دسترسی اقتصادی مطلوب برای آن ها که در نظام اقتصاد بازار زندگی می‌کنند میزان درآمد لازم برای خرید غذا است. منظور از محاسبه اقتصادی مطلوب در حقیقت برآورد سطح درآمدی است که بالقوه غذا را تامین می‌کند. در این محاسبه دو عامل اثر مستقیم دارند که عبارتند از :

قیمت غذای خریداری شده و سهم غذا از کل هزینه یا در آمد خانوار برای آن ها که در سیستم خود مصرفی، زندگی می‌کنند، تولید و مصرف غذا تعیین کننده دسترسی اقتصادی و فیزیکی است و بالاخره نزد آنان که در نظام مختلط زندگی می‌کنند دسترسی اقتصادی از مجموعه دستمزد و تولید تشکیل می شود.

کمیته حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی‌^[۳۴] در نظریه عمومی شماره ۱۲ خود تصریح نمود که « حق بر غذای کافی زمانی محقق می شود که هر مرد، زن یا کودکی به تنهایی یا همراه سایر افراد جامعه دسترسی اقتصادی و فیزیکی در همه زمان ها به غذا یا ابزار دسترسی به آن را داشته باشد». ^[۳۵]مطابق این نظریه عمومی، تحقق دسترسی به غذا مستلزم موارد ذیل است:

– دسترس بودن غذا و با کیفیت مناسب و عاری از هر گونه مواد مضر و قابل قبول در چهار چوب فرهنگ غذایی برای فراهم آوردن نیازهای غذایی افراد،^[۳۶]

– قابلیت «دسترسی» به غذا شامل دسترسی اقتصادی (‌هزینه های مالی فرد یا خانواده برای تهیه غذا و تامین رژیم غذایی باید هم سطح میزان تامین و نیل به سایر نیازهای اساسی بوده و مورد تهدید و مصالحه قرار نگیرد) و دسترسی فیزیکی ( به معنی دسترسی فیزیکی به غذا از جمله ‌گروه‌های آسیب پذیر نظیر کودکان، سالمندان و معلولان و غیره )،^[۳۷]

به بیان دیگر کمبود غذا به علت کمبود عرضه جهانی غذا نمی باشد بلکه به معنی عدم امکان دسترسی به غذا است. در سال ۱۹۹۱ کمیته تغذیه سازمان ملل متحد، نا‌امنی غذایی را ریسک بیش از حد برای از دست رفتن دسترسی به غذای لازم به منظور زندگی سالم و فعال نامید. لذا نا‌امنی در حقیقت شناسایی خطرات عدم دسترسی و دسترسی ناکافی به غذای لازم است که چنانچه بدلایل مختلف مثل بیکاری، تورم، بیماری، تصادفات و جنگ، دسترسی به منابع مالی لازم مختل شود در این صورت خانواده دچار نا امنی موقت شده است‌. در صورتی که کمبود درآمد و فقر به صورت مستمر حکم فرما باشد می گوییم نا امنی غذایی مزمن وجود دارد.

در صورت ایجاد بحران، خانوارها مصرف غذای خود را یا در زمان حاضر یا در آینده کاهش می‌دهند. حتی در خانوارهایی که از لحاظ دارایی وضع بهتری دارند ممکن است از فروش قسمتی از دارایی خود به منظور حفظ امکان دسترسی در آینده احتراز کنند، زیرا به احتمال قوی امکانات دسترسی به غذای در آینده را از دست می‌دهند مگر در مواردی که خودداری از فروش خطر نابودی در پی داشته باشد. به عنوان مثال در یک دوره قحطی در حبشه خانوارهای بالاترین ۳۰% درآمدی حدود ۱۵ دلار از فروش مایملک خود به دست آوردند در حالی که پایین ترین ۳۰% درآمدی از این راه فقط ۵ دلار درآمد کسب کردند.

پیامدهای جسمی، ذهنی، روانی، اقتصادی و اجتماعی این مشکل عظیم گریبان گیر میلیون ها انسان و مانعی جدی در راه فعالیت های جسمی و اقتصادی آن ها است. کم غذایی و سوء تغذیه در ۲۰% جمعیت کشورهای در حال توسعه وجود دارد و علت عمده ۵۰% مرگ و میر کودکان شمرده می شود. هم اکنون در سراسر جهان ۲۰ میلیون کودک دچار سوء تغذیه شدید و ناتوان کننده و ۱۵۰ میلیون کودک دارای وزنی پایین تر از حد طبیعی اند. صدها میلیون کودک و مادر نیز به کم خونی و یا کمبود ید و ویتامین A دچارند.

گرسنگی زخم های پنهان و آشکاری از خود به جای می‌گذارد. نوع آشکار آن را می توان در افرادی مشاهده کرد که از قطحی جان سالم بدر برده اند. گرسنگی را تنها می توان برای مدت کوتاه قبل از وارد آمدن ضایعات جبران ناپذیر ذهنی و جسمی تحمل کرد. از این رو، فوریت کمک های بشر دوستانه و نیز پیشگیری به موقع از وقوع بحران ها از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است.

از جمله انواع پنهان اما مخرب تر گرسنگی می توان به اثرات شدید آن بر نسل های متوالی در خانواده اشاره کرد. مادرانی که از سوء تغذیه رنج می‌برند کودکانی را به دنیا می آورند که زندگیشان از بدو تولد به دلیل داشتن وزن کم و جثه کوچک در معرض خطر قرار دارد. این نوزادان به طور معمول زمان شکوفایی استعدادهای جسمی و ذهنی خود دچار مشکل خواهند شد. توجه به تغذیه مادران باردار و نوزادان در موقع نیاز و نیز در دراز مدت برای تامین امنیت غذایی کل خانواده ضروری است. انتقال فقر غذایی به فرزند همان چیزی است که ژولیوس سزار در قرن دوم میلادی از آن به عنوان میراث ویرانگر یاد می‌کند. این میراث آغازگر دوره ای از گرسنگی است که در صورت عدم توقف، تمام نسل ها در بر می‌گیرد.

اندازه و وزن نوزاد مشخص ترین علامت گرسنگی در زمان تولد است. کودکان کم وزن و یا به عبارتی با وزنی کمتر از ۵/۲ کیلوگرم در پایان دوره بارداری، با مشکلات زیادی روبه رو هستند. خطر ابتلاء به بیماری های عفونی و مرگ در چند هفته اول زندگی این نوزادان بسیار بالا است.

چنانچه عدم تغذیه مناسب موجب تشدید مشکلات موجود در بدو تولد شود، احتمال افزایش میزان مرگ و میر نوزادان و کودکان و یا دست کم رشد ناقص آن ها وجود دارد.

به عنوان مثال، خطر بروز نارسایی های عصبی که منجر به ضعف بینایی، کاهش پیشرفت های تحصیلی و مشکلات مغزی شده، در میان کودکان گرسنه بیشتر است چنین کودکانی نیز سریع تر به بیماری هایی از قبیل مالاریا، عفونت های دستگاه تنفسی و ذات الریه مبتلا می‌شوند. نه تنها احتمال بروز بیماری در میان کودکان دچار سوء تغذیه بیشتر بوده بلکه صدمات ناشی از این نوع بیماری ها بسیار شدید تر است. تاثیر ابتلاء به اسهال در دوران کودکی بر وضعیت تغذیه کودکان مبتلا به سوء تغذیه در قیاس با کودکانی که از تغذیه مناسبی برخوردار بوده‌اند به مراتب شدید تر است. شایان ذکر است تاثیرات مخرب ناشی از سوء تغذیه و بیماری، در کودکان گرسنه تشدید می شود.

در حال حاضر ۳۱% و یا به عبارتی ۱۷۰ میلیون از کودکان پیش دبستانی در کشورهای در حال توسعه در معرض بیماری و مرگ قرار دارند. اکثر این کودکان در جنوب آسیا و مناطق نیمه صحرایی آفریقا زندگی می‌کنند. بر طبق برآوردهای انجام شده، در صورت ریشه کنی سوء تغذیه می توان از وقوع ۵۰% از بیماری های منجر به مرگ در میان نوزادان جلوگیری به عمل آورد.

البته کودکان نجات یافته در باقیمانده عمر خود از تندرستی و کارایی لازم برخوردار نخواهند بود. ‌بر اساس شواهد موجود، کم وزنی در زمان تولد با شیوع بیمار ی هایی از قبیل دیابت، نارسایی قلبی و سکته مغزی در دوران بزرگسالی ارتباط مستقیم دارد. سوء تغذیه در دوران بارداری منشاء اصلی بیماری‌های مزمن در بزرگسالی به شمر می رود. حتی در شرایط مطلوب تنها می توان بخشی از نارسایی رشد ناشی از گرسنگی در دوران کودکی را در آینده جبران کرد. به دلیل آنکه غذای امروز نمی تواند جایگزین فقر غذایی در گذشته شود، تغذیه مناسب در دوران نوجوانی نیز نمی تواند به سهولت، کمبود مواد غذایی در دوران طفولیت را جبران کند‌. جلوگیری از بروز اکثر ضایعات در چند سال اول زندگی طفل کار دشواری است.

سوء تغذیه مادر در دوران بارداری یکی از علل اصلی کم وزنی کودک در زمان تولد است. در صورتی که مادری در دوران بارداری دچار سوء تغذیه باشد، نوزاد نیز دارای جثه کوچکی خواهد بود. چنانچه مادر خود در زمان تولد کم وزن بوده باشد، گرسنگی در دوران کودکی و نوجوانی احتمال پیدایش نسل جدیدی از نوزادان کم وزن و حتی نارس را افزایش می‌دهند.