واژه فناوری اطلاعات اولین بار از سوی لویت و وایزلر^[۹] در سال ۱۹۵۸ به منظور بیان نقش رایانه در پشتیبانی از تصمیم ­گیری­ها و پردازش اطلاعات در سازمان به کار گرفته شد. از فناوری اطلاعات برداشت­های مختلفی وجود دارد و همین برداشت­ها موجب گردیده تا تصاویر متفاوتی از آن در مجامع مختلف ارائه شود. فناوری اطلاعات را می­توان مانند دیگر فناوری­ها به روابط میان سخت افزار، نرم افزار، شبکه و توانایی­ها و اقداماتی که از این ابزارها ناشی می­ شود تعریف کرد. فناوری اطلاعات نه تنها به انجام پردازهای دقیق و صحیح به رشد اتوماسیون کمک می­ کند بلکه از طریق ارائه اطلاعات در زمینه ­های مختلف فعالیت سازمان، ثروت جدیدی را برای سازمان به همراه می ­آورد. و این امر وجه تمایز فناوری اطلاعات با سایر فناوری­های مورد بهره ­برداری در سازمان است. فناوری اطلاعات نه تنها به توانایی­های پردازش داده ­ها توسط رایانه بلکه به مهارت­ های انسانی و مدیریتی در بهره برداری از آنها دلالت دارد. بنابراین فناوری اطلاعات نه تنها شامل رایانه و دیگر تجهیزات بلکه توانایی­ها و اقدامات در نحوه انجام کار می­ شود (صرافی زاده، ۱۳۸۳).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

با توجه به تعاریف فناوری و اطلاعات، برای فناوری اطلاعات نیز تعاریف متعددی ارائه شده که در ادامه به بعضی از آنها اشاره می­ شود.
الف- فناوری اطلاعات تلفیقی از دستاوردهای مخابراتی، روش­ها و راهکارهای حل مساله و توانایی راهبری با بهره گرفتن از دانش کامپیوتری است.
ب- فناوری اطلاعات شامل موضوعات مربوط به مباحث پیشرفته علوم و فناوری کامپیوتری، طراحی کامپیوتری، پیاده­سازی سیستم­های اطلاعاتی و کاربردهای آن است.
ج- فناوری اطلاعات تلفیقی از دانش سنتی کامپیوتر و فناوری ارتباطات به منظور ذخیره، پردازش و تبادل هر گونه داده (اعم بر متن، صوت، تصویر و غیره) است.
د- فناوری اطلاعات واژه­ای کلی است که برای وسعت بخشیدن به محصولات و خدمات الکترونیکی حاصل از نوآوری­های مخابراتی و کامپیوتری استفاده می­ شود.
ه- فناوری اطلاعات مجموعه ­ای از سخت افزار، نرم افزار و فکر افزار است که گردش و بهره ­برداری از اطلاعات را امکان پذیر می­سازد.
و- فناوری اطلاعات عبارت است از همه شکل­های فناوری که برای ایجاد، ذخیره­سازی و استفاده از شکل­های مختلف اطلاعات، شامل: اطلاعات تجاری، مکالمات صوتی، تصاویر متحرک، داده ­های چند رسانه­ای و غیره به کار می­رود.
۲-۴- تعریف جامع
فناوری اطلاعات شاخه­ای از فناوری است که با بهره گرفتن از سخت افزار، نرم افزار و شبکه افزار، مطالعه و کاربرد داده و پردازش آن را در زمینه ­های ذخیره­سازی، دستکاری، انتقال، مدیریت، کنترل و داده­آمایی امکان پذیر میسازد (فتحیان و مهدوی نور،۱۳۸۷).
فناوری اطلاعات، همچنانکه به وسیله انجمن فناوری اطلاعات آمریکا (ITAA) تعریف شده است به مطالعه، طراحی، توسعه، پیاده­سازی، پشتیبانی یا مدیریت سیستم­های اطلاعاتی مبتنی بر رایانه، خصوصا برنامه ­های نرم افزاری و سخت افزار رایانه می ­پردازد. به طور کوتاه فناوری اطلاعات با مسائلی مانند استفاده از رایانه­های الکترونیکی و نرم افزار سر و کار دارد تا تبدیل، ذخیره، حفاظت، پردازش، انتقال و بازیابی اطلاعات به شکلی مطمئن و امن انجام پذیرد (منوچهری، ۱۳۹۱).
اسکات موتون (۱۹۹۱) فناوری اطلاعات را شامل انواع رایانه ­ها، سخت افزار، نرم افزار، شبکه ­های ارتباطی که دو رایانه را به یکدیگر متصل می­ کنند، شبکه ­های عمومی و خصوصی و ترکیب رایانه ­ها و فناوری ارتباطات و سیستم­هایی که رایانه­های شخصی را به ابررایانه­ها متصل می­ کند و شبکه گسترده جهانی که از یک سلسله رایانه­های قدرتمند تشکیل شده است می­داند.
شیل^[۱۰] (۱۹۹۷) در مطالعه­ ای که از انقلاب رایانه انجام داده است نگرش محدودتری را در تعریف دارد. وی تاکید بر تجهیزات رایانه­ای دارد که در استقرار ادارات و بخش­های مختلف کسب و کار، شامل رایانه­های شخصی، ایستگاه­های کاری، سرورها، ابر رایانه ­ها و تجهیرات مرتبط به کار گرفته می­ شود. فناوری اطلاعات به اشکال مختلف فناوری اطلاق می­ شود که به پردازش، نگهداری و ارسال اطلاعات به شکل الکترونیکی می ­پردازد. تجهیزات فیزیکی برای این امر شامل رایانه، تجهیزات ارتباطی شبکه­ ای، تجهیزات انتقال داده مانند فکس و یا حتی موبایل است. فناوری اطلاعات ابزارهای رایانه محوری است که افراد به منظور کار با اطلاعات و پشتیبانی اطلاعات و پردازش اطلاعات مورد نیاز از آن استفاده می­ کنند. این ابزار شامل صفحه کلید، صفحه نمایش، پرینتر و نرم افزار است. فناوری اطلاعات به مفهوم مطالعه نظام یافته صنایع مرتبط با ارتباطات دانش است. کاربرد رایانه ­ها و ارتباطات راه دور در جمع­آوری، پردازش، نگهداری و توزیع اطلاعات به صورت صدا، نمودار، متن و اعداد است. به عبارتی فناوری اطلاعات را می­توان مجموعه فنون و ابزارهایی دانست که در جهت بهینه­سازی و پشتیبانی فعالیت­های سازمان بر محور اطلاعات و دانش به کار گرفته می­شوند. این امر شامل مطالعه، طراحی، توسعه، اجرا و نگهداری و مدیریت نظام­های اطلاعاتی رایانه­ای است که سازمان در جمع­آوری، ثبت، پردازش، ذخیره، بازیابی، انتقال و توزیع اطلاعات یاری می­ کند. فناوری اطلاعات رشته­ای است که از صنایع الکترونیکی برای دستیابی به اطلاعات استفاده می­ کند و اثر سیستم رایانه­ای را بر افراد، سازمان­ها و جامعه بررسی می­ کند. فناوری اطلاعات به شما می­آموزد که چگونه به تغییر سازمان پرداخته، کسب و کار جدیدی را آغاز کنید و یا اصولا چگونه در ارتباط با محیط و سایر سازمان­ها کسب و کار موثرتری را برقرار کنید (صرافی زاده، ۱۳۸۳).
فناوری اطلاعات ترکیبی از کامپیوتر نرم افزارها، سخت افزار، ارتباطات از راه دور، اینترنت و تکنولوژی­های ارتباطی دیگر می­باشد. در تعریفی دیگر فناوری اطلاعات شامل نرم افزارها و سخت افزارهایی است که بوسیله یک سازمان جهت پشتیبانی از جریان یا پردازش اطلاعات به منظور پشتیبانی از فعالیت­های سازمان صرفه نظر از اینکه فناوری فقط شامل کامپیوترها، وسایل ارتباطی یا تکنولوژی­های دیگر باشد، بکار برده می­ شود (پیرلسون، ۲۰۰۶).
کوراک^[۱۱](۱۹۹۴) فناوری اطلاعات را بدین گونه تعریف کرد: فناوری اطلاعات شامل سیستم­های کامپیوتری از قبیل اجزای سخت افزاری و نرم افزاری، تجهیزات ارتباطی و سیستم­های مدیریت پایگاه داده و… می­باشد. این بدان معنی است که این سیستم­ها دارای چندین وظیفه می­باشند که عبارتند از: وظیفه تبدیلی (تبدیل پردازش­های بدون ساختار به پردازش­های روتین شده)، جغرافیایی (ایجاد ارتباطات سریع در فاصله­های دور)، اتوماسیون (کاهش نیروی کار)، تحلیلی (بکارگیری روش­های تحلیلی پیچیده)، اطلاعاتی (پردازش مقدار زیادی از اطلاعات)، ترتیبی (برای مثال امکان کار همزمان بر روی چندین وظیفه)، مدیریت دانش (کسب، توزیع دانش و تخصصی­ها جهت بهبود فرآیندها)، ردیابی (امکان دنبال کردن داده ­ها و ستاده­ها) و واسطه­زدایی (بطور مستقیم دو گروه را به هم ربط می­دهد که بدون فناوری اطلاعات، ارتباط از طریق واسطه برقرار می­شد). (پینتلون، ۲۰۰۷).
فناوری اطلاعات متشکل از چهار عنصر اساسی (انسان، ساز و کار، ابزار، ساختار) است به طوری که در این فناوری، اطلاعات از طریق زنجیره ارزشی که از به هم پیوستن این عناصر ایجاد می­ شود جریان یافته و پیوسته تعالی و تکامل سازمان را فرا­ راه خود قرار می­دهد:

• • انسان: منابع انسانی، مفاهیم و اندیشه، نوآوری

• • ساز و کار: قوانین، مقررات و روش­ها، ساز و کارهای بهبود و رشد، ساز و کارهای ارزش­گذاری و مالی

• • ابزار: نرم افزار، سخت افزار، شبکه و ارتباطات

• • ساختار: سازمانی، فرا سازمانی مرتبط، جهانی (دویت^[۱۲] و همکاران، ۲۰۰۸).

۲-۵- اثرات سیستم­ها و فناوری­های اطلاعاتی بر سازمان
ورود سیستم­ها و فناوری­های اطلاعاتی به سازمان، اثرات مختلفی بر سازمان به جا می­ گذارد. این اثرات به ۴ دسته ساختاری، رفتاری، اقتصادی و اجتماعی- فرهنگی تقسیم می­شوند.
الف) اثرات ساختاری سیستم­ها و فناوری­های اطلاعاتی بر سازمان عبارتد از:

1. 1. کوتاه­تر شدن و تخت­تر شدن هرم سازمانی به دلیل حذف مدیریت­های میانی.

1. 1. سیستم­ها و فناوری­های اطلاعاتی به دلیل تسهیل دسترسی مدیریت عالی سازمان به اطلاعات کلیدی راهبردی می ­تواند تمرکز در تصمیمات راهبردی را افزایش دهد. به دلیل بالا بردن توان نظارتی مدیران عالی، می ­تواند باعث تفویض اختیارات بیشتری از طرف آنان به مدیران میانی و عملیاتی گردد که در نتیجه آن عدم تمرکز در تصمیمات راهکاری و عملیاتی را افزایش می­دهد.

1. 1. استفاده از سیستم فناوری­های اطلاعات می ­تواند باعث کاهش رسمیت و تسهیل و تسریع ارتباطات عمودی و افقی شود.

1. 1. در خصوص رابطه پیچیدگی، سیستم­های اطلاعات می ­تواند باعث کاهش پیچیدگی عمودی (تعداد سلسله مراتب) و افزایش پیچیدگی افقی (تعداد واحدهای سازمانی و پراکندگی جغرافیایی واحدها) شود.

ب) اثرات رفتاری سیستم­ها و فناوری­های اطلاعاتی

1. 1. سیستم­ها و فناوری­های اطلاعاتی بر عواطف، اخلاق و امور شخصی، انگیزش و جبران خدمات کارکنان در سطح فردی تاثیر­گذار می­باشند.

1. 1. سیستم­ها و فناوری­های اطلاعاتی بر تصمیم ­گیری، ارتباطات سازمانی، رهبری، اعتماد­سازی و سیاست­های سازمانی در سطح گروهی تاثیر­گذار می­باشد.

ج) اثرات اقتصادی سیستم­ها و فناوری­های اطلاعاتی بر سازمان

1. 1. نظریه اقتصاد خرد: بر مبنای این نظریه سیستم­ها و فناوری­های اطلاعاتی یکی از عوامل تولید به شمار می آیند که به آسانی می­توانند جانشین سرمایه و نیروی کار شوند. با بکارگیری سیستم­ها و فناوری­های اطلاعاتی و خودکار کردن بخشی از عملیات که بیشتر به صورت دستی انجام می­ شود، به تدریج از هزینه و حجم نیروی انسانی کاسته می­ شود. بر مبنای این نظریه، شمار مدیران و کارکنان دفتری در نتیجه کاربرد (آی.اس) و (آی.تی) کاهش می­یابد.

1. 1. نظریه داد و ستد: بر اساس این دیدگاه، شرکت­ها می­کوشند از هزینه­ های داد و ستد و هزینه­ های تامین منابع خود از بازار بکاهند. سیستم­ها و فناوری­های اطلاعاتی می­توانند با فراهم آوردن راه آسان بهره­ گیری از تامین کنندگان برون سازمانی به جای بکار بردن منابع درونی از هزینه­ های تماس با بازار و داد و ستد بکاهند.

1. 1. نظریه نمایندگی: بر اساس این نظریه، کارفرما، عامل یا کارمند استخدام می­ کند تا از جانب وی کارها را انجام دهند و اختیارات محدودی نیز به آنها تفویض می­ کند. این عمل موجب پیدایش هزینه اجرای نمایندگی و هزینه نظارت بر آنها می­ شود. (آی.اس) و (آی.تی) هزینه­ های نمایندگی سرپرستی، مدیریت و نظارت بر عاملان و نمایندگان را کاهش می­ دهند.

د) اثرات اجتماعی- فرهنگی سیستم­ها و فناوری­های اطلاعاتی بر سازمان
از دید جامعه شناسان، سیستم­ها و فناوری­های اطلاعاتی به مدیران سازمان این امکان را می­دهد تا تمرکز و یا عدم تمرکز در قدرت و تصمیمات را به صلاحدید خود و به عنوان شیوه ­های پایدار به بهترین نحو ممکن عملی سازند. بعضی از دانشمندان به ویژه مردم شناسان معتقدند که سیستم­ها و فناوری­های اطلاعاتی باید با فرهنگ سازمان بخواند وگرنه پذیرفته نمی­ شود. آنگاه که پیش­فرضهای فرهنگی با واقعیت­ها و عملکردهای سازمان­ها بالاخص در حوزه سیستم­ها و فناوری­های اطلاعاتی نخواند، کارکنان سازمان می­کوشند تا واقعیت را انکار و یا نادیده بگیرند و یا آنچنان دگرگون کنند که با فرهنگ آن­ها هماهنگ شود. سیستم­ها و فناوری­های اطلاعاتی می­توانند به تهدید یا پشتیبانی از فرهنگ سازمان بپردازند (سرلک و فراتی، ۱۳۸۷).
۲-۶- مزایای فناوری­های اطلاعات برای سازمان­ها
بر هیچ کس پوشیده نیست که اطلاعات صحیح یکی از مهمترین پارامترهای تصمیمات صحیح می­باشد. و اطلاعات همانند خونی است که در کالبد سازمان­ها جریان پیدا می­ کند و در فرآیندهای تصمیم ­گیری از مهمترین وظایف مدیران حمایت می­ کند. سیستم­های اطلاعاتی همانند قلبی سالم و قوی اطلاعات سودمند، صحیح، دقیق و به موقع را پردازش می­ کنند و فناوری­های ارتباطاتی نظیر انواع کنفرانس­های ویدئویی، صوتی، پست الکترونیک، فکس و حتی تلفن، بسان رگ حیاتی در درون و بین سازمان­ها با سرعت، دقت و هزینه کم، این اطلاعات را به گردش در می­آورند. اصولاً نیاز به فناوری­های اطلاعاتی ناشی از سه عامل است:
اول اینکه فناوری اطلاعات، صنعتی استراتژیک است و در زمره سودآورترین صنایع جهان بشمار می ­آید.
دوم اینکه فناوری اطلاعات یک فناوری مادر و کلیدی است و در تمام صنایع و خدمات کاربرد دارد.
سوم اینکه فناوری اطلاعات یک زیر بنای اساسی است که همه سازمان­ها را قادر می­سازد تا در فضای اطلاعاتی مناسب تنفس کنند، هزینه­ های خود را کاهش داده و بهره­وری و کیفیت محصول و خدمات خود را افزایش دهند (جعفری، ۱۳۸۰).
هماهنگی کارها یکی از مهم­ترین وظایف مدیران می­باشد. کارایی هماهنگی، بطور فزاینده­ای از طریق استفاده از پست الکترونیک و خرید نرم افزارهای ارتباطی افزایش خواهد یافت و فناوری بر کاهش عدم اطمینان و هماهنگ کردن افراد و گروه های مختلف سازمانی، موثر می­باشد (هنری، ۱۹۹۴).
توسط فناوری اطلاعات نظیر شبکه­ ها، مرزهای مکانی و زمانی سازمان­ها شکسته می­شوند و افراد به راحتی در ارتباط با هم قرار می­گیرند چه این ارتباطات درون سازمانی باشد و چه برون سازمانی (تابنده، ۱۳۷۸).
فناوری اطلاعات این توانایی را به افراد مشابه می­دهد که کارهای مشابه بیشتری را نسبت به آنچه که قبلاً انجام می­دادند انجام دهند. فناوری­های اطلاعاتی راه های جدیدی را برای ذخیره سازی، بازیابی، انتقال و دریافت اطلاعات فراهم آورده و امکان تأسیس سیستم­های اطلاعاتی کارآمدتر و موثرتری را بیش از پیش مهیا کرده ­اند (آذرخش، ۱۳۷۷).
همچنین یکی از مهمترین تاثیرات فناوری اطلاعات بر سازمان­ها می ­تواند تاثیر آن بر مدیریت کیفیت در عصر کنونی باشد که مهمترین این تاثیرات عبارتند از: