۲-۱-۳) بانکداری الکترونیک
به طور کلی اگر بخواهیم تعریف عمومی از بانکداری الکترونیکی داشته باشیم ، می توان چنین بیان کرد که بانکداری الکترونیک عبارت است از ارائه ی خدمات بانکی از طریق یک شبکه رایانه ی عمومی قابل دسترس اینترنت یا اینترنت که از امنیت بالایی برخودار است.(الهیاری فرد،۱۳۸۴، ص۳۱ )
واژه بانکداری الکترونیکی به دو صورت تعریف می شود . یکی از ارائه خدمات بانکی با بهره گرفتن از سیستم الکترونیکی و دیگری خدمات الکترونیکی بانکی . اگر تعریف اول را در نظر بگیریم بحث قدیمی را پیگیری می کنیم . مثل استفاده از تلکس و تلگرام که از قبل در بانک ها بود و دارا بودن آن برای بانک ها مزیتی به شمار نمی آمد . اما در تعریف دوم بانکداری الکترونیکی خدمات الکترونیک را ارائه می دهد ، یعنی اگر قرار باشد که رایانه در شعب ، فقط کار حساب جبری کارمند شعبه را انجام دهد ، به بانکداری الکترونیک دست نیافته ایم .

در واقع بانکداری الکترونیک شامل کلیه کانال های الکترونیکی است که مشتریان برای دسترسی به حساب هایشان و انتقال پول یا پرداخت صورت حساب هایشان از آن استفاده می کنند . این کانال ها عبارتند از تلفن ، اینترنت ، موبایل و تلویزیون دیجیتال . ( Karjaluoto and Mattila , 2002 )
۲-۱-۴) انواع خدمات بانکداری الکترونیکی
بانک الکترونیکی طیف گسترده ای از انواع خدمات بانکداری الکترونیکی را در بر می گیرد . در ادامه برخی از انواع اینگونه خدمات معرفی شده است .
۲-۱-۴-۱) شبکه های مدیریت یافته
در این روش بانک ها به منظور ارتباط با مشتریان خود ، از شبکه هایی که قبلاً ایجاد شده است استفاده می کنند . به عنوان مثال بانک تی . اس . بی در جهت ارائه خدمات به مشتریان از شبکه ی خدماتی اینترنتی کامپ سرور استفاده می کند . علاوه بر این در امریکا ۱۶ بانک با شرکت تی . بی . ام قرار داد منعقد کرده اند و از خدمات شبکه جهانی آی . بی . ام برای ارتباط و ارائه خدمات به مشتریان بهره می گیرند .
۲-۱-۴-۲) اینترنت با رایانه های شخصی
در این روش بانک ها از طریق ایجاد یک پایگاه اینترنتی و معرفی آن به مشتریان ، با آنها ارتباط برقرار کرده و خدمات خود را از طریق این شبکه به مشتریان ارائه می دهند . علاوه بر این ، از این طریق مشتریان به راحتی می توانند با بهره گرفتن از اینترنت و شبکه ی جهانی وب ، با بانک خود ارتباط برقرار کرده و بدون نیاز به حضور فیزیکی فعالیتشان را انجام دهند .
۲-۱-۴-۳) بانکداری تلفنی
از طریق بانکداری تلفنی ، سیستم بانک ، مشتریان را به منظور استفاده از تلفن ، برای تماس با مرکز فراخوانی بانک و انجام فعالیت ها از این طریق ، توانا می سازد ، افراد می توانند حجم وسیعی از معاملات غیر نقدی ، انتقال حساب و استعلام را انجام دهند . ( کهزادی ، ۱۳۸۳ ، ص ۳۴۰ )
۲-۱-۴-۴) ماشین های خودپرداز
ماشین های خودپرداز در بدو ورودشان ( ۱۹۷۰ ) موفقیت های چشمگیری را در ارائه ی خدمات مالی کسب کرده اند . در سال ۱۹۹۸ بالغ بر ۱۶۵۰۰۰ ماشین خودپرداز در امریکا نصب شده بود . که ماهانه حدود ۰۰۰/۰۰۰/۹۰۰ معامله را پوشش می دهند .
اصولاً این گونه ماشین ها خدمات متنوعی از قبیل ؛ برداشت نقدی ، سپرده گذاری ، انتقال وجوه ، صورت حسابها و . . . را به مشتریان ارائه می دهند. البته باید مدنظر داشت که نحوه ی عملکرد هر خودپرداز به نوع نرم افزارها و محلی که در آن جا نصب می شود ، بستگی دارد. (کهزادی ، ۱۳۸۳ ، ص ۳۵۱ – ۳۴۹ )
۲-۱-۴-۵) بانکداری موبایلی
از دیگر مفاهیمی که در زمینه بانکداری الکترونیک توسعه یافته است ، بانکداری از طریق تلفن همراه است . این رویکرد در حقیقت توسعه یافته بانکداری اینترنتی و بانکداری خانگی است ، به این نحو که افراد با بهره گرفتن از کامپیوترهای دستی خود با اتصال به موبایل ، به شبکه های اصلی ارتباطی با بانک ( اینترنت یا سایر شبکه های اختصاصی بانک ) خدمات مالی مورد نظر را دریافت می کنند . با بهره گرفتن از موبایل می توان بسیاری از عملیات بانکی ، همچون بررسی مانده ی وجه در حساب ها ، توقف پرداخت چک ، نقل و انتقال پول از یک حساب و حساب دیگر و … را انجام داد ، که لازمه ی ایجاد آن بستر مخابراتی پرسرعت برای ارتباط اینترنتی و پشتیبانی از پروتکل ها و استانداردهای مورد استفاده در تلفن همراه می باشد . ( حسن زاده پورفرد ، ۱۳۸۱ ، ص ۱۴ )
۲-۱-۴-۶) بانکداری دفتری
بانکدایر دفتری مانند بانکداری خانگی است ، با این تفاوت که بانکداری خانگی مخصوص خانوارهاست و بانکداری دفتری در دفاتر کار افراد صاحبان حرفه ، مؤسسات و سازمان ها مورد استفاده قرار می گیرد . ( شیخانی ، ۱۳۸۲ ، ص ۷۲ )
۲-۱-۴-۷) خدمات بانکی مبتنی بر تلویزیون
شیوه ی دیگر ، استفاده از شبکه ی تلویزیونی کابلی ، برای انجام امور بانکی است . در این شیوه با بهره گرفتن از یک حساب و انتخاب کانال تلویزیونی مربوط به بانک خود ، می توان بسیاری از عملیات بانکی را که از طریق تلفن عادی انجام می شود ، انجام داد . این روش طی ۲ یا ۳ سال گذشته ابداع شده است و به دلیل دسترس بودن تلویزیون در هر خانه ای این شیوه بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در واقع یکی از حلقه های تکمیلی بانکدای الکترونیک در دنیا می باشد که رو به گسترش است. در این شیوه مشتری می تواند بدون مراجعه به بانک در منزل خود از طریق تلویزیون که امکانات اجرایی بانکداری الکترونیک در آن در نظر گرفته شده است ، با بانک مربوط که در آن حساب دارد، ارتباط برقرار کند و از کلیه ی خدمات بانکی به صورت ۲۴ ساعته استفاده کند .
۲-۱-۴-۸) صفحات وب
ساده ترین شکل بانکداری الکترونیک که به منظور نمایش اطلاعات در مورد بانک و محصولات و خدمات آن می باشد ، از طریق شبکه وب جهان گستر است . امروز تمامی بانک های عمده و موسسات مالی دارای صفحات وب می باشند . این صفحات امکان تعامل مشتریان و بانک را به منظور تبادل اطلاعات فراهم می کنند . همچین از وب به عنوان ابزاری برای رسیدگی به شکایات و دریافت پیشنهادات مشتریان و توسعه ارتباطات تعاملی و پیشبرد فروش و توسعه خدماتی مانند پست الکترونیک استفاده می گردد .
۲-۱-۴-۹) بانکداری خانگی
یک نوع از خدمات بانکداری الکترونیکی بانکداری خانگی یا انجام امور بانکی در منزل می باشد . بانکداری با کامپیوترهای شخصی به سخت افزار و نرم افزار کامپیوتر و سیستم های ارتباطات از راه دور اطلاق می شود که مشتریان را قادر می سازد به اطلاعات حساب خود و نیز اطلاعات عمومی در مورد محصولات و خدمات بانک از طریق کامپیوتر شخصی خود دسترسی داشته باشند . ( فرجیان ، ۱۳۸۵ ، ص ۲۴ – ۲۲ )
۲-۱-۵) مزایای بانکداری الکترونیکی
مزایای بانکداری الکترونیک را می توان از دو دیدگاه مورد توجه قرار داد .
۲-۱-۵-۱) مزایای بانکداری الکترونیک از دیدگاه مشتریان :

• • صرفه جویی در هزینه ها

• • صرفه جویی در زمان

• • دسترسی به کانال های متعدد برای انجام عملیات بانکی(سید جوادین،سقطچی،۱۳۸۵،صص۳۲- ۳۳)

۲-۱-۵-۲) مزایای بانکداری الکترونیک از دیدگاه بانک ها
اصولاً بانکداری الکترونیک ، مزیت های زیادی برای بانک ها دارد . طبق تحقیقات انجام شده توسط مؤسسه ی دیتا مانیتور اهم این مزایا به شرح ذیل عنوان گردیده است :

• • تمرکز بر کانال های توزیع جدید

• • ارائه ی خدمات اصلاح شده به مشتریان

• • استفاده از استراتژی های تجارت الکترونیکی

علاوه بر آن بانکداری الکترونیکی از دیدگاه های کوتاه مدت ، میان مدت و بلند مدت دارای مزیت های بالقوه ای است . این مزیت ها از دیدگاه مؤسسه ی دیتامانیتور به شرح زیر است :
الف – مزایای کوتاه مدت
در این جا کوتاه مدت به دوره ی زمانی یک ساله پس از آغاز بانکداری الکترونیکی اطلاق می شود . که اهم ویژگی های این دوره عبارتند از :

• • رقابت یکسان

• • نگهداری مشتری

• • جذب مشتری

ب – مزایای میان مدت
در اینجا میان مدت به دوره ی زمانی بین ۱۲ تا ۱۸ ماه پس از آغاز بانکداری الکترونیکی ، اطلاق می شود . اهم ویژگی های این دوره عبارت است از :

• یکپارچه سازی کانال های مختلف