) و ۱+(۳%) واحد بر حسب میلیگرم در گرم وزن تر تغییر یافت (جدول۴-۹). نیتروژن یکی از عناصر تشکیل دهنده ساختار کلروفیل میباشد [۲۰]. ژنوتیپ فجر با افزایش سطح نیتروژن محلول غذایی تا غلظت ۴۲/۱ میلی‌مولار افزایش چشمگیری در سطح برگ و وزن خشک اندام هوایی نداشت و باعث بالا رفتن غلظت کلروفیل در گیاه شد. در حالی که سطح ۸۵/۲ میلی‌مولار باعث افزایش چشمگیری در سطح برگ و وزن خشک اندام هوایی شد (شکل ۴-۳) و اثر رقت باعث کاهش غلظت کلروفیل در سطح ۸۵/۲ میلی‌مولار نسبت به سطح ۴۲/۱ میلی‌مولار شد. ژنوتیپ شیرودی در سطح نیتروژن ۸۵/۲ میلی‌مولار نسبت به ۴۲/۱ میلی‌مولار روند کاهشی در سطح برگ و ثابتی در وزن خشک اندام هوایی داشت (شکل ۴-۳) و با افزایش غلظت نیتروژن محلول غذایی، غلظت کلروفیل نیز افزایش یافت.
اثر برهمکنش غلظت دی اکسید کربن و ژنوتیپ بر غلظت کلروفیل در سطح احتمال پنج درصد معنیدار بود (جدول ۴-۷). با افزایش غلظت دی اکسید کربن غلظت کلروفیل در ژنوتیپهای طارم، حسنی، فجر و شیرودی به ترتیب حدود ۹، ۱۸، ۱ و ۶۷ درصد افزایش نشان داد. که این افزایش فقط در ژنوتیپ شیرودی از نظر آماری معنی‌دار بود (شکل ۴-۴). در آزمایش چن وهمکاران (۲۰۱۴) نیز افزایش غلظت دی اکسید کربن به میزان ۲۰۰ میکرومول در مول بالاتر از سطح معمول آن ، غلظت کلروفیل تحت تاثیر برهمکنش دی اکسید کربن و ژنوتیپ قرار گرفت [۳۳].
شکل ۴-۴- اثر غلظت دی اکسید کربن محیط بر غلظت کلروفیل ژنوتیپ‌های برنج
برهمکنش اثرات سه گانه غلظت دی اکسید کربن، نیتروژن و ژنوتیپ بر غلظت کلروفیل در سطح احتمال پنج درصد معنی‌دار بود (جدول ۴-۷). در شرایط غلظت معمول دی ‌اکسید کربن (۳۶۰ میکرومول در مول)، غلظت کلروفیل در سطوح نیتروژن ۷۱۲/۰، ۴۲/۱ و ۷۹/۳ میلی‌مولار نسبت به شاهد (۸۵/۲ میلی‌مولار) در ژنوتیپ فجر به ترتیب ۳۴، ۱۸ و ۳ درصد، در ژنوتیپ حسنی صفر، ۶۰ و ۳- درصد، در ژنوتیپ شیرودی ۵۱-، ۷ و ۵۹ درصد، و در ژنوتیپ طارم منطقه ۲۸، ۴۶ و ۲۱ درصد تغییر کرد. این در حالی است که در شرایط کربن دی‌اکسید غنی شده (۷۰۰ میکرومول در مول)، غلظت کلروفیل در سطوح نیتروژن ۷۱۲/۰، ۴۲/۱ و ۷۹/۳ میلی‌مولار نسبت به شاهد (۸۵/۲ میلی‌مولار) در ژنوتیپ فجر به ترتیب ۵۸-، ۳۱ و ۱۴- درصد، در ژنوتیپ حسنی ۷۵، ۲۱ و ۱۱ درصد، در ژنوتیپ شیرودی ۳۵-، ۳۵- و ۷ درصد، و در ژنوتیپ طارم منطقه ۱۸-، ۱۸- و ۹- درصد تغییر یافت (جدول ۴-۹).
با افزایش غلظت دی اکسید کربن غلظت کلروفیل در ژنوتیپهای فجر، حسنی، شیرودی و طارم منطقه در سطح غلظت نیتروژن ۷۱۲/۰ میلیمولار به ترتیب ۶۰-، ۷۵، ۱۷۶ و ۳- درصد، در سطح ۴۲/۱ میلی مولار ۴۲، ۲۴-، ۲۴ و ۱۵- درصد و در سطح ۸۵/۲ میلیمولار ۲۸، صفر، ۱۰۷ و ۵۳ درصد و در سطح ۷۹/۳ میلیمولار ۶، ۴۴، ۴۰ و ۱۴ درصد تغییر یافت (جدول ۴-۹).
به عبارت دیگر بیشترین تغییر پذیری (به صورت افزایشی) غلظت کلروفیل در اثر افزایش غلظت دی اکسید کربن به سطوح ۷۱۲/۰ و ۸۵/۲ میلیمولار در ژنوتیپ شیرودی و به سطح ۴۲/۱ میلیمولار در ژنوتیپ فجر و به سطح ۷۹/۳ میلیمولار در ژنوتیپ حسنی تعلق داشت. همچنین بیشترین تغییر پذیری به صورت کاهشی به ژنوتیپ فجر در سطح ۷۱۲/۰ میلیمولار تعلق داشت.
۴-۲-۴- غلظت کاروتنوئید
اثر غلظت دی اکسید کربن بر غلظت کاروتنوئید از نظر آماری معنی‌دار نبود (جدول ۴-۷). میانگین میزان کاروتنوئید در شرایط معمول و غنی شده دی اکسید کربن به ترتیب ۰۱۲۷/۰ و ۰۱۳۸/۰ میلی گرم در گرم وزن‌تر بود (جدول ۴-۸). در آزمایش چن و همکاران (۲۰۱۴) بر روی گیاه برنج نیز با افزایش غلظت دی اکسید کربن به میزان ۲۰۰ میکرومول در مول بیشتر از غلظت کنونی، غلظت کاروتنوئید تحت تاثیر دی اکسید کربن قرار نگرفت [۳۳].
اثر غلظت نیتروژن محلول غذایی بر غلظت کاروتنوئید در سطح احتمال یک درصد از نظر آماری معنی‌دار بود (جدول ۴-۷). غلظت کاروتنوئید در سطوح نیتروژن ۷۱۲/۰، ۴۲/۱ و ۷۹/۳ نسبت به شاهد (۸۵/۲ میلی‌مولار) به ترتیب حدود۱۰، ۲۰ و ۲۵ درصد افزایش داشت (جدول ۴-۸). کمبود و زیادبود نیتروژن باعث ایجاد تنش شده و افزایش کاروتنوئیدها با افزایش ظرفیت دفاع آنتی اکسیدانی برگ، باعث کاهش رادیکالهای آزاد تولید شده در برگ شده و از این طریق آسیب به مراکز واکنشی و غشاها کاهش مییابد [۲۰].
اثر ژنوتیپ بر غلظت کاروتنوئید در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود (جدول ۴-۷). غلظت کاروتنوئید در ژنوتیپهای فجر، حسنی، شیرودی و طارم منطقه به ترتیب ۱۲۵/۰، ۱۰۸/۰، ۱۵۳/۰ و ۱۴۳/۰ میلی گرم بر گرم وزن‌تر بود (جدول۴-۸). همچنین تفاوت بیشترین میزان کاروتنوئید در ژنوتیپ شیرودی نسبت به کمترین میزان در ژنوتیپ حسنی ، ۲۹ درصد بود (جدول ۴-۸). چن و همکاران (۲۰۱۴) نیز بیان داشتند که ژنوتیپهای برنج از لحاظ غلظت کاروتنوئید تفاوت دارند [۳۳].
تاثیر برهمکنش نیتروژن و ژنوتیپ بر غلظت کاروتنوئید برگ در سطح احتمال یک درصد معنیدار بود (جدول ۴-۷). میزان تغییر غلظت کاروتنوئید در سطوح نیتروژن ۷۱۲/۰، ۴۲/۱ و ۷۹/۳ میلی‌مولار نسبت به شاهد (۸۵/۲ میلی‌مولار) در ژنوتیپ فجر به ترتیب ۳+(۳۰%)، ۵+(۵۰%) و ۱+(۱۰%)، در ژنوتیپ حسنی به ترتیب ۲-(۲۰%)، ۵+(۵۰%) و ۱-(۱۰%)، در ژنوتیپ شیرودی به ترتیب ۲+(۱۶%)، ۱+(۸%) و ۹+(۷۵%)، و در ژنوتیپ طارم منطقه به ترتیب ۲+(۱۵%)، ۱-(۷%) و ۳+(۲۳%) واحد بر حسب میلیگرم در گرم وزنتر تغییر یافت (جدول ۴-۸). با افزایش غلظت نیتروژن محلول غذایی تا غلظت ۷۹/۳ میلی‌مولار ژنوتیپهای فجر و حسنی روندی ثابت نشان دادند. در حالی افزایش معنی داری در غلظت کاروتنوئید ژنوتیپهای شیرودی و طارم مشاهده شد. دلیل احتمالی آن حساسیت ژنوتیپهای شیرودی و طارم به غلظت‌های بالای نیتروژن در محلول غذایی می‌باشد.
تاثیر برهمکنش غلظت دی اکسید کربن و نیتروژن بر غلظت کاروتنوئید در سطح احتمال یک درصد از نظر آماری معنی دار بود (جدول ۴-۷). در شرایط کربن دی‌اکسید معمول، غلظت کاروتنوئید در سطوح نیتروژن ۷۱۲/۰، ۴۲/۱ و ۷۹/۳ میلی‌مولار نسبت به شاهد یا ۸۵/۲ میلی‌مولار به ترتیب ۱۱- (۹%)، ۴۲+ (۳۶%) و ۱۲+ (۱۰%) واحد بر حسب میلیگرم در گرم وزن تر تغییر یافت. این در حالی است که در شرایط کربن دی‌اکسید غنی شده (۷۰۰ میکرومول در مول)، غلظت کاروتنوئید در سطوح نیتروژن ۷۱۲/۰، ۴۲/۱ و ۷۹/۳ میلی‌مولار نسبت به شاهد یا ۸۵/۲ میلی‌مولار به ترتیب ۳۴+ (۲۹%)، ۵+ (۴%) و ۴۵+ (۳۸%) واحد بر حسب میلیگرم در گرم وزن تر تغییر یافت (شکل۴-۵).
به عبارت دیگر با افزایش غلظت دی اکسید کربن غلظت کاروتنوئید در سطوح نیتروژن ۷۱۲/۰ و ۷۹/۳ میلیمولار افزایش و در سطح ۴۲/۱ میلیمولار کاهش یافت. افزایش غلظت دی اکسید کربن تاثیر معنیداری بر غلظت کاروتنوئید در سطح ۸۵/۲ میلیمولار نداشت.
شکل ۴-۵- اثر غلظت دی اکسید کربن بر غلظت کاروتنوئید در سطوح مختلف نیتروژن محلول غذایی
برهمکنش غلظت دی اکسید کربن و ژنوتیپ در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود (جدول ۴-۷). در اثر افزایش غلظت دی اکسید کربن غلظت کاروتنوئید در ژنوتیپهای شیرودی و حسنی به ترتیب ۵۴ و ۲۴ درصد افزایش در حالی که در ژنوتیپهای طارم منطقه و فجر به ترتیب ۱۵ و ۱۲ درصد کاهش نشان داد گرچه تاثیر افزایش غلظت دی اکسید کربن بر غلظت کاروتنوئید در ژنوتیپ فجر از نظر آماری معنیدار نبود (شکل ۴-۶). در آزمایش چن وهمکاران (۲۰۱۴) نیز با افزایش ۲۰۰ میکرومول در مول غلظت دی اکسید کربن، غلظت کاروتنوئید تحت تاثیر برهمکنش دی اکسید کربن و ژنوتیپ قرار گرفت. به نحوی که با افزایش غلظت دی اکسید کربن، غلظت کاروتنوئید در ژنوتیپ Koshihikari کاهش و در ژنوتیپ Takanari تغییر معنی داری نداشت [۳۳].
شکل ۴-۶- اثر غلظت دی اکسید کربن محیط بر غلظت کاروتنوئید ژنوتیپ‌های برنج
برهمکنش اثرات سه گانه غلظت دی اکسید کربن، نیتروژن و ژنوتیپ بر غلظت کاروتنوئید برگ در سطح احتمال پنج درصد معنی‌دار شد (جدول ۴-۷). در شرایط کربن دی‌اکسید معمول، میزان تغییر غلظت کاروتنوئید در سطوح نیتروژن ۷۱۲/۰، ۴۲/۱ و ۷۹/۳ میلی‌مولار نسبت به شاهد (۸۵/۲ میلی‌مولار) در ژنوتیپ فجر به ترتیب ۲۵، ۲۵ و ۸- درصد، در ژنوتیپ حسنی ۶۳-، ۷۲ و ۵۴- درصد، در ژنوتیپ شیرودی ۳۶-، ۹ و ۶۳ درصد، و در ژنوتیپ طارم منطقه ۳۳، ۴۱ و ۴۱ درصد بود. این در حالی است که در شرایط دی ‌اکسید کربن غنی شده (۷۰۰ میکرومول در مول)، غلظت کاروتنوئید در سطوح نیتروژن ۷۱۲/۰، ۴۲/۱ و ۷۹/۳ میلی‌مولار نسبت به شاهد (۸۵/۲ میلی‌مولار) در ژنوتیپ فجر به ترتیب ۵۰، ۸۷ و ۳۷ درصد، در ژنوتیپ حسنی ۲۰، ۲۰ و ۳۰ درصد، در ژنوتیپ شیرودی ۵۰، صفر و ۷۸ درصد و در ژنوتیپ طارم منطقه صفر، ۴۲- و ۱۴ درصد بود (جدول ۴-۹).
با افزایش غلظت دی اکسید کربن غلظت کاروتنوئید در ژنوتیپ های فجر، حسنی، شیرودی و طارم منطقه در سطح غلظت نیتروژن ۷۱۲/۰ میلیمولار به ترتیب ۲۰-، ۲۰۰، ۲۰۰ و ۵/۱۲- درصد، در سطح ۴۲/۱ میلی مولار صفر، ۳۶-، ۱۶ و ۵۳- درصد و در سطح ۸۵/۲ میلیمولار ۳۳-، ۹-، ۲۷ و ۱۷ درصد و در سطح ۷۹/۳ میلیمولار ۱۰، ۱۶۰، ۳۹ و ۶- درصد تغییر یافت (جدول ۴-۹).
به عبارت دیگر بیشترین تغییر پذیری (به صورت افزایشی) در اثر افزایش غلظت دی اکسید کربن در سطح نیتروژن ۷۱۲/۰ میلی مولار در ژنوتیپهای حسنی و شیرودی و در سطح ۷۹/۳ میلیمولار در ژنوتیپ حسنی مشاهده شد. همچنین بیشترین کاهش غلظت کاروتنوئید در ژنوتیپ طارم منطقه مربوط به سطح ۴۲/۱ میلیمولار بود.
۴-۲-۵- حجم ریشه
اثر غلظت دی اکسید کربن بر حجم ریشه از نظر آماری معنی‌دار نبود (جدول ۴-۷). میانگین حجم ریشه در شرایط معمول و غنی شده دی اکسید کربن ۴۲۴/۰ سانتی متر مکعب در بوته بود (جدول ۴-۸).
غلظت نیتروژن محلول غذایی اثر معنیداری بر حجم ریشه از لحاظ آماری نداشت (جدول ۴-۷). با این حال حجم ریشه در سطوح نیتروژن ۷۱۲/۰، ۴۲/۱ و ۷۹/۳ میلیمولار نسبت به سطح شاهد (۸۵/۲ میلیمولار) به ترتیب ۵، ۲ و ۱۲ درصد کاهش یافت (جدول ۴-۸).
اثر ژنوتیپ بر حجم ریشه در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود (جدول ۴-۷). مقادیر حجم ریشه در ژنوتیپهای فجر، حسنی، شیرودی و طارم منطقه به ترتیب ۳۲۳/۰، ۵۷۲/۰، ۴۳۴/۰ و ۳۶۸/۰ سانتیمتر مکعب در بوته بود. همچنین تفاوت بیشترین مقدار حجم ریشه در ژنوتیپ حسنی نسبت به کمترین مقدار در ژنوتیپ فجر ، ۴۳ درصد بود (جدول ۴-۸).
برهمکنش اثرات نیتروژن و ژنوتیپ بر حجم ریشه در سطح احتمال پنج درصد از نظر آماری معنی‌دار بود (جدول ۴-۷). حجم ریشه در سطوح نیتروژن ۷۱۲/۰، ۴۲/۱ و ۷۹/۳ میلی‌مولار نسبت به شاهد (۸۵/۲ میلی‌مولار) در ژنوتیپ فجر به ترتیب ۷-(۱۶%)، ۲۰-(۴۷%) و ۱۱-(۲۶%)، در ژنوتیپ حسنی به ترتیب صفر(صفر%)، ۵+(۹%) و ۲+(۴%)، در ژنوتیپ شیرودی به ترتیب ۷+(۱۹%)، ۲۲+(۶۱%) و صفر(صفر%)، و در ژنوتیپ طارم منطقه به ترتیب ۱۲-(۲۵%)، ۱۳-(۲۷%) و ۱۷-(۳۶%) واحد بر حسب سانتیمتر مکعب در بوته تغییر یافت (جدول ۴-۹).
برهمکنش اثرات سه گانه غلظت دی اکسید کربن، نیتروژن و ژنوتیپ بر حجم ریشه در سطح احتمال پنج درصد معنی‌دار بود (جدول ۴-۷). در شرایط غلظت معمول دی اکسید کربن، حجم ریشه در سطوح نیتروژن ۷۱۲/۰، ۴۲/۱ و ۷۹/۳ میلی‌مولار نسبت به شاهد (۸۵/۲ میلی‌مولار) در ژنوتیپ فجر به ترتیب ۳۶-، ۶۸- و ۱۵- درصد، در ژنوتیپ حسنی ۱۱، ۱۸- و صفر درصد، در ژنوتیپ شیرودی ۱۴، ۵۵ و ۲۶ درصد، و در ژنوتیپ طارم منطقه ۵، ۲ و ۲۵- درصد بود. این در حالی است که در شرایط دی ‌اکسید کربن غنی شده (۷۰۰ میکرومول در مول)، حجم ریشه در سطوح نیتروژن ۷۱۲/۰، ۴۲/۱ و ۷۹/۳ میلی‌مولار نسبت به شاهد در ژنوتیپ فجر به ترتیب ۲۱، ۹- و ۳۰- درصد، در ژنوتیپ حسنی ۹-، ۳۶ و ۹ درصد، در ژنوتیپ شیرودی ۲۳، ۶۵ و ۲۱- درصد، و در ژنوتیپ طارم منطقه ۴۸-، ۵۰- و ۲۳- درصد تغییر یافت (جدول ۴-۹).
با افزایش غلظت دی اکسید کربن میزان تغییر حجم ریشه در ژنوتیپهای فجر، حسنی، شیرودی و طارم منطقه در سطح غلظت نیتروژن ۷۱۲/۰ میلیمولار به ترتیب ۳۳، ۱۸-، ۲۲ و ۳۴- درصد بود. این مقادیر در سطح ۴۲/۱ میلیمولار به ترتیب ۸۸، ۶۶، ۱۹ و ۳۳- درصد و در سطح ۸۵/۲ میلیمولار به ترتیب ۵/۳۰-، صفر، ۱۲ و ۳۵ درصد و در سطح ۷۹/۳ میلیمولار به ترتیب ۴۳-، ۱۰، ۳۰- و ۵ درصد بود.
به عبارت دیگر در ژنوتیپ فجر با افزایش غلظت دی اکسید کربن حجم ریشه در سطوح پایین نیتروژن (۷۱۲/۰ و ۴۲/۱ میلیمولار) افزایش ولی در سطوح بالا (۸۵/۲ و ۷۹/۳ میلیمولار) کاهش یافت. عکس روند فوق در ژنوتیپ طارم منطقه مشاهده شد. افزایش دی اکسید کربن در کلیه سطوح نیتروژن به استثنای سطح ۷۹/۳ میلیمولار موجب افزایش حجم ریشه شد. در ژنوتیپ حسنی در سطح نیتروژن ۷۱۲/۰ میلیمولار حجم ریشه کاهش ولی در سطح ۴۲/۱ میلیمولار افزایش نشان داد.
۴-۲-۶- سهم ریشه از وزن خشک کل گیاه
اثر غلظت دی اکسید کربن بر سهم ریشه از وزن خشک کل گیاه در سطح احتمال پنج درصد معنی‌دار بود (جدول ۴-۷). افزایش غلظت دی اکسید کربن نسبت به شرایط معمول باعث کاهش ۱/۱۱ درصدی سهم ریشه از وزن خشک کل شد (جدول ۴-۸). اندام هوایی اولین دسترسی را به دی اکسید کربن، نور و سایر عوامل اقلیمی دارد؛ در حالی که ریشه ها اولین دسترسی را به نیتروژن، آب و سایر عوامل خاکی دارند [۲۰]. در نتیجه با افزایش غلظت دی اکسید کربن رشد اندام هوایی نسبت به ریشه بیشتر بود و باعث کاهش سهم ریشه از وزن خشک کل شد. روگرس و همکاران (۱۹۹۶) بیان داشتند که با افزایش غلظت دی اکسید کربن پاسخ نسبت وزن خشک ریشه به اندام هوایی بستگی به نوع گیاه، تامین مواد غذایی و دیگر عوامل آزمایشگاهی دارد. ایشان بیان داشتند که نیتروژن زیاد، دمای پایین و بالا باعث کاهش این نسبت و شرایط کمبود نیتروژن و دمای مطلوب باعث افزایش این نسبت میشود [۶۵].
اثر غلظت نیتروژن محلول غذایی بر سهم ریشه از وزن خشک کل گیاه در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود (جدول ۴-۷). سهم ریشه در سطوح نیتروژن ۷۱۲/۰ و ۴۲/۱ میلی‌مولار نسبت به سطح شاهد (۸۵/۲ میلی‌مولار) به ترتیب ۳/۵۱ و ۱/۲۱ درصد افزایش و در سطح ۷۹/۳ میلی‌مولار نسبت به شاهد، ۵/۷ درصد کاهش نشان داد (جدول ۴-۸). به طور کلی فراوانی نیتروژن برای رشد قسمت هوایی مطلوب است ولی موجب محدودیت رشد ریشه میشود [۲۰].

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

اثر ژنوتیپ بر سهم ریشه از وزن خشک کل گیاه در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود (جدول ۴-۷). مقادیر سهم ریشه از وزن خشک کل گیاه در ژنوتیپهای فجر، حسنی، شیرودی و زارم منطقه به ترتیب ۵/۱۳، ۴/۱۳، ۹/۱۶ و ۶۶/۹ درصد بود. همچنین تفاوت بیشترین میزان سهم ریشه در ژنوتیپ شیرودی نسبت به کمترین میزان در ژنوتیپ طارم منطقه، ۴۳ درصد بود (جدول ۴-۸).
۴-۲-۷- وزن خشک گیاه
اثر غلظت دی اکسید کربن بر وزن خشک گیاه (اندام هوایی، ریشه و کل گیاه) از نظر آماری معنی‌دار نبود (جدول۴-۷). با این حال میزان افزایش وزن خشک اندام هوایی و کل گیاه در شرایط دی اکسید کربن غنی شده در مقایسه با شرایط معمول به ترتیب حدود ۷ و ۶ درصد بود (جدول ۴-۸). عملکرد ماده خشک گیاهان زراعی نتیجه جذب خالص دی اکسید کربن در طول رشد گیاه میباشد [۲۰]. عموما افزایش دی اکسید کربن نرخ فتوسنتز و رشد گیاه را تحریک میکند [۵۷]. روی و همکاران (۲۰۱۲) نشان دادند که در شرایط افزایش غلظت دی اکسید کربن تا سطح ۵۵۰ میکرومول در مول، تجمع ماده خشک در تمام مراحل رشد برنج به طور معنی داری افزایش یافت [۶۶]. همچنین شیمونو و همکاران (۲۰۱۳) بیان داشتند افزایش غلظت دی اکسید کربن تا سطح ۲۰۰ میکرومول در مول بیشتر از غلظت معمول آن عملکرد زیست توده برنج را ۲۷ درصد افزایش داد که این افزایش عمدتا در نتیجه تولید پنجه بیشتر در این شرایط بود [۷۱]. گراف و همکاران (۲۰۰۶) با بررسی ۴۴ مطالعه بر روی رشد ریشه بیان داشتند که افزایش دی اکسید کربن به طور میانگین وزن ریشه را ۲۸ درصد افزایش داده است [۴۳]. از جمله دلایل افزایش در وزن خشک گیاه در اثر افزایش غلظت دی اکسید کربن به افزایش فتوسنتز و سطح برگ میتوان اشاره کرد [۲۶].
اثر غلظت نیتروژن محلول غذایی بر وزن خشک اندام هوایی، ریشه و کل گیاه در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود (جدول ۴-۷). وزن خشک اندام هوایی در سطوح نیتروژن ۷۱۲/۰، ۴۲/۱ و ۷۹/۳ میلی‌مولار نسبت به شاهد ( ۸۵/۲ میلی‌مولار) به ترتیب ۳/۳۹، ۱/۱۹ و ۱۲ درصد کاهش نشان داد (جدول ۴-۸). میزان وزن خشک کل زیست توده در سطوح نیتروژن ۷۱۲/۰، ۴۲/۱ و ۷۹/۳ میلی‌مولار نسبت به شاهد به ترتیب حدود ۳۵، ۱۶ و ۱۲ درصد کاهش یافت (جدول۴-۸). کاربرد نیتروژن موجب افزایش تجمع ماده خشک در بخش رویشی گیاه میشود. نیتروژن باعث افزایش ارتفاع، محتوای کلروفیل، میزان پروتئین‌های محلول و در نتیجه ایجاد پتانسیل بیشتر در عملکرد محصولات زراعی میشود [۵۶]. البته لازم به ذکر است میزان این افزایش تا یک سطح معینی در گیاه رخ میدهد و بعد از آن افزایشی در وزن خشک گیاه دیده نمیشود.
وزن خشک ریشه در سطوح نیتروژن ۷۱۲/۰ و ۷۹/۳ نسبت به شاهد (۸۵/۲ میلی‌مولار) به ترتیب ۵/۲ و ۱۵ درصد کاهش نشان داد، در حالی که سطح ۴۲/۱ میلی‌مولار نسبت به شاهد ۵ درصد افزایش نشان داد (جدول۴-۸). افزایش وزن خشک ریشه در غلظت ۴۲/۱ میلی‌مولار برای دستیابی ریشه به نیتروژن محلول غذایی بوده است، در حالی که کمبود نیتروژن در سطح ۷۱۲/۰ میلی‌مولار نتوانست شرایط رشد ریشه را مانند سطح ۴۲/۱ ایجاد کنند. احتمالا کاهش وزن خشک ریشه در سطح ۷۹/۳ میلیمولار به دلیل افزایش سطح نیتروژن محلول غذایی و ایجادشرایط سمیت آمونیومی برای ریشه بوده است. چن و همکاران (۲۰۱۳) بیان داشتند سطوح بالای آمونیوم محلول غذایی به عنوان عامل بازدارنده توسعه طول و سطح ریشه عمل میکند [۳۴].
اثر ژنوتیپ بر وزن خشک اندام هوایی، ریشه و کل گیاه در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود (جدول ۴-۷). مقادیر وزن خشک ریشه در ژنوتیپهای فجر، حسنی، شیرودی و طارم منطقه به ترتیب ۰۳۰/۰، ۰۵۳/۰، ۰۳۷/۰ و ۰۳۰/۰ گرم بود. همچنین تفاوت بیشترین وزن خشک ریشه در ژنوتیپ حسنی نسبت به کمترین مقدار در ژنوتیپ فجر، ۴۳ درصد بود (جدول ۴-۸).
مقادیر وزن خشک اندام هوایی در ژنوتیپهای فجر، حسنی، شیرودی و طارم منطقه به ترتیب ۲۰۸/۰، ۳۶۷/۰، ۱۹۷/۰ و ۲۹۲/۰ گرم بود. همچنین تفاوت بیشترین وزن خشک اندام هوایی در ژنوتیپ حسنی نسبت به کمترین مقدار در ژنوتیپ شیرودی، ۴۶ درصد بود (جدول ۴-۸).
مقادیر وزن خشک کل گیاه در ژنوتیپهای فجر، حسنی، شیرودی و طارم منطقه به ترتیب ۲۳۸/۰، ۴۲۱/۰، ۲۳۴/۰ و ۳۲۳/۰ گرم بود. همچنین تفاوت بیشترین وزن خشک کل گیاه در ژنوتیپ حسنی نسبت به کمترین مقدار در ژنوتیپ شیرودی، ۴۴ درصد بود (جدول ۴-۸).
آذرپور و همکاران (۱۳۹۰) نیز بیان داشتند که تفاوت معنی‌داری در بین ژنوتیپهای ایرانی علی کاظمی، هاشمی و خزر از نظر تجمع ماده خشک وجود داشت [۱].
اثر برهمکنش نیتروژن و ژنوتیپ بر وزن خشک اندام هوایی و وزن خشک کل گیاه در سطح احتمال پنج درصد معنی‌دار بود (جدول ۴-۷ و شکل ۴-۸). پاسخ وزن خشک اندام هوایی و کل زیست توده ژنوتیپهای فجر و طارم به سطوح نیتروژن محلول غذایی تا غلظت ۸۵/۲ میلی‌مولار روند افزایشی و سپس در غلظت ۷۹/۳ میلی‌مولار روند کاهشی نشان داد. ژنوتیپ حسنی تا غلظت ۸۵/۲ میلی‌مولار روند افزایشی و سپس در غلظت ۷۹/۳ میلی‌مولار روند ثابت داشت. در حالی که در ژنوتیپ شیرودی با افزایش سطوح نیتروژن محلول غذایی تا غلظت ۷۹/۳ میلی‌مولار روند افزایشی مشاهده شد (جدول ۴-۱۰). حکیم و همکاران (۲۰۱۲) نیز بیان داشتند که تفاوت بین ژنوتیپها در تجمع ماده خشک ناشی ازمصرف نیتروژن به دلیل تفاوت در کارایی نیتروژن ژنوتیپها میباشد [۴۵]. واکنش ژنوتیپ شیرودی به افزایش سطوح نیتروژن محلول غذایی احتمالا به دلیل کودپذیری بیشتر آن در این مرحله از رشد می‌باشد.
اثر برهمکنش غلظت دی اکسید کربن و ژنوتیپ بر وزن خشک اندام هوایی، ریشه و کل گیاه در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود (جدول ۴-۷). با افزایش غلظت دی اکسید کربن وزن خشک اندام هوایی در ژنوتیپ طارم منطقه ۱۹ درصد کاهش در حالی که در ژنوتیپهای حسنی و شیرودی به ترتیب ۱۶ و ۴۰ درصد افزایش نشان داد. افزایش ۸ درصدی ژنوتیپ فجر از نظر آماری معنی‌دار نبود (شکل ۴-۷). در اثر افزایش غلظت دی اکسید کربن وزن خشک ریشه ژنوتیپ طارم ۳۶ درصد کاهش یافت در صورتی که تغییرات ژنوتیپهای حسنی (۴- درصد)، فجر (۲۰ درصد) و شیرودی (۶ درصد) از نظر آماری معنی‌دار نبود (شکل۴-۷).
روند تغییرات وزن خشک کل گیاه در پاسخ به افزایش غلظت دی اکسید کربن مشابه تغییرات وزن خشک اندام هوایی بود (شکل ۴-۷). با افزایش غلظت دی اکسید کربن محیط وزن خشک کل گیاه نیز مطابق با وزن خشک اندام هوایی در ژنوتیپهای حسنی و شیرودی به ترتیب ۱۳ و ۳۴ درصد افزایش ولی در ژنوتیپ طارم منطقه ۲۱ درصد کاهش نشان داد. افزایش ۱۰ درصدی در ژنوتیپ فجر از نظر آماری معنی‌دار نبود. بیکر (۲۰۰۴) در مطالعه خود بر روی ژنوتیپهای برنج در جنوب آمریکا نشان داد که با افزایش غلظت دی اکسید کربن تا سطح ۷۰۰ میکرومول در مول، وزن خشک اندام هوایی ژنوتیپهای کوکودری، سیپرس و جفرسون به ترتیب ۴۰، ۴۶ و ۳۶ درصد افزایش نشان دادند [۲۸].
شکل۴-۷- اثر غلظت دی اکسید کربن محیط بر وزن خشک ریشه و اندام هوایی ژنوتیپ‌های برنج

و کارایی تخصیصی به دست می آید. بدین معنا که سازمانی که از لحاظ اقتصادی کاملاً کارا است باید هم از لحاظ فنی و هم از لحاظ تخصیصی کارا باشد. مستقل از مقیاس بودن و نسبی بودن از جمله ویژگیهای کارایی های مطرح شده می باشد .کارایی تخصیصی در مقایسه با کارایی فنی احتیاج به اطلاعات قیمتی دارد و همین موضوع باعث کاربرد بیشتر کارایی فنی نسبت به کارایی تخصیصی می شود (رجبی، ۱۳۸۹).
اندازه گیری و تحلیل کارایی نشان می دهد که واحدها چگونه می توانند از منابع خود در راستای نیل به بهترین عملکرد و افزایش تولید در مقطعی از زمان استفاده نمایند. به طور کلی کارایی،معرف نسبت ستاده ها به نهاده ها در مقایسه با یک استاندارد مشخص است (کاظمی و نیکخواه فرخانی، ۱۳۸۸).
کوئلی نشان داده است که از میان روش های مختلف ارزیابی عملکرد، روش تحلیل پوششی دارای دو مزیت عمده در اندازه گیری کارایی می باشد :اولاً نیازی به تصریح یک شکل تابعی میان داده ها و ستاده ها ندارد، به این معنی که محقق میتواند از شرایط محدودکننده انتخاب فرم تابع تولید یا تابع هزینه که میتواند تأثیرگذار بر نتایج تجزیه و تحلیل کارایی باشد اجتناب کند و ثانیا نیازی به مفروض توزیعات آماری برای اجزای کارایی ندارد. از سویی دیگر با بهره گرفتن از روش تحلیل پوششی داده ها می توان برای هریک از واحدهای ناکارا، واحد یا واحدهایی را به عنوان واحد مرجع پیشنهاد نمود که کارا بوده و می تواند ساختار بهینه نهاده و ستاده ای را جهت هر یک از واحدهای ناکارا به شکل ترکیب خطی نشان دهد. در واقع این روش علاوه بر محاسبه انواع کارایی، برنامه ای پیشنهادی برای واحدهای ناکارا ارائه می دهد که بر اساس آن میزان مطلوب هر نهاده و میزان ایدهآل قابل دسترس برای ستاده، ارائه و کارایی حداکثر میشود (مهرگان، ۱۳۸۳).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

با توجه به اهمیت اندازه گیری کارایی برای سازمانها، بررسی کارایی سازمان تامین اجتماعی را که نهادی اجتماعی است و حمایت های چند جانبه از افراد در مقابل خطرهای مختلف را بعهده دارد هدف پژوهش درنظر گرفته شده است.
۱ـ۳) اهمیت و ضرورت تحقیق
سازمان ها تا زمانی که برای بقاء تلاش می‌کنند و خود را نیازمند حضور در عرصه ملی و جهانی می‌‌دانند، باید اصل بهبود مستمر^[۲] را سرلوحه فعالیت خود قرار ‌دهند. این اصل حاصل نمی‌شود، مگراینکه زمینه دستیابی به آن با بهبود مدیریت عملکرد امکان‌پذیر ‌شود. این بهبود را می توان با گرفتن بازخور لازم از محیط درونی و پیرامونی، تجزیه و تحلیل نقاط قوت و ضعف و فرصت ها و تهدیدهای سازمان، مسئولیت‌پذیری و جلب رضایت مشتری، با ایجاد و بکارگیری سیستم ارزیابی عملکرد با الگوی متناسب، ایجاد کرد. سیستم ارزیابی عملکرد با الگوی مناسب به انعطاف‌پذیری برنامه‌ها و اهداف و ماموریت‌ سازمان ها در محیط پویای امروزین کمک قابل توجه می کند. ارزیابی و اندازه‌گیری عملکرد و توسعه آن به فرهنگ‌سازی و ارتقاء فرهنگ سازمانی نیاز دارد (تولایی، ۱۳۸۶). زیرا فقدان وجود نظام ارزیابی و کنترل در یک سیستم به معنای عدم برقراری ارتباط با محیط درون و برون سازمان تلقی می‌گردد که پیامدهای آن کهولت و نهایتاً مرگ سازمان است. ممکن است بروز پدیده مرگ سازمانی به علت عدم وقوع یکباره آن، از سوی مدیران عالی سازمان ها احساس نشود. لکن مطالعات نشان می‌دهد فقدان نظام کسب بازخورد امکان انجام اصلاحات لازم برای رشد، توسعه و بهبود فعالیت های سازمان را غیر ممکن می کند، سرانجام این پدیده مرگ سازمانی است.(عادلی، ۱۳۸۴: ۱۲۵). علم مدیریت نیز مبین مطالب مذکور است. هرچه را که نتوانیم اندازه‌گیری کنیم نمی‌توانیم کنترل کنیم و هرچه را که نتوانیم کنترل کنیم مدیریت آن امکان ‌پذیر نخواهد بود. موضوع اصلی در تمام تجزیه و تحلیل‌های سازمانی، عملکرد است و بهبود آن مستلزم اندازه‌گیری است و از این رو سازمانی بدون سیستم ارزیابی عملکرد قابل تصور نمی‌باشد.
۱-۴) چهارچوب نظری پژوهش
هر پژوهش به یک چهارچوب نظری نیاز دارد، چارچوب نظری، الگویی است که فرد پژوهشگر بر اساس آن درباره روابط بین عواملی که در ایجاد مساله مهم تشخیص داده شدهاند نظریه پردازی میکند (خاکی، ۱۳۹۰: ۱۶۳). چهارچوب نظری روابط میان متغیرها را روشن میکند، نظریههایی که مبانی این روابط هستند را میپروراند و نیز ماهیت و جهت این روابط را توصیف می کند. همان گونه که بررسی پیشینه، مبانی چهارچوب نظری را تشکیل می دهد، یک چهارچوب نظری خوب نیز در جای خود، مبنای منطقی لازم برای تدوین فرضیه های آزمون پذیر را فراهم می آورد (سکاران، ۱۳۸۶: ۹۵-۹۴). این پژوهش نیز با توجه به مطالعه وب (۲۰۰۳)و دریک (۲۰۰۳) با بهره گرفتن از تکنیک تحلیل پوششی داده ها، با درنظر گرفتن دو ورودی (نیروی انسانی و مساحت فیزیکی) و پنج خروجی (درصد ارسال لیست حق بیمه به کارگاه فعال، نسبت آراءتائیدشده صادره به پرونده های رسیدگی شده هیئت بدوی تشخیص مطالبات، نسبت وصولی حق بیمه به بودجه مصوب ابلاغی، نسبت پروندههای مختومه به کلاسه فعال اجراییات، نسبت بیمه صاحبان حرف مشاغل آزاد، اختیاری و خاص به کادر امور بیمه شدگان ) کارایی شعب سازمان تامین اجتماعی را مورد بررسی قرار داده است.
شکل (۱-۱) مدل مفهومی پژوهش
۱ـ۵) اهداف تحقیق
۱-۵-۱) هدف اصلی

• • تعیین میزان کارایی شعب سازمان تامین اجتماعی

۱-۵-۲) اهداف فرعی

• • شناسایی شعب الگو و مرجع برای شعب ناکارا

• • رتبه بندی شعب دارای کارایی نسبی

• • شناسایی علل کارآمدی شعب کارآمد

• • شناسایی علل ناکارآمدی شعب ناکارآمد

• • تعیین کارایی مقیاس شعب مورد بررسی

۱ـ۶) سوالات پژوهش
۱-۶-۱)پرسش اصلی:

• • کارایی شعب سازمان تامین اجتماعی استان گیلان با بهره گرفتن از تکنیک تحلیل پوششی داده ها چگونه است؟

۱-۶-۲)پرسشهای فرعی:

1. 1. شعب کارا و ناکارای نسبی سازمان تامین اجتماعی در استان گیلان کدامند؟

1. 1. شعب الگو و مرجعِ شعبِ ناکارا کدامند؟

1. 1. رتبه ی هر یک از شعب سازمان تامین اجتماعی استان گیلان چگونه است؟

1. 1. منشا ناکارآمدی هر یک از شعب ناکارا چیست؟

1. 1. کارایی مقیاسی هر کدام از شعب به چه اندازه است؟

۱-۷) تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای تحقیق
۱-۷-۱) ارزیابی عملکرد
تعریف مفهومی: ارزیابی عملکرد برآوردی انتقادی و کاوشگرانه از فعالیت های مختلف یک سازمان می باشد همانطوری که برای حفظ سلامتی، مقامات و مسؤلین پزشکی و بهداشتی به همه توصیه می کنند که یک سری معاینات دوره ای از بدن انجام دهند. همینطور هر سازمانی برای بدست آوردن نتایج کاری، باید ارزیابی دوره ای از عملکرد خود و واحدهای تابعه داشته باشد(Sherman.2003)

• • تعریف عملیاتی: در پژوهش حاضر جهت بررسی کارایی از نهاده: (نیروی انسانی و مساحت فیزیکی) و خروجی (درصد ارسال لیست حق بیمه به کارگاه فعال، نسبت آراء صادره تائید شده به پرونده های رسیدگی شده هیئت بدوی، نسبت وصولی حق بیمه به بودجه مصوب ابلاغی، نسبت پروندههای مختومه به کلاسه فعال اجراییات، نسبت بیمه صاحبان حرف مشاغل آزاد، اختیاری و خاص به کادر امور بیمه شدگان) استفاده شده است.

۱-۷-۲) تحلیل پوششی داده ها

• • تعریف مفهومی: تحلیل پوششی داده ها (DEA) یک روش برنامه ریزی ریاضی است که ابزار مناسب برای بهر ه وری نسبی واحد های تصمیم گیری در حالت چند ورودی و چند خروجی به حساب می آید. در تحلیل پوششی داده ها با توجه به مشاهدات فردی از واحد تصمیم گیرنده (DMU) و تقابل بهینه آن با دیگر واحد ها، می توان کارایی محاسبه شده را مهم تر از رویکرد سنتی دانست. در این روش بدون استفاده از یک فرم تابعی، یک حد مرزی برآورد گردیده که نشان دهنده حداکثر مقدار کارایی هر واحد، نسبت به کارایی مشاهده شده از واحد های دیگر است (عیسی زاده روشن و خسروی، ۱۳۹۰)

• • تعریف عملیاتی: در پژوهش حاضر از مدل مضربی CCR ورودی محور جهت محاسبه کارایی شعب تامین اجتماعی استان گیلان استفاده شده است. مدل CCR پس از تعیین منحنی مرز کارا، مشخص می کند که واحدهای تصمیم گیرنده در کجای این مرز قرار دارند و برای رسیدن به مرز کارا چه ترکیبی از نهاده ها و ستادهها را می بایست انتخاب کنند، که این امر میسر نمی شود مگر به وسیله مشخص کردن ضرایب نهاده ها و ستاده ها برای هر واحد (حسین زاده بحرینی وهمکاران، ۱۳۸۷). در الگوی DEA با دیدگاه ورودی محور، به دنبال بدست آوردن ناکارایی فنی به نسبتی می باشیم که بایستی در ورودیها کاهش داده شود تا خروجی، بدون تغییر بماند و واحد در مرز کارایی قرار گیرد. از اینرو فرم مضربی CCR بکار گرفته شده در این پژوهش بصورت زیر می باشد:

n: تعداد واحدها DMUs
m:تعداد نهاده ها
s:تعداد ستاده ها
۱-۸) قلمرو تحقیق

(۲- ۱) بهره وری = اثربخشی + کارایی
طبق تعریف کلاسیک فارل (۱۹۷۵) یک واحد به کارآیی مطابق با اصول فنی توجه میکند تا به ماکزیمم ستاده قابل دسترس از مقدار مشخصی نهاده با بهره گرفتن از یک سطح تکنولوژی معین دست یابد. از آنجا که کارایی تکنیکی ناملموس است، باید به طریقی تخمین زده شود (ژو^[۳] و همکاران، ۲۰۰۹).
از نمودار (۲- ۱) برای نمایش کارایی استفاده می شود. در یک مجموعه از نهادهها، منحنی S منحنی همسان تولید (حداکثر سطح قابل حصول از ستاده) را نشان می دهد. بنابراین S بهترین تابع تولید است که محور X نشان دهنده سطح نهاده N و محور Y نشان دهنده سطح نهاده K است، از این رو واحدهایی که روی مرز قرار میگیرند از نظر تکنیکی ۱۰۰ درصد کارا و اگر زیر مرز تولید کنند، ناکارآمد هستند. بنابراین انحراف از این مرز کارایی فنی واحد را نشان می دهد (اینتاونگ^[۴]، ۲۰۰۵).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

نمودار ۲- ۱- کارآیی تکنیکی، تخصیصی و اقتصادی با رهیافت نهاده گرا
منبع: اینتاونگ، ۲۰۰۵
باتوجه به این نمودار اگر تولید در سمت راست منحنی همسان تولید انجام شود؛ بنگاه ناکاراست. در یک بنگاه کارا OR = OP است. هر چه فاصله بین OR و OP افزایش یابد کارایی تکنیکی به سمت صفر میل می کند.
(۲- ۲) OR / OP = کارایی تکنیکی نقطه P
کارایی تخصیصی به صورت رابطه (۲- ۵) محاسبه می شود:
(۲- ۳) OQ/ OR = کارآیی تخصیصی نقطه P
کارایی اقتصادی به صورت حاصل ضرب کارایی تکنیکی در تخصیصی محاسبه می شود:
(۲- ۴) OQ/ OP = کارایی اقتصادی نقطه P
۲-۵- رهیافت های محاسبه کارآیی
به منظور محاسبه کارآیی روش های متفاوتی وجود دارد به طوری که با توجه به ملاکهای متفاوت میتوان آنها را مورد تفکیک و بحث قرار داد:
– توابع تولیدازطریق برآورد اقتصادسنجی حداقل مربعات (LS)^[5]
– شاخص های بهره وری کل عوامل (TFP)^[6] برای بنگاه یک ستاده ای
– تحلیل پوششی داده ها (DEA)
– توابع مرزی تصادفی (SF)^[7]
دو روش اول یعنی LS و TEP در اغلب موارد برای داده های سری زمانی به کار گرفته میشوند . معیارهای تغییر فنی یا بهره وری کل عوامل را فراهم میسازند. هر دوی این روشها فرض میکنند که همه بنگاهها از لحاظ فنی، کارآمد هستند. از طرف دیگر دو روش DEA و SF غالبا” برای داده های نمونه هایی که در یک مقطع از زمان به کار رفته و معیار کارایی نسبی را در میان بنگاه ها ارائه میکنند از این رو، در این روشها همه بنگاهها کارآ فرض نمیشوند.
شاخصهای TFP چندگانه همچنین برای مقایسه بهره وری نسبی در میان گروهی از بنگاهها در یک مقطع زمانی مورداستفاده قرار میگیرند. همچنین اگر داده های تلفیقی^[۸] در دسترس باشند، روش های DEA و SF برای اندازه گیری هر دو معیار تغییر فنی و کارآیی به کار گرفته میشوند (کوئلی و همکاران^[۹] ، ۲۰۰۵).
در ذیل به ۶ نمونه از گروهبندی روش های محاسبه کارایی باتوجه به ملاکهای متفاوت اشاره میشود:
نیازهای دادهای^[۱۰]: روش های مختلف را می توان برحسب نوع داده های مورد استفاده گروهبندی نمود. از این منظر دو روش DEA و SF به لحاظ نیاز به داده های مقطعی یا تلفیق در یک گروه LS و TFP به دلیل قابلیت استفاده از همه داده ها در دسته دیگر قرار میگیرند. همچنین میتوان داده های موردنیاز برای روش های مختلف براساس داده های مقدار و قیمت نیز بررسی و تفکیک نمود.
فرضهای رفتاری^[۱۱]: در بسیاری از تحلیلهای مرتبط با تولید و کارآیی، حسب مدل انتخابی، اهداف تحقیق داده های در دسترس باید از فرضهای رفتاری مختلفی استفاده کرد. در مواردی نیز داشتن فرض رفتاری خاصی لازم نیست. با این دیدگاه روش های LS و TFP و SF را به دلیل استفاده از فرض رفتاری حداقلسازی هزینه و یا حداکثرسازی سود یا درآمد در یک دسته کلی و روش DEA به دلیل نداشتن فرض خاص (به استثنای مواردی که هدف از آن محاسبه کارآیی تخصیصی می باشد) در دسته دیگر قرار میگیرند.
تشخیص کارآیی یا ناکارآیی بنگاههای مورد مطالعه: بر مبنای شناختی که محقق از کارا بودن همه بنگاهها و یا وجود عدم کارایی در بین شماری از آنها دارد، میتوان این روشها را با این شاخص نیز گروهبندی نمود. در واقع دو روش LS و TFP همه بنگاهها را کارآ فرض میکنند و در دو روش DEA و SF عدم کارآیی تعدادی از بنگاهها پذیرفته میشود.
تشخیص خطای تصادفی در داده ها (نوفه آماری)^[۱۲]: از آنجا که شالوده برخی روش های موردبحث، برآوردهای اقتصادسنجی است، از این رو جمله اخلال در نظر گرفته می شود که با آن، بخشی از تفاوت های موجود بین تولید واقعی از تولید مرزی، به عوامل غیرقابل کنترل بنگاه مانند نوع اقلیم و آبو هوا، آفات و بیماریها، عوامل مدیریتی، اجتماعی و نظایر آن نسبت داده می شود. روش های LS و SF دارای ویژگیهای یاد شده بود و بنابراین در یک گروه قرار میگیرند. دو روش دیگر TFP و DEA چون هیچ نوع خطایی را لحاظ نمیکنند، میتوانند در گروه دیگر دسته بندی میشوند.
ویژگی پارامتری و ناپارامتری مدلها: اگر در راستای تخمین تابع تولید ، شکل تبعی خاصی مدنظر قرار گیرد، مدل موردنظر، پارامتری نامیده میشود. در غیر اینصورت یعنی اگر فرم خاصی مورد تصریح نباشد، آن را ناپارامتری گویند. در واقع روش های ناپارامتری مانند روش های برنامه ریزی، برمبنای مدل آمار نیستند. از این رو هیچ خواص آماری برای تخمین ندارند در روش های ناپارامتری، خطای معیار ضرایب ارائه نمیشودو به این دلیل استنباط آماری نمیتوان داشت. باتوجه به مطالب فوق دو روش حداقل مربعات و تابع مرزی تصادفی در زمره روش های پارامتری و روش های تحلیل پوششی داده ها و بهره وری عوامل کل به عنوان روش های ناپارامتری تقسیم بندی میشود.
روش تخمین : از نقطه نظر رهیافت اندازه گیری کارایی، روش های یاد شده از دو رهیافت عمده اقتصاد سنجی و برنامه ریزری ریاضی بهره میجویند. بنابراین از این دیدگاه دو رهیافت LS و SF که هر دو از رهیافت اقتصادسنجی استفاده میکنند. در یک گروه و دو رهیافت TFP و DEA در دستهی دیگر قرار میگیرند. در دو روش اخیر برای اندازه گیری کارایی ، رهیافت غیرآماری مانند رهیافت جبری و برنامه ریزی ریاضی (یا خطی) به کار گرفته میشود. (رحیمی سوره و صادقی، ۱۳۸۳).
از آنجا که در این پژوهش با داده های مقطعی سرو کار داریم در ادامه به شرح روش تحلیل پوششی داده ها به عنوان یک روش ناپارامتری پرداخته میشود. همچنانچه قبلا ذکر گردید رهیافتهای پارامتریک، با یک فرم تابعی خاص مشخص میشود در حالی که ناپارامتریک به فرم تابعی خاصی نیاز ندارد. الزام تحمیل یک فرم پارامتری مشخص برای تکنولوژی اصلی و یک فرض توزیع مشخص برای عنصر ناکارایی نقطه ضعف این رهیافت محسوب میشود . کوئلی و پرلمن^[۱۳] (۱۹۹۹) مزیت اصلی رهیافت DEA را اجتناب از تعیین پارامتریک تکنولوژی بیان نمودند اما این احتمال هست که به خطای اندازه گیری و سایر خطاهای داده ها از جمله داده های پرت حساس باشد (آلن^[۱۴] و همکاران، ۲۰۰۶).
۲-۶- پیشینه تحقیق
مطالعه و بررسی درخصوص نحوهی مدیریت و استفاده از منابع در دسترس کشاورزان و شناسایی عوامل مؤثر بر ناکارآیی تولیدکنندگان در جهت رفع شکاف میان بهترین تولیدکننده و تولیدکنندگان دیگر از وظایف مهم محققان و پژوهشگران است. در این رابطه محققان مطالعات مختلفی در داخل و خارج از کشور در رابطه با محصولات مختلف با بهره گرفتن از روش های مختلف انجام داده اند.
۲-۶-۱- مطالعات خارجی
سینگ و همکاران ^[۱۵](۱۹۹۲) با بررسی کارایی گندم در هند با بهره گرفتن از روش تحلیل فراگیر داده ها نشان دادند که کارایی در بیشتر مزارع گندم در حد پایین بوده و برای افزایش کارایی گندم می توان از منابع به طور کاراتری استفاده نمود.
کوئلی و همکاران ^[۱۶](۲۰۰۲) با بهره گرفتن از روش تحلیل فراگیر داده ها نشان دادند که میانگین کارایی های فنی، تخصیصی، هزینه و مقیاس برنجکاران بنگلادشی برای خشک به ترتیب ۴/ ۶۹، ۸۱۳، ۲/ ۵۶ و ۹/ ۹۴ درصد می باشد.
کالیبا و انگل ^[۱۷](۲۰۰۴) از مدل DEA توسعهیافته برای اندازه گیری کارایی مزارع پرورش ماهی منطقه آرکانزاس استفاده کردند. نتایج نشان داد که کارایی اقتصادی مزارع پرورش ماهی این منطقه میتواند تا ۵۵ درصد با بهره گرفتن از همان سطح از نهادهها افزایش یابد.
نیکات و همکاران^[۱۸] (٢٠٠۵) کارایی فنی مزارع تنباکو در جنوب شرقی آنتالیا را با هر دو روش تحلیل فراگیر داده ها و تحلیل مرزی تصادفی، بررسی نمودند، نتایج نشان داد که میانگین کارایی فنی ۵۴ درصد است.
کاندمیر و کویوبنب^[۱۹] (٢٠٠۶) نیز وضعیت کارآیی ۸٠ واحد پرورشدهنده گاو را در کشور ترکیه مورد بررسی قرار دادند. آنها از الگوی تحلیل پوششی داده ها در دو وضعیت بازده ثابت و متغیر نسبت به مقیاس استفاده کردند. نتایج به دست آمده نشان داد که متوسط کارآیی برای بازده ثابت و متغیر نسبت به مقیاس، برابر با ۹۳۴/٠ و ۹۵۴/٠ بوده است. همچنین از بین واحدهای مورد بررسی، ۴۹ درصد کارا شناخته شده است.
گالاناپلوس و همکاران^[۲۰] (٢٠٠۶) نیز روش غیرپارامتریک تحلیل پوششی داده ها را برای بررسی درجه کارآیی فنی و مقیاس مزارع تجاری پرورش خوک در یونان مورد استفاده قرار دادهاند. متوسط کارآیی فنی در واحدهای مورد بررسی، برابر با ۸۳/٠ به دست آمد که نشان داد ظرفیت بالقوهای برای افزایش کارآیی کاربرد نهادهها در مزارع پرورش خوک خانگی وجود دارد.
در مطالعهای که توسط مهرابی بشرآبادی و همکاران ^[۲۱](۲۰۰۷) برای بررسی کارایی فنی و اقتصادی ۴۷۵ مزرعه پسته (ارقام کله قوچی، فندقی و اکبری) در ایران انجام گرفته است، میانگین کاراریی فنی در سال های ۲۰۰۳ و ۲۰۰۴ برای جمع مرزی، مرزهای انواع گونه ها و فرامرزی به ترتیب ۵۴، ۵۵ و ۶۲ درصد است. همچنین آنها اختلاف کارایی ارقام پسته مورد مطالعه را از نظر کارایی اعلام کردهاند.
اودگ ^[۲۲](۲۰۰۹) روش تجزیه و تحلیل پوششی داده ها را با شاخص مالم کوئیست ترکیب کرد تا استنتاج آماری مختصری را برای تعیین کارایی محصول غلات در دوره زمانی ۱۹۸۷ تا ۱۹۹۷ در نروژ ارائه کند. نتایج پژوهش وی نشان داد که درجه فراوانی از عدم کارایی در تولید غلات، در دوره مذکور وجود داشته است.
در مطالعهای که ژو و لانسینک^[۲۳] (۲۰۰۹) انجام دادند، بهره وری مزارع غلات در آلمان، هلند و سوئد به ترتیب ۶/ ۱، ۸/ ۲ و ۴/ ۳ درصد و در گله های شیری در گاوداری های صنعتی آلمان، هلند و سوئد به ترتیب ۸، ۲/ ۲ و ۹/ ۱ درصد برآورد شده است.
یوزمای و همکاران^[۲۴] (۲۰۰۹) در مطالعهای کارایی فنی دامداریهای استان ازمیر ترکیه با بهره گرفتن از روش تحلیل فراگیر داده ها را اندازه گیری کردند. بنابر فرضیه رویکرد متغیر نسبت به مقیاس، ۶۲ درصد دامداریها به طور کامل کارا بودند. همچنین عنوان شد که دامداریهای بزرگتر کارایی بسیار بالایی نسبت به واحدهای کوچکتر دارند.
در تحقیقی که توسط سیهان و هازنسی ^[۲۵](۲۰۱۰)، یا استفاده از تحلیل فراگیر داده ها جهت محاسبه کارایی اقتصادی دامداریهای پرواری، نشان داده شد که عدم کارایی اقتصادی دامداریها به کاهش ۱۸ درصدی در هزینه ها نیاز دارد. در میان مزارع نمونه، ۲۶ درصد کارایی ثابت نسبت به مقیاس داشتند، در حالی که ۷۴ درصد دامداریها از بازدهی افزایشی نسبت به مقیاس برخوردار بودند.
دمیرکن و همکاران ^[۲۶](۲۰۱۰) اقدام به تعیین کارایی فنی دامداریهای شیری ترکیه با بهره گرفتن از تحلیل فراگیر داده ها نمودند. نتایج نشان داد که دامنه کارایی فنی از ۶/ ۲۸ تا ۱۰۰ درصد بین دامداریها متغیر بوده و میانگین این کارایی ۲/ ۶۴ بدست آمد. همچنین آنها اعلام کردند که در بین نهاده، علوفه دام و نیروی کار کمترین کارایی را در بین نهادهها داشتند.
تان و همکاران^[۲۷](٢٠۱٠) تاثیر قطعات زمین بر کارآیی فنی سه نوع برنج در روستاهای جنوب شرقی چین را با مدل مرزی تصادفی بررسی نمودند. طبق نتایج این مطالعه افزایش در متوسط اندازه قطعات زمین موجب افزایش کارآیی فنی بر برنجکاران میشود.
ایگلسیاس^[۲۸] (٢٠۱٠) کارایی گروهی از کشاورزان را در دوره زمانی ٢٠٠۱-٢٠٠۴ در کشور اسپانیا با بهره گرفتن از روش تحلیل پوششی داده ها و تجزیه و تحلیل مرزی تصادفی مورد بررسی قرار داد.
چیمایی ^[۲۹](۲۰۱۱) کارایی فنی مزارع خرده پای سورگوم در زامبیا را با استفاده تحلیل فراگیر داده ها و حداقل مربعات معمولی مورد بررسی قرار داد. نتایج نشان داد که متوسط کارایی فنی در تولید سورگوم در میان کشاورزان خرده پا ۳۴ درصد است. وی همچنین اظهار داشت که کارایی فنی در تولید سورگوم با اندازه خانوار، تعداد افراد تحت تکلف، استفاده از قدرت حیوانی، ارزش ناخالص تولید، ارزش دارایی، درآمد حاصل از فعالیتهای دام در ارتباط است.
علی و عماد ^[۳۰](۲۰۱۲) کارایی اقتصادی مزارع گندم و باقلا در دو منطقه دانگولا و ادابا سودان را با بهره گرفتن از روش تابع تولید مرزی تصادفی مورد ارزیابی قرار دادند. نتایج نشان داد که کارایی فنی گندم در دانگولا و ادابا به ترتیب ۷۵/۰ و ۶۶/۰ است در حالی که این کارای برای باقلا ۶۵/۰ و ۷۱/۰ می باشد. کارایی تخصیصصی دو محل برای گندم ۷۲/۰ و ۶۸/۰ و برای باقلا ۸۶/۰ و ۸۴/۰ بود. در نهایت کارایی اقتصادی دو محل برای گندم ۴۱/۰ و ۴۵/۰ و برای باقلا ۵۷/۰ و ۶۲/۰ به دست آمد. آن ها اعلام کردند که این کارایی نشان دهنده استفاده کارآمد کشاورزان باقلا نسبت به گندم در دو منطقه مورد بررسی می باشد.
محمد وکیلی ^[۳۱](۲۰۱۲) به بررسی کارایی فنی تولید سورگوم و عوامل مؤثر بر آن ، با بهره گرفتن از تابع تولید مرزی تصادفی در منطقه دولتی هنگ پرداخت. نتیجه تجربی حاصل از بررسی نشان داد که زمین، بذر و کود عوامل عمده مؤثر بر تغیرات در خروجی سورگوم ۲۸ درصد از طریق استفاده بهتر از زمین و دانه افزایش یابد و کود در کوتاه مدت حالت غالب در ایجاد کارایی فنی سورگوم میباشد.
۲-۶-۲– مطالعات داخلی
در داخل کشور مطالعاتی بر کارآیی واحدهای زراعی صورت گرفته که برخی از آنها در ذیل ارائه میگردند.
فریادرس و همکاران (۱۳۸۱) با بهره گرفتن از روش تحلیل فراگیر داده ها، انواع کارایی پنبهکاران ۱۳ استان منتخب کشور را بررسی کردند. نتایج این بررسی نشان داد که کارایی فنی پنبهکاران در اکثر استانها (به جز استان فارس) بسیار بالا است، و بنابراین برای افزایش تولید بایستی بر راهکارهای مبتنی بر پیشرفت فنآوری تأکید نمود. همچنین براساس نتایج این مطالعه، کارآیی مدیریتی بهرهبرداران با متوسط ۹۹/ ۰ به دست آمد که نشان دهندهی بالا بودن قدرت مدیریت کشاورزان در ترکیب کردن مناسب نهادههای تولیدی است.

شکل (۵-۳) ، منحنی درایه های ستون اول جدول راث بر حسب سرعت باد (کابل اول)……….. ۳۶
شکل (۵-۴) ، منحنی درایه های ستون اول جدول راث بر حسب سرعت باد (کابل اول) ………. ۳۷
شکل (۵-۵) ، منحنی درایه های ستون اول جدول راث بر حسب سرعت باد (کابل اول) ……… ۳۷
شکل (۵-۶) ، منحنی درایه های ستون اول جدول راث بر حسب سرعت باد (کابل اول) ………..۳۸
شکل (۵-۷) ، منحنی درایه های ستون اول جدول راث بر حسب سرعت باد (کابل اول) ………..۳۸
شکل (۵-۸) ، منحنی درایه های ستون اول جدول راث بر حسب سرعت باد (کابل اول) ……….۳۹
شکل (۵-۹) ، منحنی درایه های ستون اول جدول راث بر حسب سرعت باد (کابل دوم)………..۴۰
شکل (۵-۱۰) ، منحنی درایه های ستون اول جدول راث بر حسب سرعت باد (کابل دوم)………۴۰
شکل (۵-۱۱) ، منحنی درایه های ستون اول جدول راث بر حسب سرعت باد (کابل دوم) ……۴۱
شکل (۵-۱۲) ، منحنی درایه های ستون اول جدول راث بر حسب سرعت باد (کابل دوم)………۴۱
شکل (۵-۱۳) ، منحنی درایه های ستون اول جدول راث بر حسب سرعت باد (کابل دوم) ……..۴۲
شکل (۵-۱۴) ، منحنی درایه های ستون اول جدول راث بر حسب سرعت باد (کابل دوم )……..۴۲
شکل (۵-۱۵) تغییرات سرعت بحرانی کابل بر حسب EA برای کابل اول……………………………………….. ۴۴

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

شکل (۵-۱۶) تغییرات سرعت بحرانی کابل بر حسب EA برای کابل دوم……………………………………….. ۴۴
شکل (۵-۱۷) تغییرات سرعت بحرانی کابل بر حسب GJ برای کابل اول…………………………………………. ۴۵
شکل (۵-۱۸) تغیرات سرعت بحرانی کابل بر حسب GJ برای کابل دوم………………………………………… ۴۵
شکل (۵-۱۹) تغییرات سرعت بحرانی کابل بر حسب H برای کابل اول………………………………………….. ۴۶
شکل (۵-۲۰) تغییرات سرعت بحرانی کابل بر حسب H برای کابل دوم………………………………………….. ۴۶
شکل (۵-۲۱) تغییرات سرعت بحرانی کابل بر حسب برای کابل اول………………………………………. ۴۷
شکل (۵-۲۲) تغییرات سرعت بحرانی کابل بر حسب برای کابل دوم…………………………………….. ۴۷
شکل (۵-۲۳) تغییرات سرعت بحرانی کابل بر حسب m برای کابل اول………………………………………… ۴۸
شکل (۵-۲۴) تغییرات سرعت بحرانی کابل بر حسب m برای کابل دوم……………………………………….. ۴۸
شکل (۵-۲۵) تغییرات سرعت بحرانی کابل بر حسب L برای کابل اول………………………………………….. ۴۹
شکل (۵-۲۶) تغییرات سرعت بحرانی کابل بر حسب L برای کابل دوم…………………………………………. ۴۹
شکل (۵-۲۷) تغییرات سرعت بحرانی کابل بر حسب برای کابل اول……………………………………… ۵۰
شکل (۵-۲۸) تغییرات سرعت بحرانی کابل بر حسب برای کابل دوم……………………………………… ۵۰
شکل (۵-۲۹) تغییرات سرعت بحرانی کابل بر حسب برای کابل اول………………………………………. ۵۱
شکل (۵-۳۰) تغییرات سرعت بحرانی کابل بر حسب برای کابل دوم……………………………………… ۵۱
شکل (۵-۳۱) تغییرات سرعت بحرانی کابل بر حسب برای کابل اول………………………………………. ۵۲
شکل (۵-۳۲) تغییرات سرعت بحرانی کابل بر حسب برای کابل دوم……………………………………… ۵۲
شکل (۵-۳۳) شماتیکی از کابل با ۱۱ گره………………………………………………………………………………………… ۵۴
شکل (۵-۳۴) نوسان گره ۶ کابل اول در جهت X با سرعت ۸ متر بر ثانیه……………………………………… ۵۵
شکل (۵-۳۵) نوسان گره ۶ کابل اول در جهت X با سرعت ۵/۷ متر بر ثانیه………………………………….. ۵۵
شکل (۵-۳۶) نوسان گره ۶ کابل اول در جهت Y با سرعت ۸ متر بر ثانیه………………………………………. ۵۶
شکل (۵-۳۷) نوسان گره ۶ کابل اول در جهت Y با سرعت ۵/۷ متر بر ثانیه………………………………….. ۵۶
شکل (۵-۳۸) نوسان گره ۶ کابل اول در جهت Z با سرعت ۸ متر بر ثانیه…………………………………….. ۵۷
شکل (۵-۳۹) نوسان گره ۶ کابل اول در جهت Z با سرعت ۵/۷ متر بر ثانیه…………………………………. ۵۷
شکل (۵-۴۰) نوسان گره ۶ کابل اول در جهت با سرعت ۸ متر بر ثانیه…………………………………….. ۵۸
شکل (۵-۴۱) نوسان گره ۶ کابل اول در جهت با سرعت ۵/۷ متر بر ثانیه………………………………….. ۵۸
شکل (۵-۴۲) نوسان گره ۶ کابل دوم در جهت X با سرعت ۶ متر بر ثانیه……………………………………… ۶۰
شکل (۵-۴۳) نوسان گره ۶ کابل دوم در جهت X با سرعت ۲/۵ متر بر ثانیه………………………………….. ۶۰
شکل (۵-۴۴) نوسان گره ۶ کابل دوم در جهت Y با سرعت ۶ متر بر ثانیه……………………………………… ۶۱
شکل (۵-۴۵) نوسان گره ۶ کابل دوم در جهت Y با سرعت ۲/۵ متر بر ثانیه………………………………….. ۶۱
شکل (۵-۴۶) نوسان گره ۶ کابل اول در جهت Z با سرعت ۶ متر بر ثانیه……………………………………… ۶۲
شکل (۵-۴۷) نوسان گره ۶ کابل دوم در جهت Z با سرعت ۲/۵ متر بر ثانیه…………………………………. ۶۲
شکل (۵-۴۸) نوسان گره ۶ کابل دوم در جهت با سرعت ۶ متر بر ثانیه…………………………………….. ۶۳
شکل (۵-۴۹) نوسان گره ۶ کابل دوم در جهت با سرعت ۲/۵ متر بر ثانیه………………………………… ۶۳
فهرست جداول
جدول صفحه
جدول (۵-۱) ضرایب چند جمله ای های درجه سه مربوط به ضرایب نیروهای آیرودینامیکی……….. ۳۵
جدول (۵-۲) مقادیر فیزیکی و هندسی مربوط به کابل های اول و دوم…………………………………………… ۳۵
جدول (۵-۳) مقدار درصد خطای دو روش راث و المان محدود مربوط به کابل اول…………………….. ۵۴
جدول (۵-۴) مقدار درصد خطای دو روش راث و المان محدود مربوط به کابل دوم……………………… ۵۹
چکیده
پدیده ای است که در اثر آن نوسانات با دامنه بالا وفرکانس پایین بر روی کابل های انتقال جریان فشار قوی به وجود می آید. این پدیده به علت ناپایداری حالت تعادل استاتیکی کابل ها ودر اثر اغتشاشات اولیه به وجود می آید. اگر سرعت باد که در راستای عمود بر کابل می وزد از یک سرعت بحرانی بیشتر شود، حالت تعادل استاتیکی کابل ناپایدار شده و نوسانات کوچک اولیه به تدریج رشد می کنند و نهایتا به نوسانات حدی با دامنه بالا و فرکانس پایین می رسند. در اثر این پدیده برخورد بین فازها به وجود می آید و به کابل ها و سازه های نگه دارنده آن­ها صدمات زیادی وارد می شود. آگاهی نسبت به دامنه نوسانات کابل ها در اثر این پدیده برای رعایت فاصله بین فازها و استفاده در طراحی ها بسیار ضروری می باشد. در این پایان نامه معادلات حرکت کابل ها با بهره گرفتن از روش تقریبی مودهای فرضی استخراج می گردند. شرط ناپایداری حالت تعادل استاتیکی کابل وسرعت بحرانی با خطی کردن معادلات به دست می آید. روش معمول برای حل معادلات حرکت استفاده از روش عددی حل معادلات دیفرانسیل می باشد. علاوه بر این در این پایان نامه از روش المان محدود برای پیدا کردن نوسانات کابل مورد استفاده قرار می گیرد. نتایج بدست آمده برای سرعتی که در آن گالوپینگ رخ می دهد از دو روش مودهای فرضی و المان محدود با نتایج تجربی انجام شده توسط دیگر محققین مقایسه گردیده است. تطابق مناسب بین نتاج تحلیلی و تجربی بیانگر صحت روابط ارائه شده و برنامه های نوشته شده می باشد.
فصل اول
مقدمه

هال^[۲۲] و همکاران( ۱۹۶۸)، نیز سیستم را مجموعه‌ای از اجزاء و روابط میان آن‌ها می‌دانند که توسط ویژگی‌هایی معین، به هم وابسته یا مرتبط می‌شوند و این اجزاء با محیط شان یک کل را تشکیل می‌دهند (رضائیان، ۱۳۸۸).

آموزش و پرورش به مثابه یک سیستم یا نظام:
در صورتی که نظام آموزش و پرورش رسمی را به عنوان سیستمی اجتماعی در نظر بگیریم، می‌توان آن را با مفاهیم سه گانه‌ی درون دادها، فراگرد و برون دادها تصور کرد:
نظام آموزش و پرورش، برای انجام دادن مأموریت رسمی خود (تحقق هدف‌های آموزش و پرورش رسمی در جامعه)، منابع مورد نیاز خود را به صورت درون دادها (دانش و معرفت موجود در جامعه، ارزش‌های معتبر و مورد اعتقاد، هدف‌های مطلوب، منابع مالی و مادی) از جامعه می‌گیرد، سپس، از طریق فراگردهای پیچیده‌ای که مستلزم استفاده از ساختار سازمانی، افراد انسانی و تکنولوژی، و ایفای وظایف معینی است، دانش آموزان را تحت آموزش و پرورش قرار می‌دهد، و سرانجام نتیجه‌ی کار(برون دادهای) خود را به صورت افرادی که از جهات مختلف تغییر یافته و صلاحیت و شایستگی پیدا کرده‌اند، به جامعه تحویل می‌دهد (علاقه بند، ۱۳۸۸).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

با مواردی که گذشت مشخص شد که آموزش و پرورش نیز یک سیستم است. و از طرفی چون موضوع تحقیق بررسی کارایی درونی نظام آموزشی است و بحث کارایی در معیت درون داد و برون داد معنی و مفهوم می‌یابد، لذا جهت تبیین موضوع کارایی، نظام آموزشی را به مانند یک سیستم در نظر گرفته، تا درون دادها، فرآیندها و برون دادهای آن مورد بررسی قرار گیرند و در نهایت با توجه به رابطه بین درون داد و برون داد، کارایی نظام مشخص گردد.
برون دادها → فراگرد آموزش و پرورش → دروندادها
دانش و معرفت
ارزشها
هدف ها
منابع مالی و مادی
ساختار? کلاسها، مدارس، واحدهای اداری، سلسله مراتب سازمانی)
افراد? مدیران، معلمان، مربیان، کارکنان اداری، راهنمایان و مشاوران و….)
تکنولوژی? ساختمان ها، کتابخانه، آزمایشگاه، برنامه ی درسی، برنامه تحصیلی، کتاب درسی، وسایل سمعی و بصری و…)
وظایف? مدیریت آموزشی، تدریس، راهنمایی و مشاوره، امور مالی، امور اداری، فعالیت های فوق برنامه و…)
افرادی که در زمینه های زیر شایستگی کسب کرده اند:
مهارتهای ذهنی و عملی
قدرت استدلال و تجزیه و تحلیل
ارزشها، نگرشها و انگیزش
خلاقیت و نوآوری
مهارت های ارتباطی
آگاهی فرهنگی
جهان بینی
احساس مسئولیت اجتماعی
شکل۲-۱: نظام آموزش و پرورش رسمی(علاقه بند، ۱۳۸۸)

اهمیت آموزش و پرورش:
شکوهی(۱۳۶۶)، آموزش و پرورش را یکی از سازمان‌های مهم و مؤثر در جهان امروز و آینده می‌داند، سازمانی که الگوی کلیه نهادها و مؤسسات و سازمان‌های رسمی جامعه بوده و موضوع و محور اصلی آن انسان است و نیز مهمترین و دشوارترین مسأله متلابه انسان تعلیم و تربیت اوست. زیرا با تعلیم و تربیت انسان‌ها برای همگام شدن با تحولات اجتماعی آماده می‌شوند لذا ثمر بخشی این سازمان از یک سو، تبدیل انسان‌های خام و مستعد به انسان‌های سالم، خلاق، بالنده، متعادل و رشد یافته، از سوی دیگر تأمین کننده‌ی نیازهای نیروی انسانی جامعه در سطوح مختلف و همچنین ایجاد توسعه همه جانبه در بخش‌های متفاوت فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی است. در این سازمان گسترده و عظیم، میلیون‌ها کودک، نوجوان، جوان و حتی بزرگ سال بهترین زمان حیات خود را در فضای مدارس و دانشگاه‌ها به یادگیری و یاد دهی می‌گذرانند. آموزش و پرورش، بخش لاینفک زندگی فردی و اجتماعی بشر است و به عنوان فرایند کمک کننده به جریان رشد انسان‌ها مطرح بوده و هدف نهایی آن نیز رسیدن به حیات طیبه است (سند تحول بنیادین،۱۳۹۰).
بنا براین بر مسئولان، مدیران و کارگزاران است که با متحول ساختن کوشش‌های برنامه ریزی آموزشی- که ضرورت این تحول در قرن بیست و یکم بیش از پیش احساس می‌شود- زمینه‌ی تحولی بزرگ در نظام آموزشی کشور را فراهم آورند.
۲-۵) نقش آموزش و پرورش در ابعاد مختلف توسعه:
برنامه ریزی‌هایی که تاکنون به نام توسعه توسط کارشناسان داخلی و خارجی در طی دهه‌ های اخیر طراحی و در کشورهای معروف به توسعه نیافته پیاده شده عمدتاً کانون توجه خود را رشد اقتصادی و توسعه قرار داده و عوامل اجتماعی و فرهنگی رشد را تا حد زیادی مورد بی توجهی و غفلت قرار داده‌اند. عواملی که خود می‌تواند بنیان یک توسعه درون زا و مولد را موجب شود در صورت بی توجهی، خود جزء عوامل بازدارنده و مانع توسعه مستمر و پویا بوده و جلوی هر گونه توسعه مطلوب را سد خواهد کرد. اقتصاد خود بخشی از فرهنگ است و توسعه اقتصادی جنبه‌ای از توسعه اجتماعی و فرهنگی است”(توسلی، ۱۳۷۳).
آموزش و پرورش نهادی فراگیر، پویا و تأثیر گذار بر رفتارها و هنجارهای آشکار و نهان همه جانبه‌ی اخلاقی، سیاسی، اقتصادی، دینی، حقوقی، اجتماعی و فرهنگی آحاد جامعه است. ماهیت فعالیت و اهداف آن ارتقاء توان روحیه خلاقیت، شکوفایی و بروز استعداد، بالا بردن سطح آگاهی‌های عمومی، تخصصی و تعیین راهبرد در دست یابی به تعالی، توسعه، سعادت، رشد و… می‌باشد.
بنا براین یکی از ارکان اساسی توسعه یک کشور، بخش آموزش آن است. این بخش از آن جهت دارای اهمیت فوق العاده‌ای است که هم ابزاری مهم برای توسعه بوده و هم یکی از اهداف توسعه محسوب می‌شود. در نظم نوین جهانی، نقش کهن نیروی رهایی بخش آموزش و پرورش هنوز هم قدرتمند است و دانش، قدرت خود را به عنوان ابزار اصلی جهت پیروی از این عقیده حفظ نموده است. امروزه بیش از هر زمان دیگری دانش پشتیبان و ضامن اصلی توسعه انسانی است .
۲-۵-۱) نقش آموزش و پرورش در رشد و توسعه اجتماعی:
به عقیده صاحب نظران (قرائی مقدم، ۱۳۷۵)، آموزش و پرورش منشاء هر گونه تغییر و تحول اجتماعی است. تا آن جا که آگوست کنت^[۲۳] اعتقاد دارد، آن چه موجب تغییر و تحول اجتماعی می‌گردد تحول فکری بشر است که بر اثر آموزش و پرورش حاصل می‌آید.
همچنین وی اهمیت نهاد آموزش و پرورش را در نقش اجتماعی آن دانسته است زیرا در آماده نمودن فرد برای زندگی در بین آدمیان اهتمام می‌ورزد. به اعتقاد وی این نقش با دادن یک سری اطلاعات ناشی از فرهنگ عمومی به فرد برآورد می‌شود بدین طریق آموزش و پرورش ضمن ایجاد آمادگی در فرد به منظور رفع نیازهای مادی و معنویش وی را در برطرف نمودن نیازمندی‌های جمعی یاری می‌رساند. در جوامع در حال رشد تعلیم و تربیت عامل روشنگری و تحرک انگیزی جهت تسریع نهضت‌های عمده اجتماعی است و به طور منطقی یک عامل گسترش دهنده‌ی رفاه اجتماعی و هماهنگ کننده‌ی شخصیت‌های جوان اجتماع با تغییرات سریع است(عسکریان، ۱۳۶۶).
۲-۵-۲) نقش آموزش و پرورش در رشد و توسعه فرهنگی:
در تعیین نقش آموزش و پرورش در رشد و توسعه فرهنگی ژاک هلک اعتقاد دارد که آموزش و پرورش در گسترش یا کاهش فاصله فرهنگی متداول در کشورهای در حال توسعه بین طبقه نخبگان تحصیل کرده که به تسهیلات متنوع و نظام ارتباطات بین المللی دسترسی دارند و اکثریت محروم مانده از این گونه امکانات عامل تعیین کننده‌ای است.
باستانی پور مقدم( ۱۳۷۸)، نیز توسعه فرهنگی را فرایندی پویا دانسته که عبارت‏ از پربارسازی فرهنگ، تحکیم جنبه‏ه ای‏ مختلف تجلیات فرهنگی، فراهم‏سازی‏ امکانات فرهنگی برای کلیه افراد، از رهگذر فعالیت‏های خلاق از طریق‏ ابزارهای مناسب در فضایی از احترام متقابل و امکان ابراز آرا مختلف است. مباحثی مانند ارتقای خلاقیت و نوآوری، توسعه نگرش‏ها، تقویت‏ هویت فرهنگی، ارتقای سطح‏ مبادلات فرهنگی، ایجاد روابط فرهنگی فراملی و…در حوزه‏ توسعه فرهنگی مورد بررسی قرار می‏گیرد.
دبیری( ۱۳۷۸)، در اثر خود آورده است که نیروی محرکه هر فرهنگی ناشی از میزان آموزشی است که در آن جامعه ارائه می‌شود. از آن جا که آموزش و پرورش قابلیت‌های افراد را افزایش می‌دهد و استعدادهای آنان را شکوفا می‌سازد. بنا بر این با افزایش میزان آموزش می‌توان سبب تحولات فرهنگی شد که سرانجام باعث رشد، پیشرفت و بهره وری می‌گردد. از آن جا که در دوره‌های تحصیلی مختلف غیر از آموزش علم و دانش، انضباط، تقید، تعهد، احساس مسئولیت، وظیفه شناسی و میهن دوستی نیز جزو مطالبی است که به جوانان آموخته می‌شود، این امید وجود دارد که با رفتن به مؤسسات آموزشی و صرف سال‌های تحصیل، در این مراکز، جوانان علاوه بر کسب دانش به زیور ویژگی‌های فوق آراسته گردند. از این رو روشن می‌شود که چگونه آموزش و پرورش از طریق تحول در فرهنگ جامعه، می‌تواند در بالا بردن کارایی و بهره وری نقش مؤثری ایفا نماید.
۲-۵-۳) نقش آموزش و پرورش در رشد و توسعه اقتصادی:
توسعه اقتصادی فرآیندی هدف دار است که به وسیله انسان آغاز می‌شود و هدف آن بهبود بخشیدن به شرایط زیستی کلیه افراد یک جامعه است. اگر پذیرفته شود که توسعه یعنی بهبود شرایط زیستی برای همگان، در این صورت توسعه به هر شکل و به هر نوع باید نیازهای اساسی آحاد ملت را برآورده سازد ( مشاوران یونسکو،۱۳۷۹).
اهمیت تأثیر آموزش و پرورش در این بعد از توسعه تا بدانجاست که عماد زاده(۱۳۸۱)، نیز تأکید دارد که امروزه افراد، خانواده‌ها و دولت‌ها تمایل زیادی به سرمایه گذاری در بخش آموزش از خود نشان می‌دهند چرا که آموزش و پرورش از یک سو قابلیت‌های نیروی انسانی را ارتقاء می‌بخشد و در شکوفا ساختن استعدادها نقش مؤثری دارد و از سوی دیگر نیروی کار را برای استفاده بهتر از تکنولوژی برتر تولید آماده و مهیا می‌سازد و این دو نقش آموزش و پرورش در رشد و توسعه اقتصادی سهم مهمی دارد و دقیقاً به همین علت است که کشورهای توسعه یافته هر روز مبالغ بیشتری را به این بخش اختصاص می‌دهند.
۲-۶)آموزش و پرورش و برابری فرصت‌های آموزشی:
همواره در تاریخ کشور ما این نکته که، حق آموزش و یادگیری مختص شاهان، شاهزادگان، فرمانروایان و طبقات مرفه جامعه و فرزندان آنان بوده، و یا این که دختران حق تحصیل ندارند، زیاد نقل شده است. این امر حکایت از آن دارد که از دیر باز برابری و امکان دسترسی به فرصت‌های آموزشی برای همگان یک آرزو و محدودیت بوده است. منظور از فرصت‌های آموزشی برابر، برخورداری برابر و داشتن شانس مساوی کلیه لازم التعلیمان برای ورود به نظام آموزشی و برخورداری از کلاس و برنامه‌های آموزشی مطلوب، معلمان متخصص، امکانات و تجهیزات آموزشی و نیز فضای مناسب آموزشی می‌باشد. برابری فرصت‌ها در بعد کلان نوعی نگاه انسان گرایانه و عدالت خواهانه را با خود همراه دارد که غالباً به عنوان یک شاخص جامعه توسعه یافته در نظر گرفته می‌شود. جامعه‌ای که در آن مردم در کنار رفاه و آزادی، عدالت و برابری را هم تجربه خواهند کرد. در این تعبیر، برابری فرصت‌ها و عدالت خواهی یک ارزش محسوب می‌شود و آموزش و پرورش باید بتواند آن را در نظام شخصیتی انسان توسعه یافته تعبیه کند. اما در بعد خرد، برابری فرصت‌های آموزشی، ابزار و سازوکاری است که موجب شکوفا شدن اندیشه‌های خلاق شده و امکان پرورش قابلیت را برای همه به طور مساوی فراهم می‌سازد. در تعبیری دیگرفرصت مساوی برای آموزش، به موقعیتی‏ اطلاق می‏شود که در آن، حتی افراد فاقد پایگاه مناسب و ثروت، و یا عضو گروه‏هایی‏ که از امکانات و امتیازات ویژه برخوردار نیستند، امکان تحرک اجتماعی با توسل به‏ تحصیل را داشته باشند. به عبارت دیگر، بدون در نظر گرفتن جنسیت، پایگاه‏ اجتماعی، اقلیت یا اکثریت بودن، نژاد و مانند آن، بتوانند به صورت مساوی از امکان‏ دستیابی به یک پایگاه اقتصادی- اجتماعی‏ بالا در جامعه برخوردار باشند. این امر در وهله اول نیازمند رفع موانع پیشرفت شخصی‏ افراد جامعه است.