نوجوانان خوابگاهی دختردر طول دوران تحصیل و در محیط های خوابگاهی به دلیل دور بودن از خــانواده، داشتن احساس دلتنگی و کسالت ، عقاید و باورهای ناکارامد وجود انواع تنش ها و عدموجود امکانات تفریحی و برنامه های متنوع پرورشی ، می‌توانند مسائل و مشکلات روحی و روانی بسیاری، مخصوصا بحران هویت و شادکامی پایین را تجربه نمایندمداخلات روانی که می توان هم درافزایش شادکامی هم در بهبود مؤلفه‌ های بحران هویت^۲[۱]از آن ها استفاده کرد عبارتند از:درمان‌های رفتاری ،شناختی،روانکاوی،وجودی، گشتالتی و…آموزش گروهی به شیوه عقلانی هیجانی رفتاری نوع آموزش به کار برده شده در تحقیق حاضر می‌باشد که در این روش ،با شناسایی افکار غلط،غیر منطقی و منفی که سبب هیجان ها ورفتارهای منفی هستند، و همچنین به وسیله تغییر دادن آن ها ، می توان مشکلات افراد گروه را کاهشداد.

۱-۲٫ بیان مسئله

در چند دهه اخیر، پیشگیری از اختلال های روانی کودکان و نوجوانان در شمار اولویت های اغلب کشورها قرار گرفته است. چنین توجهی نشان می‌دهد که ناتوانی کودکان و نوجوانان در مواجهه با چالش های تحولی روبه افزایش است، افزایشی که نه تنها رنج و درد در کودکان، نوجوانان و خانواده های آن ها را در پی دارد، بلکه بار سنگینی را بر جوامع تحمیل می‌کند( دادستان، ۱۳۸۸).

انتقال از نوجوانی به جوانی، یعنی زمانی که شخص به یک فرد مستقل تبدیل می‌گردد، با تشکیل هویت همراه است و مهمترین موضوع مرحله آخر نوجوانی رسیدن به هویت شخصی می‌باشد. برای بیشتر نوجوانان تشکیل هویت احتمالاً به معنای رویارویی با یک سری کوشش ها و تکاپوهای نسبتاً کوچک است. (پوردهقان، ۱۳۸۳).

مطالعاتی در زمینه رشد هویت وجود دارد که تفاوت های فردی مهمی را در رفتار و ویژگی‌های فردیتی بین دانش آموزان دبیرستانی آشکار ساخته است. این یافته ها نشان می‌دهند که دانش آموزانی که در اندازه گیری هویت نمره بالای میانگین می آورند موفق تر، قابل اعتمادتر، سازگارتر، خودکارآمدتر و از لحاظ فردیتی منسجم تر (بهداشت روانی بالاتر) از دانش آموزانی هستند که نمره هویت آن ها پایین تر از حد متوسط است(عبدی زرین،ادیب راد ویونسی، ۱۳۸۹)

نوجوانانی که ارزش های پذیرفته شده توسط خود را که مبنای رشد هویت مثبت برای آن ها بوده درونی کرده‌اند از افرادی که واجد هویت منفی هستند یا هنوز اتخاذ نکرده اند، از سلامت روانی بیشتری برخورد دارند. (کشاوزی ارشدی، ۱۳۸۸).به عقیده اریکسون^۱، نوجوانان در جوامع پیچیده دچار بحران هویت می‌شوند یعنی یک دوره موقتی سر در گمی و پریشانی که قبل از به توافق رسیدن ‌در مورد ارزش‌ها و اهداف، آن را تجربه می‌کنند.(لورا ای برک^۲،۲۰۰۱، ترجمه سید محمدی ،۱۳۸۴).تشکیل هویت شخص ممکن است فرایند مستمری باشد که در تمام عمر صورت ‌گیرد(مک آدامز^۳۲۰۰۱،ترجمهسید محمدی،۱۳۸۶).

Erikson ^۱.

^۲. Laura E Berk

^۳. McAdams

چند پژوهش روی زمان بحران هویت تمرکز کرده‌اند. اریکسون معتقد بود که بحران هویت در حدود ۱۲ سالگی آغاز می‌شود و تقریبا در ۱۸ سالگی به طریقی حل می‌شود. با این حال، بحران هویت در برخی افراد ممکن است تا مدت‌ها بعد روی ندهد. در یک تحقیق، بیش از ۳۰ درصد آزمودنی‌ها تا ۲۴ سالگی هنوز در جستجوی هویت بودند.(آرچر^۱، ۱۹۸۲، ترجمهسید محمدی،۱۳۸۶)

دخترها در زمینه هویت مرتبط با صمیمیت، مانند مسائل جنسی و اولویت‌های خانواده در برابر شغل، تعقل پیشرفته‌تری از پسرها نشان می‌دهند. غیر از این مورد فرایند و زمان‌بندی شکل‌گیری هویت در هر دو جنس یکسان است.(آرچر^۱ و واترمن^۲، ۱۹۹۴ ترجمه سید محمدی ،۱۳۸۴)

کاهش و یا حذف بحران هویت به تنهایی نمی تواند موجب کاهش مشکلات روحی روانی ای که نوجوانان خوابگاهی تجربه می‌کنند، گردد.اگر بتوان در کنار کاهش یا حذف بحران هویت میزان شادکامی آنان را نیز افزایش دهیم، امید بیشتری خواهیم داشت که از مسائل و مشکلات روحی، روانی و تحصیلی نوجوانان خوابگاهی کاسته و بر انگیزه پیشرفت، رضایت از زندگی و عواطف مثبت آنان افزوده گردد. شادکامی بر نگرش و ادرکات شخصی مبتنی است و بر حالتی دلالت می‌کند که مطبوع و دلپذیر است واز تجربه ی هیجانهای مثبت و خشنودی از زندگی نشئت می‌گیرد(آرگایل^۳ به نقل از نصوحی ۱۳۸۳ ).

شادکامی به چگونگی ارزیابی مردم از زندگی خود اشاره دارد و متغیر هایی چون رضایت از زندگی، رضایت از وضع زناشویی، رضایت از کار، نبود افسرد گی و اضطراب و وجود عواطف و خلق مثبت را شامل می شود. ارزیابی شخص از خود ممکن به شکل شناختی باشد، مثلا هنگامی که شخص به طور کلی ‌در مورد رضایت از زندگی خود یا جنبه هایی از زندگی مانند تفریحات به قضاوت آگاهانه می نشیند. ارزیابی شخص ممکن است عاطفی نیز باشد(تجربه ی هیجانات و خلقیات ناخوشایند وخوشایند مردم در رویارویی با زندگی خود). ‌بنابرین‏، گفته می شود که اگر شخص رضایت از زندگی و اغلب خوشی را تجربه کند و فقط گاه گاهی که به هیجاناتی مثل غمگینی و خشم دچار شود، دارای شادکامی بالا خواهد بود برعکس اگر از زندگی خود ناراضی باشد و خوشی و علاقه اندکی را تجربه کند و به هیجانات پیوسته منفی مثل خشم و اضطراب دچار باشد، دارای شادکامی پایینی است(دنیر و بیسواس ۲۰۰۰ به نقل از مظفری و هادیانفر ۱۳۸۳ ).

^۱..Archer

۲٫Waterman

۳٫Argail

به نظر می‌رسد نوجوانان خوابگاهی ای که از بحران هویت و شادکامی پایین رنج می‌برند، باور ها و عقاید ناکارآمدی را در فکر خود پرورش داده‌اند. ‌بنابرین‏ می توان با قرار دادن آن ها در فرایند آموزش گروهی به شیوه هایی که به بازسازی شناختی شان کمک می‌کند به درمان این مسائل پرداخت.یکی از قدیمی ترین درمان های شناختی که گرایش رفتاری دارد، درمان عقلانی، هیجانی آلبرت الیس است که اکنون رفتار در( عقلانی – هیجانی) REBT)¹ نامیده می شود.