به منظور سرعت بخشیدن به حضور پلیس در صحنه جرم و حفظ آثار و دلایل جرم، برخی از کارشناسان انتظامی و بزه دیدگان پیشنهاد کرده‌اند که در صورت امکان اولین مأمورانی که به صحنه جرم اعزام می‌شوند به جای خودرو از موتور سیکلت استفاده کنند تا در شهرهای بزرگ در شلوغی خیابان ها گرفتار نشوند. حضور گشت های گسترده پلیس در مناطق مختلف شهرها، به ویژه در مناطق جرم خیز نیز در کم کردن فاصله زمانی برای حضور در صحنه جرم هایی که در نزدیکی محل گشت آن ها واقع می شود تأثیر خوبی دارد. وجود این گشت های انتظامی نه تنها احتمال برخورد با صحنه جرم های در حال وقوع و در نتیجه دخالت به موقع پلیس را افزایش می‌دهد، بلکه احتمال دستگیری مجرمین را نیز قبل از اینکه موفق به فرار شوند، افزایش می‌دهد. از طرف دیگر به منظور انجام سریع و به موقع اقدامات لازم در صحنه جرم برخی کارشناسان پیشنهاد داده‌اند که سیستم های مشترک متشکل از پلیس، مقام قضائی، اورژانس و پزشکی قانونی از قبل سازماندهی شده و در نقاط مختلف شهرها مستقر گردند و به صورت گروهی و تیم مشترک به صحنه جرم اعزام شوند.

به هر حال حفظ صحنه و آلات و ادوات جرم؛ شامل حفظ صحنه، معاینه محل، ضبط آلات و ادوات جرم و حفظ آثار و دلایل جرم می‌باشد که به شرح ذیل مورد بررسی قرار می‌گیرد.

الف.حفظ صحنه و معاینه محل

صحنه جرم محلی است که مجرم اقدامات خلاف قانون خود را برای ارتکاب جرم در آنجا انجام می‌دهد. ‌بنابرین‏ حفظ صحنه جرم به کشف مجرم و سرعت تعقیب کمک می‌کند. صحنه جرم گاهی چندان وسیع نیست و در در محوطه ای محدود مانند یک اطاق می‌باشد و در زمانی وسیع و گسترده مانند یک خیابان یا یک میدان است. گاهی جرم در محلی واقع شده و جسد قربانی به محل دیگر منتقل می شود. گاهی اوقات جرم در محل های مختلف ارتکاب می‌یابد.

با حفظ صحنه جرم توسط پلیس، کارشناسان دلایل جرم را با سرعت بیشتری جمع‌ آوری می‌کنند و فرایند تعقیب و کشف متهم سرعت یابد. پلیس باید از مداخله افراد غیر مسئول، به خصوص از ورود بی مورد مجرم یا ایادی او به صحنه جرم جلوگیری کند تا علاوه بر حفظ صحنه از دستبرد و سوءاستفاده اشخاص، از محو دلایل جرم توسط مجرم و ایادی وی جلوگیری کرده و جمع‌ آوری دلایل جرم با مشکل مواجه نشود. در زمان حفظ صحنه جرم، باید افراد مظنون زیر نظر قرار گیرند و گزارش فعالیت های این افراد به مرجع قضایی داده شود.

از دیگر وظایف پلیس هنگام حفظ صحنه، جلوگیری از نشر بی مورد اخبار و ایجاد تشنج در جامعه می‌باشد.

معاینه محل عبارت است از مشاهده و بررسی صحنه جرم توسط مقامات قضائی، ضابطین دادگستری و اهل خبره به منظور جمع‌ آوری آلات و ادوات و دلایل جرم. معاینه محل ممکن است در مرحله مقدماتی توسط مقام قضائی یا به نمایندگی از سوی او توسط ضابطین قضائی یا اهل خبره انجام گیرد. در بررسی صحنه جرم، مأموران نیروی انتظامی زمان محدودی در اختیار دارند؛ لذا سریعاً باید اقدام کنند. از طرفی اعاده وضع سابق بعد از بهم خوردن جرم امکان پذیر نیست لذا از این زمان محدود که به”قاعده یا قانون طلایی”معروف است باید در جهت حمایت و کاهش آسیب های ناشی از جرم، حداکثر استفاده را کرده و معاینه را خوب و با دقت کافی انجام داد و یافته های خود را که مرتبط با آثار و دلایل جرم است را در اختیار مرجع قضایی قرار دهند.

هنگام معاینه محل نجات جان مصدومین بر هر امر دیگری اولویت دارد. به ویژه از منظر اقدامات پلیسی حتی اگر بین اقدامات لازم برای درمان بزه دیده و حفظ آثار جرم تعارض باشد، نجات جان بزه دیده در اولویت است.

ب.ضبط آلات و ادوات جرم

منظور از ضبط آلات و ادوات جرم صرفاً وسایلی از قبیل کارد و اسلحه نیست بلکه هر وسیله ای که مجرم را جهت ارتکاب جرم کمک می‌کند و یا خود وسیله ارتکاب جرم باشد آلات جرم محسوب می شود. ‌بنابرین‏ مأموران پلیس پس از ورود به صحنه جرم، باید به دنبال آلات و ادوات آن بگردند و هر چیزی که آن ها را به سوی کشف جرم رهنمون می‌سازد ضبط کنند.

مأموران پلیس به منظور رسیدگی بهتر و دقیق تر به جرم و حمایت از بزه دیده، در زمینه ضبط آلات و ادوات جرم لازم است نکات زیر را رعایت کنند:

1. 1. آلات و ادوات جرم و هر چیزی که حین معاینه محل به دست می‌آید و ممکن است در کشف جرم کمک کند لازم است ضبط شود؛

1. 1. دلایل و مدارک ارتکاب جرم باید تا آنجا که ممکن است، بدون تماس با دست و با وسایلی نظیردستکش، پنس و…باشد و در ظروف مناسب از قبیل لوله آزمایش، جعبه پاکت، کیسه و امثال آن جمع‌ آوری و برچسب هایی روی آن ها زده و تاریخ و مشخصات دقیق محل کشف روی آن ها قید شود.

1. 1. آلات و ادوات جرم را باید شماره گذاری و ممهور و حفظ نمود؛

1. از مایعاتی که قابل تجزیه است باید به قدر لزوم تحصیل و در ظرفی ریخته،مهر و موم شود به طوری که ضایع یا تفریط نگردد.از مایعات باید حداقل در ۳ ظرف به عنوان نمونه برداشته شود.

بند دوم: تحقیق و بازجویی و جمع‌ آوری ادله

تحقیق و بازجویی و جمع‌ آوری ادله تحت۵ عنوان: تحقیقات محلی، تفتیش اماکن و اشیاء متهم، مراقبت از فرار و مخفی شدن متهم، احضار و جلب و تحقیق از شهود بزه دیده، نیابت قضایی در جهت حمایت از بزه دیده مورد بررسی قرار می‌گیرد.

الف.تحقیقات محلی

افراد برای اینکه بتوانند ادعای خود را در محکمه به اثبات برسانند، باید به ادلّه و وسایل اثبات دعوی تمسّک جویند.^[۵۱] چرا که ادعای هچ کس بدون دلیل و مدرک در دادگاه پذیرفته نمی­ شود. از سوی دیگر قاضی نیز حق ندارد بجای طرفین دعوا^[۵۲] به جمع‌ آوری دلیل بپردازد و در پی کشف واقع باشد.^[۵۳] بلکه باید به چراغ‌هایی که طرفین اختلاف پیش پای وی می­نهند اکتفا کرده و با توجه به آن‌ ها، رأی صادر کند. یکی از این وسایل اثبات دعوا تحقیق محلی است. تحقیق در لغت به معنی رسیدگی و بازجویی کردن و به حقیقت امری رسیدن می‌باشد^[۵۴]و مقصود از تحقیق محلی در علم حقوق عبارت است از به دست آوردن و جمع‌ آوری اطلاعات اهل محل، در خصوص موضوع اختلاف.^[۵۵] دستور دادگاه مبتنی بر تحقیق محلی، قرار تحقیق محلی نامیده می­ شود.^[۵۶] بدین توضیح که به استناد ماده ۲۹۹ قانون آئین دادرسی مدنی، چنانچه تصمیم دادگاه، راجع به ماهیت دعوا و خاتمه دهنده آن باشد حکم نامیده می­ شود و در غیر این صورت، تصمیم دادگاه قرار نام دارد.^[۵۷] اطلاعات به دست آمده از تحقیقات محلی از جمله­ امارات قضایی است.^[۵۸]( ۱۳۲۱ قانون مدنی).

با کنار گذاشتن ظاهر ماده ۲۴۹ ق. آ. د. م و با توجه به ماده ۲۵۲ ق. آ. د. م، دادگاه رأساً و بدون درخواست یکی از طرفین دعوا نیز می ­تواند قرار تحقیق محلی صادر کند^[۵۹] تا با اطلاعات اهل محل و دلایل دیگر حکم قضیه را صادرکند.

به استناد ماده ۲۵۰ ق. آ. د. م، اجرای قرار تحقیق محلی ممکن است توسّط یکی از دادرسان دادگاه یا قاضی تحقیق به‌عمل آید.^[۶۰] در صورتی که محل تحقیقات خارج از حوزه­ دادگاه باشد، دادگاه می ­تواند اجرای تحقیقات را از دادگاه محل، درخواست نماید. مگر اینکه تحقیقات مذبور تنها دلیل استنادی یکی از طرفین دعوا باشد، که در این صورت خود قاضی صادر کننده‌ رأی باید تحقیقات مذبور را انجام بدهد یا شخصی که تحقیق می­ کند، مورد اعتماد دادگاه باشد.^[۶۱]

قرار تحقیق محلی باید در محلی اجرا شود که در قرار مشخص شده و نمی‌توان آن را در محل دیگری اجرا نمود. (م. ۲۴۹ ق. آ. د. م)