همچنین در مقدمه معاهده وین (۱۹۶۱) اشاره شده است که نسبت به مسائلی که در این معاهده به آن‌ ها پرداخته نشده است، قواعد حقوق بین‌الملل عرفی همچنان برقرار خواهد بود.

از سوی دیگر این مبنا در رویه قضایی نیز مورد تأیید و تأکید قرار گرفته است. دیوان بین‌المللی دادگستری در قضیه دعوای کنگو علیه بلژیک با استناد به اصل لزوم اجرای مؤثر وظایف، دولت بلژیک را ناقض حقوق بین‌الملل در خصوص صدور حکم بازداشت وزیر امور خارجه کنگو دانست.[۵۲] همچنین این دیوان در قضیه کارکنان دیپلماتک و کنسولی ایالات متحده در تهران مصونیت دیپلمات‌ها را ناشی از ویژگی نمایندگی و وظیفه دیپلماتیک آن ها دانست.[۵۳] همچنین در پرونده درخواست استرداد پینوشه، لزوم حسن اجرای صحیح وظایف نمایندگی مبنای صدور رأی در دیوان عالی و مجلس اعیان انگلستان قرار گرفت. هرچند این دو مرجع با استناد یکسان به اصل اجرای وظایف نمایندگی و مصونیت ناشی از آن، دو رأی متفاوت صادر نمودند.[۵۴]

دانشمندان حقوق بین‌الملل مبنای مصونیت نمایندگان دیپلماتیک را مصلحت خدمت آن ها دانسته و اعتقاد دارند مأموران دیپلماتیک جهت انجام صحیح و بی نقص مأموریت خویش نیازمند استقلال و آزادی عمل در کشور محل مأموریت خویش هستند.

» واتل[۵۵] دیپلمات و حقوقدان سوییسی می‌نویسد: اگر سفیر در خارج از سرزمین محل خدمت خود فرض می‌شود بدین معنی است که استقلال و کلیه حقوقی را دارا است که برای پیشرفت کار او مؤثر است. ‌بنابرین‏ آزادی و فارغ بودن او از تعقیب قانون محل خدمت، برای مصلحت و ضرورت پیشرفت کار اوست.«[۵۶] این نظریه بعدها در معاهده ۱۹۶۱ وین گنجانده و مبنای مصونیت دیپلماتیک شد.

در نتیجه منابع حقوق بین‌الملل علاوه بر اصل تساوی حاکمیت‌ها، الزامات حسن انجام وظیفه نمایندگی مقامات و نمایندگان دولت‌ها را مبنای برخورداری این افراد از مصونیت کیفری بین‌المللی می‌دانند.

فصل دوم: قلمرو مصونیت کیفری در حقوق بین‌الملل

همان گونه که اشاره شد، اعطای مصونیت کیفری در حقوق بین‌الملل با هدف احترام به حاکمیت برابر کشورها و تضمین انجام صحیح وظایف مقامات و نمایندگان دولت‌ها صورت می‌گیرد. روابط بین‌المللی کشورها اغلب به واسطه تبادل نمایندگان و هیئت‌های نمایندگی شکل می‌گیرد. ‌بنابرین‏ رژیم مصونیت این افراد، چهارچوب مصونیت کیفری بین‌المللی را مشخص می‌کند. همچنین رئیس دولت یا کشور به عنوان نماد حاکمیت کشور و نیز شخص اول مملکت در عرصه روابط بین‌المللی و وزیر امور خارجه در جایگاه مسئول دستگاه دیپلماسی و نفر دوم کشور در روابط بین‌المللی، موضوع این بخش از حقوق بین‌الملل می‌باشند.

از دیگر سو، این افراد معمولاً دوران مشخص و محدودی را عهده دار تصدی مقام هستند. در نتیجه، رژیم مصونیت کیفری نسبت ‌به این افراد در زمان تصدی مقام و پس از آن دارای جنبه‌های متفاوتی خواهد بود.

این فصل به تبیین چهارچوب مصونیت کیفری بین‌المللی مقامات دولت‌ها نزد محاکم داخلی سایر کشورها می‌پردازد.

مبحث اول: قلمرو مصونیت وزرای امور خارجه و هیئت‌های نمایندگی سیاسی،

دیپلماتیک و کنسولی

تنظیم روابط سیاسی در عرصه بین‌المللی از وظایف وزارت امور خارجه به شمار می‌رود. در واقع این نهاد وظیفه انجام امور مربوط به روابط بین‌المللی کشور را بر عهده دارد. وزیر امور خارجه به عنوان بالاترین مقام این وزارتخانه، شخص دوم مملکت در روابط بین‌المللی کشور محسوب می‌گردد. در نتیجه ضرورت تضمین انجام وظایف نمایندگی وی در جهت تنظیم روابط در عرصه بین‌المللی موجب برخورداری این مقام از مصونیت کیفری نزد محاکم سایر کشورها می‌گردد.

روابط سیاسی کشور در عرصه بین‌المللی عمدتاًً از طریق مأموران دیپلماتیک صورت می‌گیرد. همچنین گاهی در فقدان روابط سیاسی میان دو کشور، مأموران کنسولی، روابط غیر سیاسی از جمله وظیفه حفاظت از منافع یک دولت در سرزمین دولت دیگر را بر عهده خواهند داشت. از سوی دیگر در برخی موارد خاص، یک هیئت سیاسی به طور موقت وظیفه نمایندگی کشور در عرصه روابط بین‌المللی را بر عهده می‌گیرد. بدیهی است مسئله مصونیت از عوامل تأثیرگذار در چگونگی انجام وظیفه این مأموران می‌باشد.

این مبحث به تبیین قلمرو مصونیت کیفری نمایندگان دیپلماتیک و کنسولی، هیئت‌های نمایندگی سیاسی و رژیم مصونیت وزیر امور خارجه می‌پردازد.

گفتار اول: مصونیت مأموران دیپلماتیک و کنسولی

پس از شکل‌‌گیری مفهوم کشور، صلاحیت انجام مذاکره و ایجاد روابط دیپلماتیک، تبدیل به ملاک و ضابطه‌ای مهم و مطمئن در زمینه حاکمیت یک کشور گردید. » روابط دیپلماتیک و کنسولی بخشی از روابط بین‌المللی است که حقوق بین‌الملل آن را انتظام بخشیده و سازمان داده، اما ایجاد نکرده است. [۵۷]«کشورها همواره در تلاشند تا با گسترش روابط بین‌المللی خود بر مشکلات پیش روی در عرصه داخلی و بین‌المللی فائق آیند. برقراری روابط دیپلماتیک و کنسولی به وسیله ارکان یک کشور در روابط بین‌المللی از جمله رئیس کشور یا دولت، وزیر امور خارجه و بخصوص نمایندگان دیپلماتیک و کنسولی تحقق می‌یابد. ‌بنابرین‏ مأموران دیپلماتیک و کنسولی از مهمترین ارکان روابط بین‌المللی کشورها محسوب می‌شوند. از این رو اعطای مصونیت ‌به این مأموران نقش مهمی در تنظیم روابط میان دولت‌ها دارد.

الف) تعریف مأموران دیپلماتیک و کنسولی

مأموران سیاسی یا دیپلماتیک افرادی هستند که به نمایندگی از کشور خود به صورت دائم در یک دوره معین (معمولاً ۴ سال) در یک کشور خارجی انجام وظیفه می‌نمایند. انجام این مأموریت ناشی از ضرورت تبادل نمایندگان بین کشورها جهت حفظ روابط سیاسی دائمی می‌باشد. ‌بنابرین‏ مأموریت این نمایندگان ویژگی سیاسی دارد. هیئت نمایندگی دیپلماتیک (سیاسی)، متشکل از رئیس مأموریت و سایر اعضای آن (کارمندان دیپلماتیک) می‌باشد. حضور دائمی هیئت دیپلماتیک یک کشور در محل مأموریت، به مثابه حضور مستمر یک دولت در خاک دولت دیگر است که به نوعی نمایانگر اقتدار و حاکمیت کشور فرستنده می‌باشد.

از سوی دیگر مأموران کنسولی هرچند مانند مأموران دیپلماتیک نماینده کشور متبوع خود محسوب می‌شوند اما فعالیت آن‌ ها مربوط به روابط سیاسی نبوده و جهت برقرار بودن مأموریت کنسولی ضرورتی بر وجود روابط سیاسی نیست. بر همین اساس قطع روابط سیاسی دو کشور لزوماًً قطع روابط کنسولی را در پی نخواهد داشت. روابط کنسولی دارای قدمت بیشتری نسبت به روابط دیپلماتیک دائم است. وظایف نمایندگی کنسولی از جمله شامل حفظ منافع دولت فرستنده و اتباع آن ، کمک به توسعه مناسبات بازرگانی، اقتصادی، فرهنگی، صدور روادید و … می‌باشد.

ب) مبانی مصونیت مأموران دیپلماتیک و کنسولی

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت


فرم در حال بارگذاری ...