شکل ۴-۱۹ پاسخ میزان پروتئین رقم ۰۳۳ به اثر متقابل تلقیح در محلول پای عناصر ۵۴
شکل۴-۲۰ پاسخ میزان پروتئین رقم الیت به اثر متقابل تلقیح در محلول پای عناصر ۵۴
شکل ۴-۲۱ مقایسه میانگین اثرات متقابل رقم، باکنری بر صفت درصد روغن ۵۵
شکل۴-۲۲ مقایسه میانگین اثر ساده محلول پاشی بر صفت درصد روغن ۵۶
فهرست جداول
عنوان صفحه

جدول ۴-۱: تجزیه واریانس شاخص‌های رشدی در دو رقم سویا ۳۷
جدول (۴-۳) ضریب همبستگی شاخص‌های رشدی با عملکرد دانه (۹۶= (n 44
جدول ۴-۳: تجزیه واریانس رقم، باکتری و محلول پاشی بر صفت‌های وزن هزار دانه، تعداد دانه در بوته و تعداد غلاف در بوته ۴۵
جدول ۴-۴: تجزیه واریانس رقم، باکتری و محلول پاشی بر شاخص برداشت، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه ۴۶
جدول ۴-۵ ضریب همبستگی عملکرد و اجزا عملکرد (۹۶n=) 52
جدول ۴-۴: تجزیه واریانس اثرات متقابل رقم، باکتری و محلول پاشی بر صفات کیفی ۵۳
فصل اول
مقدمه و کلیات
۱-۱- مقدمه
سویا Merr.] [Glycine Max (L.) یکی از دانه‌های روغنی و از مهم‌ترین گیاهان خانواده لگومینوز محسوب می‌‌شود و در آب و هوای گرم و در مناطق استوایی ونیمه استوایی کاشته می‌شود. این گونه گیاهی، احتمالاًحدود دو هزار سال قبل، در مناطق شمال چین اهلی شده است. اهمیت آن بخاطر پروتئین و روغن بالای دانه آن است (فتحی،۱۳۷۸).پروتئین آن با گوشت و فرآورده‌های لبنی و تخم مرغ قابل مقایسه بوده و به همین دلیل یکی از گیاهان ممتاز قرن بیستم لقب گرفته است (کوچکی، ۱۳۷۳).
پیشرفت و توسعه در بخش کشاورزی مستلزم مراحل گوناگون و مرتبط با هم می‌باشد. محقق، مروج و کشاورز به عنوان بخشی از نظام دانش و اطلاعات کشاورزی می‌باشند و نقش مهمی در توسعه کشاورزی ایفا می‌نمایند. در کشور ما قبل از هر چیز باید پذیرفت که هر گونه تحول در بخش کشاورزی نیازمند تحول در فرایند تولید و انتقال تکنولوژی می‌باشد در غیر این صورت هیچ گونه تغییر اساسی و اصولی در بخش کشاورزی حاصل نخواهد شد (علیپور، ۱۳۸۶).
از آنجایی که توانایی تولید غذا یکی از عوامل اصلی توسعه جوامع بشری است توسعه اقتصادی جامعه نوین بستگی به گیاهان زراعی دارد زیرا به طور مستقیم یا غیر مستقیم برای مصرف انسان مورد نیاز می‌باشد. با وجود اینکه افزایش قابل ملاحظه‌ای در طی ۳۰ سال گذشته در تولید گیاهان زراعی بدست آمده، با این حال متوسط عملکرد اکثر گیاهان زراعی هنوز کمتر از حد پتانسیل آن‌‌‌هاست. عملکرد بالقوه تنها با بهره گرفتن از ارقام پر محصول در شرایط مدیریتی ایده ال و همراه با محیط فیزیکی و شیمیایی مطلوب بدست خواهد آمد. یکی از راه های دستیابی به عملکرد بالاتر، تأمین مقادیر کافی عناصر معدنی برای گیاهان زراعی است (فتحی، ۱۳۷۸). برای گیاهانی مانند سویا که با اتکا به همزیستی با باکتری‌های تثبیت کننده نیتروژن مولکولی، بدون نیار به مصرف کودهای شیمیایی بالاترین بازده محصول را داشته باشند، استفاده از این توان ذاتی، به لحاظ جنبه‌های مفید اقتصادی و زیست محیطی آن، ضرورتی اجتناب ناپذیر به شمار می‌رود (اسدی رحمانی و همکاران، ۱۳۸۱). با توجه به هزینه زیاد برای تولید کودها و هچنین مشکلات زیست محیطی ناشی از مصرف این کودها، لزوم تجدید نظر در روش‌های افزایش تولید ضروری است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

کشاورزی پایدار به عنوان یک نظام زراعی شامل رهیافت‌هایی است که وابستگی کشاورزان به برخی نهاده‌های کشاورزی را کاهش می‌دهد ومنجر به کاهش تخریب محیط زیست و تعادل بین نسل‌ها می‌گردد. مشکلات زیست محیطی ناشی از کاربرد کود‌های شیمیایی، انرژی وهزینه‌های تولید و مصرف آن‌ها از مهمترین مسائل جهان امروز است. یکی از راهکارهای تولید بهینه محصول و حفظ سلامت محیط زیست فراهم سازی شرایط لازم وضرورت استفاده بیشتر از میکروارگانیسم‌های خاکزی می‌باشد (الکساندراتوس، ۲۰۰۳). در نظام های کشاورزی پایدار کاربرد کودهای زیستی از اهمیت ویژه‌ای در افزایش تولید و حفظ حاصلخیزی خاک برخوردار است و باکتری‌های افزاینده رشد به عنوان یکی از میکروارگانیسم‌های مفید خاکزی از مهمترین کودهای زیستی محسوب می‌شوند (حمیدی و همکاران،۱۳۸۶). این باکتری‌ها از طریق سنتز هورمون‌های محرک رشد گیاه باعث ایجاد مقاومت سیستمیک نسبت به دامنه وسیعی از استرس‌های محیطی می شوند (روستا و همکاران، ۱۳۸۸).
تغذیه برگی به عنوان یک تامین کننده تکمیلی عناصر کم مصرف و پر مصرف، هورمون‌های گیاهی، محرک‌های رشد و سایر عناصر مفید استفاده شده است() . تاثیر کود دهی برگی در افزایش محصول، مقاومت به بیماری‌ها و آفات و بهبود مقاومت به خشکی و نیز افزایش کیفیت محصول مشاهده شده است. پاسخ گیاه به کود دهی برگی بستگی به گونه گیاه، شکل کود، غلظت کود، دفعات کاربرد کود و مرحله رشدی گیاه دارد() . ترکیب کودی مورد استفاده در کود دهی برگی معمولاً بر اساس مرحله رشدی گیاه یا میوه تنظیم می‌شود . کود دهی برگی هم چنین برای کمک به گیاه در ترمیم شوک های ناشی از انتقال از مرحله نشایی ،آسیب تگرگ و سایر عوارض ناشی از شرایط آب وهوایی سخت بکار برده می‌شود. در هر حال این میزان تاثیر معمولاً در شرایط واقعی قابل دسترسی نیست. اغلب عدم موفقیت در تغذیه برگی ناشی از عدم توجه به اصول کاربرد برگی کود است. سایر دلایل عدم موفقیت شامل استفاده از ترکیب نادرست یا ترکیب درست در زمان نامناسب است. تصمیم گیری درباره مواد مورد استفاده در محلول‌پاشی برگی ونیز مرحله رشدی گیاه برای محلول‌پاشی به همان اندازه که یک علم بشمار می‌رود یک هنر نیز هست. بدلیل آسیب پذیری نتایج تحقیقات و آزمایشات کاربرد مزرعه‌ای تغذیه برگی، اظهار نظر روی مفید بودن آن هم در سیستم کشاورزی مرسوم وهم در سیستم‌های جایگزین متغیر است. یکی از مزایای تبلیغ شده درباره کود دهی برگی ، بالا بردن امکان جذب مواد مغذی از خاک می‌باشد. این تفکر از آن‌جا ناشی شده که کود دهی برگی موجب می‌شود گیاه مواد قندی و سایر مواد مترشحه بیشتری را از طریق ریشه به ریزوسفر ترشح کند. جمعیت میکرو ارگانیزم‌ها ی مفید در منطقه ریشه بواسطه افزایش دسترسی به این مواد مترشحه زیاد می‌شود. در طی این چرخه همراه با افزایش فعالیت‌های بیولوژیکـ، دسترسی به مواد مغذی، کنترل کننده‌های بیوشیمیایی بیماری‌ها و ویتامین ها و نیز سایر فاکتورهای مفید برای گیاه نیز زیاد می‌شود. این یک دلیل اساسی و منطقی برای تفکر استفاده از روش کوددهی برگی درکشاورزی ارگانیک در مقابل فلسفه “تغذیه خاک نه تغذیه گیاه” می‌باشد.
۱-۲- اهداف پژوهش
۱) بررسی اثرات نیتروکسین بر بهبود عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم سویا.
۲) تأثیر محلول پاشی روی آهن و منگنز بر میزان عملکرد، پروتئین ودرصد روغن دو رقم سویا.
۳) برآورد اثرات متقابل کاربرد باکتری‌های محرک رشد و محلول پاشی بر عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم سویا.
۱-۳- تاریخچه سویا
لوبیا روغنی، سویا یا سوژا از گیاهان دانه روغنی و علوفه‌ای است که از قدیم الایام و حداقل ۲۸۰۰ سال قبل از میلاد در موطن اصلی سویا، مناطق شمال شرقی چین کشت می‌شده است (آلیاری، ۱۳۷۹). سویا در اوایل قرن هفدهم به اروپا و در اوایل قرن نوزدهم به آمریکای شمالی برده شد. اگرچه کشت سویا در شرق به عنوان یک محصول اصلی به شمار می‌آید ولی امروزه تولید سویا در آمریکای شمالی بیش از تولید آن در شرق است. کشورهای مهم تولید کننده سویا عبارتند از ایالات متحده، برزیل، چین و آرژانتین. چهار کشور اصلی تولید کننده سویا، بر روی هم ۹۰ تا ۹۵ درصد تولید جهانی را دارا هستند (لطیفی،۱۳۷۵). ارقام این گیاه اولین بار در سال ۱۳۱۰ و سپس در سال های ۱۳۱۶ و ۱۳۱۸ از آسیای شرقی و آلمان به ایران وارد شدند و در کلیه آزمایش ها عملکرد خوب و زیادی از خود نشان دادند و اکنون هر سال در کشور هزاران هکتار زیر کشت سویا قرار دارند (صدوری، ۱۳۸۲).
۱-۴- اهمیت سویا
دانه سویا، تقریبا حاوی ۲۱% روغن خوراکی بسیار مرغوب و ۵۰-۳۰ درصد پروتئین، بر اساس وزن خشک می‌باشد که درآسیای شرقی آن را به دلیل زیادی پروتئین گوشت مرغ نامیده‌اند ( کریمی، ۱۳۷۵). روغن سویا ۲۰ تا ۲۵ درصد کل تولید روغن و چربی جهان و ۳۰ تا ۳۵ درصد کل تولید روغن نباتی خوراکی را شامل می‌شود (امام و ثقه الاسلام، ۱۳۸۴). روغن سویا برای غذای انسان، انواع دارو، تولید مواد ضد عفونی کننده، مرکب چاپ و صابون کاربرد دارد.از سویا چندین محصول غذائی به منظور مصرف انسانی به دست می‌آید که از آن جمله می‌توان مواد تخمیری، نوشابه ها، انواع محصولات شیرینی حاوی لوبیای کامل، پروتئین گیاهی به عنوان گوشت، میوه و آجیل مصنوعی را نام برد. بعد از فراوری بقایای دانه، غذای مکمل با ارزش و غنی از پروتئین را فراهم می‌سازد (فتحی، ۱۳۷۸ و پور موسوی،۱۳۸۶).
۱-۵- تحولا‌ت سطح زیرکشت سویا در جهان
سطح زیرکشت سویای جهان در سال ۲۰۱۲ حدود ۷۹۴۱۰۴۹۵ هکتار بوده است. به طور کلی میزان سطح زیرکشت این محصول از سال ۱۹۹۱ به بعد افزایش داشته است. در سال گذشته میلا‌دی، آسیا ۵/۲۳ درصد، آمریکای شمالی ۳/۴۲ درصد، آمریکای جنوبی ۳۱ درصد، اروپا ۸/۱ درصد، آفریقا ۲/۱ درصد و اقیانوسیه کمتر از ۱/۰ درصد از سطح زیرکشت جهانی را به خود اختصاص داده‌اند. از میان کشورهای عمده تولیدکننده سویا، ‌ آمریکا مقام اول را داراست و پس از آن برزیل، چین، آرژانتین و هند در رتبه‌های بعدی قرار می گیرند.
۱-۵-۱ کشورهای عمده تولید کننده
کل تولید جهانی سویا در سال ۲۰۱۲ حدود ۱۷۹۹۱۷۳۰۲ تن بوده است. با وجود افزایش سطح زیرکشت در سال ۲۰۱۲ نسبت به سال قبل آن، به دلیل کاهش نسبی متوسط عملکرد در سال یادشده، تولید جهانی به میزان ۱۷/۳ میلیون تن افزایش یافته است. براساس آمارها، تولید جهانی سویا در سال‌های پایانی دهه ۹۰ نسبت به ابتدای آن حدود ۸/۴۲ درصد افزایش یافته و پیش‌بینی می‌شود که تولید و تجارت سویا در سال آینده به ۱۸۰ میلیون تن برسد. از کل تولید جهانی سویا در سال ۲۰۱۱، حدود ۷/۴۸ درصد در آمریکای شمالی، ۴/۳۴ درصد در آمریکای جنوبی، ۶/۱۴ درصد در آسیا، ۷‌/۱ درصد در اروپا، ۶/۰ درصد در آفریقا و کمتر از ۱/۰ درصد در اقیانوسیه تولید شده است. در مقایسه عمده‌ترین کشورهای تولیدکننده سویا نیز در سال ۲۰۱۱ آمریکا با تولید بیش از ۴/۷۳ میلیون تن مقام اول را داشته است و پس از آن کشورهای برزیل، آرژانتین و چین در رده‌های بعدی قرار دارند.
۱-۵-۲- بررسی روند عملکرد سویا در جهان
در سال ۲۰۰۶ متوسط عملکرد جهانی سویا برابر ۲۲۶۰ کیلوگرم در هکتار بوده است که نسبت به سال قبل کمی کاهش نشان می‌دهد. با وجود این، در سال ۱۹۹۰ متوسط عملکرد جهانی ۱۸۹۸ کیلوگرم بوده که در پایان دهه ۹۰ این مقدار حدود ۵/۱۳ درصد رشد داشته است. عملکرد، شاخص کارآیی بخش کشاورزی در تولید سویا بوده و از این لحاظ میزان آن در کشور ها و مناطق مختلف متفاوت است. مقایسه مناطق و قاره‌های مختلف نشان می‌دهد که آمریکای شمالی دارای بیشترین میزان متوسط عملکرد است و پس از آن به ترتیب آمریکای جنوبی، اقیانوسیه، اروپا، آسیا و آفریقا قرار دارند.
۱-۵-۳- سطح زیر کشت سویا در ایران
در سال زراعی ۱۳۹۲ سطح زیرکشت سویا در ایران حدود ۷۴۴۶۱ هکتار بوده است. از نظر پراکنش جغرافیایی این محصول، بیش از ۹۰ درصد از اراضی زیرکشت سویا در استان‌های مازندران و گلستان قرار دارد. بنابراین وضعیت تناوب اراضی و به طور کلی الگوی کشت سالا‌نه در این دو استان نقش عمده‌ای در تعیین میزان سطح زیرکشت سویا در سطح کشور دارد. برای مثال، افزایش ۴/۱۷ درصدی سطح زیرکشت در بین سال‌های ۱۳۷۳ تا ۱۳۷۵ به طور عمده ناشی از افزایش قابل توجه آن در استان گلستان در این سال‌ها بوده است. در سال زراعی ۱۳۸۵ استان‌های ‌مازندران ۶/۴۰ درصد، گلستان ۵۱ درصد، لرستان ۳/۳ درصد و سایر استان‌ها حدود ۱/۵ درصد از سطح زیرکشت این محصول را به خود اختصاص داده‌اند.
۱-۵-۴- تحولا‌ت تولید سویا در ایران
در سال زراعی ۱۳۸۵ میزان تولید سویا در ایران حدود ۱۴۱ هزار تن بوده است. میزان تولید سالا‌نه در سال‌های ۱۳۷۳ تا ۱۳۸۵ نشان می‌دهد که روند افزایش تولید متناسب با گسترش سطح زیرکشت بوده است. در بین سال‌های ۱۳۷۲ تا ۱۳۷۴ تولید سویا دچار کاهش شده و سپس روندی افزایشی یافته است. به طوری که پیش از این ذکر کردیم یکی از دلا‌یل این امر، پراکنش جغرافیایی خاص کشت سویا در کشور است. تمرکز کشت سویا در استان‌های مازندران و گلستان باعث می‌شود تا منحنی تولید کشور وابستگی زیادی به میزان تولید در استان‌های یادشده داشته باشد. در فاصله سال‌های یادشده (۱۳۷۴-۱۳۷۲) به رغم افزایش نسبی تولید در سایر استان‌های کشور، کاهش تولید در استان گلستان و تا حدودی در مازندران باعث افت تولید کلی کشور شده است. در سال زراعی ۱۳۸۵ از کل تولید سویای کشور در استان گلستان و مازندران ۹۷ درصد و سایر استان‌ها ۳ درصد تولید شده است در سال زراعی ۱۳۸۵ میزان تولید سویا در ایران حدود ۱۴۱ هزار تن بوده است. میزان تولید سالا‌نه در سال‌های ۱۳۷۳ تا ۱۳۸۵ نشان می‌دهد که روند افزایش تولید متناسب با گسترش سطح زیرکشت بوده است. در بین سال‌های ۱۳۷۲ تا ۱۳۷۴ تولید سویا دچار کاهش شده و سپس روندی افزایشی یافته است. به طوری که پیش از این ذکر کردیم یکی از دلا‌یل این امر، پراکنش جغرافیایی خاص کشت سویا در کشور است. تمرکز کشت سویا در استان‌های مازندران و گلستان باعث می‌شود تا منحنی تولید کشور وابستگی زیادی به میزان تولید در استان‌های یادشده داشته باشد. در فاصله سال‌های یادشده (۱۳۷۴-۱۳۷۲) به رغم افزایش نسبی تولید در سایر استان‌های کشور، کاهش تولید در استان گلستان و تا حدودی در مازندران باعث افت تولید کلی کشور شده است. در سال زراعی ۱۳۸۵ از کل تولید سویای کشور در استان گلستان و مازندران ۹۷ درصد و سایر استان‌ها ۳ درصد تولید شده است.
۱-۵-۵-مقایسه عملکرد تولید سویا در ایران با کشورهای عمده تولید کننده
متوسط عملکرد سویا در ایران براساس آخرین آمار (۱۳۹۲) حدود ۱۸۹۴ کیلوگرم در هکتار بوده که نسبت به سال قبل (۱۳۸۴) افزایش یافته است. به طور کلی در بین سال‌های ۱۳۷۳ تا ۱۳۸۵ حدود ۹۶ درصد افزایش در عملکرد تولید سویا مشاهده می‌شود. میان استان‌های کشور در سال زراعی ۱۳۸۵ عملکرد مهم‌ترین استان‌های تولیدکننده (مازندران، گلستان و لرستان) نسبت به سایر استان‌ها کمتر بوده است. استان‌های مازندران و گلستان در فاصله سال‌های ۱۳۷۴ تا ۱۳۷۸ بیشترین میزان عملکرد را داشته‌اند در حالی که سایر استان‌ها بعد از سال ۱۳۷۸ روند افزایشی محسوسی را نشان داده‌اند. به لحاظ متوسط عملکرد کشور نیز پس از سال ۱۳۷۹، افزایش ۵/۱۱ درصدی نسبت به سال ما قبل آن دیده می‌شود وابستگی شدید کشور ما به منابع خارجی در تأمین روغن‌نباتی موردنیاز که به حدود ۹۰ درصد می‌رسد، باعث شده که سیاست افزایش سطح زیرکشت و افزایش تولید دانه‌های روغنی با محوریت دانه کلزا به عنوان یکی از سیاست‌های اساسی و راهبردی موردنظر دولت گیرد و با تنظیم و تدوین طرح جامع افزایش تولید منابع روغنی در کشور، نسبت به اجرای طرح‌های ویژه در این زمینه اقدام شود. از این جهت با توجه به اینکه تا رسیدن به مرز خودکفایی زمانی چندین ساله را نیاز داریم، مجبور به تأمین کسری حدود ۹۰ درصدی روغن از دیگر کشورها هستیم که در این رابطه با توجه به الزام‌های قانونی، تمهیداتی اندیشیده شده که به جای واردات مستقیم کنجاله و روغن، نسبت به واردات دانه روغنی اقدام شود؛ در این رابطه سرمایه‌گذاری‌های بسیار مناسبی هم در زمینه صنایع روغن‌کشی با ظرفیت مطلوب در کشور ایجاد شده است. با توجه به اینکه کشور برزیل و آمریکای جنوبی به عنوان یکی از منابع مهم تأمین دانه‌های روغنی و حتی روغن و کنجاله مورد توجه و طرف معامله ایران هستند، از این رو، می‌تواند به عنوان یکی از منابع قابل اتکا مورد توجه و بررسی قرار گیرد که در همین رابطه محصول سویا، مورد مطالعه قرار گرفته است.(دفتر معاونت برنامه ریزی و نطارت راهبردی ریاست جمهوری).
۱-۶- گیاهشناسی سویا
سویا گیاهی است دیپلوئید (۴۰=۲)، یکساله و از تیره باقلا (Fabaceae) که به صورت بوته‌ای استوار و نسبتا پرشاخ و برگ رشد می‌کند. این گیاه روز کوتاه است و بیش از هر محصول زراعی دیگر نسبت به طول روز حساسیت نشان می‌دهد. مقدار رشد رویشی و طول دوره رشد به رقم، طول روز، دمای محیط و تاریخ کاشت بستگی دارد ولی بسیاری از ارقام مورد کاشت در ایران سیکل زندگی خود را طی ۹۰ تا ۱۴۵ روز به اتمام می‌رسانند (خواجه پور، ۱۳۸۵). گل های سویا در زاویه اتصال برگ‌ها به ساقه تشکیل شده و هر گل مسبب تشکیل صفر تا ۳ بذر و به ندرت ۴ تا ۵ بذر می‌شود (کوچکی و همکاران، ۱۳۶۷). طول دوره گلدهی ۳ تا ۴ هفته ادامه یافته و معمولاً ۲۵ تا ۵۰ درصد گل‌های تشکیل شده تولید نیام می‌کنند (مجتهدی و لشگری، ۱۳۶۰). رنگ گل‌ها سفید، بنفش یا ارغوانی است. گل‌ها خوشه‌ای بوده و معمولاً در هر خوشه ۸ الی ۱۶ گل ظاهر می‌شوند. ارقامی که برای تولید روغن کشت می‌شوند دارای بذر‌هایی به رنگ زرد و آن‌هایی که برای مصارف مستقیم (آجیلی) کشت می‌شوند بذرهایی به رنگ زرد کاهی یا سبز زیتونی دارند و نوع علوفه ای آن دارای بذرهای قهوه ای یا سیاه هستند (مجتهدی و لشگری، ۱۳۶۰). برگ‌های اولیه سویا با کرک های کوچک پوشیده شده اند (لطیفی، ۱۳۷۲). ارقام علوفه‌ای ساقه های ظریف دارند و شاخ و برگ آن‌ها در مقایسه با ارقام روغنی بیشتر است (کریمی، ۱۳۶۸). حداکثر محصول سویا تا حدود زیادی بستگی به وجود سیستم ریشه‌ای گسترده همراه با گره‌های تثبیت کننده نیتروژن دارد. معمولاً توسعه ریشه در مرحله نیام دهی به حداکثر خود می‌رسد . روی ریشه های گیاه گره های تثبیت کننده نیتروژن حاوی باکتری‌های ریروبیوم ژاپونیکوم وجود دارد که کربوهیدارت ها و سایر مواد غذایی را از آوند آبکش ریشه گیاه میزبان گرفته و انرژی دریافتی را صرف تبدیل نیتروژن هوا به یون آمونیوم و در نهایت اسیدهای آمینه می نماید. اسید های آمینه تولیدی به مصرف رشد و تکثیر باکتری‌ها می رسد. گسترش حجم ریشه در صورت وجود آب و عناصر غذایی کافی در خاک و تهیه بستر مناسب امکان پذیر است (لطیفی، ۱۳۷۲). گیاه سویا دارای یک ریشه اصلی است که ریشه های افقی حدود ۴۰ تا ۵۰ سانتی متر موازی سطح خاک رشد می‌نمایند و سپس تا عمق ۱۵۰ سانتی متر در خاک نفوذ می‌کنند. رشد ریشه تا زمان تشکیل دانه ادامه می‌یابد و قبل از ورود دانه به مرحله بلوغ فیزیولوژیک متوقف می‌گردد. (لطیفی، ۱۳۷۲).
۱-۷- اکولوژی سویا
سویا یک محصول فصل گرم است و در یک فصل رشد دستکم به ۲۴۰۰ واحد گرمایی نیاز دارد. سویا زراعی به محدود گسترده‌ای از عرض‌های جغرافیایی (۵۲ درجه شمالی تا ۵۰ درجه جنوبی) و طیفی از طول دوره رشد ( ۹۰ تا ۱۸۰ روز) سازگار شده است (خواجه پور، ۱۳۸۵). سویا نسبت به درجه حرارت حساس است و معولا در محیط هایی با درجه حرارت بین ۱۰ و ۴۰ درحه سانتی گراد در طول فصل رشد، کشت می‌شود. سویا گیاهی روز کوتاه است که نسبت به طول مدت نور و مقدار نور جز حساس ترین گیاهان زراعی محسوب می‌شود. و ارقام مختلف سویا عکس العمل متفاوتی از خود نسبت به طول روز دارند بنابراین از اوایل بهار تا اواسط تابستان کشت می‌شود (خواجه، ۱۳۷۵). با توجه به گسترش زیاد ریشه سویا عمق خاک زراعی اهمیت زیادی دارد و خاک‌های عمیق را ترجیح می‎‌دهد. بافت‌های سبک و شنی مناسب سویا نیست و خاک‌های رسی سیلتی که دارای هوموس و شن باشند بهترین زمین برای کشت سویا است با اسیدیته بین ۶ تا ۵/۶ اگر گیاه خوب در خاک مستقر شده باشد می‌تواند مدت کوتاهی در مقابل خشکی مقاومت نماید و با یخبندان جزیی آسیب نمی‌بیند.

افزایش توانائی رقابت گیاه زراعی با علف­های هرز بخش مهمی از سیستمهای تلفیقی مدیریت علف­های هرز است (مرادی تلاوت و وهمکاران، ۱۳۸۹). از آنجا که افزایش تراکم گیاهی فراهمی منابع را برای علف­های هرز کاهش می­دهد فواید افزایش توانائی رقابت گیاه زراعی از طریق افزایش تراکم گیاهی به صورت گسترده مطالعه شده است. به طور کلی کاربرد مناسب میزان بذر در مزارع آلوده به علف­های هرز از طریق کاهش میزان بیوماس و کم شدن تولید بذر علف­های هرز، می ­تواند در استراتژیهای مدیریت علف­های هرز در دراز مدت نقش مهمی را ایفا کند.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

افزایش تراکم گیاهی می ­تواند باعث غلبه آن بر علف­های هرز شود. هر چند این امر ممکن است نتیجه معکوس هم بدهد، زیرا شدت رقابت بین گونه ­ای با علف­های هرز، اغلب کمتر از شدت رقابت درون گونه ­ای است (کوچکی و همکاران، ۱۳۸۰). در این ارتباط مانتی و همکاران (۱۹۹۶) گزارش کردند که با افزایش تراکم گیاهی، کاهش عملکرد گیاهان زراعی ناشی از حضور علف­های هرز بهبود می­یابد. زیرا تراکم گیاهی و آرایش کاشت دو عاملی هستند که با تحت تاثیر قرار ­دادن ساختار کانوپی از طریق تغییر شکل اجزاء اندام­های هوایی همچون اندازه برگ­ها، جهت گیری برگ­ها و نحوه اتصال آنها به ساقه و پیری برگ­های پایین تر کانوپی قادر به کاهش پتانسیل تداخل علف­های هرز از طریق افزایش جذب نور کانوپی هستند (گاردنر، ۱۳۸۲). افزایش تراکم گیاه زراعی، با افزایش فشار رقابتی روی علف­های هرز، رشد و تکامل آنها را تحت تاثیر قرار می­دهد. بدین ترتیب باعث افزایش سهم گیاه زراعی از کل موجودی منبع می­ شود (هریس و وایت، ۲۰۰۷ و احمدوند و همکاران، ۲۰۰۹). گیاهان زراعی که قادر به تشکیل کانوپی متراکم می­باشند، عمدتاً از طریق سرکوب فیزیکی بر زیست توده علفهای هرز تأثیر می­گذارند (گراندی و همکاران ،۱۹۹۹ ) .بنابراین، می­توان با افزایش تراکم گیاه زراعی سبب کاهش تولید بذر علفهای هرز و کاهش تراکم این گونه ها شد (کاسلنی، ۱۹۹۱).
کاسلنی و همکاران بیان کردند که عملکرد گندم زمستانه آلوده با بروموس^۱ با افزایش میزان بذر از ۹۰ کیلوگرم در هکتار به ۱۸۰ کیلوگرم در هکتار باعث ۱۵درصد افزایش عملکرد دانه گندم و ۲۵ درصد کاهش بذور بروموس گردید. همچنین افزایش میزان بذر از ۶۷ کیلوگرم در هکتار به ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار باعث کاهش آلودگی مزارع گندم به بروموس گردید .خسارت یولاف وحشی در تراکمهای ۱۰ تا ۲۰۰ بوته در متر مربع گندم در ایران، به ترتیب ۱۲ تا ۳۵ درصد ( موسوی، ۲۰۰۱، نقل از مقاله تأثیر تراکم و تاریخ کاشت گندم پاییزه بر تراکم و زیست توده علف های هرز در شرایط آب و هوایی شیروان، قربانی و همکاران، ۱۳۹۱) و در اسپانیا با تراکم ۲۹۸ سنبله در متر مربع گندم (سلیمی، ۱۹۹۴) ۳۱ درصد گزارش شده است.
تراکم کاشت می­بایست به نحوی انتخاب شود که حداقل رقابت بین بوته های گیاه زراعی به وجود آید و از طرف دیگر فضای خالی در اختیار علف های هرز قرار نگیرد( احمدی و همکاران، ۲۰۰۷). برخی اعتقاد دارند که گندم به دلیل داشتن خاصیت پنجه زنی ، دارای انعطاف پذیری بالایی از نظر تراکم بوته می باشد، به طوری که در دامنه وسیعی از تراکم بوته، تعداد سنبله قابل برداشت و نهایتا عملکرد دانه مشابه خواهد بود. ولی گزارش شده است که اگر عملکرد دانه مورد نظر باشد تراکم بوته مناسبی وجود دارد که در آن تراکم ،عملکرد دانه حداکثراست و چنانچه تراکم کم باشد از پتانسیل تولید به نحو بهینه استفاده نمی گردد و در فراتر از تراکم مطلوب نیز مواد فتوسنتزی به جای اینکه صرف تولید دانه بیشتر شوند صرف رشد رویشی یا تنفس گیاه می گردند . ( کوچکی و خلقانی، ۱۳۷۴، سرمدنیا و کوچکی، ۱۳۷۲). سنجری و پیرایوانلو ( ۱۳۷۵ ) در آزمایشی به عنوان بررسی تعیین تراکم مناسب در ارقام گندم درشرایط دیم که در آن پنج تراکم ( ۱۵۰، ۲۰۰ ، ۲۵۰، ۳۰۰ و ۳۵۰ بوته در مترمربع ) بود، نتیجه گرفتند که اختلاف بین ارقام و تراکم های مختلف بوته از نظر عملکرد دانه و نیز اثر متقابل تراکم و رقم بر روی عملکرد دانه ، معنی دار نبود . هاکل و بیکر (۱۹۸۹) که سه رقم گندم

1. 1. Bromus secalinus L.

بهاره را در شرایط آب و هوایی نیمه خشک و در تراکم های بوته ، ۴۰ ، ۸۰ ، ۱۶۰ و ۳۲۰و ۶۴۰ بوته در مترمربع مورد آزمایش قرار دادند به این نتیجه رسیدند که عملکرد دانه تاسطح ۶۴۰ بوته در متر مربع در سال ۱۹۸۴ و تا ۳۲۰ بوته در سال ۱۹۸۵ افزایش یافت (نقل از مقاله تاثیر تراکم بوته روی خصوصیات مرفولوژیکی و فیزیولوژیکی چهار رقم گندم دوروم تحت شرایط دیم، مظفری و همکاران، ۱۳۷۷). شیرانی فر ( ۱۳۷۴ ) در آزمایشی به این نتیجه رسید که اثر رقم و تراکم بوته بر روی عملکردهای کل، دانه، کاه و شاخص برداشت معنی دار بود و حداکثر عملکرد دانه در تراکم بوته از ۳۰۰ به ۶۰۰ بوته در مترمربع ، عملکرد دانه افزایش یافت ولی بین سطوح مختلف تراکم ، اختلاف معنی داری مشاهده نشد . قبادی و همکاران (۱۳۷۹) در مورد گندم گزارش کردند که بین اجزاء عملکرد ، حالت جبران کنندگی نسبی وجود دارد . به عنوان مثال در ارقامی که دارای پنجه های بیشتری هستند تعداد سنبله در واحد سطح افزایش می یابد ولی تعداد دانه در سنبله و وزن دانه ها کمتر خواهد بود و افزایش وزن دانه فقط تا حدی کاهش تعداد دانه را جبران می کند .اگر چه با افزایش تراکم بوته ، تعداد سنبله در مترمربع افزایش می یابد اما تعداد دانه درسنبله و وزن هزار دانه و نهایتاً میزان تولید کاهش خواهد یافت ( بدون نام، ۱۹۸۶). اسمید و جینکینسون (۱۹۷۹)، دریافتند که تراکم های بوته بالاتر از حد اپتیمم (مطلوب) ممکن است باعث افزایش تعداد سنبله در واحد سطح شود ولی درعوض می تواند باعث کاهش تعداد سنبله های بارور و وزن دانه در سنبله شود (نقل از مقاله تاثیر تراکم بوته روی خصوصیات مرفولوژیکی و فیزیولوژیکی چهار رقم گندم دوروم تحت شرایط دیم، مظفری و همکاران، ۱۳۷۷). مواد فتوسنتزی که در دانه ذخیره می شوند از سه منبع (Source )عمده، فتوسنتز جاری برگ ، فتوسنتز جاری قسمت های سبزغیر از برگ و انتقال مواد فتوسنتزی ذخیره شده در سایر اندام های گیاه (منابع ثانویه) تامین می شود ( سرمدنیا و کوچکی ، ۱۳۷۲) غلاف برگ پرچم و میانگره برگ پرچم در شرایط خشکی می تواند به عنوان منابع ثانویه عمل نموده و نقش موثری در انتقال مواد فتوسنتزی به دانه داشته باشد (هاشمی دزفولی ، ۱۳۷۷)
آسانا و سینگ (۱۹۶۷)، عملا تمام ماده خشک دانه ، توسط قسمتی از ساقه که در بالای گره برگ پرچم قرار دارد تولید می شود از این مقدار ، سنبله در حدود ۵۰ درصد وزن خشک دانه را تامین می کند. سایمونس (۱۹۸۳) ، بین وزن هزار دانه و سطوح فتوسنتزی واقع در بالای گره برگ پرچم در هر پنجه و کل گیاه همبستگی مثبتی را مشاهده نمود (نقل از مقاله تاثیر تراکم بوته روی خصوصیات مرفولوژیکی و فیزیولوژیکی چهار رقم گندم دوروم تحت شرایط دیم، مظفری و همکاران، ۱۳۷۷).
اﻓــﺰاﻳﺶ ﺗــﻮان رﻗﺎﺑــﺖ ﮔﻴــﺎه زراﻋــﻲ ﺑﺨــﺶ ﻣﻬﻤــﻲ از ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﺎی ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ ﻋﻠﻒ ﻫﺎی ﻫﺮز اﺳـﺖ . ﻛــﻮددﻫﻲ ﮔﻴﺎﻫــﺎن زراﻋــﻲ ﺑــﺎ دﺳﺘﺮﺳــﻲ ﮔﻴﺎﻫــﺎن ﻫــﺮز ﺑﻪ ﻣﻮاد ﻏﺬاﻳﻲ ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ . از آﻧﺠﺎ ﻛـﻪ ﮔﻴﺎﻫـﺎن زراﻋـﻲ و ﻫﺮز ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪی ﻫﺎی ﭘﺎﻳﻪ ﻧﺴﺒﺘﺎ ً ﻳﻜﺴﺎﻧﻲ دارﻧـﺪ، ﺣﺎﺻـﻠﺨﻴﺰی ﺧﺎک ﺑﺮ رﻗﺎﺑﺖ ﻣﻴـﺎن آﻧﻬـﺎ اﺛـﺮ ﻣـی­گذارد ( بلک شاو ،۲۰۰۴).
۳–۳–۲: کود دهی
همانطور که می­دانیم تمامی کودی که به خاک اضافه می­ شود جذب گیاه نمی­گردد، بلکه قسمت قابل توجهی از آن به طرق مختلف از دسترس گیاه خارج می­ شود . بخشی از کود داده شده از خاک شسته می­ شود
و بخشی دیگری از کود توسط خاک ، مواد آلی و میکروبها تثبیت و یا مصرف می­ شود . در نتیجه رشد مطلوب گیاه و حصول حداکثر کیفیت و کمیت محصول مستلزم وجود مقدار کافی و متعادلی از عناصر پر مصرف و کم مصرف در خاک است . و در صورتی که کمبود عنصر یا عناصر غذایی در خاک وجود داشته باشد، بایستی بصورت کود به خاک اضافه گردد.
شایان ذکر است که عناصر پر مصرف و عناصر کم مصرف در ساختمان سلولی و فعالیت­های فیزیولوژیکی گیاه شرکت دارند. برخی از وظایف عناصر کم مصرف در گیاه به شرح ذیل می­باشد:
عنصر آهن : شرکت در ساختمان کلروفیل ، سیتوکروم ها و آنزیم نیتروژناز.
عنصر منگنز : مقاومت در مقابل عوامل نامساعد زنده و غیر زنده ، فعال سازی و یا جزیی از بعضی از آنزیم ها ، انسجام غشاء کلروپلاست و آزاد سازی اکسیژن در فرایند فتوسنتز و تنظیم مراحل نموی گیاه.
عنصر بر : جزیی از دیواره سلولی ، مؤثر در مصرف کلسیم ، سنتز اسید نوکلئیک و انسجام غشاء ها و تنظیم مراحل نموی گیاه.
عنصر روی : مقاومت در مقابل عوامل نامساعد زنده و غیر زنده ، فعال سازی و یا جزیی از بسیاری آنزیم ها و غشاء ها و تنظیم مراحل نموی گیاه.
عنصر مس : فعال سازنده و یا جزیی از بعضی از آنزیم­ های فعال در اکسیداسیون و احیاء ، شرکت درفعالیت­های فتوسنتزی و تنظیم مراحل نموی گیاه.
عنصرمولیبدن : مقاومت در مقابل عوامل نامساعد زنده و غیر زنده مورد نیاز در فرایند تثبیت نیتروژن و احیاء نیترات.
عناصر فسفر و پتاسیم نیز جزو عناصر پر مصرف می­باشند. ازجمله نقشهای عنصر فسفر تسریع در رشد و رسیدگی محصول گشته و کیفیت مصرفی بافتهای سبزینه ای را افزایش می­دهد. پتاسیم نیز کیفیت محصول را بالا می­برد و راندمان فتوسنتز را افزایش می­دهد. پتاسیم برای تشکیل دانه حجیم و ساقه مقاوم در غلات ضروری می­باشد.
اﻓﺰاﯾﺶ روز اﻓﺰون ﻗﯿﻤﺖ ﮐﻮدﻫﺎیﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ درﺟﻬﺎن، ﺿﺮورت اﻗﺘﺼﺎدی ﺑﻮدن ﺗﻮﻟﯿﺪ، آﻟﻮدﮔﯽ آبﻫـﺎی زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ و ﺗﺨﺮﯾﺐ ﺳﺎﺧﺘﺎرﺧﺎک در اﺛﺮ ﻣﺼﺮف ﺑﯽروﯾﻪ و ﻧﺎآﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﮐﻮدﻫﺎی ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ، ﻣﺸﮑﻼﺗﯽﻫﺴــﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ روشﻫــﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ آن ﻫــﺎ را ﺣﻞ ﮐﺮد. ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﺮﮔﯽ روش ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺟﻬﺖ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﺼﺮف ﮐﻮدﻫﺎی ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ و ﺧﻄﺮات ﻣﺤﯿﻄﯽ آنﻫـﺎ، ﺑهﺧﺼـــــﻮص در ﺷﺮاﯾﻂ اﺧﯿـﺮ ﮐﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﺼﺮف ﺳﻢ و ﺑﻬﯿﻨﻪﺳﺎزی ﻣﺼﺮف ﮐﻮد در دﻧﯿﺎ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه اﺳﺖ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ (ملکوتی و لطف الهی، ۱۹۹۹). ﻣﺤﺘﻮای ﻣﻮاد ﻏﺬاﯾﯽ ﺧﺎک ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﺮای ﺗﺎﻣﯿﻦﻧﯿﺎز ﮔﯿﺎه ﮐﺎﻓﯽ ﻧﺒﺎﺷﺪ. ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻌﺪﻧﯽ ﺑﻪ ﮔﯿﺎﻫﺎن در ﺣﺎل رﺷﺪ روش ﻣﻨﺎﺳــﺒﯽﺑﺮای ﺑﻬﺒﻮد ﻋﻤﻠﮑﺮد ﮔﯿﺎﻫﺎن زراﻋـــﯽ اﺳﺖ. اﮐﺜﺮ ﻋﻨﺎﺻﺮ رﯾﺰﻣﻐـــﺬی در ﺧــﺎکﻫــﺎی ﻗﻠﯿــﺎﯾﯽ ﺗﺜﺒﯿــﺖ ﺷــﺪه و رﯾﺸﻪﻫﺎی ﮔﯿﺎه ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺟﺬب ﮐﺎﻓﯽآنﻫﺎ از ﺧﺎک ﻧﻤﯽﺑﺎﺷﻨﺪ (ﻛﺎکمک، ۲۰۰۸). ﺑﺮﺧـــﯽ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺷـﯿﻤﯿﺎﯾﯽ و ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﺧﺎکﻫﺎ از ﺟﻤﻠـﻪ ﻗﻠﯿﺎﺋﯿـﺖ، ﮐﻤﺒـﻮد ﻣـﻮاد آﻟـﯽ، ﻓﺮاﻫﻤﯽ ﻋﻨﺎﺻﺮ رﯾﺰ ﻣﻐﺬی و دﺳﺘﺮﺳﯽ ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺑﻪ آنﻫـﺎ را ﮐـﺎﻫﺶ ﻣـــﯽدﻫﻨـــﺪ (رونقی و همکاران، ۲۰۰۲). ﯾـــﮏ راﻫﮑﺎرﻣﻬﻢ ﺑﺮای اﻓﺰاﯾﺶ ﻏﻠﻈﺖ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﮐﻢ ﻣﺼـﺮف در داﻧــــﻪ، ﮐــــﻮددﻫﯽ و ﯾــــﺎ ﻣﺤﻠــــﻮل ﭘﺎﺷــــﯽ ﮔﯿﺎﻫــــﺎن اﺳـــﺖﻛﺎکمک، (۲۰۰۸). ﺳـــﺎراﻧﺪون و ﺟﯿـــﺎﻧﯿﺒﻠﯽ، (۱۹۹۰) ﮔﺰارش ﮐﺮدﻧـﺪ ﮐـﻪ ﻣﺼﺮف ﺑﺮﮔﯽ ﻧﯿﺘﺮوژن ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﻤﻠﮑﺮد داﻧﻪ ﮔﻨﺪم (۴۳درﺻــﺪ) و ﻋﻤﻠﮑــﺮد ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾــﮏ (۶۵ درﺻــﺪ) ﮔﺮدﯾـﺪ، وﻟـﯽ ﺗﻮﻟﯿـﺪ ﭘﻨﺠـﻪ ﺑﯿﺸـﺘﺮ و درﻧﺘﯿﺠـﻪ ﻣﺼـﺮف ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﯿﺘﺮوژن درﻣﺮاﺣﻞ اوﻟﯿﻪ رﺷـﺪ ﺑﺎﻋـﺚ ﺷـﺪ ﺗـﺎ ﮔﯿـﺎه در اواﺧـﺮ دوره رﺷـﺪ ﺑـﺎ ﮐﻤﺒـﻮد ﻧﯿﺘـﺮوژن ﻣﻮاﺟـﻪ ﺷـﺪه ودرﻧﺘﯿﺠـﻪ وزن ﺳـﻨﺒﻠﻪ، ﺷـﺎﺧﺺ ﺑﺮداﺷـﺖ و ﻣﯿـﺰان ﻧﯿﺘــﺮوژن داﻧــﻪ ﮐــﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓــﺖ. ﻋﺒﺪاﻟﺴــﻼم و ﻫﻤﮑــﺎران (۱۹۹۴)، در ارزﯾــﺎﺑﯽ روشﻫــﺎی ﺗﻐﺬﯾﻪ ﮔﯿـﺎﻫﯽ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻋﻨﺎﺻـﺮ ﮐـﻢ ﻣﺼـﺮف روی، ﻣﻨﮕﻨﺰ و ﻣﺲ اﻇﻬﺎر ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺼﺮف ﺑﺮﮔﯽ اﯾﻦ ﻋﻨﺎﺻـﺮ، ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻣﺼﺮف ﺧـﺎﮐﯽ و ﯾـﺎ ﺗﯿﻤـﺎر ﻧﻤـﻮدن ﺑـﺬر ﺑﺎﻋـﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﻤﻠﮑﺮد و اﺟﺰای ﻋﻤﻠﮑﺮد ذرت ﻣﯽﺷﻮد. ﺗـﺄﻣﯿﻦ ﻋﻨﺼﺮ روی ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻮرد ﻧﯿـﺎز ﮔﯿـﺎه، ﺗﻌـﺪاد ﺳﻨﺒﻠﻪ در ﺑﻮﺗﻪ، ﺗﻌﺪاد داﻧﻪ در ﺳـﻨﺒﻠﻪ و در ﻧﺘﯿﺠـﻪ ﻋﻤﻠﮑـﺮد داﻧﻪ ﮔﻨﺪم را اﻓﺰاﯾﺶ داده و ﮐﻤﺒﻮد روی ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﻓﺰاﯾﺶ ﭘﻨﺠﻪﻫﺎی ﻧﺎﺑﺎرور ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﮐـﻪ در ﻃـﻮل دوره رﺷـﺪ روﯾﺸﯽ و زاﯾﺸﯽ اﯾـﻦ ﭘﻨﺠـﻪﻫـﺎ از ﻣـﻮاد ﻓﺘﻮﺳـﻨﺘﺰی ﺳـﺎﻗﻪ اﺻﻠﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤـﻮده و ﻃـﻮ ل دوره رﺷـﺪ روﯾﺸـﯽ ﺑﯿﺸـﺘﺮ ﺷﺪه و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻋﻤﻠﮑـﺮد داﻧـﻪ در واﺣـﺪ ﺳـﻄﺢ ﮐـﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ (رانگل و گراهام، ۱۹۹۵). ﻣﻠﮑﻮﺗﯽ و ﻏﯿﺒـﯽ (۱۹۹۹)، ﮔــﺰارش ﻧﻤﻮدﻧــﺪ ﮐــﻪ ﻣﺤﻠــﻮل ﭘﺎﺷــﯽ ﺑﺮﮔــﯽ ﻋﻨﺼــﺮ روی ﻫﻤــﺮاه ﺑــﺎ ﻧﯿﺘــﺮوژن، ﻓﺴﻔﺮ و ﭘﺘﺎﺳﯿﻢ ﺑﺎﻋـﺚ اﻓـﺰاﯾﺶ ﻋﻤﻠﮑـﺮد داﻧـﻪ و اﻓـﺰاﯾﺶ ﻣﯿــﺰان روی در داﻧــﻪ ﮔﻨــﺪم ﺷــﺪ. ﯾﻠﻤــﺎز و ﻫﻤﮑــﺎران (۱۹۹۷)، ﺑﯿــﺎن ﮐﺮدﻧــﺪ ﮐــﻪ اﺳــﺘﻔﺎده از روشﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﻟﻔﺎت روی ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻋﻤﻠﮑﺮد داﻧﻪ ﮔﻨﺪم را ﺑـﻪ ﻣﯿـﺰان ﻗﺎﺑـﻞ ﻣﻼﺣﻈـﻪای اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽدﻫـﺪ، ﺑﻠﮑـﻪ ﻏﻠﻈـﺖ اﯾـﻦ ﻋﻨﺼـﺮ در داﻧـﻪ ﻧﯿـﺰ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ. ﻧﺘـﺎﯾﺞ ﺗﺤﻘﯿﻘـﺎت ﻫﻤﺎﻧﺘﺮاﻧﺠـﺎن و ﮔـﺮگ (۱۹۸۸)، ﻧﺸـــﺎن داد ﮐـــﻪ ﻣﺼــﺮف آﻫــﻦ و روی ﻣﻮﺟــﺐ اﻓــﺰاﯾﺶ ﻣﻌﻨــﯽدار ﺗﻌــﺪاد سنبله درﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ، ﻃﻮل سنبله و وزن ﻫﺰار داﻧـﻪ ﮔﻨـﺪم ﺷﺪ. اﯾﻦ ﻣﺤﻘﻘﺎن اﻋﻼم ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﮐـﻪ در اﺛـﺮ ﻣﺼـﺮف اﯾـﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻘﺪار ﮐﻞ ﮐﺮﺑﻮﻫﯿﺪراتﻫﺎ، ﻧﺸﺎﺳﺘﻪ و ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ داﻧﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ و ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﮐﺮﺑﻮﻫﯿـﺪراتﻫـﺎ وزن ﻫـﺰار داﻧﻪ و ﺗﻌﺪاد داﻧﻪ در سنبله ﻧﯿـﺰ اﻓـﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘـﻪ و ﻣﻮﺟـﺐ اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﻤﻠﮑﺮد داﻧﻪ ﻣﯽﺷﻮد. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺮﺧﯽ ﺗﺤﻘﯿﻘـﺎت ﻧﯿـﺰ ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺼﺮف روی ﻣﯿﺰان ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ داﻧـﻪ، وزن ﻫﺰارداﻧﻪ، ﺗﻌﺪاد داﻧﻪ در سنبله اﻓـﺰاﯾﺶ ﻣﻌﻨـﯽ داری ﻣــﯽﯾﺎﺑﻨــﺪ. (ایوانز و واردلاو، ۱۹۷۶). زاﺟﻮنگ و ﺑﻮرﺧﻤﻦ (۱۹۸۷)، در ﯾﮏ آزﻣﺎﯾﺶ ﮔﻠﺪاﻧﯽ اﺛﺮﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻨﮕﻨﺰ را از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ (ﯾﻮﻧﯽ و ﮐﻼت) روی ﮔﻨﺪم و ﯾـﻮﻻف ﺑﺮرﺳـﯽ ﮐﺮدﻧﺪ .
ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﻣﺤﻠﻮل ﭘﺎﺷﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد د اﻧـــﻪ را ﺑﯿﻦ ۴۰ تا ۸۰ درﺻـــﺪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽدﻫﺪ. اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﯾﻮﻻف در اﯾــــﻦ آزﻣــﺎﯾﺶ ﮐﻤﺘﺮ از ﮔﻨﺪم و ﺑﯿﻦ ۷ تا ۳۸ درﺻــــﺪ ﺑﻮد. ﺟــــﻼل – ﮐﻤــــﺎﻟﯽ و دووﯾﻠــــﺮ (۲۰۰۸)، ﮐــﺎﻫﺶ ۵ تا ۴۰ درﺻــﺪی ﻋﻤﻠﮑــﺮد داﻧــﻪ ﮔﻨــﺪم را در ﻣﻨــﺎﻃﻖ ﺟﻨــﻮﺑﯽ از ﺟﻤﻠﻪ ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺑـﻪ دﻟﯿـﻞ وﻗـﻮع ﮔﺮﻣـﺎی زود رس ﺑﻬـﺎره اﻋﻼم ﮐﺮدﻧﺪ. ﮔﺮﻣﺎ درﻣﺮﺣﻠﻪ ﭘﺮﺷﺪن داﻧﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﮐﻮﺗـﺎه ﺷﺪن اﯾﻦ دوره و ﮐﺎﻫﺶ وزن داﻧﻪ ﻣﯽﺷﻮد. ﮐـﺎﻫﺶ وزن داﻧـﻪ درﺷـﺮاﯾﻂ ﺗـﻨﺶ ﮔﺮﻣـﺎی ﭘﺎﯾـﺎن ﻓﺼـﻞ ﺑـﺎ ﮐـﺎﻫﺶ ﻃـﻮل ﻣـﺪت ﭘـﺮ ﺷـﺪن داﻧـﻪ ﻣـﺮﺗﺒﻂ اﺳـﺖ. ﮐﺎﺳـﺘﺮو و ﻫﻤﮑـﺎران (۲۰۰۷)، ﻧﯿـﺰ ﻧﺘـﺎﯾﺞ ﻣﺸـﺎﺑﻬﯽ را ﮔﺰارش ﻧﻤﻮدﻧﺪ. در اﮐﺜﺮ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮐﺸﻮر ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺑﺎﻻ ﺑﻮدن ﻣﯿﺰان آﻫـﮏ ﺧــﺎک، ﻣﻌﻤــﻮﻻً ﺟــﺬب ﻋﻨﺎﺻــﺮ رﯾــﺰ ﻣﻐــﺬی دﭼــﺎر اﺧــﺘﻼل ﻣﯽﺷـــﻮد. ﺧـﺎکﻫﺎی اﯾـــﻦ ﻣﻨـــﺎﻃﻖ دارای ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ از اﯾﻦ ﻧـﻮع ﻋﻨﺎﺻـﺮ ﻫﺴـﺘﻨﺪ، اﻣـﺎ ﺑـﻪ دﻟﯿـﻞ ﻗﻠﯿﺎﯾﯽ ﺑﻮدن ﺧﺎک، ﺟﺬب آنﻫﺎ دﭼﺎر اﺧـﺘﻼل ﻣـﯽ ﺷـﻮد (صدری و ملکوتی، ۱۹۹۹). واﮐﻨﺶ ﺧﺎک در PH ﺑـﯿﺶ از۸ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ در ﺟﺬب ﻓﺴﻔﺮ و رﯾﺰ ﻣﻐـﺬی ﻫـﺎ ا ﺧـﺘﻼل اﯾﺠـﺎد ﻧﻤﺎﯾﺪ، ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑـﺎ ﻣﺼـﺮف ﺑﺮﮔـﯽ اﯾـﻦ ﻋﻨﺎﺻـﺮ ﻣـﯽﺗـﻮان وﺿﻌﯿﺖ رﺷﺪ و ﻋﻤﻠﮑﺮد ﮔﻨﺪم را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸـﯿﺪ. ﺑﻬﺘـﺮﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﺟﺬب ﻓﺴﻔﺮ و ﺑﺴـﯿﺎری از ﻋﻨﺎﺻـﺮ رﯾـﺰ ﻣﻐـﺬی در ﻣﺤﺪوده PH اﺳﯿﺪﯾﺘﻪ ۵/۶ تا ۷ ﻣﯽﺑﺎﺷـﺪ و در واﮐـﻨﺶ ﻫـﺎی ﻗﻠﯿﺎﯾﯽ ﺑﺎﻻ، ﺟﺬب ﻓﺴﻔﺮ و رﯾﺰ ﻣﻐﺬیﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﺪت ﻣﺤـﺪود ﻣﯽﺷﻮد. ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ ﺑﺎوﺟـﻮد ﻣﻘـﺎدﯾﺮ زﯾـﺎد ﻓﺴـﻔﺮ درﺧﺎکﻫﺎی ﺧﻮزﺳﺘﺎن، ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای ﺟـﺬب آن ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﯿﺴﺖ و ﻣﺤﻠﻮل ﭘﺎﺷﯽﺑﺮﮔﯽ اﯾﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺑﺎﻋﺚ رﻓﻊ ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﺟﺬب آﻧﻬﺎ از ﺧـﺎک ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ.
ﻣﺼﺮف ﺧﺎﮐﯽ ﻋﻨﺎﺻـﺮ رﯾﺰﻣﻐـﺬی، ﻋـﻼوه ﺑـﺮ ﭘـﺎﯾﯿﻦ ﺑـﻮدن ﮐــﺎراﯾﯽ ﺟــﺬب آنﻫــﺎ ﺗﻮﺳــﻂ ﮔﯿـﺎه، از ﻟﺤــﺎظ اﻗﺘﺼﺎدی ﻧﯿﺰ ﺑﺴﯿﺎر ﭘﺮﻫﺰﯾﻨﻪ اﺳﺖ واز اﯾﻦرو ﻣﯽﺗـﻮان از روشﻫﺎی ﺟـﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻣﺤﻠـﻮل ﭘﺎﺷـﯽ ﺑﻬـﺮه ﺟﺴـﺖ. ﺟﺬب ﻋﻨﺼﺮ روی ﺗﻮﺳـﻂ ﮔﯿـﺎه ﺑـﺎ دو ﺳـﺎزوﮐﺎر ﻓﻌـﺎل و ﻏﯿﺮ ﻓﻌﺎل ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد .ﺟﺬب ﻏﯿﺮ ﻓﻌﺎل آن از ﻃﺮﯾـﻖ ﺟـﺬب اﻟﮑﺘﺮوﺳـﺘﺎﺗﯿﮑﯽ ﯾـﻮنﻫـﺎی روی دﯾـﻮاره ﺳـﻠﻮﻟﯽ، ﺳﻠﻮلﻫﺎی رﯾﺸـﻪ ﺻـﻮرت ﻣـﯽﮔﯿـﺮد. ﺟـﺬب ﻓﻌـﺎل روی، ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ دﻣﺎ و ﺗﻬﻮﯾﻪ ﻣﺤﯿﻂ رﯾﺸﻪ ﻣـﯽ ﺑﺎﺷـﺪ و ﺑـﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ ﺳﺎزوﮐﺎر ﺟﺬب ﻓﻌﺎل روی ﺗﺄﻣﯿﻦ ﮐﻨﻨـﺪه ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪه روی ﻣﻮرد اﺣﺘﯿﺎج ﮔﯿـﺎه ﺑﺎﺷـﺪ، ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﺟﺬب ﮐﻨﺪ ﻋﻨﺼﺮ روی و ﺳﺎﯾﺮ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺗﻮﺳﻂ رﯾﺸﻪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ اﯾﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ از ﻃﺮﯾﻖ اﻧﺪامﻫﺎی ﻫﻮاﯾﯽ در اﺧﺘﯿﺎر ﮔﯿﺎه ﻗﺮارداده ﺷﻮﻧﺪ (سیاوشی و همکاران، ۲۰۰۴). روی، ﯾﮏ ﻋﻨﺼﺮ ﺿﺮوریﮐﻢ ﻣﺼﺮف ﺑـﺮای اﻧﺴـﺎن، دام وﮔﯿﺎه اﺳﺖ و در ﺑﺴﯿﺎری از ﺳﺎﻣﺎﻧﻪﻫﺎی آﻧﺰﯾﻤﯽ ﮔﯿﺎه ﻧﻘﺶﮐﺎﺗﺎﻟﯿﺰوری ﻓﻌﺎلﮐﻨﻨﺪه و ﯾﺎ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﯽ دارد. ﺑﺮ اﺛﺮ ﮐﻤﺒﻮد روی ﮔﯿﺎﻫﺎن ازﻧﻈﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻨﻈﯿﻢﮐﻨﻨﺪه رﺷـﺪ از ﺟﻤﻠﻪ ﻫﻮرﻣﻮن اﮐﺴﯿﻦ دﭼﺎر اﺧﺘﻼل ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. ﮔﯿﺎﻫﺎن در ﻣﻮاﻗﻊ ﮐﻤﺒﻮد روی ﻓﯿﺘﻮﺳﯿﺪروﻓﻮر ﺗﻮﻟﯿـﺪ ﮐـﺮده و آن را، ازﻃﺮﯾﻖ رﯾﺸـﻪ دﻓـﻊ ﻣـﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨـﺪ و ﻋﻨﺼـﺮ روی ﻏﯿﺮﻗﺎﺑـﻞ ﺟﺬب راﺑﻪ ﺻﻮرت ﻗﺎﺑﻞ ﺟﺬب ﺗﺒـﺪﯾﻞ ﻣـﯽ ﮐﻨﻨـﺪ. اﯾـﻦ ﻣﻮاد اﺛﺮ ﮐﻼﺗﯽ دارﻧﺪ، ﮔﯿﺎﻫـﺎن درﺷـﺮاﯾﻂ ﮐﻤﺒـﻮد روی درﺧﺎک، از روی ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ ﺟﺬب ﻧﯿـﺰ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﯽﮐﻨﻨـﺪ. ﮔﯿﺎﻫـﺎن ﻣﺨﺘﻠـﻒ و ﻧﯿـﺰ ارﻗـﺎم ﻣﺨﺘﻠـﻒ از ﻧﻈـﺮ ﺷـﺪت ﺗﻮﻟﯿـﺪ و ﻣﯿـﺰان ﺗﺮﺷـﺢ ﻓﯿﺘﻮﺳـﯿﺪروﻓﻮر ﻣﺘﻔـﺎوت ﻫﺴـﺘﻨﺪ(سواغبی فیروزآبادی و همکاران، ۲۰۰۳). روی ﻋﻨﺼﺮی ﻣﻬﻢ درﻓﻌﺎﻟﯿﺖآﻧﺰﯾﻢﻫﺎی دﻫﯿﺪرژﻧﺎز، ﭘﺮوﺗﺌﯿﻨﺎز، ﺗﺸـﮑﯿﻞ RNA و ﺗﻨﻈـﯿﻢ ﮐﻨﻨـﺪهﻫـﺎی رﺷـﺪ اﺳـﺖ. ﻋﻘـﯿﻢ ﺑـﻮدن داﻧــﻪﻫــﺎی ﮔــﺮده، ﮐــﻮﭼﮑﯽ اﻧــﺪازه ﺑــﺮگ، وﺟــﻮد ﻧﻮارﻫـﺎی روﺷـﻦ در اﻣﺘـﺪاد رﮔﺒـﺮگ اﺻـﻠﯽ ﺑـﺮگ و ﮐﻮﺗـﻮﻟﮕﯽ ﮔﯿـﺎه از ﻋﻼﺋـ ﻢ ﮐﻤﺒـﻮد اﯾـﻦ ﻋﻨﺼـﺮ اﺳـﺖ (خلیلی محله و رشیدی، ۲۰۰۸). نتایج ﺗﺤﻘﯿﻘـﺎت ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﻣﺼـﺮف ﻋﻨﺼـﺮ روی در ﻣﺮاﺣــﻞ ﻣﺨﺘﻠــﻒ رﺷــﺪ ﮔﯿــﺎه ﺳــﻮﯾﺎ ﻧﺸــﺎن داده اﺳــﺖ ﮐﻪ ﻣﺤﻠﻮل ﭘﺎﺷﯽ روی آن را در اﺳـﺮع وﻗـﺖ در
در اﺧﺘﯿـﺎر ﮔﯿــﺎه ﻗــﺮار داده و ﺑﺎﻋــﺚ ﺑﻬﺒــﻮد ﻋﻤﻠﮑــﺮد آن ﻣــﯽﺷــﻮد (جامسوم و همکاران، ۲۰۰۹). ﻣﺤﻠﻮلﭘﺎﺷﯽ ﻋﻨﺎﺻﺮ آﻫﻦ، روی و ﻣﻨﮕﻨـﺰ ﺑﺎﻋـﺚ اﻓـﺰاﯾﺶ ﻣﻌﻨـﯽ دار ﻋﻤﻠﮑـﺮد و اﺟـﺰای ﻋﻤﻠﮑﺮد ذرت ﺳﯿﻠﻮﯾﯽ ﻫﯿﺒﺮﯾﺪ ۷۰۴درﻣﻨﻄﻘﻪﺧـﻮی ﺷـﺪه و ﺑﺎﻋـﺚ اﻓـﺰاﯾﺶ ﻋﻤﻠﮑـﺮد ﻋﻠﻮﻓـﻪ ﺗـﺮ، ﻋﻠﻮﻓـﻪ ﺧﺸـﮏ و اﺟـﺰای ﻋﻤﻠﮑـﺮد در واﺣـﺪ ﺳـﻄﺢ ﮔﺮدﯾـﺪه ﺑـﻪ ﻋـﻼوه ﻣﺸـﺨﺺ ﺷـﺪ ﮐـﻪ روی ﻣﻬـﻢ ﺗـﺮﯾﻦ ﻋﻨﺼـﺮ و ﻣﻨﮕﻨـﺰ ﮐـﻢ اﺛﺮﺗﺮﯾﻦ ﻋﻨﺼﺮﺑﻮدﻧـﺪ (خلیلی محله و رشیدی، ۲۰۰۸). اﺛـــﺮ ﻣﺜﺒـــﺖ ﻣﺤﻠـــﻮل ﭘﺎﺷـــﯽ ﻋﻨﺼـــﺮ روی در ﮔﯿﺎﻫﺎن ﮔﻠﺮﻧـﮓ (لویس و مک فرلان، ۱۹۸۶)، ﺳـﻮﯾﺎ (هیثولت و همکاران، ۲۰۰۲)، آﻓﺘــــــــﺎﺑﮕﺮدان (میرزا پور و خوشگفتار،۲۰۰۶) و ﺧــــﺮدل (چاترجی و خوراناو، ۲۰۰۷) ﮔﺰارش ﺷـﺪه اﺳـﺖ . رﯾﻠﯽ و ﻫﻤﮑﺎران، (۲۰۰۰) ﻧﯿﺰ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺸـﺎﺑﻬﯽ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯿﺰان روﻏﻦ و ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ داﻧﻪ ﮔﻨﺪم و ﮐﻠﺰا در اﺛﺮ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻮﻟﻔﺎت روی راﮔﺰارش دادﻧﺪ. ﺑﺮﮔﻠﻨﺪ (۲۰۰۲)، ﮔﺰارش نمود ﮐﻪ ﻣﺤﻠﻮلﭘﺎﺷﯽ روی، ﺧﺼﻮﺻﺎً درﻣﺮاﺣﻞ رﺷـﺪ روﯾﺸـﯽ ﺑﺎﻋـﺚ اﻓـﺰاﯾﺶ ﻋﻤﻠﮑـﺮد داﻧــﻪ ﺳــﻮﯾﺎ ﻣــﯽﮔــﺮدد. ﺑـﺎﯾﺒﻮردی و ﻣﻠﮑــﻮﺗﯽ، (۲۰۰۷) ﻧﯿـﺰ ﻧﺸـﺎن دادﻧـﺪ ﮐـﻪ ﻣﺤﻠــﻮلﭘﺎﺷــﯽ ﻋﻨﺼــﺮ روی دارای ﺗــﺎﺛﯿﺮ ﻣﻌﻨــﯽ داری ﺑــﺮ ﻋﻤﻠﮑﺮد داﻧﻪ (۲/ ۲۶۰۶ ﮐﯿﻠﻮﮔﺮم در ﻫﮑﺘـﺎر)، وزن ﻫـﺰار داﻧﻪ (۴/۴ ﮔﺮم) و ﻣﯿﺰان روﻏـﻦ (۷/ ۴۳درﺻـﺪ) در ﮔﯿـﺎه ﮐﻠﺰا ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ.
۴-۲: مشخصات گیاه­شناسی علف­های هرز موجود در مزرعه آزمایشی
علف­های هرز موجود در مزرعه آزمایشی شامل دم عقربی، پنیرک، وایه گل سفید، چچم، خردل وحشی و یولاف وحشی می­باشند.
۱-۴-۲: دم عقربی
دم عقربی^۱ گیاهی علف یکساله، بالا رونده یا خیزان، اغلب گسترده روی زمین، با ساقه ای کوتاه یا بلند، ارتفاع تا ۴۰سانتیمتر با کرکهای فشرده ی پراکنده، گوشواره ها مشخص، به طول ۱۵–۲۵ میلیمتر، سر نیزه ای – درفشی، غشائی کم رنگ با رگه ی میانی سبز رنگ، برگها کامل (بدون تقسیم) با دمبرگی بلند، به طول ۴–۱۵ به عرض ۱–۲ سانتیمتر واژ سر نیزه ای، نوک تیز، به طرف دمبرگ باریک شونده، با ۳–۵ رگبرگ اصلی و مشخص، در ابتدا (در جوانی) در لبه­ها و کوچک، سر بریده ی غشائی. کاسه ی گل به طول ۴ میلیمتر با دندانه­های سه گوشه باریک، با لبه­های کم رنگ، تقریباً هم اندازه ی طول لوله. درفش به طول ۵–۱۰ به عرض ۴–۵ میلیمتر، با ناخنکی به طول ۲–۴ میلیمتر، بال­ها به طول ۴–۶ میلیمتر، نوک کند، با ناخنکی کوتاه، گوشکی پهن، ناو از بال­ها کمی بلندتر، مستطیلی باریک، با نوکی باریک و مورب، ناخنکی به طول ۵/۱–۲ میلیمتر. نیام بطرق گوناگون در بین دانه­ها بهم آمده، بطرق نامنظم دم عقربی و پیچیده، با رگه ­های طولی آشکار و مشخص، رگه ­های پشتی غالباً خارک دار یا سنگ پائی، بندرت صاف. دانه­ها به طول ۳–۴ به عرض ۲میلیمتر، متنوع، کلیوی تا داسی شکل، گاهی با شیار جانبی، قهوه­ای تیره یا سیاهرنگ، با چروکهای کوچک کمی برجسته. این گیاه در استان خوزستان در میان اراضی زراعی گندم، اراضی آیش رها شده، در اطراف شهرهای اهواز، حمیدیه، سوسنگرد، اندیمشک، شوش، شوشتر، هفت تپه، بهبهان و رامهرمز می­روید (فلور خوزستان، ص:۲۱۶-۲۱۵).

1. 1. Scorpiurus muricatus L.

۲-۴-۲: پنیرک (توله)
پنیرک^۱ گیاهی یکساله است با برگ ها تقریباً گرد ، بندرت قلبی شکل ، گل ها بنفش متمایل به آبی کمرنگ ، قد تا ۷۰ سانتی متر، ساقه منشعب ، ایستاده یا گسترده ، پرزدار ، برگ ها پرزدار ، در حاشیه با دندانه های نوک تیز ، دارای براکته های سه گانه تخم مرغی کشیده در قاعده کاسه گل . گل ها کوچک ، گلبرگ ها ۱۰-۱۲ میلی متر ، حداکثر دو برابر طول کاسه گل بدون خطوط تیره می­باشند.
پنیرک در مزارع گندم بعضی مناطق بخصوص در جنوب کشور حائز اهمیت می باشد . مهمترین مناطق کشور از نظر آلودگی به این علف های هرز عبارتند از استان های خوزستان، هرمزگان، بوشهر، جیرفت ، هرمزگان، ایلام، سمنان و زنجان (اینترنت).
۳-۴-۲: وایه گل سفید
وایه گل سفید^۲ گیاهی یکساله است با رویش پائیزه، بلند، ایستاده، ریشه سفید و دوکی شکل، قد تا ۱۰۰ سانتی متر. ساقه منفرد، باریک و بلند، شیاردار، در قاعده منشعب، شامل شاخه­ های طویل، سبز مات، با شاخک­های باریک نخی. برگ ها در پائین تقریباً سبز مات، پهن دراز، با تقسیمات شانه­ای یا دو شانه­ای عمیق، حاشیه دندانه های اره ای شکل ، در شاخه­ های میانی و بالائی کمی کرکدار ، دارای دو بار تقسیم شانه ای سر نیزه ای خطی و دارای دندانه­های اره­ای شکل. گل­ها سفید کوچک ، مجتمع در گل آذین های چتری مرکب ، بزرگتر به قطر تا ۱۰ سانتی متر. میوه ۲-۵/۲ میلی متر ، شبیه زیره، بیضی باریک، با پره­های باریک ، مشخص، نازک و نخی. برگ های بذری کشیده ، دوکی ، در وسط عریض تر . اولین برگ فقط با چند فرورفتگی در انتهای مدور.
وایه گل سفید در استان­های فارس، کرمان، هرمزگان و کرمانشاه پراکنده بوده ولی در مزارع گندم خوزستان به عنوان یکی از علف های هرز غالب مطرح می باشد (اینترنت).

1. 1. Malva parriflora

1. 1. Ammi majusL.

شکل ۱–۲: علف هرز وایه گل سفید در کرت آزمایشی
۴-۴-۲: چچم
چچم^۱ گیاه یکساله ای ازتیره گندمیان است که به وسیله بذرتکثیرمی شود. گل آذین این گیاه سنبله ای است وحدود ۲۰سانتی متر طول دارد. گل آذین راست این گیاه دارای سنبلچه ای است که هرسنبلچه فرعی آن ۵تا۹ گل دارد. گلوم یا پوشینه خارجی این گیاه بزرگترین سنبلچه است وگلومل یا پوشینه وسطی آن دارای ریشک است (علی بابایی، پاورپوینت اطلس شناسی علف­های هرز ۵).
۵-۴-۲: خردل وحشی
خردل^۲ وحشی گیاه یکساله ای ازتیره شب بو است که به وسیله بذر تکثیرمی شود. ساقه های راست ومنشعب دارد برگهای آن تخم مرغی کشیده ودندانه داراست. گلها درشت زرد طلایی ودارای ناخنک باریک و بلندند. کاسبرگها افقی اند. میوه نیام است وحدود۳سانتی مترطول دارد ودارای ۱۲تا۲۰ عدد بذر است. دانه خردل وحشی تند است وکاربرد دارویی دارد (علی بابایی، پاورپوینت اطلس شناسی علف­های هرز ۶).

1. 1. Lolium rigidum L.

1. Sinapis arvensis L.

سودوموناس

شکل ۲۸-۴- اثرات متقابل بین ارقام و سطوح کودی از نظر وزن هزار دانه.
۷-۴- شاخص برداشت
از تقسیم عملکرد دانه بر عملکرد بیولوژیک ضربدر ۱۰۰ شاخص برداشت حاصل می شود (۱۵). شاخص برداشت در رقم پیشتاز برابر ۱/۵۰ درصد و در رقم چمران ۵/۴۴ درصد گزارش گردید، که از این حیث رقم پیشتاز برتری داشت و بین دو رقم در سطح ۵% اختلاف معنی داری را به وجود آورد (شکل ۲۹-۴). در سطوح مختلف کود مصرف شده دو تیمار مایکوریزا + ۲۵% کود شیمیایی و سودوموناس + ۲۵% کود شیمیایی نسبت به دیگر سطوح، شاخص برداشت بیشتری را داشتند (شکل ۳۰-۴). دو سطح کودی مایکوریزا و سودوموناس نسبت به شاهد و تیمار کاربرد کود شیمیایی وضعیت بهتری داشتند. با دقت در فرمول شاخص برداشت و با توجه به تفاسیر ارائه شده در مباحث عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک به علت برتری شاخص برداشت در تیمار مایکوریزا + ۲۵% کود شیمیایی، بیشترین مقدار شاخص برداشت متعلق به این تیمار برابر ۶۲/۵۷ % و کمترین آن متعلق به تیمار شاهد معادل ۸۴/۲۸% بود. در آزمایش قاضی الکاراکی و همکاران (۲۰۰۴) و هیوینگ (۲۰۰۵) تفاوت معنی داری در سطح ۵% بین شاهد و تیمارهای کود شیمیایی و مایکوریزا از نظر شاخص برداشت گزارش گردید (۷۸ و ۸۳). بین شاخص برداشت و عملکرد دانه رابطه مستقیمی وجود دارد، بدین گونه که هر قدر عملکرد دانه بیشتر باشد شاخص برداشت نیز بیشتر بوده است، یعنی نسبتی از مواد غذایی که در دانه ذخیره گشته، بیشتر بوده است.

شکل ۲۹-۴- شاخص برداشت در ارقام مورد بررسی.
Ch0B0

شاهد

Ch1B1

مایکوریزا + ۲۵% کود شیمیایی

B1

مایکوریزا

Ch2B0

کود شیمیایی

Ch1B2

سودوموناس + ۲۵% کود شیمیایی

B2

سودوموناس

شکل ۳۰-۴- شاخص برداشت در سطوح مختلف کود.
۸-۴- همبستگی صفات مورد مطالعه با عملکرد دانه
برای تعیین همبستگی عملکرد دانه با معیارهای اندازه گیری شده، ضرایب همبستگی خطی برای هر یک از صفات محاسبه شد که نتایج آن در جدول (۴-۲) منعکس شده است.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

نتایج نشان می دهد که از بین خصوصیات مورفولوژیک گیاه، ارتفاع بوته، قطر ساقه و طول خوشه همبستگی مثبتی با عملکرد دانه داشتند. تعداد دانه در خوشه، تعداد سنبلچه، عملکرد بیولوژیک و ماده خشک با عملکرد دانه همبستگی مثبت داشتند.

ارتفاع بوته (Cm)

وزن کاه و کلش( Kg/ha)

کل ماده خشک (Kg/ha)

تعداد سنبلچه در خوشه

تراکم خوشه

طول خوشه (Cm)

تعداد دانه در خوشه

وزن هزار دانه (gr)

شاخص برداشت (%)

قطر ساقه (mm)

عملکرد بیولوژیک(Kg/ha)

عمکرد دانه(Kg/ha)

صفات مورد بررسی

• • • • • 1. 1. اندازه‌گیری لیپوپروتئین با دانسیته‌ی پایین

اندازه‌گیری در این روش نیز با اتوآنالیزر و به روش مستقیم بوده و از محاسبه به روش فرید – والد^[۱۹۲] استفاده نشد. اساس آزمایش به صورت زیر می‌باشد:
در این روش ابتدا کلیه‌ی لیپوپروتئین‌ها غیر از LDL، شامل لیپوپروتئین با دانسیته‌ی بالا، لیپوپروتئین با دانسیته‌ی خیلی پایین و شیلومیکرون‌ها، با تشکیل کمپلکس حذف می‌شوند و فقط غلظت LDL- کلسترول به صورت اختصاصی، با بهره گرفتن از یک واکنش آنزیماتیک رنگ‌زا محاسبه می‌گردد:
LDL+Reagent1 Protected LDL
CHE&CHO
HDL, VLDL, Chylomicrons Cholestenone+H2O2
Catalase
H2O2 H2O
Protected LDL+Reagent 2 LDL
CHE&CHO
LDL-C Cholestenone+H2O2
POD
H2O2+4-Aminoantipyrine+H-DAOS Color

• • • 1. 1. سنجش هورمونی

مهمترین بخش برای انجام موفقیت‌آمیز تست‌های ایمونواسی وجود آنتی‌بادی‌های اختصاصی با تمایل بالا (متصل به آنزیم و بی‌حرکت) همراه با اپی‌توپ‌های^[۱۹۳] متفاوت و قوی برای آنتی‌ژن خود می‌باشد. در این روش بی‌حرکت‌سازی در سطح چاهک پلیت‌ها صورت می‌گیرد. این عمل با کمک کنش بین استرپتاویدین^[۱۹۴] کوت شده در سطح پلیت و آنتی‌بادی منوکلونال بیوتینیله^[۱۹۵] شده که به چاهک‌ها اضافه می‌شود صورت می‌گیرد. با مخلوط شدن آنتی‌باد منوکلنال بیوتینیله شده، آنتی‌بادی متصل به آنزیم و سرم حاوی آنتی‌ژن، واکنش بین آنتی‌ژن خودی و آنی‌بادی‌ها بدون هیچ رقابت و یا مانعی صورت می‌گیرد و کمپلکس ساندویچی محلولی را ایجاد می‌کند. به موازات واکنش فوق، ساندویچ ایجاد شده به دلیل تمایل بسیار بالای بین استرپتاویدین و آنتی‌بادی بیوتینیله ته‌نشین می‌شود. پس از به تعادل رسیدن واکنش، قطعه‌ی متصل به آنتی‌بادی از آنتی‌ژن‌های آزاد با آسپیره کردن جدا می‌شود. فعالیت آنزیمی در قطعه‌ی متصل به آنتی‌بادی به صورت مستقیم با غلظت آنتی‌ژن ارتباط دارد. با بهره گرفتن از رفرانس سرم‌های متعدد با مقادیر مشخص آنتی‌ژن، می‌توان منحنی مربوط به غلظت آنتی‌ژن در نمونه‌ی مجهول را معین نمود.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

می کند و معبر باد را نشان می دهد.
برخی از مردم بلوچ می گویند: بلوچ ،در بنیاد «برلوچ barlōč» است به معنی دشت و بیابان لخت.
چون آنها در دشت و بیابان زندگی می کردند این نام منسوب به بیابان است.برخی از پژوهشگران،
بَرلوچ را به معنی کسی می دانند که سینه او برهنه و بدون پوشش باشد.یادمان نرود«سینه برهنه مردان
پارتی که در مجسمه شاهزاده پارتی هنوز نمایان است، با شلواری چین دار چون شلوارهای بلوچی یا سیستانی و افغانی»۱((خمک محمدی ۱۳۷۹: ۷۷))
دکتر برومند،درباره ریشه واژه بلوچ این گونه نظر می دهد: کوچ و بلوچ نام دو قبیله معروف درکرمان هستند، احتمالاً کوچ به معنی بیابانگرد و غیر ساکن است، ولی بلوچ به معنی شهرنشین و متمدن باید باشد و آن از «پهلو» pahlū به معنی شهر و«چ» پسوند نسبت ساخته شده و پهلو می تواند به صورت «پلو» تبدیل شود ،دراین صورت «پلوچ» ساختار نخستین واژه است و این صورت در واژه نامه های زبان فارسی نیز دیده شده است. بنابراین «پلوچ» می تواند تبدیل به «بلوچ» گردد. ۱ [برومند سعید۳۸۳:۲۶۰]۱

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

واژه «بلوچ» با نام «بلاش» پادشاه اشکانی می تواند هم ریشه باشد. در ضمن نام «بالاچ» که از نامهای مردانه رایج بین بلوچان است؛ از نظر واژگان با بلوچ و بلاش همانند است و می تواند از نظر ریشه نیز با آن پیوند داشته باشد.
هرتسفلد نام بلوچ را برگرفته از رویه مادی واژه «برازا̶ واچیا» BRAZA̶ VACHIYA {فریادبلند} که در زبان پارسی باستان نیز بدین گونه است، می داند و مکلِرآن را برگرفته از واژه گدروشیاGEDROSIA درزبان یونانی کهن .بلیو نام بلوچ رابرگرفته از واژه «بالا اچا» BALAECHA دانسته و گیلبرتسن آن رابرآمده از واژه سانسکریت «مالچا» MALECHA به معنی دون دین می داند. علی اکبر جعفری واژه بلوچ را برآمده از به هم پیوستن دو واژه «پهل»پهلوان فارسی و «اوچ» بلند سنسکریت به معنی پهلوان برزوبلند دانسته و نوشته که جَت ها که در زمان ساسانیان به بلوچستان آمدند و باشنده این دیار شدند. آن گاه که تازه از راه رسید رسیدگانی بلند بالاتر از خود را دیدند آنان را بلوچ نامیدند.«پرتو افشین:۱۳۸۸»واژه بلوچ با گدروزیا همریشه است. گدروزیا نام کهن سرزمین مکران و بلوچستان است و یونانیان در نوشته های تاریخی خود این واژه را برای این سرزمین بکار برده اند. در
زبان بلوچی ،همخوانهای ب و گ در بسیاری از واژه های ابدال شده اند . گِه geh در بلوچی، همان «بِه» فارسی است که به معنی خوب است گَدترgadter در بلوچی همان بَدَتر پارسی است. گِتِسم getesm و بلوچی همان «بدست» پارسی است که معنی وجب است.
برخی از مردم عامه بلوچ ،اصل واژه بلوچ را بَدروچ می دانند یعنی کسی که به روزهای بد و سختی گرفتار است یا کسی که دارای سرنوشت بدی است و بلوچان مَثَلی هم دارند و می گویند«بلوچ بدروچ» balōč badrōč بلوچ همواره به روزهای سخت و سرنوشت بد ،گرفتار است.(حماسه سرایی در بلوچستان ،۱۳۹۰،۳۴)
۲-۸-مذهب و کیش بلوچان در گذشته و حال
درباره کیش بلوچها در زمان های گذشته ،سخن بسیار گفته اند. درباره کیش پیش از اسلام برخی زرتشتی و برخی دیگر بت پرست گفته اند. ولی سند معتبری در این زمینه در دست نیست.اما پس از اسلام بیشتر منبع تاریخی بلوچان را درگذشته ،مسلمان و شیعه معرفی می کنند.«منابع تاریخی، طوایف کوچ {کوفچ} یا قفص را پس از اکراد لرستان از کهن ترین عشایر شیعه مذهب ایران گزارش می دهند.» ¹(({عارفی ، ۱۳۸۵ :۴۳))استخری، در کتاب مسالک و ممالک آورده است: «مردم بلوچ شیعت باشند»۲ ((اصطخری، ۱۳۶۸ ،۱۴۳))«نویسندگان مسلمان چون ابن حوقل مقدسی، و نظام الملک به روشنی به بلوچان شیعه و کرمانیان سنی اشاره دارند»۳ ((سیدسجادی۵۵:۱۳۷۴))
بلوچها در گذشته نه تنها پاسداران تشیع در نواحی ایالت بلوچستان امروزی بوده اند، بلکه مبلغان و مروجان شیعه در سند پنجاب نیز بوده اند . محمد قاسم فرشته، معتقداست:میر شهداد بلوچ پسر چاکرخان ،بنیانگذار و مروج شیعه در ملتان به شمار می رود .در ایام حکومت حسین لنکاه {شیعه مذهب} و ۹۰۴ یا۹۰۸ بر ملتان ،ملک سهراب بلوچ همراه قوم خود «روهیله»و سرداران قبیله سهیلیه جام با یزید و جام ابراهیم به ترتیب از کچئی و مکران و سند به ملتان مهاجرت کردند و از طرف حسین لنکاه در نواحی قلعه «کوت کدور» تا «نکوب»و «سنیت پور» مستقر شدند به همین دلیل امروز اکثریت قاطع بلوچهای سند پنجاب شیعه هستند۱ بلوچها خود را از دوستداران و هواداران اهل بیت پیامبر به ویژه امام حسین می دانند.همچنانکه گفتیم، آنها می گویند که نیاکانشان در سالهای نخست پیروزی تازیان بر ایران به سرزمین حجاز و شام رفته اند و در آنجا از جان فشانان و سربازان امام حسین و بنی هاشم بوده اند اما پس از این که امام شهید می شود تحمل زندگی در آنجا را از دست می دهند و از آنجا ، به حالت قهر دوباره به سرزمین مادری خود برمی گردند.بسیاری از شاعران بلوچ ،در دوره های گذشته و حال ، با ستایش از چار یار پیامبر {خلفای راشدین} به ستایش اهل بیت پیامبر ، به ویژه امام حسین نیز پرداخته اند.بیشتر حماسه های دینی بلوچان را جنگهای و دلیری های حضرت علی، تشکیل می دهد.امروزه بلوچها ،مسلمان و بیشتر آنها ،مذهب اهل بیت سنت دارند.
شیعیان بلوچ، بیشتر در ایالت های سند و پنجاب پاکستان بسر می برند و در ایران نیز طایفه های شیعه بلوچ ، در استان سیستان و بلوچستان {شهرهای زابل و ایرانشهر } در برخی از شهرهای استانهای دیگر مانند کرمان و هرمزگان و فارس، زندگی می کنند.
علاوه بر مسلمانان سنی و شیعه، مذهب {زگری zegri} نیز در چند سده گذشته ،در میان بلوچها روایی داشته است و امروزه نیز پیروانی دارد که بیشتر آنها در بلوچستان پاکستان و شهر تربت {کیچ} و رخشان و زامُران و … زندگی می