هریک از مقوله‏های اختلال شخصیت در ویرایش سوم راهنمای آماری و تشخیصی اختلالات روانی با یک نیم رخ واحد نمرات، بر اساس پرسشنامه سرشت و منش منطبق است. این مدل برای توصیف و پیش ‏بینی سیر بالینی اختلالات روانپزشکی نیز مؤثر است. به نظر می‏رسد این مدل قادر به فراهم کردن تحلیل چند عاملی از شخصیت انسان باشد. ابعاد سرشت و منش در مدل کلونینجر تعامل بین عوامل رشدی و جنبه‏ های زیستی شخصیت را ارائه می ‏کند. این پرسش نامه جنبه‏ های شناختی رفتار و هم بسته‏های رفتاری، تفاوت‏های فردی در ابعاد شخصیت برای اختلالات روانپزشکی را پیش‌بینی می ‏کند (دادفر و همکاران، ۱۳۸۸). کلونینجر معتقد است که چهار بُعد سرشت با هیجآن‏های اصلی بشری نیز مترادف می‏ باشند، چنآن‏چه ترس را با اجتناب ‏از ‏آسیب، خشم با نوجوئی، عشق و وابستگی با پاداش- وابستگی، و تسلط را با پشتکار مرتبط دانسته شده است (کلونینجر^[۱۲]،۱۹۹۴ و شوراکیک و کلونینجر،۲۰۰۵).

هدف تحقیق حاضر تبیین مقایسه ابعاد سرشت‏ و ‏منش شخصیت افراد اقدام‏کننده به خودکشی با افراد به‏هنجار در چارچوب مدل زیستی-روانی کلونینجر است.

• 1. اهمیت و ضرورت انجام پژوهش:

خودکشی مرگی است که آگاهانه و از روی عمد جهت نابود‏سازی خود صورت می‏ گیرد و در تمام ‌گروه‌های سنی وجود دارد، اما فراوانی آن در بین جوانان بخاطر شرایط خاص آنان بیشتر است (انیسی، ۱۳۸۲)، خودکشی پدیده‏ای متحد‏الشکل نیست بلکه می‏توان آن را در طول پیوستاری از فکر کردن به خودکشی تا اقدام عملی برای ارتکاب آن در نظر آورد (دل آذر، ۱۳۸۸به نقل از نوری،۱۳۹۰). یکی از معضلات امروزی جامعه که به بروز پدیده اقدام به خودکشی کمک کرده، مشکلات روز‏افزون جامعه می‏ باشد. این مشکلات در به‏وجود آمدن رفتارهایی هم‏چون کم‏کاری، پرخاشگری، قلدری، لجبازی، ارعاب و کینه‏توزی نقش مهمی داشته‏اند. این مشکلات با توجه به ابعاد شخصیتی افراد می‏تواند باعث بروز رفتارهای اقدام ‏به خودکشی در سطح جامعه گردد. در این میان اکثر مردم و به‏خصوص جوانان و نوجوانان که بزرگترین سرمایه های انسانی جامعه هستند بیشتر در معرض این اقدام قرار گرفته و صدمات جبران ناپذیری که تبعات سوء آن در سال‏های آتی در ابعاد فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و اخلاقی، آشکار شده، بر پیکره جامعه وارد می‏ شود.

در حال حاضر خودکشی در بین کودکان و دانشجویان دومین علت مرگ و در بین جوانان ۱۵ تا ۲۴ ساله سومین علت مرگ است (گلیناد^[۱۳] و جامس^[۱۴]،۱۹۹۳)، به طور کلی در آمریکا سالانه حدود ۲ میلیون نفر اقدام به خودکشی می‏ کنند که از این تعداد حدود ۲۰۰ هزار نفر مورد مراقبت قرار می گیرند (سادوک و سادوک،۲۰۰۰). میزان خودکشی در ایران از بیشتر کشورهای دنیا به ویژه جوامع غربی پایین‏تر، اما در مقایسه با بیشتر کشورهای خاورمیانه بالاتر است (پناغی، ۱۳۸۹ به نقل از نوری،۱۳۹۰). در ایران نیز تاکنون مطالعات علمی و نظام‏دار معدودی در زمینه خودکشی آنجام شده، و نشان از افزایش روند خودکشی دارد، آمار خودکشی در استآن‏های کشور تفاوت محسوسی با یک‏دیگر دارند، در یکی از استآن‏های کشور، نشان داده شد که هرچند میزان اقدام به خودکشی با رقم ۱۸۵ در صد هزار نفر در مقایسه با آمار بین ‏المللی که به رقمی بین ۱۰۰ تا ۳۰۰ نفر در هر صد هزار نفر اشاره دارد، رقم بالایی نیست؛ ولی قابل ملاحظه است (محمدخانی، ۱۳۸۰) طبق سالنامه آماری کشور درصد ‌گروه‌های سنی خودکشی کرده در کل کشور ۳/۹ درصد در سنین ۱۷ سال و کمتر، ۴۰ درصد در سنین بین ۱۸ تا ۲۴ سال، ۳۰ درصد ۲۵ تا ۳۴ سال، و ۷/۲۰ درصد در سنین ۳۵ و بیشتر بوده است.

شناسایی افراد دارای افکار خودکشی، می‏تواند به عنوان یک فاکتور پیشگویی کننده‏ی مهم، زمینه را برای مداخلات پیشگیری از این پدیده شوم فراهم نماید. به همین منظور بررسی ویژگی‏ها و ابعاد شخصیتی، یکی از فاکتورهایی است که می‏توان از طریق آن افراد با افکار خودکشی و درمعرض اقدام به خودکشی را شناسایی کرده و عواملی را که به بررسی رابطه بین ویژگی‏های شخصیتی و کاهش اختلالات شخصیت پرداخته مشخص نماید و در ‏نهایت ‌به این وسیله در پیشگیری از اقدام‏ به خودکشی و اثرات سوء آن در جامعه اقدام نمود. در راستای اهداف مطرح شده، شناسایی عواملی که به بررسی ویژگی‏های شخصیتی و کاهش اختلالات شخصیت می‏پردازند، می‏تواند از مهم‏ترین هدف‏های انجام پژوهش حاضر باشد. هم‏چنین آن‏چه که پژوهش حاضر را مهم و قابل توجه می ‏کند، پرداختن به متغیرهایی است که در زندگی افراد اقدام‏کننده‏ به خودکشی به عنوان نمونه این پژوهش، نقش مهمی ایفا می‌کنند، ثانیاًً این متغیر‏ها تابه حال با یک‏دیگر و بر روی افراد اقدام کننده به خودکشی و مقایسه آن‏ها با افراد به‏هنجار در سنین مختلف جامعه، که در این پژوهش آمده در پژوهش دیگری مورد بررسی قرار نگرفته است.

• • 1. اهداف پژوهش:

       1. اهداف علمی:

• هدف کلی :

هدف از پژوهش حاضر تعیین نقش ویژگی‏های شخصیتی سرشت ‏و ‏منش (مدل زیستی- روانی و اجتماعی شخصیت، TCI) در اقدام به خودکشی بوده است.

• هدف اختصاصی :

تعیین نقش ویژگی‏های شخصیتی سرشت‏ و ‏منش در اقدام‏ به خودکشی

– هدف فرعی :

تعیین تأثیر ویژگی‏های شخصیتی بر اقدام به خودکشی بر حسب متغیرهای جمعیت شناختی .

• 1. فرضیه ‏های پژوهش:

     1. فرضیه اصلی‏:

بین ابعاد شخصیتی سرشت‏ و‏ منش افراد اقدام‏کننده به‏ خودکشی با افراد به‏هنجار تفاوت معنی‏داری وجود دارد.

۱—۵-۲- فر‏ضیه‏های فرعی :

1. 1. بین افراد اقدام‏کننده به‏ خودکشی و افراد به‏هنجار در بعد شخصیتی نوجویی تفاوت معنی‏دار وجود دارد.

1. 1. بین افراد اقدام‏کننده به‏ خودکشی و افراد به‏هنجار در بعد شخصیتی اجتناب‏ از‏ آسیب تفاوت معنی‏دار وجود دارد.

1. 1. بین افراد اقدام‏کننده به‏ خودکشی و افراد به‏هنجار در بعد شخصیتی پاداش- وابستگی تفاوت معنی‏دار وجود دارد.

1. 1. بین افراد اقدام‏کننده به‏ خودکشی و افراد به‏هنجار در بعد شخصیتی ویژگی پشتکار تفاوت معنی‏دار وجود دارد.

1. 1. بین افراد اقدام‏کننده به‏ خودکشی و افراد به‏هنجار در بعد شخصیتی خود راهبردی تفاوت معنی‏دار وجود دارد.

1. 1. بین افراد اقدام‏کننده به‏ خودکشی و افراد به‏هنجار در بعد شخصیتی همکاری تفاوت معنی‏دار وجود دارد.

1. بین افراد اقدام‏کننده به‏ خودکشی و افراد به‏هنجار در بعد شخصیتی خودفرآوری تفاوت معنی‏دار وجود دارد.

   1. تعریف مفهومی متغیرها

۱-۶-۱- سرشت ‏و‏منش