مقیاس اضطراب بک

این پرسشنامه یک مقیاس ۲۱ ماده‌ای است که در هر ماده یکی از چهار گزینه که نشان دهنده شدت اضطراب است را انتخاب می‌کند چهار گزینه هر سوال در یک طیف چهار بخشی از صفر تا ۳ نمره گذاری می‌شود. هر یک از ماده های آزمون یکی از علائم شایع اضطراب علائم ذهنی، بدنی و هراس را توصیف می‌کند. ‌بنابرین‏ نمره کل این پرسشنامه در دامنه صفر تا ۶۳ قرار می‌گیرد. مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که این پرسشنامه از اعتبار و روایی بالایی برخوردار است. ضریب همسانی درونی آن (ضریب آلفا۹۲/۰)، اعتبار آن با روش بازآزمایی به فاصله یک هفته ۷۵/۰ و همبستگی ماده های آن از ۳۰/۰ تا ۷۶/۰ متغیراست. پنج نوع روایی محتوا، همزمان، سازه، تشخیصی و عاملی برای این آزمون سنجیده شده است که همگی نشان دهنده کارایی بالای این ابزار در اندازه‌گیری شدت اضطراب می‌باشد (بک و همکاران، ۱۹۸۸). برخی تحقیقات در ایران ‌در مورد خصوصیات روان‌‌سنجی این آزمون انجام گرفته است. غرایی (۱۳۷۲) ضریب اعتبار آن را باروش بازآزمایی و به فاصله دو هفته گزارش ‌کرده‌است. همچنین کاویانی و موسوی (۱۳۷۸) در بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی این آزمون در جمعیت ایرانی، ضریب روایی در حدود ۷۲/۰ و ضریب اعتبار آزمون آزمون مجدد به فاصله یک ماه را ۸۳/۰ و آلفای کرونباخ ۹۲/۰را گزارش کرده‌اند (فتحی آشتیانی، ۱۳۸۹).

روش اجرای پژوهش

در چارچوب یک تحقیق نیمه آزمایشی ۲۸ دانش آموز (۱۴ تا ۱۹ سال) از بین دانش آموزان دچار هراس اجتماعی (نمره بالاتر از میانگین در مقیاس هراس اجتماعی کانور) بشیوه در دسترس انتخاب شدند و به صورت تصادفی به دو گروه (آزمایش ۱۴ نفر و کنترل ۱۴) نفر تقسیم شدند. دوره آموزشی برنامه شناختی ـ رفتاری با موضوع افسردگی و اضطراب دانش آموزان دچار هراس اجتماعی با استفاده مؤثر از تکنیک‌های مدیریت اضطراب، رفتار جرئت‌مندانه، تفکر منفی و تحریفات شناختی، تغییر افکار منفی به کمک تغییر سه ماه قبل از اتمام سال تحصیلی در مرکز خدمات مشاوره ای بامداد شهر مشهد طی ۱۰ جلسه ۴۵ دقیقه‌ای به مدت یک ماه انجام شد. این آموزش هر هفته به صورت دو جلسه ۴۵ دقیقه‌ای با فاصله زمانی ۳ روز برگزار گردیده است.

روش­های آماری تحلیل داده ­ها

در این تحقیق از تجزیه و تحلیل توصیفی داده ­ها، به­منظور توصیف داده ­های جمع ­آوری شده، استفاده شد. اطلاعات جمع‌ آوری شده با بهره گرفتن از جداول توزیع فراوانی، طبقه‌بندی و خلاصه شدند. از شاخص‌های مرکزی و پراکندگی آمار توصیفی مانند میانگین و انحراف استاندارد برای خلاصه نمودن و توصیف اطلاعات استفاده شد. در بخش آمار استنباطی داده ­های به­دست آمده با تحلیل کوواریانس یک­راهه (ANCOVA) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

در این پژوهش برای تجزیه و تحلیل استنباطی داده ها از شاخص‌های آماری مانند تحلیل کواریانس استفاده شد. طرح‌هایی که در آن‌ ها چندین متغیر مستقل کمّی (متریک) و در ارتباط با عامل‌های کیفی (غیرمتریک) به کار برده می‌شوند، طرح‌های تحلیل کواریانس نامیده می‌شوند. متغیر(های) مستقل کمی در این طرح متغیر کمکی و متغیر مستقل کیفی اصطلاحاً عامل نامیده می‌شوند. یک متغیر کمکی مؤثر در تحلیل کواریانس متغیری است که با متغیر وابسته دارای همبستگی بالایی بوده و در عین حال با سایر متغیرهای مستقل همبستگی نداشته باشد. متغیرهای کمکی پارامتری یا کمی، نوعاً در طرح‌های تجربی و مطالعات پیمایشی، به منظور حذف اثرات خارجی بر متغیر وابسته و افزایش دقت اندازه‌گیری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

۱-زمانی که یک یا چند متغیر خارجی مزاحم وجود دارد که در متغیر وابسته اثر می‌گذارد.

۲-این متغیر مزاحم قابل اندازه‌گیری در مقیاس فاصله ای باشد.

۳-بین متغیر یا متغیرهای مزاحم و متغیر وابسته رابطه وجود داشته باشد.

۴-کنترل تجربی متغیرهای مزاحم خارجی امکان‌پذیر نباشد.

تحلیل‌های فوق بر اساس نرم‌افزار spss‌ انجام گردیده است.

فصل چهارم: یافته های پژوهش

اولین گام در بررسی و تجزیه و تحلیل دادهای حاصل از اجرای یک آزمون آن است که اطلاعات به دست امده به گونه‌ای مرتب و منظم شود که بتوان تعبیر و تفسیرمعنادار و جامعی از آن به عمل آورد. توصیف داده ها با بهره گرفتن از روش‌های آمار توصیفی و تشکیل جداول توزیع فراوانی محاسبه درصدها شاخص‌های مرکزی و پراکندگی صورت می‌گیرد.

در این فصل، داده ­های به دست آمده در رابطه با هر پرسش، هدف یا فرضیه توصیف و مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرند. در این قسمت داده ­های گردآوری شده به صورت جدول یا نمودار عرضه و تحلیل می­ شود. ارائه نتایج یک تحقیق بر حسب نحوه تنظیم یافته ­های آن، می ­تواند صورت­‌های مختلفی داشته باشد. ترتیب ارائه یافته ­های پژوهشی به ­طور سازمان یافته، امری است که از قبل بایستی برنامه­ ریزی شده باشد. بهترین شیوه برای تنظیم ساختاری این قسمت ارائه یافته­ ها با توجه به سوالات یا فرضیه ­های تحقیق است. در این بخش ابتدا به توصیف آماری داده های حاصل از اجرای پرسشنامه پرداخته شده و سپس فرضیه‌ مطرح شده مورد آزمون قرار گرفته است.

روش تجزیه و تحلیل داده ها

۱-روش‌های‌ آمار‌ توصیفی مانند محاسبه میانگین، انحراف معیار.

۲-تحلیل کواریانس یک راهه

جدول ۴-۱- وضعیت آزمودنی‌ها از نظر مداخله

گروه
فراوانی
درصد
آزمایش

۱۴

۵۰

کنترل

۱۴

۵۰

کل

۲۸

۱۰۰

در جدول ۴-۱ ملاحظه می‌شود که ۵۰ درصد آزمودنی‌ها در گروه آزمایش و ۵۰ درصد، در گروه کنترل قرار دارند.

جدول ۴-۲- شاخص‌های توصیفی پیش آزمون

متغیر
میانگین
انحراف معیار
گروه آزمایش

هراس اجتماعی

۵/۶۱

۱/۵

اضطراب

۵/۵۶

۷/۶

گروه کنترل

هراس اجتماعی

۶۳

۸/۵

اضطراب

۵۴

۷/۸

در جدول ۴-۲ ملاحظه می‌شود که میانگین پیش‌آزمون هراس اجتماعی گروه آزمایش ۵/۶۱ میانگین پیش‌آزمون هراس اجتماعی گروه کنترل ۶۳ می‌باشد و میانگین پیش‌آزمون اضطراب گروه آزمایش ۵/۵۶ و میانگین پیش آزمون اضطراب گروه کنترل ۵۴ می‌باشد.

جدول ۴-۳- شاخص‌های توصیفی پس آزمون

متغیر
میانگین
انحراف معیار
گروه آزمایش

هراس اجتماعی

۵/۳۱

۸/۲

اضطراب

۴/۲۶

۵/۶