فصل سوم

روش شناسی پژوهش

مقدمه

در این فصل به توصیف طرح پژوهش، جامعه آماری، نمونه و روش نمونه گیری، ابراز اندازه گیری،‌روش اجرای پژوهش و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات پرداخته می شود .

طرح پژوهش

پژوهش حاضر، توصیفی از نوع علی- مقایسه ای است .

جامعه آماری

جامعه آماری این پژوهش را تمام معلمان مدارس استثنائی و عادی شاغل در آموزش و پرورش دولتی شیراز که در سال تحصیلی ۹۰-۸۹ اشتغال داشته اند ، تشکیل می‌دهد .

روش نمونه گیری

برای انتخاب نمونه از جامعه آماری فوق ، از روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی استفاده شد . ‌به این منظور از بین چهار ناحیه شیراز دو ناحیه به صورت تصادفی انتخاب شدند ( نواحی دو و چهار ) . نمونه مورد نظر ما شامل ۱۶ مدرسه است که شامل ۴ مدرسه دخترانه و ۴ مدرسه پسرانه در هر دو گروه استثنایی و عادی می‌باشد . در مجموع تعداد نمونه ها ( معلمین ) در این تحقیق ۱۸۵ نفر می‌باشند که از این تعداد ۹۴ نفر از معلمین استثنائی ( ۵۳ مرد و ۴۱ زن ) و ۹۱ نفر از معلمین عادی ( ۶۱ مرد و ۳۰ زن ) می‌باشند .

جدول ۳-۱ : فراوانی و درصد گروه بندی رضایت شغلی معلمان مدارس اسثتنائی و عادی

گروه بندی
اسثتنائی
عادی
فراوانی
درصد
فراوانی
درصد
پایین
۸
۵/۸
۷
۷/۷
متوسط
۶۲
۶۶
۵۵
۴/۶۰
بهینه
۲۴
۵/۲۵
۲۹
۹/۳۱
کل
۹۴
۱۰۰
۹۱
۱۰۰

جدول ۳-۲: فراوانی و درصد گروه بندی سن معلمان مدارس اسثتنائی و عادی

گروه بندی
اسثتنائی
عادی
فراوانی
درصد
فراوانی
درصد
زیر ۳۴ سال
۲۸
۸/۲۹
۲۰
۲۲
بین ۳۴تا ۴۰سال
۳۵
۲/۳۷
۴۴
۴/۴۸
بیش از ۴۰سال
۳۱
۳۳
۲۷
۷/۲۹
کل
۹۴
۱۰۰
۹۱
۱۰۰

جدول ۳-۳ : فراوانی و درصد توزیع جنس معلمان مدارس اسثتنائی و عادی

جنسیت
اسثتنائی
عادی
فراوانی
درصد
فراوانی
درصد
مرد
۵۳
۴/۵۶
۶۱
۶۷
زن
۴۱
۶/۴۳
۳۰
۳۳
کل
۹۴
۱۰۰
۹۱
۱۰۰

جدول ۳-۴ : فراوانی و درصد گروه بندی سابقه شغلی معلمان مدارس اسثتنائی و عادی

گروه بندی

سابقه شغلی

اسثتنائی
عادی
فراوانی
درصد
فراوانی
درصد
زیر ۱۰سال
۲۸
۸/۲۹
۳۰
۳۳
بین ۱۰ تا۱۵ سال
۳۲
۳۴
۲۲
۲/۲۴
بین ۱۵ تا ۲۰سال
۱۷
۱/۱۸
۲۴
۴/۲۶
بیش از ۲۰سال
۱۷
۱/۱۸
۱۵
۵/۱۶
کل
۹۴
۱۰۰
۹۱
۱۰۰

جدول ۳-۵ : فراوانی و درصد توزیع وضعیت تاهل معلمان مدارس اسثتنائی و عادی

تاهل

اسثتنائی

نرمال

فراوانی

درصد

فراوانی

درصد

مجرد

۱۸

۱/۱۹

۱۰

۱۱

متاهل

۷۶

۹/۸۰

۸۱

۸۹

کل

۹۴

۱۰۰

۹۱

۱۰۰

ابزار اندازه گیری

وسیله جمع‌ آوری اطلاعات در این پژوهش دو نوع پرسشنامه می‌باشد .

۱-پرسشنامه شادمانی آکسفورد

۲-پرسشنامه رضایت شغلی مقیمی

پرسشنامه شادمانی آکسفورد

از اولین تحقیقات در جهت تهیه آزمونهایی برای ارزیابی بهزیستی روانشناختی که در برگیرنده شادی نیز بوده اند در حدود چهار دهه می گذرد و ابزارهای اندازه گیری مختلفی برای این منظور تدوین شده اند که از بین آن ها ، سیاهه شادکامی آکسفورد(OHI^[84]) یکی از رایجترین مقیاس هاست . نسخه اولیه این پرسشنامه در سال ۱۹۸۹ توسط آرگایل ، مارتین و کراسلند^[۸۵] به عنوان ابزاری برای اندازه گیری شادی شخصی طرح ریزی شد. در سال ۱۹۹۵، ارتقاء مقیاس و برخی از خصوصیات آن توسط آرگایل و لو مورد بررسی قرار گرفت . طی پانزده سالی که از انتشار OHI می گذرد مطالعات مختلفی با بهره گرفتن از این پرسشنامه به منظور اندازه گیری شادی و هنجاریابی پرسشنامه در کشورهای مختلف ( انگلیس ، آمریکا، کانادا، اسپانیا، چین، ژاپن،استرالیا، تایوان،ایران و برخی کشورهای دیگر ) انجام شده است که نتیجه آن ها معرفی این مقیاس به عنوان یک ابزار نیرومند و معتبر در سنجش شادی بوده است . OHI ‌بر اساس چهارچوب پرسشنامه افسردگی ساخته شده و دارای ۲۹ آیتم چهارگزینه ای است ( هیلز و آرگایل ، ۲۰۰۲) .

در سال ۲۰۰۲ آرگایل و هیلز نسخه ای جایگزین و بهبود یافته از این مقیاس را زیر عنوان پرسشنامه شادکامی آکسفورد (OHI) طرح ریزی و ارائه کردند که متشکل از ۲۹ آیتم (۲۰آیتم از مقیاس قبلی و ۹ آیتم تجدید نظر شده ) است که در یک مقیاس لیکرتی ۶ درجه ای پاسخ داده می شود . تغییر در چهارچوب پاسخ دهی مقیاس ، بنابر ادعای سازندگان آن ، باعث کاهش احتمال پاسخدهی زمینه ای و آمرانه می شود و در جمعیت عمومی و نه فقط بالینی قابل اجراست ( هادی نژاد و همکاران ، ۱۳۸۸) .

با توجه به آنچه گفته شد ، دستیابی به آزمونی معتبر و قابل اطمینان که بتواند برآوردی صحیح از شادکامی در بین معلمان به دست دهد ، هدفی است در خور که محققان را در ارزشیابی وضعیت مطلوب روان شناختی در جمعیت های بزرگی مانند معلمان یاری خواهد داد .

در تحقیقات مختلف ضریب آلفای کرونباخ ۸۷/. تا ۹۲/. ، ضریب بازآزمایی ۵۳/. تا ۹۱/. در فواصل زمانی مختلف گزارش شده است. والیانت^[۸۶] (۱۹۹۳ ) روایی آن را در دو نوبت همبستگی ۶۴/. و ۴۹/. ، گزارش ‌کرده‌است. در ایران نیز توسط علی پور و نوربالا (۱۳۷۸) اعتبار مطلوبی برای آن گزارش شده است. ضریب پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ ، تنصیف و بازآزمایی به ترتیب برابر با ۹۳/. ، ۹۲/. ، ۷۹/. گزارش شده است ( مطلب زاده، ۱۳۸۳) .