■ وضعیت اشتغال در صنایع مربوط به حمل ونقل:
حمل ونقل رشته ها و مشاغل متنوع زیادی را در برگرفته و از این جهت یکی از زمینه های گسترده اشتغال به شمار می رود تاجایی که در برخی از کشوهای پیشرفته صنعتی، از هر هفت نفرشاغل یک نفر دارای شغلی در ارتباط حمل ونقل می باشد.
رشته های مختلفی مانند رشته های مهندسی، برنامه ریزی، اقتصاد، مدیریت، علوم اجتماعی و… .به منظور طراحی، ساخت، بهره برداری و تعمیر و نگهداری سیستم های گسترده حمل ونقل، مورد نیاز می باشند.
در بیشتر کشورهای پیشرفته صنعتی، طراحی و ساخت وسایل نقلیه اکنون به صورت یک صنعت اصلی در حال توسعه درآمده است و از جمله موارد اشتغال زا در رابطه با حمل ونقل می باشد که به رشته های متعدد دیگری مانند مهندسی مکانیک، مهندسی برق و….هم نیازمند است.
در سایر قسمت های جامعه مانند قسمت های خدماتی، قسمت های مطالعاتی و تحقیقاتی، اقتصاد و اجتماع، محیط زیست و…نیزمشاغلی که مستقیم یا غیرمستقیم با حمل ونقل در ارتباطند، وجود دارند ولی به طور اخص مهندسان رشته حمل ونقل در سازمان های مسئولان طراحی، ساخت، راه اندازی و بهره برداری، تعمیرونگهداری سیستمهای حمل ونقل ویا شرکتهای مشاوره ای مربوطه مشغول کار می باشند. تخصصهای مختلف رشته حمل ونقل شامل طراحی، برنامه ریزی، ساخت، مدیریت و بهره برداری و تعمیر ونگهداری می باشند که هریک در پیکره اصلی حمل ونقل جایگاه خاص خود را دارند.
برنامه ریزی در حمل ونقل با انتخاب پروژه برای طراحی و ساخت یا تعریف مسئله آغاز شده و با جمع آوری آمار، تجزیه و تحلیل آمارجمع آوری شده، فرایند پیش بینی ترافیک، تخمین تاثیرات تسهیلات حمل ونقل برمحیط زیست و کاربری اراضی، تعیین هزینه ها واستفاده های پروژه مذکور و درنهایت ارزیابی و ارائه راه حل های گوناگون ادامه می یابد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

طراحی و ساخت درحمل ونقل ارتباط بسیار نزدیکی با یکدیگردارند. طراحی مشخصات عمومی و کلی سیستم حمل ونقل، کارایی آن، انطباق آن باقوانین و استانداردهای موجود را دنبال می نماید.
به طور کلی طراحی مهندسی، طراحی روسازی، مسایل مربوط به زهکشی و مطابقت هر یک از مقادیر حاصل از طراحی با استانداردهای مربوطه، درمورد طراحی یک جاده وجود دارند.
ساخت نیز کلیه زمینه های مربوط به فرایند ساخت از آماده سازی و تسطیع تاریختن لایه های مختلف روسازی و در نهایت آماده شدن مسیر نهایی برای عبور ترافیک را شامل می گردد.
کلیه مسائل مورد بحث درمدیریت و بهره برداری از سیستم حمل ونقل پس از ساخت و آغاز بهره برداری در قلمرو مهندسی ترافیک قرار می گیرند. مدیرت پارکینگ، آنالیز تصادفات، بکارگیری علائم ترافیک و خط کشی معابر، بررسی عملکرد تقاطعهای دارای چراغ راهنمایی و بدون چراغ راهنمایی، کنترل سرعت و سایل نقلیه، تامین روشنایی معابر از جمله مسایل موجود در این زمینه می باشد.
تعمیر و نگهداری نیز در برگیرنده فعالیت ها و اقداماتی در جهت نگهداری سیستم حمل ونقل در کیفیت مناسب برای ارائه خدمت ( سرویس دهی) می باشد. ارتباط تخصصهای مختلف حمل ونقل رامی توان به صورت زیر نشان داد:

شکل ۲-۲- ارتباط بخش های مختلف حمل ونقل با یکدیگر
■ سیستم های حمل و نقل :
سیستم های حمل و نقل را میتوان از دیدگاه های متفاوتی مورد بررسی قرار داد. در این قسمت، این سیستم ها را از چند دیدگاه کلی و اساسی بررسی می نماییم.
◄ سیستم های حمل و نقل و اجزای تشکیل دهنده آنها :
یک سیستم حمل و نقل را میتوان بر اساس اجزاء تشکیل دهنده آن را تعریف نمود. از این دیدگاه، یک سیستم حمل و نقل شامل قسمت های تسهیلات ثابت، نهادهای شناور و سیستم های کنترلی خواهد بود.در یک سیستم حمل و نقل، انسان ها یا کالاها در زمان معینی فاصله جغرافیایی مشخصی را طی می کنند و ضمن این جابجایی از نقطه ای به نقطه دیگر انتقال می یابند.
• تسهیلات
تسهیلات ثابت، اجزاء فیزیکی و ثابت یک سیستم حمل ونقل می باشند که به صورت شبکه ای ازکمان ها و گره ها نمایش داده می شوند. (هرکمان نمایانگر قسمتی از مسیر راه، راه آهن و یا خطوط لوله می باشد و هر گره نمایانگر تقاطع همسطح یا غیره همسطح، پایانه، بندرو یا فرودگاه می باشد.) طراحی تسهیلات ثابت به طور سنتی در قلمرو فعالیت های رشته مهندسی عمران که شامل گرایش های مهندسی خاک و پی، طراحی سازه ها، طراحی سیستمهای زهکشی و طراحی هندسی راه ها می باشد، قرار دارد. که البته این نوع طراحی ها با نسبت های فیزیک یا اجزاء تسهیلات ثابت در ارتباط می باشند.اگر چه که ارتباط قسمت طراحی هندسی با سایر قسمت های طراحی متفاوت می باشد.( به عنوان مثال، طراحی سازه ها با کارایی و مقاومت سازه های مختلف در برابر تاثیر نیروها و بارهای وارده سروکار دارد.)
• نهادهای شناور و تکنولوژی
نهادهای شناور، واحدهایی هستند که تسهیلات ثابت را طی می کنند( می پیمایند)، این نهادها شامل وسایل نقلیه، کانتینرها، وسایل نقلیه مربوط به راه آهن و موارد دیگری از این قبیل می باشند.( به عنوان مثال در یک بزرگراه، خود بزرگراه جزیی از تسهیلات ثابت بوده و کلیه انواع مختلف وسایل نقلیه کوچک و بزرگی که از آن عبور می کنند، نهادهای شناور به شمار می روند.)
به منظور سهولت در امر طراحی هندسی، انستیتو بزرگراهای ایالتی و حمل ونقل امریکا، آشتو یکسری از وسایل نقلیه طراحی را که هریک نماینده گروه خاصی از وسایل نقلیه می باشند، به این امراختصاص داده است. درمباحث حمل ونقلی، نهادهای شناور فقط از نظر خصوصیات نوعی آنها از قبیل اندازه، وزن، و قابلیت های افزایش یا کاهش شتاب مورد بررسی قرار می گیرند و طراحیهای تکنولوژی های خاص این نهادها معمولا به وسیله مهندسین مکانیک و برق صورت می گیرد.بنابراین حرکت وسایل نقلیه و معادلات مربوط به جریان وسایل نقلیه به صورت روابط کلی بین متغییرهای نوعی مذکور بیان می گردد که ضمنا برای محاسبات و طراحی تکنولوژی های بسیاری از وسایل نقلیه نیز می تواند مورد استفاده قرار گیرد.
• سیستم کنترلی
سیستم کنترلی شامل دو قسمت کنترل وسیله نقلیه ای وکنترل جریان می باشد. منظور از کنترل وسیله نقلیه ای، روش تکنولوژیکی است که وسایل نقلیه را در تسهیلات ثابت هدایت می نماید.و چنین کنترلی می تواند به صورت دستی یا اتوماتیک اعمال گردد. در طراحی هندسی تسهیلات ثابت بایدعلاوه بر مشخصات وسایل نقلیه، مشخصات سیستم کنترلی وسیله نقلیه نیز مورد توجه قرار گیرد.(به عنوان مثال درمورد توقف وسایل نقلیه، هم خصوصیات راننده و فاکتورهای جسمی و حسی انسان و هم مشخصات وسیله نقلیه مورد استفاده می تواند روی زمان توقف تاثیرگذار باشد.)
سیستم کنترل جریان دربرگیرنده روشهایی است که با بهره گرفتن از آنها زنجیره ای از وسایل نقلیه به صورت یکنواخت و کارایی مناسب و همچنین با حداقل برخورد حرکت نمایند.این سیستم کنترلی دربرگیرنده انواع روش های کنترلی مانند علامت گذاری افقی و نصب علائم عمودی، سیستم های سیگنالی، ارائه و اجرای قوانین هماهنگ و متناسب برای بهره برداری از سیستم های مذکور می باشند.
◄ دسته بندی سیستم های حمل و نقل و زیر سیستم های اصلی حمل و نقل (طرق اصلی حمل ونقل)
سیستم های حمل ونقل را می توان از جهات متعددی دسته بندی نمود.برای مثال می توان آنها را براساس نوع تکنولوژی به کار گرفته شده، عملکرد سیستم مورد استفاده، سرویس هایی که ارائه می دهند و یا براساس نوع مالکیت و یامسئولیت اجراء و راه اندازی و… دسته بندی نمود.هریک از دسته بندی های مذکور، سیستمهای حمل نقل رااز جنبه های گوناگونی مورد بررسی قرار می دهند که اعمال نمودن چنین تمایزهایی در ارزیابی ها و تصمیم گیری های مختلف مربوط به حمل ونقل مفید خواهند بود.
سیستمهای حمل ونقل براساس تسهیلاتی که برای اجزاء جریان فراهم می نمایند و اجزاء جریان به آنها تکیه می کنند، به چهار زیر سیستم اصلی تقسیم می شوند که به طور متداول به این زیر سیستم ها طرق یا مدلهای حمل و نقل نیز گفته می شود. اما لازم بذکر است که این واژه در برخی از موارد و در بعضی از کتب به منظور تمایز ظریفتر و دقیقتر بین معانی سفر و روش های مختلف مسافرت به کار رفته است. به عنوان مثال، گاهی اوقات رانندگی به تنهایی و سفر به صورت هم پیمایی، طرق و مدلهای مختلفی از حمل ونقل درنظر گرفته شده اند.
• حمل و نقل زمینی
زیر سیستم حمل ونقل زمینی، خود به دوگروه جاده ای و ریلی یا راه آهن تقسیم می گردد. این تقسیم بندی زیر گروهی به دلیل وجود تفاوت های اساسی در تکنولوژی های مورد استفاده آنهاست، عملا و در واقع این دو زیر گروه دارای شبکه های جداگانه ای می باشند.
به طور کلی در زیرگروه جاده ای، راه ها دارای دو خاصیت عمده اصلی می باشند که یکی ایجاد دسترسی به نقاط وکاربریهای اطراف آنها و دیگری تامین حرکت برای وسایل نقلیه عبوری می باشد. برای آنکه حرکت وسایل نقلیه با سرعت بیشتری انجام گیرد، لازم است که از توقف های پی در پی در سیستم به منظور مسافرگیری، بارگیری و تخلیه بار کاسته شود.بنابراین و به طور خلاصه خاصیت حرکت و دسترسی درخلاف جهت یکدیگر عمل می نمایند و بهبود یکی، موجب افت کیفت در دیگری می گردد.راه ها معمولا براساس عملکرد و سرویس دهی خود، در استانداردهای کشورهای مختلف به چندین گروه مختلف تقسیم می شوند. درواقع چنین تقسیم بندی موجب توسعه سیستماتیک راه ها و ایجاد تعادل بین ظرفیت شبکه، سرعت، ایمنی، راحتی رانندگان و تاثیرات محیط زیستی می شود.
به طور معمول در اکثراستانداردها و آیین نامه ها، معابربا توجه به موقعیت مکانی شان به دو گروه شهری و بین شهری ( و یا روستایی) تقسیم می گردند.راه های شهری شامل معابری است که درمناطق شهری واقع می باشند و گروه راه های بین شهری در برگیرنده جاده هایی است کهدر خارج ازمناطق شهری قرار گرفته اند. طبقه بندی راه های بین شهری در برخی از استانداردها به صورت شکل زیراست:

شکل ۲-۳- تقسیم بندی راه های بین شهری
لازم به ذکر است که در راه های شریانی اصلی، حرکت در بالاترین سطح خود و دسترسی در پایین ترین حد خود می باشد و رفته رفته این موارد در راه های دیگر تغییر کرده تا اینکه در راه های محلی، دسترسی در بالاترین حد و حرکت در پایین ترین سطح ممکن می باشد.
• حمل و نقل هوایی
این زیر سیستم نیز خود به دوگروه محلی یا داخلی و بین المللی تقسیم می گردد.به هر حال در سیستم حمل ونقل هوایی از هواپیماها استفاده می شود و این هواپیماها نیز توسط وسایل ثابت وگردان مورد پشتیبانی قرار می گیرند.حمل ونقل مسافرین، بارو کالاها و محموله های پستی جزیی از فعالیت های حمل و نقل هوایی به شمار می رود.جزء ساختمانی اصلی این زیر سیستم، فرودگاه ها در کلاس های مختلف می باشند و به همین علت در سیستم حمل ونقل هوایی تقسیم بندی مهم دیگری نیز وجود دارد که به دسته بندی فرودگاه ها می پردازد و به طور کلی فرودگاه ها را به چهار دسته فرودگاه برای سرویسهای اصلی بازرگانی، فرودگاه برای سرویس های بازرگانی، فرودگاه ها پشتیبانی و فرودگاه برای هوانوردی عمومی تقسیم می نماید.در شبکه حمل ونقل هوایی فرودگاه های همان گره های شبکه می باشند.
• حمل ونقل آبی
زیر سیستم حمل ونقل آبی شامل زیرگروه های داخل خشکی، بندری و اقیانوسی می باشند.زیرگروه داخلی خشکی از رودخانه ها، دریاچه ها و کانالهای مصنوعی استفاده می نماید و اجزاء جریان در آن به صورت پشتیبانی شده ازسکو (مثل قایق) می باشند.اجزاء جریان در زیر گروه های بندری و اقیانوسی، کشتی هایی با وزن ها و اندازه های مختلف می باشند و به طور کلی برای جابه جایی کالاها مورد استفاده قرار می گیرند. خطوط دریایی، اگرچه قابل رویت به وسیله چشم نمی باشند ولی تسهیلات بندری را به هم متصل نموده و به وسیله قراردادهای بین المللی تثبیت گردیده اند.
•حمل ونقل از طریق خط لوله
دسته بندی و تعیین گروه های این زیرسیستم معمولا با توجه به محصولی که ازاین طریق حمل می گردد، صورت می پذیرد(مثلا نفت و گاز). به طور کلی زیر سیستم خطوط لوله ای نسبت به زر سیتم های قبلی دارای تفاوت اساسی می باشد.این تفاوت به دلیل آن است که این زیر سیستم فقط برای حمل ونقل کالا مناسب بوده و وسیله نقلیه ای را نیز بکار نمی گیرد.نهاد شناور در این زیر سیستم همان ماده ای است که در داخل لوله حرکت نموده و حمل می گردد.
علاوه بردسته بندی فوق، سیستمهای حمل ونقل همچنین برساس سرویس های عمومی و خصوصی نیز تقسیم می شوند.این واژه ها به دلیل دسترسی عموم ویا پخش خصوصی بکار رفته است و مالکیت مورد نظر نمی باشد.سیستم های حمل ونقل عمومی به زیرگروه های حمل کننده های قراردادی و حمل کننده های عمومی تقسیم می شوند. حل کننده های قراردادی براساس قراردادهای فردی سرویس خود را در اختیار عموم قرار می دهند.حمل کننده های عمومی معمولا سرویس زمان بندی شده ای را ارائه می دهند و برای پرداخت کنندگان کرایه سرویس دهی می نمایند. تاکسی ها، وسایل نقلیه کرایه و سرویس های فردی دیگر مربوط به گروه حمل کننده های قراردادی بوده و واژه حمل ونقل انبوه معمولا به حمل کننده های عمومی مسافر اتلاق می گردد.
◄ سیستم های حمل ونقل شهری :
سفرهایی که توسط شهروندان و مردم یک شهر انجام می گیرد، جابه جایی های اصلی در مناطق شهری را موجب می گردد.توزیع شهری یا درون شهری کالا عموما از طریق زیر سیستم جاده ای و توسط کامیون ها و انتها در ابعاد و اندازه گیری های گوناگون صورت می پذیرد.
حمل ونقل شهری از طریق آب فقط در چند شهر دنیا دیده شده است و حمل ونقل هوایی هم برای سفرهای شهری مناسب نمی باشد.با توجه به این مطالب، طرق سفرهای موجود برای حمل ونقل مسافرین در شهرها، طرق زمینی بوده که شامل حمل ونقل خصوصی (پیاده روی واستفاده از وسایل نقلیه موتوری شخصی)و سرویس های حمل ونقل عمومی که برخی از طریق معابر شهری(مانند اتوبوس ها ی شهری)و بعضی دیگر از طریق سیستم های ریلی شهری انجام می شود، می گردد.