۳-۳-۱- قلمرو موضوعی

بررسی رابطه بین اندازه مؤسسه‌ حسابرسی با کیفیت حسابرسی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد.

۳-۳-۲- قلمرو مکانی

موضوع پژوهش از لحاظ قلمرو مکانی در محدوده شرکت‏های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می‏ باشد.

۳-۳-۳- قلمرو زمانی

این تحقیق محدود به دوره زمانی از ابتدای سال ۱۳۹۱الی انتهای سال ۱۳۹۲ می‏ باشد.

۳-۴- روش‏های گردآوری اطلاعات

روش‏های کتابخانه‏ای در تمام تحقیقات علمی مورد استفاده قرار می‏ گیرد، ولی در بعضی از آن ها در بخشی از فرایند تحقیق از این روش استفاده می‏ شود و در بعضی از آن ها موضوع تحقیق از حیث روش، ماهیتاً کتابخانه‏ای است و از آغاز تا انتها متکی بر یافته های تحقیق کتابخانه‏ای است.

در تحقیقاتی که ظاهراًً ماهیت کتابخانه‏ای ندارد نیز محققان ناگزیر از کاربرد روش‏های کتابخانه‏ای در تحقیق خود هستند. در این گروه تحقیقات اعم از توصیفی،‌علی،‌ همبستگی، تجربی و غیره، محقق باید ادبیات و سوابق مسئله و موضوع تحقیق را مطالعه کند. در نتیجه باید از روش کتابخانه‏ای استفاده کند. در این تحقیق روش گردآوری اطلاعات مربوط به ادبیات تحقیق، روش کتابخانه‏ای شامل کتب و مقالات مختلف و نشریات داخلی و خارجی می‏ باشد. و روش‏های جمع‏ْآوری اطلاعات مورد نیاز در این تحقیق، برای آزمون فرضیه‌ها، روش کتابخانه‏ای می‏ باشد.

همان‏طور که بیان می‏ شود، ابزارهای گردآوری داده ها در تحقیق حاضر، بانک‏های اطلاعاتی و نرم‏افزارهای اطلاعاتی موجود مانند ره آورد نوین و صورت‏های مالی شرکت‏های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و همچنین سایت‏های اینترنتی مانند www.tsetmc.ir می‏ باشد که اطلاعات حسابرسی شده و داده های موردنیاز در این تحقیق را عیناً در اختیار محقق قرار می‏ دهد.

۳-۵- ابزار گردآوری اطلاعات

ابزار گردآوری اطلاعات ،اسنادو اطلاعات موجود در بانک های اطلاعاتی بورس اوراق بهادار و نرم افزار رهاورد نوین سایت کدال و همجنین برای گردآوری اطلاعات مربوط به ادبیات تحقیق از روش کتاب خانه ای و از ابزار فیش برداری استفاده شده است.

۳-۶- جامعه آماری تحقیق و حجم نمونه

جامعه آماری تحقیق، کلیه شرکت‌های غیر مالی (تولیدی) پذیرفته شده در سازمان بورس اوراق بهادار تهران از ابتدای سال ۱۳۹۱ لغایت انتهای سال ۱۳۹۲ بوده است. نمونه مورد بررسی تحقیق، مشتمل بر ۲۱۸ شرکت (۴۳۶ مشاهده)، با استفاده روش حذفی سیستماتیک(باقرزاده) بر مبنای چهار معیار به شرح ذیل انتخاب گردیده‌اند:

۱-سال مالی شرکت های نمونه منتهی به پایان اسفند باشند.

۲- شرکت ها در دوره تحقیق، از ابتدای سال ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۲ تغییر سال مالی نداده باشند.

۳- شرکت هاتا پایان سال ۱۳۹۱ در بورس اوراق بهادارتهران پذیرفته باشند.

۴-کلیه ی اطلاعات شرکت ها که مورد نیاز نیاز ‌و مربوط ‌به این پژوهش هستند در دسترس باشند.

۳-۷- فرضیه‌ها تحقیق

جهت آزمون فرضیه ‏های تحقیق لازم است تا فرضیه تحقیق به فرضیه ‏های آماری تبدیل گردد به طور کلی هدف آزمون فرضیه ‏های آماری تعیین این موضوع است که با توجه به اطلاعات به دست آمده از نمونه، حدسی که درباره خصوصیتی از جامعه زده شده است، قابل تأیید است یا خیر. بر اساس فرضیه آماری مربوط به فرضیه، مدل رگرسیون به شرح زیر صورت‏بندی و فرضیه های آماری بیان شده است:

فرضیه به صورت کلی :اندازه مؤسسه‌ حسابرسی بر کیفیت حسابرسی تاثیر معنادار می‌گذارد.

فرضیه اصلی اول: اندازه مؤسسه‌ حسابرسی بر دقت پیش‌بینی سودهای آتی تاثیر معنادار می‌گذارد.

فرضیه اصلی دوم: اندازه مؤسسه‌ حسابرسی بر هزینه سرمایه تاثیر معنادار می‌گذارد.

۳-۸-متغیر های تحقیق

۳-۸-۱متغیرهای وابسته

کیفیت حسابرسی متغیر وابسته تحقیق حاضر است که با دو معیار زیر سنجش می شود

دقت پیش‌بینی سود(∆EARN): تفاوت سود واقعی و سود پیش‌بینی شده

1. نرخ میانگین موزون هزینه سرمایه WACC) )

۱)محاسبه نرخ میانگین موزون هزینه سرمایه

پس از آنکه نرخ هزینه سرمایه متعلق به هر کدام از منابع سرمایه مالی شرکت تعیین شد، آنگاه می توان نرخ هزینه کل سرمایه (WACC) را محاسبه کرد.

مقدار تقریبی نرخ هزینه کلی سرمایه به روش زیر تعیین می شود:

WACC = K_e . W_e + K_D . W_D

عناصر فرمول عبارتند از:

K_e: نرخ هزینه سرمایه سهام عادی و سود انباشته

W_e: وزن مربوط به سهام عادی و سود انباشته از جمع سرمایه

K_D: نرخ هزینه سرمایه بدهی های بلند مدت و جاری بهره دار

W_D: وزن مربوط به بدهی های بلندمدت و جاری بهره دار از جمع سرمایه

۲)محاسبه نرخ هزینه بدهی با بهره گرفتن از رابطه زیر:

K_d = K_m (۱ – t)

عناصر فرمول عبارتند از:

t : نرخ مالیات

K_m: نرخ هزینه بدهی

K_d: نرخ هزینه واقعی بدهی که مبنای محاسبه نرخ میانگین موزون هزینه سرمایه قرار می‌گیرد.

۳)محاسبه نرخ هزینه سهام عادی با بهره گرفتن از رویکرد قیمت گذاری دارائیهای سرمایه ای (CAPM)^[46]

K_e = K_f + (K_m – K_f) . β

عناصر اصلی فرمول عبارتند از:

K_e: نرخ بازده مورد انتظار سهام‌داران

K_f: نرخ بازده بدون ریسک

Β: ریسک سیستماتیک بازار

K_m: نرخ بازده بازار

۳-۸-۲-متغیرمستقل

اندازه مؤسسه‌ حسابرسی(SIZEA):در این تحقیق از اندازه مؤسسه‌ حسابرسی به عنوان متغییر مستقل در نظر گرفته شده و اندازه مؤسسه‌ حسابرسی عبارت است از: امتیاز کنترل وضعیت مؤسسات حسابرسی در چهار طبقه الف،ب،ج،د)

رتبه بندی مؤسسات حسابرسی در ایران

از سال ۱۳۸۳ بر اساس یک پیشنهاد رتبه بندی مؤسسات حسابرسی در جامعه حسابداران رسمی مطرح شد. مبنای تفکر این پیشنهاد بر آن بود که چون همه ی مؤسسات حسابرسی یکسان و یک اندازه نیستند شرکت های بزرگ بورسی توسط مؤسسات بزرگ حسابرسی مورد حسابرسی قرار گیرند که در واقع کنترل کیفیت مناسب تری را دارا باشند. این موضوع در شورای عالی وقت جامعه حسابداران چندین جلسه را به خود اختصاص داد و در این مورد گزارش مکتوبی در حدود یکصد صفحه به رئیس وقت شورای عالی تقدیم شده است(امانی و دوانی،۱۳۹۰).

در ادامه اقدامات انجام شده جامعه حسابداران رسمی ایران از سال ۱۳۹۱ اقدام به دادن امتیاز کنترل کیفیت مؤسسات حسابرسی نموده است. در اجرای مفاد ۳۱ اساس نامه جامعه، مبنی بر انتشار سالانه نتایج حاصل از کنترل کیفیت(در سطح مؤسسه‌ و کار حسابرسی) انجام شده در ۴ گروه (الف، ب، ج و د) به شرح زیر ارائه می‌گردد:

گروه الف: ۸۰۱ تا ۱۰۰۰

گروه ب: ۶۵۱ تا ۸۰۰

گروه ج: ۵۰۱ تا ۶۵۰

گروه د: ۰ تا ۵۰۰

گروه الف که بالاترین امتیازات را دارند گروهی هستند که امتیاز ۸۰۱ تا ۱۰۰۰ را کسب کرده‌اند که در تحقیق موسساتی که در این گروه قرار گیرند با عدد “۱” در مدل گذاشته می‌شوند.

گروه ب، گروهی هستند که امتیاز ۶۵۱ تا ۸۰۰ را کسب کرده‌اند و با عدد “۲” در مدل گذاشته می‌شوند.