در دهه ۱۹۴۰ روند شیوه های فرزند پروری در جهت سهل گیری و انعطاف بیشتر دگرگون شد. در این دهه نظریه فرزند پروری ، زیر نفوذ مکتب روانکاوی قرار گرفت ، مکتبی که در آن بر امنیت عاطفی کودک و زیان های ناشی از کنترل شدید تکانه های طبیعی در کودک و تاثیر محرومیت های سنین پایین بر رفتار های بعدی کودک تأکید داشت. در ۱۹۴۰ علاوه بر نفوذ مکتب روانکاوی فروید، شیوه های تربیتی بر اساس نظریه های بنیامین اسپاک نیز استوار بود. وی معتقد بود والدین باید از شم طبیعی خود پیروی کنند و از برنامه های انعطاف پذیری که هم با نیازهای خود آنان و هم با نیازهای کودک سازگاری داشت استفاده کنند. این نگرش های آزادگرانه ‌در مورد کودک در سال های ۱۹۴۰ پدیدار شد و با تاثیر مداوم مربیان مترقی مانند جان دیوئی و نوشته های روان شناسان بشر دوستی چون مزلو و کارل راجرز نیروی محرکه بیشتری پیدا کرد (هترینگتون،۲۰۰۸).

در اواسط دهه ۱۹۶۰ بر نقشی که علاقه پدر و مادر در محیط کودک ایفا می‌کنند تأکید زیادی شده است. به نظر می‌رسد در حال حاضر شاهد نوسانی در جهت عکس هستیم. چنین به نظر می‌رسد که امروزه والدین احساس می‌کنند که سهل گیری پاسخ گوی مشکل آنان نیست. اکنون متخصصان به والدین توصیه می‌کنند که برای شکل دادن به رفتار کودک کمی سخت گیرتر ولی فعال تر باشند. برخی از ویژگی های فرزند پروری فعلی عبارتند از کنترل در حد اعتدال، انضباط محکم و حتی توسل به تنبیه در صورت لزوم. در عین حال والدین باید حدودی را برای کودکان تعیین کنند و در مواردی که فرزند قادر به قضاوت منطقی نیست، قدرت تصمیم گیری داشته باشند. در عین حال آن ها باید نظرات کودک را بشنوند و خود را با آن ها تطبیق دهند (ماسن و همکاران،۲۰۰۵).

از سوی دیگر امروزه کودکان نیز با گذشته تفاوت زیادی دارند و حاضر نیستند حتی جزئی از حقوقشان را تقدیم قوانین مستبدانه بزرگسالان کنند. کودکان امروز انتظار دارند که والدین محدودیت ها و مقررات را برایشان توضیح دهند. آنان بر این باورند که والدین نباید هرگز قدرت بیشتر خود را برای کنترل فرزند به طور نامعقول استفاده کنند (گاری و همکاران،۲۰۰۳).

۲-۲-۲٫ اهمیت شیوه های فرزند پروری

شیوه های فرزند پروری، اعتقاد و نظر والدین نسبت به چگونگی ارتباط با کودک است که والدین در رابطه با فرزندان خود اعمال می‌کنند و در شکل گیری شخصیت آینده کودک نقش بسزایی دارد. هدف تمامی شیوه های فرزند پروری ، پرورش کودک و آماده سازی وی برای ایفای نقشی است که گروه و حوزه ی فرهنگی وی بر عهده اش می‌گذارند. کودکان چنان پرورش می‌یابند که بتوانند راه و رسم زندگی والدین خود را در ایفای نقش خود پی گیرند. والدین واسطه انتقال آرمان های فرهنگی کودک به اجتماع هستند. آرمان های فرهنگی هر اجتماع تعیین کننده ی نوع و چگونگی آموزش هایی است که کودک باید فرا گیرد و از آنجا که الگوها و ایده آل های خود ، کودکان را به شیوه های متفاوت پرورش می‌دهند. کودک اولین بارایده آل ها و آرمان ها و بایدها و نبایدها را از محیط خانواده و والدین خود می آموزد. خانواده یکی از عوامل مؤثر در رفتار افراد است. کودک در محیط خانواده تجارب گوناگونی را کسب می‌کند و از طریق این محیط کوچک است که با دنیای خارج آشنا می‌گردد و طرز معاشرت با

دیگران را می آموزد (احدی،۱۳۸۱).

خانواده ها از جنبه‌های مختلف با هم تفاوت دارند، ‌بنابرین‏ تاثیر خانواده در رفتار افراد متفاوت است. در یک خانواده سالم محیط به گونه ای است که شرایط برای تامین احتیاجات اساسی کودکان در زمینه‌های مختلف فراهم می‌باشد. رفتار کودکی که در این خانواده پرورش می‌یابد با رفتار کودکی که محیط خانواده وی، مانع تامین احتیاجات اساسی اوست کاملا متفاوت است (برک،۲۰۰۸).

بدون تردید هر گونه نقص و نارسایی در ساخت خانواده می‌تواند از همان طفولیت در رشد کودک تاثیر نامطلوبی داشته باشد. نتیجه تحقیقات نشان می‌دهد که محیط های نامساعد خانوادگی موجب ناسازگاری و احساس عدم امنیت در کودکان شده، و محیط های سرشار از عشق و تفاهم و دوستی ، کودکانی شاد، سازگار و دارای اعتماد به نفس به وجود می آورند. در سال های اخیر پژوهش های زیادی درباره ی عوامل خانوادگی مؤثر در رفتار و طرز فکر کودک صورت گرفته است. این پژوهش ها نشان می‌دهد در بین عوامل مختلفی که در پرورش شخصیت سالم در کودکان و نوجوانان موثرند، شیوه های تربیتی و فرزندپروری والدین و نحوه ی ارتباط والدین و کودک از اساسی ترین عوامل محسوب می شود(نوابی نژاد،۱۳۸۷).

۲-۲-۳٫ کارکرد والدینی از دیدگاه نظریه های روان شناختی

ما زندگی خود را کنار والدین آغاز می‌کنیم. انسان موجودی است که در خانواده، با فرهنگ و تمدن می‌شود و هنجارها و ارزش های محیط خود را فرا می‌گیرد. در دیدگاه روانکاوی ، فنیکل معتقد است که مادر اولین جزء محیطی است که هر فرد با آن رابطه برقرار می‌کند. از این رو مادر اولین پایگاه شکل گیری تصویرها و باورهای کودک ‌در مورد محیط پیرامونش است. در این دیدگاه والدین کودک هر کدام بخشی از یک سیستم پیچیده و پویا به حساب می‌آیند و دارای تاثیر متقابل هستند. به عبارت دیگر مادر و کودک با هم رابطه زیستی- روانی دارند در مکتب روانکاوی کودک در هنگام تولد فقط یکی از بنیادهای شخصیت خود را به نام نهاد به همراه دارد. سپس در تعامل با محیط (که پدر و مادر و همشیران بخشی از آن به حساب می‌آیند) ، در اجزای بنیادی شخصیت وی ، یعنی خود و فراخود شکل می‌گیرد. طی مراحل رشد ، بحران های گوناگونی برای کودکان پیش می‌آید که والدین واکنش های متفاوتی

نسبت به آن ها اتخاذ می‌کنند که تاثیری قطعی بر سلامت روان شناختی کودک دارد (علیزاده ،۱۳۸۰).

اریکسون تعامل والدین_فرزند را بیشتر از بعد روانی_اجتماعی مطالعه می‌کند و از نظر او رشد روانی_اجتماعی انسان از همان روز نخست شروع می شود. اریکسون، تولد تا یک سالگی را مرحله اعتماد در مقابل عدم اعتماد نام می نهد. اگر کودک به محیط به خصوص مادر اعتماد کند ، محیطی اساسا ایمن و رضایت آمیز برای او شکل می‌گیرد. در این محیط مادر پاسخ گویی مطمئن و امن برای نیازهای کودک است و به او کمک می‌کند تا به دنیا و زندگی اعتماد داشته باشد.امید، مایه و انگیزه اصلی زندگی در این مرحله شکل می‌گیرد. در مرحله بعدی تحول روانی_اجتماعی، تعامل کودک با مادر و حتی با پدر بیشتر می شود (احدی،۱۳۸۱).

در دیدگاه روان شناسی شناختی نیز والدین ، پایگاه شکل گیری و تحول فرآیندهای روان شناختی کودک به شمار می‌آیند. برای مثال بل معتقد است پایداری شخص ، از احساس امنیت دلبستگی کودک به مادر ناشی می شود. او در پژوهش خود دریافت که بین امنیت دلبستگی و پایداری شخص در کودک، رابطه معناداری وجود دارد. بل اظهار می‌کند که پایداری شخص بسیار تحت تاثیر رفتار مادر است در حالی که پایداری شیء چنین وضعیتی ندارد (علیزاده ، ۱۳۸۰).

در دیدگاه بوم نگری انسان در محیط و متن زندگی اش بررسی می شود. از بین روان شناسان معاصر آلفرد آدلر (۱۹۲۵) را شاید بتوان اولین کسی دانست که اصرار اشت انسان موجودی منفرد نیست و در متن اجتماع زندگی می‌کند. برنر (۱۹۹۸) تحول انسان را در محیط بررسی می‌کند و بر تاثیر رفتار و باورهای او تأکید می ورزد (برک، ۲۰۰۸). بر اساس پژوهش های انجام شده، ۹۴ درصد از روانشناسان و روان پزشکان در جلسه های درمانی خود حضور والدین را در کنار کودک لازم می دانند (علیزاده ، ۱۳۸۰).

هماهنگی

یکی از وظایف مهم مدیر هماهنگی است. اهمیت این موضوع به حدی است که گروهی از صاحب‌نظران مدیریت را علم هماهنگی منابع انسانی و مادی تعریف کرده‌اند. دکتر اقتداری در این مورد می‌نویسد: «اگر بخواهیم مدیریت را بر حسب عناصر تشکیل دهنده آن و یا وظایف مدیر تعریف کنیم مدیریت را می‌توان علم و هنر متشکل و هماهنگ کردن رهبری و کنترل فعالیت‌های دسته‌جمعی برای نیل به هدف‌های مطلوب با حداکثر کارایی تعریف کرد.» (اقتداری، ۱۳۷۲، ص ۶۱)

از وظایف مهم مدیر ایجاد موازنه و تطبیق وظایف متعددی است که واحدهای مختلف سازمان به منظور تامین هدف مشترک انجام می‌دهند. در تشکیل سازمان، وظایف بین واحدهای مختلف سازمان به منظور تامین تقسیم کار و وظایف انجام می‌شود و به فرض این که با رعایت اصول طبقه‌بندی منطقی صورت گرفته باشد به خودی خود تحقق هدف یا هدف‌های عمومی سازمان را تضمین نمی‌کند. زیرا این امر مستلزم برقراری تعادل و تطبیق لازم بین وظایفی است که میان واحدهای مختلف سازمان تقسیم شده است. سازمان مانند ماشینی است که هر قسمت آن وظیفه خاصی را انجام می‌دهد و هماهنگی میان اجزاء مختلف ماشین ضروری است. به همین ترتیب انطباق و تعادل وظایف واحدهای متعدد سازمان برای تعیین هدف‌های مشترک لازم است. (اقتداری، ۱۳۷۲، ص ۶۳-۶۴)

تحکیم روابط انسانی

یکی از وظایف مهم و اساسی مدیر هدایت‌ گروه‌های انسانی سازمان به سوی اهداف مشترک است. هر چه مدیربتواند با روش‌های دوستانه و تحکیم روابط بین خود و کارکنان و با نفوذ شخصی بیشتر که ناشی از برخوردهای عاقلانه و عملکردهای مدبرانه است، اعمال مدیریت کند کارکنان او را بهتر می‌پذیرند و در جهت تحقق اهداف سازمانی بیشتر تلاش می‌کنند. بهرنگی در کتاب مدیریت آموزشی می‌نویسد: «قسمت اعظم موفقیت مدیران مبتنی بر نفوذ آنان در فکر و ذهن کارکنان و اشخاص ذیربط می‌باشد. برای مدیران درک و عمل به مهارت‌هایی که بتوانند افراد را برانگیزد و هماهنگی لازم میان شخصیت و نیاز انسان برقرار کند واجد اهمیت اساسی است.

بخش عمده مدیریت فراهم آوردن محیط مناسب کار و گردآوری کارکنان به صورت گروه‌هایی است که در حصول به اهداف مشترک خود و سازمان همکاری نمایند. ‌بنابرین‏ برای موفقیت مدیر شناخت انگیزه ها (عوامل برانگیزاننده) در کارکنان برای کار مناسب سازمان ضروری است. (بهرنگی، ۱۳۷۴، ص ۱۳۷)

– انگیزش و نیازها :

برخی از صاحب‌نظران رابطه نیاز و انگیزش را ‌به این صورت توصیف کرده‌اند که نیاز در فرد ایجاد محرک کرده و محرک باعث می‌شود فرد به سمت هدفی برای ارضای نیاز خود حرکت کند و انگیزش اتفاق بیافتد. (الوانی، ۱۳۶۸)

نمودار فرایند انگیزش از طریق ارضای نیاز ۲-۱ (الوانی، ۱۳۶۸)

وظایف مدیران آموزشی شهرستان پاکدشت

این بخش به بیان وظایف مدیران آموزشی شهرستان پاکدشت که بر مبنای آن این پژوهش انجام گرفته است اختصاص دارد:

کیفیت بخشی به آموزش

1. 1. ارتقاء سطح کیفی و کمی جلسات شورای معلمین.

1. 1. تشکیل جلسات به صورت قطب‌بندی با موضوعات مشخص.

1. 1. تهیه شناسنامه آموزش مدارس شهرستان و تجزیه و تحلیل آن ها.

1. 1. نظارت بر ارزشیابی ‌فرآیند مدار (آغازین- تکمیلی- پایانی).

1. نهادینه کردن فرهنگ تحقیق و پژوهش در بین همکاران و دانش‌آموزان.

تحکیم باورهای دینی با همکاری معاونت محترم پژوهشی

1. 1. ایجاد یکپارچگی و انسجام واقعی میان فعالیت‌های آموزشی و پرورشی.

1. 1. کسب مهارت خواندن قرآن کریم توسط دانش‌آموزان.

1. 1. مشارکت کامل معلمان و دانش‌آموزان جهت برپایی هرچه باشکوه‌تر نماز جماعت در مدارس.

1. 1. ایجاد شرایط مساعد برای ظهور ایده های نو در مسائل علمی و مذهبی.

1. تقویت و شکوفایی عزت نفس و کرامت انسانی در سایه توجه به مسائل دینی.

ارتقاء کارآمدی و اثربخشی فعالیت مدیران و معلمان

1. 1. معرفی کتب مدیریت و روش‌های نوین تدریس و برگزاری مسابقات.

1. 1. شناسایی و تشویق همکاران کارآمد و روش‌مدار.

1. 1. برگزاری دوره های آموزشی به صورت کارگاهی.

1. 1. برگزاری طراحی آموزشی و جشنواره‌ فرایندهای آموزش و گسترش «IT» در مدارس.

1. فراهم نمودن شرایط لازم و مناسب برای تبادل تجربه و تعامل افکار و اندیشه‌ها.

تقویت انگیزه تحصیلی و ایجاد حسن رقابت سالم بین دانش‌آموزان

1. 1. شناسایی و تشویق دانش‌آموزان موفق و تلاشگر.

1. 1. برگزاری مسابقات مختلف علمی و پژوهشی.

1. 1. برگزاری اردوهای علمی، تفریحی و زیارتی.

1. 1. معرفی حرفه های مختلف اعم از دانشگاهی و کارگاهی مرتبط با هر دانش‌آموز.

1. برگزاری نمایشگاه دست‌ساخته‌ها و تولیدات دانش‌آموزان و تشویق بهترین‌ها.

عدالت آموزش و ایجاد فرصت‌های آموزشی مناسب :

1. 1. شناسایی دانش‌آموزان دارای تکرار پایه و تقویت ایشان.

1. 1. شناسایی و جذب دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل.

1. 1. آموزش مهارت‌های زندگی و بهداشت روانی به دانش‌آموزان.

1. 1. تأکید بر تقویت بنیه علمی دانش‌آموزان.

1. توسعه متوازن آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و مهارتی در سطح شهرستان.

۲-۱-۲- ارزیابی عملکرد

ارزیابی عملکرد کارکنان فرایندی بسیار مهم و از حساس‌ترین مسائل مسئولان د رسازمان می‌باشد (سعادت، ۷۵۴)

می‌توان ارزیابی عملکرد را بدین‌گونه تعریف کرد: «ارزیابی عملکرد کنونی یا گذشته خود با توجه به معیارهای او» اگر چه معمولاً «ارزیابی عملکرد باعث می‌شد که ابزارها یا روش‌های خاص ارزیابی را، مانند فرم ارزیابی معلم یا استاد در کلاس درس به تصویر درآوریم، ولی این ابزارها باید تنها بخشی از کل فرایند ارزیابی باشد. همچنین در ارزیابی عملکرد فرض بر این گذاشته می‌شود که معیارهای ارزیابی مشخص شده است و نتیجه ارزیابی را با این هدف به فرد می‌دهند که موجبات انگیزش وی فراهم شود، در نتیجه او نقاط ضعف خود را برطرف می‌کند یا اینکه چون گذشته عملکرد عالی خود را ادامه می‌دهد.

۲-۱-۲-۱- عملکرد مطلوب چیست؟

عملکرد مطلوب چیست: هر چه کالای بیشتری تولید شود بهتر است، هر چه خدمات بیشتر انجام بگیرد بهتر است، هر چه جاده‌های بیشتری احداث شود بهتر است. لیکن، اینک با پیدایش طرز فکرهای تازه پرسش چیستی عملکرد خوب فردی و سازمانی پیچیده شده است. مختصراً اینکه، دیگر به نظر نمی‌رسد که یک تعریف مقبول از واژه «مطلوب» وجود داشته باشد. (کورمن، ۱۳۷۶، ص ۳-۵)

1. 1. عامل فرهنگی: هرچه اختلاف فرهنگی بین زوجین بیشتر باشد، آن­ها در درک یکدیگر با دشواری­های بیشتری مواجه می­شوند. ازدواج­هایی که ریشه فرهنگی همگونی ندارند، کم­دوام­تر و آسیب­پذیرتر هستند و هر چه از نظر فرهنگی و اجتماعی به هم نزدیک­تر باشند، سازگاری آن­ها پس از ازدواج آسان­تر و بیشتر خواهد شد (نجاتی، ۱۳۸۹).

   

1. 1. فرزندان: تولد کودک نشانه تغییری بنیادی در سازمان خانواده است. به دنبال تولد کودک، تعلق جسمی و عاطفی به کودک مستلزم تغییر در الگوهای مراوده­ ای زن و شوهر است. اگر زن و شوهر، مرزها را به روشنی مشخص کرده باشند، تولد کودک تأثیر مثبتی بر رضایت زناشویی آن­ها می­ گذارد (نظری، ۱۳۸۸). مطالعاتی که درباره اثرات فرزندان بر رضایت زناشویی صورت گرفته نشان داده ­اند که فرزندان تأثیرات متناقض و متفاوتی بر کیفیت روابط زوج­ها می­گذارند (وایت و لیلارد^[۵۶]، ۱۹۹۱؛ نقل در نظری، ۱۳۸۸). ‌به این معنی که فرزندان گاهی بر رضایت زناشویی تأثیر مثبت و گاهی تأثیر منفی می­گذارند.

1. 1. عوامل شناختی: شواهد فزاینده­ای وجود دارد که شیوه ­های درک، تفسیر و ارزیابی زوج از یکدیگر و رویدادهایی که در روابط­شان اتفاق می­افتند، تأثیر مهمی بر کیفیت روابط آن­ها می­ گذارد. میزان تذکرات غیر منطقی باعث ‌نارضایت‌مندی زناشویی می­گردد. زوجین مشکل­دار، بیشتر مشکلات رابطه­شان را به همسرشان نسبت می­ دهند و فکر ‌می‌کنند وی از روی عمد به­گونه ­ای ناخوشایند با آن­ها رفتار می­ کند. در مقابل، زوجین موفق، احتمالا بیشتر رفتارهای منفی را به شرایط محیطی موقت نسبت می­ دهند (هاشمی، ۱۳۹۲).

1. 1. 1. اخلاق: خلق و خو و اخلاقیات خوب از امتیازاتی است که داشتن آن می ­تواند زمینه را برای نزدیکی بیشتر زوجین فراهم آورد. زوجی که این ویژگی­ها را داشته باشد نسبت به هم مهربان بوده و همین امر در استحکام خانواده اثرات مهمی دارد (نجاتی، ۱۳۸۹). برای تفاهم و درک متقابل، زوج­ها باید یاد بگیرند که شنونده خوبی باشند و با حوصله و شکیبایی زیاد به سخنان یکدیگر گوش دهند (نظری، ۱۳۸۸).

   

1. 1. مهارت­ های حل مسأله: تعارض، محصول الزامی زندگی مشترک است. بین دو نفر همیشه احتمال اختلاف نظر وجود دارد و شیوه اداره و حل اختلاف­ها با رضایت در ازدواج ارتباط دارد. ظرفیت قبول اختلاف، نشانه صمیمیت و نشانه یک خانواده سالم است. زوج­های ناراضی ظاهراً مشکل را نادیده می­ گیرند اما این زوج­ها، مشکلات خود را از یاد نمی­برند، در عوض آن­ها را همچون سندی لاک و مهر شده حفظ ‌می‌کنند تا بعدها در یک مشاجره بزرگ مجددا آن را به جریان بیندازند. این در حالی است که در خانواده­های دارای کارکرد خوب، زوج­ها نه­تنها به وجود تعارض زناشویی اذعان دارند، بلکه این تعارض و مشکلات را به­شیوه مؤثری حل ‌می‌کنند (هاشمی، ۱۳۹۲).

1. صرف اوقات فراغت و تقسیم کارها: مصاحبت و با هم بودن یکی از سرمایه ­های ازدواج­های موفق است که به سادگی و با برنامه­ ریزی به­دست می ­آید. کافی است زوجین به فعالیت­هایی توجه کنند که هر دو از آن­ها لذت می­برند. مصاحبت و با هم بودن در اول آشنایی بسیار زیاد است . اما به­نظر می­رسد که هر چه از زمان ازدواج می­گذرد، این عامل مهم در بسیاری از ازدواج­ها کاهش می­یابد (نظری، ۱۳۸۸).

۱۵-۲ مروری کوتاه بر نظریه­ های زوج­درمانی و خانواده­درمانی

۱-۱۵-۲ مدل­های روان­پویایی^[۵۷]

این مکتب، مفاهیم روان­تحلیلی را در زوج­درمانی به­کار ‌گرفته‌اند. یک شاخه از تفکر روان­تحلیلی، نظریه ارتباط با شی نامیده شده است. این نظریه، سطح بین ­فردی تعاملات اعضای خانواده را در نظر ‌می‌گیرد و تأکیدی ندارد که مراجعان به­تنهایی مورد بررسی قرار گیرند یا به همراه خانواده. ‌بنابرین‏ نظریه، زوج نه در اثر مسائل واقعی زندگی کنونی خودشان بلکه در اثر برون­فکنی­های خود و تصاویر روابط گذشته­شان، مشکل پیدا ‌می‌کنند. برای کمک به زوج باید آن­ها را با اشباح کهنه زندگی­شان مواجه کنیم. این کار به­وسیله ردیابی ارتباط زوج با اعضای زنده خانواده اصلی­شان صورت ‌می‌گیرد. زوج­درمانگرانی که از دیدگاه روان­تحلیلی استفاده ‌می‌کنند، به هر یک از اعضای زوج کمک ‌می‌کنند تا با مرور گذشته فردی و خانوادگی، نسبت به تعارضات اولیه خود، آگاهی بیشتری پیدا کرده و ‌به این طریق به یکدیگر کمک کنند (نظری، ۱۳۸۸).

۲-۱۵-۲ نظریه آدلر

بر اساس نظریه آلفرد آدلر^[۵۸] کلیه رفتارها، هدفمند و تعاملی است. فرد و نظام­های اجتماعی هردو کل­نگر هستند و افراد از طریق رفتارهای خود در نظام­های اجتماعی در جستجوی معنا می­باشند. مبنای نظام­های اجتماعی، خانواده است. از خانواده است که افراد چگونگی تعلق داشتن و تعامل با یکدیگر را فرا می­ گیرند. مشکلات و یا کارکردهای بد در خانواده نتیجه یأس و یا عدم پذیرش در درون خانواده است (کارلسون، اسپری و لویس^[۵۹]، ۱۳۷۸).

۳-۱۵-۲ دیدگاه ساختاری

در این دیدگاه، روابط زوج، سه بعد اساسی دارد: مرزها، قدرت و تعادل. مشکلات مرزی به­ صورت درگیری شدی و یا عدم ارتباط بروز می­ کند. زوج باید مرزهایی داشته باشند که به آن­ها اجازه بدهد خود را به­عنوان زوج و همچنین به­عنوان فرد تجربه کنند. مشکلات قدرت، در اثر عملکرد نامناسب درباره سلسله­مراتب واحد خانواده است. در این حالت ممکن است بعضی از اعضای خانواده دارای قدرت بیشتر و بعضی دارای قدرت کمتری باشند. ائتلاف­های ناسالم بین اعضای خانواده، عمده­ترین منبع مشکلات هستند. تغییر مرزها به تعادل و توزیع دوباره قدرت و تغییر منجر می­ شود. تغییر ساختاری در خانواده به تغییر در افراد منجر می­ شود (نظری، ۱۳۸۸).

۴-۱۵-۲ نظریه میان­نسلی بوئن^[۶۰]

به نظر بوئن تعارض زوجی یا خانوادگی نشانه­ای از مشکل موجود در سیستم خانواده است. درمان بوئنی، یک درمان تفکر است. در این دیدگاه، درمانگران قصد دارند به اعضای خانواده فرصت بدهند تا توانایی خود را برای کارکرد مستقل افزایش داده و نشانه­ های مرضی را در خود از بین ببرند. همچنین آن­ها می­خواهند سطح تمایز هر یک از اعضای خانواده را افزایش دهند تا ‌به این طریق به آن­ها کمک کنند که بتوانند به موقعیت­های عاطفی پاسخ مناسب بدهند (نظری، ۱۳۸۸). بوئن و پیروانش خانواده را همانند یک واحد عاطفی وابسته می­بینند. آنان معتقدند که تغییر در یک بخش از نظام خانوادگی در بخش­های دیگر و در خانواده به عنوان یک کل تغییراتی را به وجود خواهد آورد. الگوهای رفتاری در طول زمان به وجود می­آیند و اغلب برای چندین نسل تکرار می­شوند. هر خانواده فشارهایی را متحمل می­ شود (تعادل­یابی) تا به اجبار موجب تطابق رفتار هر یک از اعضا گردد. خانواده، فضا و رفتارهای عاطفی را ایجاد می­ کند و اعضای آن در خارج از موقعیت خانوادگی، آن­ها را عینا الگوبرداری ‌می‌کنند (کارلسون و همکاران، ۱۳۷۸).

۵-۱۵-۲ رویکرد استراتژیک^[۶۱]

این دیدگاه بر این پیش­فرض مبتنی است که خانواده دارای یک نظام قاعده­دار است. مشکل خانواده در عملکرد مختل کل خانواده نهفته است. شناسایی این عملکرد مختل در بهبود خانواده تأثیر بسزایی دارد. هدف درمان حل مشکل خانواده است. مشکل موجود حاصل زنجیره­ای از رفتارهای معیوب میان اعضای خانواده، در یک زمینه اجتماعی است. (نظری، ۱۳۸۸).

۶-۱۵-۲ رویکرد غنی­سازی ارتباط^[۶۲]

اعطای استقلال به لبنان در سال ۱۹۴۶گرچه فصل جدیدی در تاریخ این کشور نگشود اما موجب شد تا فرانسه از معادلات سیاسی داخلی کشور خارج شود.اما منشور ملی که سه سال پیش از این به امضا رسید را میتوان نقطه ی عطف مهمی در تحولات سیاسی لبنان به شمار اورد. این منشور غیر مدون که حاوی ترتیباتی قانونی به منظور ایجاد تعادل و وفاق میان فرقه های موجود در ان زمان بود موجب نزدیکی و اشتی میان نخبگان مارونی و سنی شد. این ائتلاف و نظام تقسیم قدرت تا پایان قرن بیستم پا برجا بود . این منشور علی‌رغم تلاش‌های فرانسه برای داشتن جای پایی در لبنان راه را برای استقلال لبنان هموار کرد . کسب استقلال در واقع هدف مشترک همه ی لبنانی ها بود چه مسیحی و چه مسلمان.این منشور شامل وفاق و هماهعنگی میان مسیحیان که دیگر به فرانسه چندان روی خوش نشان نمی‌دادند از یک سو و مسلمانان از سوی دیگر بود که با پذیرفتن لبنان به عنوان یک کشور دارای هویت مستقل ا کشوری که ظاهر و چهره ای عرب داشت از جنبش پان عرب رویگردان شده بودند. “هر چند که لبنان در سال ۱۹۴۵ در جریان شکل گیری اتحادیه عرب ،از بنیانگذاران آن محسوب می شد.”^[۴۱]

لبنان در حالی جنگ جهانی دوم را از سر گذراند که همچنان این نظام کهن و پر نقص تقسیم قدرت فرقه ای و نخبه گرا را با انحصار قدرت در دست مارونی ها و سنی ها که میراث دوران قیومت بوده پابرجا بوده . از ۱۹۴۳ تا ۱۹۷۵ نظام سیاسی لبنان به ظاهر در ایجاد زمینه مساعد برای رشد ازادی ها سیاسی و رفاه و رونق اقتصادی موفق بود . در میان همه ی ‌دولت‌های‌ منطقه ی خاورمیانه در بیروت کمترین میزان مداخله در امور وجود کشور داشت.لیبرالیسم به لیبرال ترین معنای کلمه بر نظام اقتصادی حاکم بود . دولت حتی در بخش اموزش نیز حضور فعالی ندالشت. در سال ۱۹۵۹ تنها ۴۰ درصد از دانش اموزان در مدارس دولتی مشغول به تحصیل بودند بقیه در مدارس مذهبی غیر دولتی تحصیل می‌کردند و این مراکز نیز سهمی در کاهش شکافها و اختلافات فرقه ای ایفا نمی‌کردند. لبنان با و جود اقتصاد بازار ازاد معاملات ‌آزادانه ‌و فقدان کنترل دولتی بر مبادلات به یکی از مراکز مهم و بانکداری نواحی شرق نزدیک تبدیل شده بود اما این رونق و شکوفایی اقتصادی خاکستری بود که اتش اختلافات طبقه ای فرقه ای را در درون خود نهفته داشت به ویژه اختلاف طبقاتی بارز میان نخبگان و سران مسیحی و سنی که از این رونق و شکوفایی مالی تجاری بیشترین بهره ها را می بردند و توده ی مردم روستا ها و شهرها که سهمی از ان نداشتند. در میان این طبقات محروم شمار زیادی شیعه بودند که جزو طبقه ی کارگر شهری محسوب می شدندکه تعداد آن ها در اثر رکود در بخش کشاورزی پیوسته رو به فزونی می گذاشت . رهبران مسیحی لبنان همواره میکوشیدند که کشور را از اختلافات و تنش های منطقه دور نگه دارند و به بحران های موجود در جهان عرب که از مناقشه اعراب و اسرائیل ناشی می شد بی اعتنا باشند . حتی با وجود اینکه لبنان ناخواسته پذیرای” ۱۲۰ هزار اواره ی فلسطینی جنگ ۱۹۴۸ شده بود”^[۴۲] اما حوادث سال ۱۹۵۸ به لبنان نشان داد که نمی توان همیشه از دنیا فاصله گرفت.

بحران سال ۱۹۵۸ از نظر سیاست داخلی نمونه بارز جنگ قدرت میان فرقه ها و دسته های نخبه گرای لبنانی بود کودتای ۱۴ ژوئیه ۱۹۵۸ در عراق علیه نظام پادشاهی ،باعث شد که ‌ناسیونالیست‌ها عرب در پی آن باشند که رژیم کامیل شمعون را نیز در لبنان سرنگون کنند.برای همین هم شمعون از سفرای آمریکا ،انگلیس و فرانسه درخواست کمک کرد.به دنبال آن”روز ۱۵ ژوئیه نیروهای آمریکا در سواحل لبنان پیاده شدند و در نتیجه درگیری و جنگ داخلی روزهای بعد که آمریکا دخالتی در آن نداشت بین ۲ تا ۴ هزار نفر عمدتاً از مسلمانان نواحی بیروت از میان رفتند.”^[۴۳] در نهایت نیز مانند سایر اختلافات درون فرقه ای با تغییر و تعدیل در نظام توزیع قدرت و اختصاص سهمی به ‌گروه‌های محروم از قدرت حل و فصل شد. اهمیت این واقعه در ان بود که این جریان مخالفت فزاینده فرقه های مسلمان با استیلای مسیحیان مارونی و دلسردی و نا امیدی طبقه ی تهیدست شهری و محررومیت انان از مواهب رونق و رفاه اقتصادی را نشان داد. اما این حوادث نیز از نظر سیاست خارجی هم مهم بود زیرا اعتراضات و مخالفتهای مردمی به همسویی دولت با سیاست‌های غرب در منطقه را بیان می کرد. برخی سیاست‌های مارونی ها از قبیل “پذیرش دکترین ابزنهاور و مخالفت با پان عربیسم و مظاهر ان”^[۴۴] و مثلا امتناع از ورود به اتحادیه ی کشورهای عرب چه با مشارکت مصر یا سوریه و یا به همراه اردن و عراق به عنوان همسویی و هم پیمانی انان با غرب تعبیر می شد. فراخوان جمال عبدالناصر رئیس جمهور مصر برای اتحاد اعراب طنین پر جاذبه ای در لبنان داشت به ویژه در میان توده های شهری که از سیاست‌های سران مسیحی کشور و بر کنار ماندن لبنان از خط فکری و روند کلی سیاسی ان روز در جهان عرب نا خشنود بودند.همان‌ طور که اشاره شد کودتا در عراق و سر نگونی خاندان سلطنتی هاشمی از سریر قدرت موجب بروز شورشها و نا ارامی هایی ‌در لبنان شد . زیرا به نظر می رسید این حادثه نیز در جهت اهداف غرب و مقابله با پان عربیسم پر اوازه ناصر طراحی شده است. ارتش ظاهراً از فرو نشاندن نا ارامی هاو برقراری ارامش در کشور ناتوان بود . ‌بنابرین‏ بنا به درخواست کامیل شمعون رئیس جمهور لبنان تفنگداران دریایی امریکابرای برقراری ارامش وارد بیروت شدند. شورش مهار شد اما دو جریان بودند که در داخل لبنان ساختار سیاسی را تهدید می‌کردند ،تحریکات توده های تهیدست شهری و نفوذ و مداخله بازیگران خارجی که از سوی گروه ها و فرقه های رقیب ترغیب شده بودند. این دو عامل سرانجام نیز شیرازه نظام و ساختار داخلی لبنان را از هم گسست.

اکنون با نگاهی به گذشته می توان دریافت که جنگ داخلی لبنان ریشه در حوادث سال ۱۹۵۸ داشت و این حوادث نموداری از عمق شکافها وگسستهای جامعه لبنان بود . در لبنان همه چیز ظاهراً خوب پیش می‌رفت :ازادی سیاسی نسبی وجود داشت مناسبات تجاری پس از جنگ جهانی دوم بر اساس اصول مورد نظر لیبرالیسم رونق چشمگیری داشت تقسیم قدرت میان فرقه های مختلف ظاهراً موفق عمل کرده بود و دولت مداخله چندانی در امور اقتصادی نمیکرد. دولتمردان لبنانی سعی می‌کردند این مسئله حیاتی که لبنان تا چه اندازه دارای هویت عرب بود و تا چه اندازه دارای هویت لبنانی را به کناری بگذارند.

۲-۲-۲ تعاریف لکنت

یکی از واکنش­های فیزیولوژیکی انسان به فشار روانی، افزایش تنش عضلانی(گرفتگی ماهیچه­ای)است. این گرفتگی در ناحیه تارهای صوتی بروز پیدا می­ کند. این گرفتگی را ‌می‌توان به­راحتی در کودکان مشاهده کرد. لکنت در واقع عارضه­ای است، که موجب لکنت ذهنی و لکنت ظاهری می­ شود.(فرهمند پور،۱۳۸۹: ۲۰۷). افراد مبتلا به لکنت معمولاً به­ طور غیرطبیعی حروف و کلمات را تکرار می­نمایند و به­عبارت دیگر فاقد روانی و سلاست در گفتار هستند و یا اینکه اختلال گفتاری در آن ها مربوط به وقفه­ای عضلانی است که هنگام تلفظ حروف و سیلاب­ها عارض شده و مانع از شروع یا ادامه سخن گفتن می­گردد(همان منبع).

لکنت نیز یکی از نارسایی­های تکلم است و عبارت است از مکث، تکرار، کشیدگی و به­میان اندازی به­ ویژه در واحدهای کوچک گفتاری (صدا، بخش و هجا) که موجب می­ شود زبان گفتاری آسیب ببیند و در مواردی با حرکات اضافی سایر اندام­ها از قبیل پلک­ زدن، بیرون آوردن، کج­ کردن عضلات ناحیه گردن، تکان دادن دست و پا و یا انقباض عضلات صورت نیز همراه شود و در اکثر موارد سن ابتلا به آن، سنین یادگیری تکلم ‌می‌باشد و ایجاد یا تشدید نقص در سنین ۲تا ۷ سالگی بیشتر دیده می­ شود. اصولاً در دو دوره از زندگی، کودک مبتلا به لکنت بیشتر دیده می­ شود. :یکی در دوران آغاز فراگیری گفتار و جمله سازی و دیگری در سنین ورود به مدرسه و شروع تحصیل و در دوران بلوغ نیز نمونه ای از ابتلا به لکنت مشاهده شده است (مرزبان،۱۳۸۵).

لکنت یک اختلال حرکتی در جریان سیال و روان­گفتار است که با علائمی مثل تکرار کلمات و اصوات، کشیده­تر گفتن بعضی آواها و یا قفل شدگی اندام های گویایی بر روی تلفظ برخی صداها همراه است. و فردی که دارای لکنت می‌باشد ممکن است برای پنهان کردن یا اجتناب از لکنت خود دست به اعمالی بزند که باعث تلاش و تقلای اضافی در حین صحبت در فرد می­گردد(زمانی، ۱۳۹۰).

به بیان کلی «لکنت یک اختلال سیالی بیان لفظی است که ‌بر اساس تکرار و تطویل­های غیر ارادی، صدا دار یا بی­صدا، به هنگام انتشار واحدهای کوچک سخن یعنی اصوات، هجاهای مجزا یا هجاهای کلمات مشخص می­ شود. این اختلالات معمولاً بسیار فراوانند و به آسانی مهار نمی­شوند.» (دادستان،۱۳۸۷: ۶۵-۶۴).

یکی از نقاط ضعف کودک گفتار اوست. حتی اگر کودک بسیار سلیس و روان صحبت کند. تکرار کردن و کشیده­گویی غیر ارادی صداها و هجاهای گفتار و قطع جریان روان طبیعی گفتاری که گوینده تلاش می­ کند آن را به پایان برساند. مشخصه­ های ثانوی یا همراه لکنت شامل عادت­های عضلانی یا حرکتی و رفتارهای همراه در شروع گفتار، برای مخفی کردن و یا تغییر دادن ناروانی گفتار این اختلال ممکن است در سطح عصبی عضلانی، تنفسی، آواسازی و یا روندهای تولید آوا باشد(نیلی پور و همکاران، ۱۳۹۲).

۲-۲-۳ انواع لکنت

در لکنت نوع کلونیک^[۴۴](یا حالت تکراری در بیان کلمه) کودک یک سیلاب از کلمه­ای را با سرعت و تشنج تکرار می­ کند. مثلاً کلمه پدر را چنین تکرار می‌کند: پ پ پ پدر. و در لکنت نوع تونیک^[۴۵](یا توقف در تلفـظ) فعالیت­های عضلات تلفظی با چند ثانیه­ای توقف و سکون به ­وجود می ­آید و کودک دچار گیر و وقفه در تلفظ و ادای کلمه به همراه فشار و کوشش و حرکات خاصی است.کودک در این نوع لکنت برای ادای کلمه به شدت به خود فشار آورده و پس از لحظاتی سکون، به­ طور ناگهانی با تشنج کلمه را ادا می­ کند(معاف مشهدی، ۱۳۸۶).

لکنت دارای انواع مختلفی است.همان طور که در ادامه ذکر می­ شود در نوعی از لکنت کودک یا فرد لکنتی بر روی اولین حروف برخی از کلمات یا بخشی از کلام تکیه یا تکرار می­ کند که این تکرار با تشنج و فشارغیرعادی بر اعضای تشکیل دهنده گفتار همراه است.مثلاً به هنگام تلفظ کلمه (بابا) لب­ها صامت (ب) راچندین بار با فشار بیش ازحد بر لب تکرار ‌می‌کنند تا بالاخره بابا به لفظ آید ب…ب… بابا ‌به این عارضه در اصطلاح علمی کلونیک گویند .هنگام تلفظ کلمه را با وقفه و با فشار بیان نماید یعنی هنگام تلفظ کلمه چند ثانیه­ای توقف حاصل شود و سپس کلمه بیان گردد.این نوع لکنت به تونیک که همان توقف در تلفظ است مشهور است. گاهی لکنت ترکیبی از هر دو نقص یاد شده است و کودک مشکل مضاعفی در تلفظ کلمات و حروف دارد. در نوع دیگر تقسیم بندی لکنت را به دو نوع اولیه و ثانویه تقسیم می‌کنند:

۱- لکنت اولیه: تظاهرات لکنت کم اتفاق می ­افتد از هر۱۰۰کلمه ۱۰ اشکال دارد حرکات اضافی دیگر (واکنش­های لکنت) دارد .

۲- لکنت ثانویه: در این نوع لکنت تظاهرات لکنت افزایش می­یابد. تعداد گیر کردن ها و مکث بیشتر می­گردد و واکنش­های اضافی حرکتی مثل تکان دادن دست­ها و پاها وجود دارد. در لکنت ثانویه مکث­ها بیشتر و طولانی­تر و مداوم­تر می­ شود. به لکنت معمای گفتار درمانی گفته می­ شود و علت آن هنوز خیلی مشخص نیست. در لکنتی­ها عمدتاًً اشکال در صدا ‌می‌باشد. لکنتی­ها بین صداهای یک کلمه مکث دارند اما یک فرد عادی بین کلمات یک عبارت مکث می­ کند(مرزبان، ۱۳۸۵).

۲-۲-۴ علل لکنت

«علت ابتلا به لکنت بر خلاف بیشتر اشکالات گفتاری هنوز ناشناخته مانده است. برخی از محققان لکنت را به مشکلات شخصیتی نسبت می­ دهند، گروهی آن را ناشی از مشکلات پزشکی می­دانند و برخی نیز این اختلال را در چهارچوب مشکلات ارتباطی قرار می­ دهند. مؤلفان متعددی کوشش کرده ­اند تا پدیده جهان­شمول بودن لکنت را بر اساس علت شناسی آن تبیین کنند. از دیدگاه روان تحلیل گری لکنت یک روان آزردگی یا نوعی واپس روی است که بین هیستری تبدیل و روان آزردگی وسواس و یا در چهارچوب یک سازمان یافتگی پارانویایی ـ که فرد لکنتی بر اساس دفاع­های وسواسی و هیستریکی خویشتن بنا می­ کند ـ قرار دارد و چون هر کس می ­تواند یک یا چند نشانه واپس روی را در وهله­ای از زندگی خود نشان دهد پس مشاهده این پدیده در سراسر جهان و در خلال قرن­ها شگفت­انگیز نیست»(دادستان، ۱۳۸۷: ۷۳).